Warszawa, 2005-04-25

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

W związku z przesłanym oświadczeniem Pana senatora Ryszarda Matusiaka złożonym podczas 78 posiedzenia Senatu RP w dniu 17 marca 2005 r., uprzejmie przekazuję tekst odpowiedzi udzielonej Panu senatorowi pismem z dnia 25 marca 2005 r. na tej samej treści oświadczenie przesłane bezpośrednio do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Ze względu na kontynuację spraw wymienionych w oświadczeniu, pragnę uzupełnić przesłaną odpowiedź o poniższe informacje:

Od decyzji nr DOK 142/2004 z 31 grudnia 2004 r. wniesione zostały odwołania przez obie strony tj. PKP Cargo S.A. z siedzibą w Warszawie oraz wnioskodawcę. W wyniku przeanalizowania zarzutów odwołania wnioskodawcy na podstawie art. 78 ust. 5 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, rozważam zasadność nadania rygoru natychmiastowej wykonalności także tej decyzji w części dotyczącej stwierdzonych praktyk, ze względu na ochronę konkurencji.

W sprawach dotyczących praktyk ograniczających konkurencję, nadawanie rygoru natychmiastowej wykonalności następuje ze szczególną ostrożnością, ze względu także na gospodarczy charakter tych spraw i istotną ingerencję organu administracji w działanie przedsiębiorcy poprzez wymuszenie natychmiastowej wykonalności decyzji administracyjnej. Instytucja ta służy niewątpliwie przyspieszeniu wykonania decyzji, a tym samym zrealizowaniu celów chronionych ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów, jednakże nie powoduje wymagalności kary pieniężnej, bowiem jej wykonanie jest zawieszone do czasu uprawomocnienia się decyzji. Dopiero wynik sądowej kontroli decyzji administracyjnych wydawanych na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zadecyduje o ostatecznym rozstrzygnięciu w sprawie.

Z wyrazami szacunku

Cezary Banasiński

Warszawa, dn. 25 marca 2005 r.

Pan
Ryszard Matusiak
Senator
Rzeczypospolitej Polskiej
Biuro Senatorskie
ul. Grunwaldzka 2
58-560 Jelenia Góra

Szanowny Panie Senatorze,

W związku z otrzymaną skargą Pana Senatora na działalność kierowanego przeze mnie Urzędu pragnę, przedkładając poniższe informacje, przedstawić Panu specyfikę pracy Urzędu. Pozwoli Pan również, iż w treści niniejszego pisma ustosunkuję się do zarzutów, na które z racji zajmowanego stanowiska jestem upoważniony odpowiedzieć. Kwestie związane z działalnością Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jak też obowiązujących w państwie procedur, ich stanowienia i ewentualnej zmiany, wykraczają poza ustawowe kompetencje Prezesa Urzędu.

Odnosząc się do generalnego zarzutu nieefektywnego działania Urzędu należy stwierdzić, iż zarzut ten nie może zostać podzielony. Zadania Urzędu wymienione w skardze nie są ani jedynymi ani też głównymi zadaniami nałożonymi na Prezesa Urzędu. Zakres kompetencji obejmuje, oprócz wskazanej w skardze szeroko pojętej ochrony konkurencji (art. 26 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2003 r. Nr 86, poz. 804 ze zm.) zwanej dalej u.o.k.k., zadania realizowane w sferze pomocy publicznej, nadzoru rynku i ochrony praw konsumentów. Każda z tych sfer jest równorzędnie traktowana, aczkolwiek można przyznać, iż niektóre z nich są bardziej "medialne" od pozostałych i pewnym aspektom działalności Urzędu towarzyszy duże zainteresowanie środków masowego przekazu.

Koncentrując się na powołanych w skardze przedsiębiorcach, przeciwko którym UOKiK prowadził postępowania, wyjaśniam co następuje:

1. decyzją z dnia 17.06.2004 r. nr DOK-50/2004 nałożono na PKP Cargo S.A. z siedzibą w Warszawie karę pieniężną w wysokości 40.000.000,00 zł oraz decyzją z dnia 31.12.2004 r. nr Dok 142/2004 karę w wysokości 20.000.000,00 zł

2. decyzją z dnia 19.07.2000 r. nr RWA 17/2004 nałożono karę pieniężną w wysokości 40.000.000,00 zł na Polski Koncern Naftowy ORLEN S.A. z siedzibą w Płocku

3. decyzją z dnia 5.01.2004 r. nr DPI 1/2004 nałożono karę pieniężną na Telekomunikację Polską S.A. z siedzibą w Warszawie w wysokości 20.000.000,00 zł

W dniu 21 marca br. przed Sądem Okręgowym w Warszawie Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów odbyła się rozprawa w sprawie z odwołania TP S.A. od wskazanej wyżej decyzji, po przeprowadzeniu której Sąd oddalił odwołanie powodowej Spółki. Wyrok jako nieprawomocny nie podlega jednakże wykonaniu, co za tym idzie, stan sprawy w dacie udzielania niniejszej odpowiedzi, nie pozwala na wyegzekwowanie nałożonej kary.

Pozostałe sprawy, o których mowa w skardze znajdują się w różnych etapach postępowania bądź to sądowego (PKP Cargo - dec. Nr 50/2004), bądź też administracyjnego (PKP Cargo - dec. Nr 142/2004, PKN ORLEN S.A.).

