Warszawa, dnia 16 lutego 2004 r.

Pan
Prof. Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z zapytaniem zawartym w tym oświadczeniu ("Czy śląski wojewódzki konserwator zabytków podjął prace nad stworzeniem komplementarnej strategii ratowania poprzemysłowego dziedzictwa tego regionu?"), Dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury zwrócił się do Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z prośbą o ustosunkowanie się do kwestii poruszonej przez Pana Senatora.

- przebudowa starych zdegradowanych dzielnic, w tym osiedli robotniczych (cel strategiczny nr 5).

Ważnym instrumentem prawnym w planowaniu działań na rzecz ochrony zabytków zarówno na szczeblu centralnym, regionalnym, jak i lokalnym jest, obowiązująca od dnia 17 listopada 2003 r., ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Ustawa ta określa, że ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw czy planów zagospodarowania przestrzennego województw (art. 18 ust. 1).

Ustawa nakłada na zarządy województw, powiatów i gmin obowiązek sporządzenia na okres 4 lat wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami, którego celem jest m.in. zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami oraz podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami (art. 87). Wszystkie te możliwości mają dla Śląska znaczenie szczególne, wobec aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej regionu (likwidacja kopalń i innych zakładów przemysłowych, zubożenie społeczeństwa, bezrobocie).

Wspomniana ustawa zobowiązuje również Ministra Kultury do opracowania, przy pomocy Generalnego Konserwatora Zabytków, krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (art. 84). Obecnie trwają prace przygotowawcze i konsultacje środowiskowe nad stworzeniem tego programu. Przewiduje się, że ze względu na rosnące zainteresowanie polskim dziedzictwem przemysłowym i wspomniane wyżej możliwości aktywizacji społeczno-gospodarczej regionów (m.in. rozwój turystyki, nowe miejsca pracy), sprawy dotyczące ochrony tego dziedzictwa stanowić będą jeden z priorytetów.

Wielkim sojusznikiem Ministra Kultury w działaniach na rzecz ochrony dziedzictwa przemysłowego są instytucje (muzea) i organizacje społeczne (m.in. Polski Komitet Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego TICCIH, Naczelna Organizacja Techniczna, Polskie Towarzystwo Historii Techniki), które podejmują szereg cennych inicjatyw (wystawy, seminaria, szkolenia, wydawnictwa, itp.) propagujących wartości naszego dziedzictwa przemysłowego, mającego szczególne zasługi dla ratowania zabytków przemysłu w Polsce i kultywowania tradycji industrialnej regionów.

Ochrona dziedzictwa przemysłowego jest jednym z najtrudniejszych zadań stojących przed służbą konserwatorską, niemniej podjęcie tego wyzwania jest naszą powinnością, dla zachowania dorobku wielu pokoleń polskich przemysłodawców i utrwalenia rodzimej tradycji przemysłowej, sięgającej swymi korzeniami połowy XIX wieku. Dziedzictwo przemysłowe Śląska należy do najbardziej wartościowych elementów tej tradycji.

Z wyrazami szacunku

z up. MINISTRA KULTURY
PODSEKRETARZ STANU