Warszawa, dnia 02 stycznia 2003 r.

Szanowny Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Z uwagi na fakt, iż informacje przekazane przez Pana Senatora nie były znane Generalnemu Konserwatorowi Zabytków, w niniejszej sprawie podjęte zostało postępowanie wyjaśniające, które potwierdziło, iż właściciele obiektu naruszają art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz.U. z 1999 r., Nr 98, poz. 1150, z 2001 r. Nr 120, poz. 1268 oraz z 2002 r. Nr 24, poz, 253 i Nr 113, poz. 984). Przepis ten stanowi, iż właściciel zabytku obowiązany jest dbać o jego zachowanie, a w szczególności zabezpieczyć przed zniszczeniem, uszkodzeniem i dewastacją.

Przedmiotowa nieruchomość została sprzedana w lutym 1990 r. Andrzejowi i Violetcie Koc z Krakowa. Zgodnie z umową sprzedaży, nabywcy nieruchomości zobowiązali się doprowadzić budynek pałacu do właściwego stanu, w czasie czterech lat od daty jego nabycia. W § 8 ww. umowy zawarto klauzulę, że w razie niewykonania powyższego obowiązku, organ administracji państwowej może żądać, aby właściciele przenieśli własność nabytej nieruchomości na rzecz Państwa "za odpowiednim wynagrodzeniem, nie wyższym jednak niż wyniosłoby odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia tej nieruchomości".

Jak wynika z informacji uzyskanych od obecnego Opolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, nabywcy przedmiotowej nieruchomości, mimo upływu 12 lat od daty sprzedaży, nie wykonali żadnych prac konserwatorskich na nieruchomości, nie wpłacają zaległych rat (kwoty rozłożonej na okres 25 lat), a także unikają odbioru decyzji nakazujących wykonanie remontu zabezpieczającego przed postępującą dewastacją i degradacją pałacu.

Należy podkreślić, że oprócz postanowień ww. umowy sprzedaży nieruchomości, możliwość przejęcia zabytkowej nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa przewidziana jest także w art. 33 i art. 34 ustawy o ochronie dóbr kultury. Przejęcie nieruchomości następuje na podstawie przepisów rozdziału 4 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce gruntami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, Nr 129, z 2002 r. Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r., Nr 25, poz. 253). Wywłaszczenie następuje za odszkodowaniem odpowiadającym rynkowej wartości wywłaszczonej nieruchomości, ustalonej według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu (art. 130 ust. 1 i art. 134 ust. 1 ww. ustawy). Ta ogólna zasada ustalania i wypłacania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość ma również zastosowanie, gdy przedmiotem postępowania jest nieruchomość nabyta od Skarbu Państwa, a nabywca korzystał ze znacznych obniżek ceny. W odniesieniu do obiektów zabytkowych, które zostały nabyte po cenie obniżonej zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami lub obowiązującej do dnia 1 stycznia 1998 r. ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1991 r. Nr 30, poz. 127 ze zm.), należne właścicielom odszkodowanie mogłoby być znacznie wyższe niż cena zapłacona przez nich przy zakupie nieruchomości.

Należy także zwrócić uwagę na treść art. 37 ustawy o ochronie dóbr kultury. Przepis ten stanowi, iż w razie uzasadnionej obawy zniszczenia lub uszkodzenia dobra kultury lub nie zapewnienia mu należytych warunków konserwacji, starosta z urzędu lub na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków wydaje decyzję o zabezpieczeniu tego dobra kultury w formie ustanowienia tymczasowego zajęcia aż do chwili usunięcia niebezpieczeństwa. Tymczasowe zajęcie zabytku nieruchomego polega na oddaniu go w zarząd gminie bądź innym właściwym organom samorządu województwa lub powiatu.

Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków wydał właścicielom pałacu nakaz wykonania prac zabezpieczających obiekt, zgodnie z art. 30 ustawy o ochronie dóbr kultury. Niewykonanie prac w terminie określonym w nakazie stanowi podstawę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Doręczenie decyzji jest utrudnione, ponieważ właściciele pałacu nie przebywają w miejscu stałego zameldowania. Należy przy tym podkreślić, że zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. z 2001 r. Nr 87, poz. 960 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 78, poz. 716), każda osoba, która przebywa w określonej miejscowości dłużej niż trzy dni jest zobowiązana zameldować się na pobyt stały lub czasowy. Zgodnie z art. 147 § 1Kodeksu wykroczeń, kto nie dopełnia ciążącego na nim obowiązku meldunkowego, podlega karze ograniczenia wolności, karze grzywny albo karze nagany. W związku z tym, Opolski Wojewódzki Konserwator Zabytków powinien wystąpić do właściwego organu o udostępnienie informacji ze zbiorów meldunkowych lub zbioru danych osobowych PESEL.

Należy przy tym zwrócić uwagę na przepis art. 34 Kodeksu postępowania administracyjnego, który przewiduje możliwość ustanowienia dla osoby nieobecnej przedstawiciela przez sąd lub- w przypadkach konieczności podjęcia czynności nie cierpiącej zwłoki- przez organ administracji państwowej. Uwzględniając przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, należy stwierdzić, że przepis ten może mieć zastosowanie w przypadku pobytu strony postępowania administracyjnego poza granicami kraju.

Z poważaniem

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury

Generalny Konserwator Zabytków

Aleksandra Jakubowska