Warszawa, 2004.11.04

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

2) kiedy będzie zrealizowana delegacja zawarta w art. 117 ust. 5 ustawy emerytalnej?

- rozporządzeniami Rady Ministrów, wydawanymi do końca 1983 r. na podstawie dekretu o archiwach państwowych z 1951 r. a od 1984 r. na podstawie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach,

- zarządzeniami wydawanymi przez Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 1950 r. w sprawie zakresu działania Ministra Finansów - określającymi m.in. terminy przechowywania dokumentów księgowych, w tym między innymi list płacy i kart zarobkowych.

Okresy przechowywania dokumentacji płacowej w jednych i drugich aktach prawnych były identyczne. Ponadto były one skorelowane z określoną w przepisach emerytalno-rentowych - długością okresu z którego wskazywało się najlepsze lata z zarobkami do podstawy wymiaru emerytury i renty.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że przez kilkadziesiąt powojennych lat podstawę wymiaru emerytury lub renty stanowił przeciętny miesięczny zarobek z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia albo kolejnych 24 miesięcy zatrudnienia dowolnie wybranych z ostatnich 12 lat zatrudnienia.

1) kolejnych 3 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 12 lat kalendarzowych, jeżeli wniosek o świadczenie został zgłoszony do dnia 31 grudnia 1992 r.,

Generalnie problem z udokumentowaniem zarobków z okresu sprzed 1980 roku powstał dopiero po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 1999 r. przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa ta wprowadziła bowiem możliwość wskazywania do podstawy wymiaru nowo przyznawanych jak również przeliczanych emerytur i rent a także dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego - zarobków z 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o świadczenie, wybranych z całego okresu pracy zawodowej (podlegania ubezpieczeniu).

Zdaniem resortu polityki społecznej problemy osób chcących obecnie wskazać do podstawy wymiaru świadczenia lub dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego zarobki z 20 dowolnych lat z całego okresu ubezpieczenia, wynikają m.in. z tego, że w momencie zakończenia pracy w danym zakładzie, obierając świadectwo pracy, nie zwróciły się przy okazji do właściwych służb zakładu o wystawienie zaświadczenia o zarobkach. Zakład pracy nie mógłby odmówić wystawienia zaświadczenia o zarobkach na prośbę pracownika, nie miał natomiast obowiązku wystawiania takiego zaświadczenia z urzędu. Stąd też wiele osób jest w posiadaniu danych o zarobkach nawet z lat 50-tych.

Osoby, które "zadbały" o swoje sprawy i zażądały, kończąc pracę w danym zakładzie, zaświadczenia o wysokości osiąganych zarobków lub wpisania tych zarobków do legitymacji ubezpieczeniowej, nie mają obecnie żadnego problemu z ich udokumentowaniem przy składaniu wniosku o nowe świadczenie, o ponowne ustalenie wysokości świadczenia już pobieranego a także dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego. Należy podkreślić, że wbrew spotykanym w niektórych mediach informacjom, nigdy w przyszłości nie wydano aktu prawnego sankcjonującego praktykę nie wpisywania przez niektóre zakłady danych o zatrudnieniu i wynagrodzeniu do legitymacji ubezpieczeniowych.

Ad 1)

1) Podstawowym dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz dla potrzeb ustalenia kapitału początkowego jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku ZUS Rp 7 lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganym w danym okresie wynagrodzeniu.

2) Ustalenia podstawy wymiaru świadczenia (kapitału początkowego) można dokonać również na podstawie legitymacji ubezpieczeniowej, zawierającej odpowiednie wpisy o okresach zatrudnienia i osiąganych w tych okresach wynagrodzeniach. Legitymacja ubezpieczeniowa powinna przy tym zawierać wszystkie wymagane dane, także pieczątkę imienną osoby podpisanej na tym dokumencie. Istnieje jednak możliwość przyjęcia legitymacji choćby nie odpowiadała wymaganym warunkom, jeżeli nie ma wątpliwości co do autentyczności dokonanych wpisów, a pracownik nie może w inny sposób potwierdzić wysokości osiąganych zarobków z okresu swojego zatrudnienia.

3) W przypadku braku w zakładzie pracy dokumentacji płacowej, oraz braku wpisu o zarobkach w legitymacji ubezpieczeniowej - dopuszcza się wystawianie zaświadczenia o zarobkach na druku HUS Rp 7 na podstawie dokumentacji zastępczej, tj. na podstawie akt osobowych pracownika, a więc na podstawie umów o pracę, pism o powołaniu, mianowaniu oraz innych pism określających wynagrodzenie pracownika, których okres przechowywania wynosi 50 lat od zakończenia pracy przez pracownika.

Ad 2)

Istotnie rozporządzenie, o którym mowa w art. 117 ust. 5 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie zostało do dnia dzisiejszego wydane. Rozporządzenie to będzie się odnosiło do osób, które będą otrzymywały świadczenia emerytalne z nowego systemu. Pierwsze świadczenia z nowego systemu będą wypłacane w 2009 roku, w związku z tym rozporządzenie to zostanie wydane najpóźniej w 2008 roku.

Jeżeli chodzi o świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane z ZUS, według dotychczasowych zasad, to art. 194 ustawy emerytalnej stanowi, że do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w mocy przepisy wykonawcze dotychczasowe, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami tej ustawy. W związku z tym, nadal obowiązują przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 10, poz. 49 z późn. zm.), które szczegółowo określają rodzaje środków dowodowych, którymi można udokumentować zarówno okresy zatrudnienia jak również osiągane wynagrodzenie. W ocenie resortu polityki społecznej nie zachodzi potrzeba zmiany przepisów tego rozporządzenia.

Ad 3)

Zdaniem resortu polityki społecznej, zawarte w oświadczeniu Pani senator sugestie zmiany obowiązujących przepisów ustawy emerytalnej polegające na dopuszczeniu możliwości dokumentowania wysokości osiąganego wynagrodzenia zeznaniami świadków lub dopuszczeniu przyjmowania za lata, za które zainteresowany nie jest w stanie przedłożyć dokumentów o wysokości wynagrodzenia - uśrednionych wartości wynagrodzeń przypadających na określonych stanowiska zawodowych w podobnych przedsiębiorstwach, z uwagi na zakres podmiotowy proponowanego rozwiązania oraz kondycję finansową państwa jak i funduszu ubezpieczeń społecznych, zdaniem resortu nie powinny być brane pod uwagę.

Krzysztof Pater