Odnosząc się do zarzutu, iż żadna z w/w decyzji nie została zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności należy stwierdzić, iż zarzut ten nie w pełni znajduje oparcie w stanie faktycznym, ponieważ decyzje nr DPI 1/2004 i DOK 50/2004 rygor taki posiadają. Niemniej jednak konieczne jest w tym miejscu wyjaśnienie kwestii nadawania rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom wydawanym przez Prezesa UOKiK. Zgodnie z art. 90 u.o.k.k., rygor ten może być nadany w stosunku do całości lub części decyzji, jeżeli wymaga tego ochrona konkurencji lub ważny interes konsumentów. Nie jest to instrument stosowany w każdej z decyzji kończących postępowania prowadzone przez Urząd, z racji szczególnego charakteru unormowania traktowany jest ze szczególną ostrożnością. Za takim podejściem przemawia zarówno brzmienie powołanego wyżej przepisu, jak też konieczność przestrzegania przez organ prowadzący postępowanie obowiązujących na gruncie procesu administracyjnego zasad, w tym zasady uwzględnienia obok interesu społecznego, słusznego interesu strony przy równorzędnym traktowaniu obu tych interesów (art. 7 kpa). Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności nieprawomocnej decyzji może wywołać nieodwracalne bądź trudno odwracalne skutki dla przedsiębiorcy będącego adresatem decyzji. Stąd też, każdorazowo, poprzedzone ono być musi głęboką analizą i przekonaniem, iż w sprawie konieczne jest jego zastosowanie. Niezbędne jest również wskazanie, że rygor ten nie dotyczy części decyzji nakładającej karę pieniężną. Ma on jedynie zastosowanie w sytuacji orzeczenia o stwierdzeniu stosowania przez przedsiębiorcę praktyk ograniczających konkurencję i nakazujących ich zaniechania. Kary pieniężne orzeczone we wskazanym wyżej typie decyzji spełniają bowiem funkcję represyjną lub prewencyjną i mają za zadanie wyeliminowanie tych praktyk w przyszłości lub ukaranie za ich stosowanie w przeszłości, nie są natomiast środkiem egzekwowania wykonania nakazu zaniechania praktyki, więc tej części decyzji Prezesa Urzędu, która wpływa na stan konkurencji i interesy konsumentów. W związku z powyższym, postulowane przez Pana Senatora zwiększenie częstotliwości nakładania rygoru natychmiastowej wykonalności wydawanym decyzjom, nie może w praktyce przyczynić się do rzeczywistego ich uiszczenia.

Nie można zgodzić się również z twierdzeniem, iż decydujące znaczenie na gruncie prawa administracyjnego powinna mieć nieuchronność nałożonej kary pieniężnej aniżeli jej wysokość. Priorytetem, w myśl art. 1 u.o.k.k. jest podejmowanie w interesie publicznym ochrony interesów przedsiębiorców i konsumentów poprzez przeciwdziałanie praktykom ograniczającym konkurencję oraz praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców i ich związków, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywołać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku decyzji wydawanych w sprawie praktyk ograniczających konkurencję (gdyż do tego typu decyzji ogranicza się skarga) karą zasadniczą jest nakaz zaniechania stosowania praktyki. Orzekane w w/w decyzjach kary pieniężne nie są karami samoistnymi, mają one charakter kompensacyjny. Działaniem efektywnym w tym zakresie jest udowodnienie stosowania przez przedsiębiorców praktyk ograniczających konkurencję i doprowadzenie do wyeliminowania z rynku niezgodnych z ustawą zachowań. Kara pieniężna może w tej sytuacji jedynie wspomóc wysiłki organu antymonopolowego.

Kwestia zapłacenia orzekanych kar związana jest wyłącznie z możliwością wykonania decyzji. W sprawach przekazanych do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nastąpi to więc po uprawomocnieniu się orzeczenia. Prezes Urzędu, na tym etapie postępowania, nie ma faktycznego wpływu na moment, w którym to nastąpi. Natomiast na etapie prowadzonego postępowania antymonopolowego obowiązany jest przestrzegać terminów zakreślonych ustawą, tj.:

- art. 92 przewidującym, iż postępowanie w sprawach praktyk ograniczających konkurencję powinno być zakończone nie później niż w terminie 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia (z możliwością przedłużenia w wypadkach przewidzianych art. 35-38 Kpa),

- art. 97 określającym termin 2 miesięcy jako przewidziany dla ukończenia postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji, oraz

- art. 100f zakreślającym organowi termin zakończenia postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów (2 miesiące a w sprawach szczególnie skomplikowanych 3 miesiące), z odpowiednim zastosowaniem przepisów art. 35-38 Kpa. Prezes Urzędu jako centralny organ administracji rządowej obowiązany jest działać w oparciu o zasady ogólne postępowania administracyjnego, w tym na zasadzie praworządności oraz zasadzie dążenia do ustalenia prawdy obiektywnej.

Postulowane przez Pana Senatora skrócenie czasu w jakim Prezes Urzędu może prowadzić postępowanie, nie wydaje się wskazane. Podane wyżej terminy na rozpatrzenie spraw, biorąc pod uwagę często skomplikowany ich charakter, nie są długie. Jak wynika z treści skargi zostały one niejako połączone z czasem trwania postępowania sądowego. Należy jednak odróżnić etap zakończenia postępowania administracyjnego oraz rozpoczęcie toku postępowania przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które następuje z chwilą przekazania odwołania od decyzji do tegoż sądu. W trakcie postępowania sądowego Prezes Urzędu na równi z pozostałymi uczestnikami procesu poddany jest reżimowi przewidzianemu w kodeksie postępowania cywilnego z wszelkimi prawami i obowiązkami z niego wynikającymi.

Z poważaniem

Cezary Banasiński