Minister Zdrowia przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora
Mariana Lewickiego, złożonym na 17. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 15):Warszawa, 23.06.2002 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek S
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na oświadczenie skierowane do Ministra Zdrowia złożone przez Pana Senatora Mariana Lewickiego podczas 17 posiedzenia Senatu RP w dniu 23 maja 2002 r. w sprawie stosowania esencji octowej w procesie produkcji artykułów spożywczych - uprzejmie przedstawiam stanowisko w przedmiotowej sprawie.
Kwas octowy E 260 (o stężeniu 4-7%) jest substancją dodatkową do żywności, której dopuszczalne dzienne pobranie (ADI) - zgodnie z oceną Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności nie wymaga limitowania co znaczy, że nie stanowi zagrożenia dla zdrowia konsumentów pod warunkiem, że spełnia określone kryteria czystości.
Tak więc może on być stosowany w przetwórstwie spożywczym jako substancja dodatkowa w ilościach zgodnych z dobrą praktyką produkcyjną (quantum satis).
W świetle aktualnego stanu wiedzy naukowej i zgodnie z ustalonymi na tej podstawie uregulowaniami prawnymi - krajowymi oraz Unii Europejskiej, aspekty zdrowotne stosowania kwasu octowego E 260 w produkcji żywności sprowadzają się do przestrzegania określonych wymagań dot. czystości tej substancji dodatkowej.
Dyrektywa UE Nr 95/2/EC z dnia 20.02.1995 r. dotycząca dozwolonych substancji dodatkowych do żywności uwzględnia stosowanie kwasu octowego zgodnie z dobrą praktyką produkcyjną (GMP).
Jednocześnie Dyrektywa Komisji 96/77/EC z dnia 02.12.1996 r. ustanawia kryteria czystości dla substancji dodatkowych, w tym także określa wymagania w tym zakresie dla kwasu octowego E 260 przeznaczonego do żywności.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2000 r. w sprawie wykazu dopuszczalnych ilości substancji dodatkowych i innych substancji obcych dodawanych do środków spożywczych lub używek, a także zanieczyszczeń, które mogą znajdować się w środkach spożywczych lub używkach (Dz.U. z 2001 r. Nr 9, poz. 72, ze zm.) dopuszcza się stosowanie ww. substancji dodatkowej do niektórych środków spożywczych w charakterze regulatora kwasowości lub stabilizatora (np. do serów Fet
a i Mozzarella, zemulgowanych sosów, musztardy, przetworów rybnych, owocowych i warzywnych z wyjątkiem przetworów grzybowych i marynat, do wędlin, pieczywa i koncentratów obiadowych).Na podstawie art. 59 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz.U. Nr 63, poz. 634) ww. rozporządzenie zachowuje moc do czasu wydania przepisów wykonawczych do tej ustawy, nie dłużej jednak niż do dnia 31.12.2002 r. W celu wypełnienia delegacji zawartej w art. 4 ww. ustawy w zakresie dozwolonych substancji dodatkowych, substancji pomagających w przetwarzaniu oraz warunków ich stosowania, a także w zakresie specyfikacji i kryteriów żywności, wymagań dotyczących pobierania próbek i metod analitycznych stosowanych w trakcie urzędowej kontroli żywności do oznaczania parametrów właściwych dla poszczególnych dozwolonych substancji dodatkowych oraz zawartości zanieczyszczeń - trwają prace legislacyjne nad projektami stosownych rozporządzeń jako aktów wykonawczych do ustawy.
W odniesieniu do stosowania kwasu octowego E 260 oraz kryteriów czystości, krajowe ustawodawstwo określi te wymagania zgodnie z dyrektywami: 95/2/EC i 96/77/EC, w ramach pełnej harmonizacji polskiego prawa żywnościowego z przepisami UE.
Istotną sprawą jest natomiast rozróżnienie octu i kwasu octowego E 260 metodą analityczną, jak również pod względem samych pojęć.
Zgodnie z krajowym ustawodawstwem żywnościowym nazwą "ocet" określa się produkt otrzymany wyłącznie w drodze naturalnej fermentacji alkoholowej i octowej z surowców zawierających skrobię i/lub cukry.
Ocet nie jest substancją dodatkową do żywności, nie posiada numeru "E...". Jest surowcem spożywczym.
