Warszawa, 30 kwietnia 2004 r.

Zgodnie z art. 6, 7, 8 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 roku Nr 9, poz. 87 ze zmianami) za inwalidę wojennego uważa się osobę mającą obywatelstwo polskie, która została zaliczona do jednej z grup inwalidów z tytułu inwalidztwa będącego następstwem zranień lub kontuzji doznanych w walce z wrogiem lub pobytem w niewoli, obozie lub więzieniu za udział w tej walce. Inwalidztwo wojenne wiąże się zatem z aktywnym uczestnictwem w działaniach wojennych bądź też z działalnością konspiracyjną.

Natomiast osoby zesłane i deportowane do ZSRR z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych korzystają z uprawnień wynikających z ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (tekst jednolity: Dz.U. z 2002 roku Nr 42, poz. 371 ze zmianami). W świetle art. 12 powyższej ustawy Sybiracy, którzy zostali zaliczeni do jednej z grup inwalidów wskutek inwalidztwa powstałego w związku z przymusowym zesłaniem i deportacją w ZSRR, uznawani są za osoby represjonowane.

Ustawodawca - mając na uwadze tragiczne dla zdrowia skutki pobytu osób zesłanych, osadzonych w więzieniach i obozach - w art. 12 ustawy o kombatantach przyznaje im prawo do świadczeń pieniężnych i innych uprawnień przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 29 maja 1994 roku o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin z wyłączeniem refundacji OC i AC. Zawarty w ustawie o kombatantach zapis umożliwia korzystanie z uprawnień inwalidy wojennego tylko osobom, które posiadają już uprawnienia z tytułu ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, w tym osobom których inwalidztwo jest następstwem zranień, kontuzji bądź innych obrażeń lub chorób powstałych w związku z pobytem w miejscach wskazanych w art. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o kombatantach.

Przepisami ustawy z dnia 11 października 2002 roku o zmianie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych, wychowawczych (Dz.U. z 2002 r., Nr 181, poz. 1515) - dokonane zostały zmiany w przepisach dotyczących dokumentów, którymi legitymują się inwalidzi wojenni (wojskowi) i kombatanci.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 marca 2003 roku w sprawie trybu wydawania i anulowania legitymacji osoby represjonowanej, dokumentów wymaganych do jej wydania oraz wzoru legitymacji osoby represjonowanej (Dz.U. Nr 61, poz. 539) - na mocy delegacji w art. 12, ust. 7 ustawy z dnia 24 stycznia 1991roku o kombatantach i niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 z późn. zm.) - wprowadza legitymację osoby represjonowanej, dokument potwierdzający uprawnienia kombatantów, którzy zostali zaliczeni do jednej z grup inwalidów na skutek inwalidztwa pozostającego w związku z pobytem w miejscach o których mowa w art. 3 i art. 4 ust. 1 ustawy o kombatantach (...) do korzystania ze świadczeń pieniężnych i innych uprawnień przewidzianych w przepisach ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 87 i Nr 181, poz. 1515).

Analogicznie w art. 23c, ust. 3 ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o zaopatrzeniu inwalidów (...) zawarta jest delegacja dla Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej do wydania rozporządzenia w sprawie trybu wydawania i anulowania książki inwalidy wojennego (wojskowego), dokumentów wymaganych do wydania tych książek oraz wzoru książki inwalidy wojennego (wojskowego).

Natomiast wyjaśniając podjętą przez Panią Senator Annę Kurską w oświadczeniu kwestię uprawnień do świadczeń zdrowotnych, informuję że uprawnienia wynikające z ustawy z dnia 24 stycznia 1991 roku o kombatantach i niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz ustawy z dnia 29 maja 1974 roku o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, zostały uwzględnione w obowiązującej od dnia 01 kwietnia 2003 roku ustawie o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. Nr 45, poz. 391 z późniejszymi zmianami). Tym samym ustawa o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ nie wprowadziła żadnych ograniczeń dotychczasowych uprawnień w zakresie dostępności do świadczeń medycznych dla środowiska inwalidów wojennych, wojskowych oraz kombatantów. Zgodnie bowiem z art. 170 ustawy z dnia 6 lutego 1997 o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153) z dniem 1 stycznia 1999 r. w zakresie uregulowanym tą ustawą utracił moc art. 12 ustawy o kombatantach (...) oraz art. 13 ustawy o zaopatrzeniu inwalidów (...). Tym samym osoby represjonowane utraciły z dniem 1 stycznia 1999 roku prawo do bezpłatnych leków.

Jedynie z uwagi na fakt legitymowania się książką inwalidy wojennego, kombatanci mający uprawnienia z tytułu ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych uprawnienie to praktycznie - lecz nie prawnie - utrzymali. Zatem, raz jeszcze pragnę podkreślić, że ustawa z dnia 11 października 2002 roku nie odebrała kombatantom - więźniom łagrów i innych miejsc odosobnienia - jakichkolwiek praw nabytych. Przepisy tej ustawy jedynie wyraźnie wskazały podstawę prawną określonego rodzaju świadczeń i uprawnień. Wprowadzenie legitymacji osoby represjonowanej zmierzało właśnie do uporządkowania stanu prawnego w tym zakresie i było w istocie wyrazem potrzeby podmiotowego zaznaczenia odrębności tej - tak zasłużonej - grupy obywateli.

Jerzy Hausner