Minister Finansów przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora
Bogusława Litwińca, złożone na 19. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 17):Warszawa, 2002-07-26
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypo
Szanowny Panie Marszałku
W związku z przekazanym, przy piśmie z dnia 26 czerwca 2002 r. nr LP/043/210/02/V, oświadczeniem złożonym przez senatora Bogusława Litwińca podczas 19. posiedzenia Senatu RP w dniu 21 czerwca 2002 r., uprzejmie proszę Pana Marszałka o przyjęcie następujących wyjaśnień:
System finansowania jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 - 2002 (Dz.U. Nr 150, poz. 983 z późn.
zm.).Zgodnie z tą ustawą, głównym źródłem dochodów powiatów i województw, utworzonych z dniem 1 stycznia 1999 r., są: udziały w, stanowiących dochód budżetu państwa, wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, subwencja ogólna oraz dotacje celowe z budżetu państwa.
Zarówno zasady ustalania dochodów poszczególnych powiatów z tytułu udziałów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych, jak i z tytułu poszczególnych części subwencji ogólnej, w skład której wchodzi część wyrównawcza, część oświatowa oraz część drogowa, są jednolite dla wszystkich powiatów.
Elementem wyrównującym nierównomierny rozkład w kraju wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych jest ww. część wyrównawcza subwencji ogólnej. Tę część subwencji otrzymują powiaty, w których wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na jednego mieszkańca, tzw. wskaźnik S, jest mniejszy od ustalonego w sposób określony ww. ustawą, najwyższego w kraju wskaźnika tych dochodów, zwanego wskaźnikiem Sw.
Ww. ustawa określa też rodzaje dotacji celowych, jakie mogą być przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego z budżetu państwa. W przypadku dotacji celowych na finansowanie, bądź dofinansowanie bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego obowiązuje zasada, iż zadania na k
tóre przekazywana jest dotacja, muszą być określone przepisami.Odnosząc się do obowiązujących zasad finansowania zadań z zakresu kultury, uprzejmie informuję, że do zakresu działania powiatu, zgodnie z ustawą z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578 z późn. zm.), należą m. in. określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie kultury.
Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. Nr 110, poz. 721 z późn. zm.), jednostki samorządu terytorialnego organizują działalność kulturalną, tworząc samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym.
Prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze obowiązkowym. Oznacza to, iż wszystkie jednostki samorządu terytorialnego, w tym powiaty, mają obowiązek wykonywania zadań publicznych w zakresie kultury.
Wejście w życie reformy ustrojowej państwa w dniu 1 stycznia 1999 r. spowodowało, iż prowadzenie większości dotychczasowych państwowych instytucji kultury stało się zadaniem własnym powiatów lub województw.
Zgodnie bowiem z art. 145 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych
ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa (Dz.U. Nr 106, poz. 668 z późn. zm.), powiaty i miasta na prawach powiatu przejęły instytucje kultury wpisane dotychczas do rejestrów prowadzonych przez wojewodów, z wyłączeniem instytucji określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 8 grudnia 1998 r. w sprawie wykazu instytucji kultury o charakterze regionalnym wpisanych do rejestrów prowadzonych przez wojewodów, podlegających przekazywaniu do samorządów województw w celu ich prowadzenia, w ramach zadań własnych (Dz.U. Nr 148, poz. 971).W świetle powyższego, finansowanie przez samorząd zadań z zakresu kultury, generalnie winno odbywać się bez udziału dotacji z budżetu państwa.
Jednakże, wobec stwierdzenia, iż wysokość planowanych dochodów własnych w odniesieniu do niektórych powiatów i województw nie pozwala na pełne finansowanie przejętych placówek kultury, co wynika głównie z ich terytorialnego usytuowania, począwszy od 1999 r. w ustawa
ch budżetowych tworzona jest rezerwa celowa na dofinansowanie bieżących zadań własnych samorządów, związanych z prowadzeniem instytucji kultury przejętych z dniem 1 stycznia 1999 r.Rezerwa ta dzielona jest między powiaty i województwa zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 maja 2000 r. sprawie określenia zakresu zadań w dziedzinie kultury objętych mecenatem państwa oraz szczegółowych zasad i trybu udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji na te zadania i dotacji celowych na dofinan
sowanie bieżących zadań własnych, związanych z prowadzeniem instytucji kultury, przejętych w dniu 1 stycznia 1999 r. (Dz.U. Nr 40, poz. 463 z późn. zm.).Przekazywanie dotacji z budżetu państwa na ten cel umożliwia art. 70 ustawy z dnia 21 stycznia 2002 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz.U. Nr 12, poz. 136), zgodnie z którym jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje na dofinansowanie bieżących zadań własnych związanych z prowadzeniem inst
ytucji kultury, przejętych w dniu 1 stycznia 1999 r.W latach 1999 - 2001 i w roku 2002, z omawianej dotacji, która ma charakter działań interwencyjnych, a nie charakter systemowy, korzystało średnio 91 powiatów i miast na prawach powiatu.
Niezależnie od powyższego, zgodnie z ww. ustawą, jednostki samorządu terytorialnego mogą otrzymywać dotacje na zadania objęte mecenatem państwa w dziedzinie kultury, wykonywane przez instytucje kultury, dla których organizatorem jest jednostka samorządu terytorialnego.
Pra
gnę ponadto zwrócić uwagę na fakt, iż w świetle obowiązujących przepisów, jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać pomiędzy sobą porozumienia w sprawie wspólnego prowadzenia instytucji kultury, a co za tym idzie wspólnego ich finansowania. Nie ma zatem przeszkód, aby powiaty, na terenie których brak jest instytucji kultury, mając na uwadze ustawowy obowiązek zaspakajania potrzeb swoich mieszkańców w omawianym zakresie, zawierały porozumienia z sąsiednimi powiatami i w ten sposób współuczestniczyły w finansowaniu instytucji kultury, z usług których korzystają również mieszkańcy tych powiatów.Jednocześnie uprzejmie informuję Pana Marszałka, iż ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 traci moc obowiązującą w dniu 31 grudnia 2002 r. Możliwość udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji z budżetu państwa na dofinansowanie określonych odrębnymi przepisami zadań własnych, w tym również na zadania z zakresu kultury, przewidziana jest w
projekcie docelowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, nad którą aktualnie trwają prace. Podział tej dotacji na poszczególne powiaty i województwa, podobnie jak obecnie, następowałby na zasadach określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów. W wytycznych dla Rady Ministrów do wydania tego rozporządzenia proponuje się, aby jednym z kryteriów branych pod uwagę przy podziale tej dotacji była sytuacja finansowa zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego i instytucji kultury. Zapewni to przekazywanie dotacji do tych jednostek samorządu terytorialnego, których dochody własne nie pozwalają na dofinansowanie na odpowiednim poziomie przejętych placówek kultury.Po przyjęciu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, projekt rozporządzenia, o którym mowa wyżej, będzie przekazany do zaopiniowania stronie samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. W związku z powyższym możliwe będzie wypracowanie, przy współudziale strony samorządowej, racjonalnego i sprawiedliwe
go sposobu podziału dotacji.Pragnę przy tym poinformować Pana Marszałka, iż projekt rozporządzenia będzie przygotowywany przez Ministra Kultury.
Z poważaniem
Z upoważnienia MINISTRA FINANSÓW
Jacek Uczkiewicz
Podsekretarz Stanu
Jolanta Banach