Warszawa, dnia 1 marca 2004 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

1. W nawiązaniu do uwag Pana Senatora, dotyczących misji mediów publicznych, pragnę poinformować, iż jej definicja została doprecyzowana w rządowym projekcie nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji (druki sejmowe nr 2213 i 2377). Zgodnie z zaproponowanym zapisem, wykonywanie misji będzie polegało na "oferowaniu całemu społeczeństwu i poszczególnym jego częściom, zróżnicowanych programów i innych usług w zakresie informacji, publicystyki, kultury, rozrywki, edukacji i sportu, cechujących się pluralizmem, bezstronnością, wyważeniem i niezależnością oraz innowacyjnością, wysoką jakością i integralnością przekazu".

Przestawiona w projekcie konstrukcja pozwoli również na skuteczniejszą kontrolę wydatkowania wpływów z abonamentu radiowo-telewizyjnego. Będą one mogły być przeznaczane wyłącznie na realizację zadań, wynikających z konieczności wypełnienia misji. Wszystkie dokonane na tej podstawie wydatki będą musiały być uwzględnione w sprawozdaniach finansowych, co zapewni przejrzystość i kontrolę podejmowanych przez nadawcę publicznego działań.

Należy jednocześnie podkreślić, iż w związku z niedoskonałością systemu poboru opłat abonamentowych istnieje konieczność jego reformy. Stosowne zmiany zostaną zaproponowane w przygotowywanym obecnie projekcie kolejnej nowelizacji ustawy, regulującej kwestie związane z funkcjonowaniem wewnętrznego rynku mediów audiowizualnych. Jednak do czasu zapewnienia odpowiedniej wysokości wpływów z opłat abonamentowych, należy utrzymać możliwość finansowania mediów publicznych ze źródeł komercyjnych.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż przyjęta dla jednostek publicznej radiofonii i telewizji forma prawna spółki akcyjnej, pozwalająca na działalność komercyjną, nie zaciera jednocześnie ich specyfiki wynikającej z powierzonej misji. Zgodnie z uchwałą Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 1995 r. w sprawie W 6/95 (OTK z 1995 r. Nr 3 poz. 23) realizacja wolności słowa i prawa do informacji nie pozwala na ocenianie spółek publicznej radiofonii i telewizji według takich samych kryteriów jak pozostałych spółek handlowych, mimo że ich forma prawna opiera się na tym samym modelu. Funkcja spółek handlowych polega na wykonywaniu czynności handlowych i zabezpieczeniu odpowiedniego wykorzystania majątku wspólników lub akcjonariuszy. Funkcja spółek mediów publicznych ma natomiast inny charakter. Polega ona przede wszystkim na ścisłym powiązaniu z prawami politycznymi obywateli. Spółki te uzyskują przez to szczególny publiczno-prawny wymiar, który jest podkreślony przez nadanie im kształtu jednoosobowych spółek akcyjnych Skarbu Państwa. Oddala to, zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, ich związek z tradycyjną perspektywą prawa prywatnego.

Należy więc stwierdzić, iż w świetle przepisów art. 21-25 ustawy o radiofonii i telewizji, działalność gospodarcza publicznych spółek radia i telewizji ma, w stosunku do celów i zadań wymienionych w powołanych przepisach, charakter drugoplanowy i pomocniczy. Tym samym stosowanie przepisów prawa handlowego do tych spółek nie może abstrahować od ich informacyjnej, kulturowej, edukacyjnej i opiniotwórczej misji.

W obecnym stanie prawnym, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jest zobowiązana do odmowy udzielenia koncesji, jeżeli rozpowszechnianie programów przez nadawcę mogłoby spowodować osiągnięcie przez niego pozycji dominującej w dziedzinie środków masowego przekazu na danym terenie (art. 36 ust. 2 pkt 2 ustawy o radiofonii i telewizji). Koncesja może być także cofnięta, jeżeli nadawca osiągnie taką pozycję już po jej uzyskaniu (art. 38 pkt 2).

Zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, dominująca pozycja przedsiębiorcy to taka, "która umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku przekracza 40%". Oceny, czy wnioskodawca może osiągnąć tego rodzaju pozycję, dokonuje Krajowa Rada, uwzględniając przy tym zadania radiofonii i telewizji, w szczególności otwartość i pluralizm mediów audiowizualnych.

W ocenie resortu kultury, regulacja koncentracji na rynku mediów audiowizualnych, z uwagi na szczególny charakter radia i telewizji, nie powinna być pozostawiona wyłącznie ogólnym przepisom ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Przepisy szczegółowe w tym zakresie powinny znaleźć się w ustawie o radiofonii i telewizji. Projektowane rozwiązania muszą uwzględniać takie kwestie jak:

Dziękując Panu Senatorowi za cenne uwagi i sugestie, pragnę zapewnić, iż zostaną one wzięte pod należytą rozwagę podczas prac legislacyjnych nad projektem nowej ustawy medialnej.

wz. Ministra Kultury

Sekretarz Stanu