Informację w związku z oświadczeniem senatora Zbigniewa Kruszewskiego, złożonym na 44. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 44), przekazał Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, 2003.09.01
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 13 sierpnia 2003 r. znak BPS/DSK-043-343/03, przy którym był Pan uprzejmy przesłać tekst oświadczenia złożonego przez Senatora Zbigniewa Kruszewskiego na 44 posiedzeniu Senatu w dniu 8 sierpnia 2003 r. w sprawie zatrudniania w jednostkach organizacyjnych zaliczanych do sfery budżetowej osób, które nabyły prawa do świadczeń emerytalnych pragnę uprzejmie przedstawić, c
o następuje:Problem ograniczenia lub zakazu całkowitego łączenia pracy zarobkowej z pobieraniem emerytury lub renty jest problemem niezwykle kontrowersyjnym, wzbudzającym duże emocje społeczne i z tego powodu wymagającym kompromisowych rozwiązań, które z jednej strony pozwolą uzupełnić dochodami z pracy emerytury lub renty, z drugiej zaś zwiększyć liczbę miejsc pracy dla bezrobotnych.
W ubiegłym roku (w pierwszym półroczu) w związku z narastającym bezrobociem także wśród absolwentów szkół różnych typów i poziomów nauczania resort podjął konsultacje społeczne w sprawie projektu mającego na celu ograniczenie łączenia pracy zarobkowej z pobieraniem emerytury lub renty - co pozwoliłoby utworzyć miejsca pracy dla bezrobotnych. Rząd skierował do konsultacji społe
cznych projekt nowelizacji ustawy z dnia 17.XII.1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.Rozpoczęła się społeczna dyskusja na ten temat. Do resortu wpływało bardzo wiele pism od różnych środowisk zawodowych, indywidualnych emerytów i rencistów a także absolwentów. Kilkakrotne próby zmierzające do modyfikacji obowiązujących zasad dotyczących wysokości świadczeń pracujących emerytów w kierunku uwolnienia miejsc pracy dla bezrobotnych spotkały się ze zdecydowanym sprzeciwem nie tylk
o środowiska świadczeniobiorców, ale także absolwentów.Proponowany projekt zmian w przepisach nie został zaakceptowany przez społeczeństwo. W tej sytuacji Rząd nie zdecydował się na kierowanie takiego projektu ustawy do Sejmu.
Jeżeli zaś chodzi o zatrudnianie emerytów i rencistów przez pracodawców, to pracodawcy mają swobodny wybór doboru pracowników - zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa cywilnego i kodeksu pracy. Zasada ta dotyczy w znacznej mierze pracodawców prywatnych jak i pracodawców sfery budżetowej. Gdyby administracja rządowa wpływała na decyzje pracodawców dotyczące praktyki zatrudniania oznaczałoby to naruszenie konstytucyjnych zasad państwa prawa.
Odnosząc się do podniesionej kwestii dotyczącej zatrudnienia emerytów w wymiarze sprawiedliwości pragnę zauważyć, że z godnie z treścią art. 69 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), który rozwija normę konstytucyjną (art. 180 ust. 4 Konstytucji), sędzia przechodzi w stan spoczynk
u z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia.Należy zauważyć, że oświadczenie Pana Senatora dotyczy odrębnej władzy państwowej, jaką jest władza sądownicza, której działanie określone jest ustawami ustrojowymi, przede wszystkim wyżej powołaną ustawą Prawo o ustroju sądów powszechnych. Możliwość skorzysta
nia z uprawnienia przejścia w stan spoczynku w wieku 70 lat jest gwarancją ustawową, a uprawnienie do przedłużenia okresu zajmowania stanowiska po 65 roku życia jest przyznane Krajowej Radzie Sądownictwa, która jest organem decyzyjnym w tym zakresie. Krajowa Rada Sądownictwa realizuje uprawnienia określone w powołanym wyżej przepisie kierując się generalną zasadą dobra wymiaru sprawiedliwości, a nie subiektywnym interesem wnioskujących o wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego. Świadczą o tym choćby zapadające nierzadko decyzje odmowne.Należy wyraźnie zasygnalizować, że w ostatnim dziesięcioleciu w wymiarze sprawiedliwości powstała głęboka luka pokoleniowa, brak jest sędziów o kilkunastoletnim i większym stażu pracy, którzy winni stanowić trzon służby. Aktualnie ponad 1/4 kadry orzeczniczej w sądach rejonowych w stosunku do sędziów stanowią asesorzy sądowi (w roku bieżącym tylko do 18 lipca mianowanych zostało 437 osób).
Jednocześnie w związku ze wzrostem liczby spraw i ciągłym rozszerzaniem kognicji sądów powszechnych rosną potrzeby kadrowe w sądach wyższego rzędu (okręgowych i apelacyjnych). Przypomnieć wypada, że na kwalifikacje zawodowe sędziego składa się nie tylko znajomość obowiązującego prawa, jego wykładni, ale również ważną rolę odg
rywa doświadczenie zawodowe i życiowe, które nabywa się z upływem lat.Porównując regulacje prawne w kwestii poruszonej przez Pana Senatora w odniesieniu do poszczególnych zawodów prawniczych, a także sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, którym ustawa gwarantuje bezwarunkowo pracę do 70 roku życia nie sposób nie zauważyć, że ustawodawca trafnie dostrzega znaczenie dużego doświadczenia zawodowego dla należytego wykonywania zawodów prawniczych.
Za nietrafne należy uznać twierdzenie Pana Senatora, że wyrażenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego po ukończeniu 65 roku życia, dotyczy około 10% ogólnej liczby całego korpusu sędziowskiego. Jak wynika bowiem z aktualnych danych - jest to 1,86%. Znikomy procent zatrudnienia o
sób, które nabyły prawo do emerytury dotyczy również urzędników sądowych (2,3%).Oświadczenie Pana Senatora pozwala jednak na rozważenie w przyszłości zaproponowania zmian legislacyjnych w prawie o ustroju sądów powszechnych w kierunku dostosowania granicy wieku przejścia w stan spoczynku sędziów sądów powszechnych do obowiązujących przepisów regulujących tę kwestię w wypadku sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego tj. do 70 roku życia.
Natomiast, jeśli chodzi o konkretne dane dotyczące zatrudniania emerytów w jednostkach organizacyjnych całej sfery budżetowej to taka statystyka dotychczas nie była prowadzona.
Z poważaniem
Minister
z up. Krzysztof Pater
Podsekretarz Stanu