Stosowanie kwasu octowego E 260 do produkcji octu jest niedozwolone. Kwas octowy E 260 nie może stanowić zamiennika octu (uwaga o tej treści jest zamieszczona w obowiązującym ww. rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27.12.2000 r.).
Producenci środków spożywczych zawierających kwas octowy E 260 mają obowiązek znakowania swoich produktów zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Żywnościowej z dnia 15 lipca 1994 r. w sprawie znakowania środków spożywczych, używek i substancji dodatkowych dozwolonych przeznaczonych do obrotu (Dz.U. Nr 86, poz. 402, ze zm), czyli podawania informacji o obecności ww. substancji dodatkowej, podając funkcję technologiczną oraz nazwę lub numer E 260.
Nadzór nad jakością zdrowotną środków spożywczych produkowanych i wprowadzonych do obrotu pełnią organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz w odniesieniu do środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego - organy Inspekcji Weterynaryjnej.
Uprzejmie informuję, że kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym w zakresie oznakowania i zafałszowań należy do zadań Inspekcji Handlowej - zgodnie z ustawą z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz
.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25).Ministrowie Zdrowia od kilku lat przedstawiają uzasadnienia prawne i merytoryczne odpowiadając na interpelacje Posłów i oświadczenia Senatorów w sprawie stosowania rozcieńczonej esencji octowej w przetwórstwie spożywczym.
Stanowisko to od wielu lat nie ulega zmianie, bowiem wydane w latach 1993-2000 zezwolenia Głównego Inspektora Sanitarnego opierały się o opinie merytoryczne ekspertów resortowych jednostek badawczo-rozwojowych, a te uwzględniały stanowisko Komitetu Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności i Zanieczyszczeń.
Kolejni Główni Inspektorzy Sanitarni wydawali stosowne polecenia organom Inspekcji Sanitarnej wzmożenia nadzoru nad produkcją oraz obrotem środków spożywczych z użyciem kwasu octowego E 260.
Na wniosek Prezesa Polskiego Zrzeszenia Producentów Octu w dniu 06.12.2000 r. odbyło się w Głównym Inspektoracie Sanitarnym spotkanie poświęcone sytuacji na rynku octu spirytusowego i esencji octowej w Polsce, w którym wzięli również udział przedstawiciele Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej, eksperci z Instytutu Fizyki, Państwowego Zakładu Higieny oraz Instytutu Żywności i Żywienia.
Na tym spotkaniu przedstawiciele ww. Zrzeszenia przedstawili planowane zamierzenia oraz zadeklarowali przekazywanie na bieżąco informacji o wynikach działań:
- przekazania do francuskiego laboratorium "Eurofins" - próbek esencji octowych, będących w obrocie na rynku polskim w celu określenia ich przydatności do spożycia (w przypadku oceny negatywnej - planowano wystąpienia o wycofanie z obrotu kwestionowanych produktów),
- wystąpienia do Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z wnioskiem o wprowadzenie nowej normy CEN dot. parametrów esencji octowej spożywczej oraz wprowadzenie do Polskiej Normy metody badania octu na zawartość esencji octowej za pomocą izotopu C
14,- doposażenia Laboratorium C-14 Instytutu Fizyki w Gliwicach w aparaturę konieczną do uruchomienia badań octu metodą C-14,
- wystąpienia do Zrzeszenia Producentów Esencji Octowej Krajów Europejskich o wykaz producentów esencji octowej przydatnej do spożycia.
Ponadto przedstawiciel Inspekcji Handlowej oraz Prezes Polskiego Zrzeszenia Producentów Octu złożyli deklarację dot. dalszej współpracy w zakresie kontroli rynku i ochrony przed nieuczciwą konkurencją.
Należy podkreślić, że do tej pory nie wpłynęła do Głównego Inspektoratu Sanitarnego żadna informacja o efektach ww. działań.
Główny Inspektor Sanitarny wyda kolejne polecenie podległym organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej wzmożenia nadzoru w kontroli bieżącej w zakładach przetwórstwa spożywczego w zakresie stosowania kwasu octowego E 260 w produkcji żywności.
Ponadto uprzejmie informuję, że Minister Zdrowia nie posiada ustawowych kompetencji do wydawania zakazu lub ograniczania importu dozwolonych substancji dodatkowych do żywności, które są wwożone do Polski zgodnie z obowiązującym prawem.
Mariusz Łapiński