Warszawa, 2005-05-06

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

Odpowiadając na pismo BPS/DSK-043-163/05 z dnia 6 kwietnia 2005 r., dotyczące stanowiska w sprawie oświadczeń złożonych przez senatora Kazimierza Jaworskiego na 79. posiedzeniu Senatu w dniu 1 kwietnia 2005 r., uprzejmie wyjaśniam.

1. W świetle ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14 poz. 176 ze zm.) środki przyznane bezrobotnemu na podjęcie działalności gospodarczej stanowią dla podatnika (osoby otrzymującej te środki) przychód z tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy, podlegający opodatkowaniu.

Kwestia prawidłowości zakwalifikowania tych świadczeń do przychodów podlegających opodatkowaniu nie budzi i nie budziła wątpliwości.

Minister Finansów, uwzględniając jednak ważny interes bezrobotnych, którzy otrzymane środki wydatkowali na cele związane z podjęciem działalności gospodarczej (likwidacja bezrobocia) uznał zasadność wniosku Ministra Gospodarki i Pracy o zaniechanie poboru podatku od tych przychodów.

Rozporządzeniem z dnia 25 kwietnia 2005 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od niektórych dochodów (przychodów) (Dz.U. Nr 70 poz. 630), zarządzono zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od przyznanych bezrobotnemu środków z Funduszu Pracy, o których mowa w § 1 pkt 1 lit. b c rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunków i trybu refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej i refundowania kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018) stanowiących pomoc de minimis w rozumieniu art. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (DZ. Urz. WE L 10 z dnia 13.01.2001 r.) i udzielonych zgodnie z przepisami tego rozporządzenia.

Zaniechanie ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych do dnia 1 stycznia 2004 r.

Powyższe oznacza, że wszystkie osoby, które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej, nie będą musiały płacić z tego tytułu podatku dochodowego.

2. Nie jest zasadne stanowisko zawarte w oświadczeniu, że uregulowania wynikające z przepisu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowiącym, iż nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a w przypadku prowadzenia działalności w formie spółki cywilnej lub osobowej spółki handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników, są "antyrodzinne" i sprzeczne z działaniami na rzecz zmniejszenia bezrobocia. Przepis ten nie jest sprzeczny z poglądem wyrażonym w oświadczeniu, iż "podstawowym podmiotem, jeżeli chodzi o płacenie podatków, nie jest osoba fizyczna, lecz właśnie rodzina, gdyż planowanie i realizowanie wydatków według osiąganych dochodów odbywa się zazwyczaj w skali rodziny, nie poszczególnych jej członków".

Bezsprzecznie zarówno praca podatnika, jak i praca małżonka i małoletnich dzieci, ma wpływ na wysokość przychodu. Wartość tej pracy nie stanowi kosztów uzyskania przychodów, a zatem ma bezpośredni wpływ na dochody uzyskiwane z działalności prowadzonej przez podatnika, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Zauważyć jednak należy, iż kosztem uzyskania przychodów, z działalności jest wypłacone wynagrodzenie osobie świadczącej pracę. Wynagrodzenie to stanowi przychód (dla osoby świadczącej pracę - pracownika), podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Możliwość zaliczania wartości pracy małżonka i nieletnich dzieci do kosztów uzyskania przychodów wiązałaby się z koniecznością wypłacania im wynagrodzeń. Zatem zmniejszenie dochodu uzyskiwanego z działalności gospodarczej, o wartość pracy małżonka i dzieci, powodowałaby powstanie dochodu podlegającego opodatkowaniu u poszczególnych członków rodziny. Takie rozwiązanie nie gwarantowałoby zmniejszenia obciążenia podatkowego łącznych dochodów uzyskiwanych przez rodzinę.

Uwzględniając sytuację rodziny, w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych dopuszczono możliwość rozliczania dochodów (opodatkowanych zgodnie z art. 27 ustawy - według skali podatkowej), na zasadach określonych w art. 6 ust. 2 ustawy, dotyczącym opodatkowania wspólnego małżonków, od sumy swoich dochodów.

Podatnik może również, zgodnie z art. 30c ustawy płacić podatek dochodowy wg jednolitej stawki wynoszącej 19% podstawy obliczenia podatku.

Zasada łącznego opodatkowania małżonków, jak również metoda obliczania podatku dochodowego przy zastosowaniu jednolitej 19% stawki dają możliwość zmniejszenia obciążenia podatkowego rodziny prowadzącej wspólnie działalność gospodarczą.

Ponadto, przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych pozwalają na odliczenie, od dochodów podatnika, kwoty składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń, zapłaconych bezpośrednio na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących, a także obniżyć należny podatek o opłacone w roku podatkowym, bezpośrednio przez podatnika, składki na ubezpieczenie zdrowotne.

W świetle przepisów art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności.

Natomiast zgodnie z przepisami art. 85 ust. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210 poz. 2135) za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność składkę oblicza, odprowadza i finansuje ze środków własnych osoba prowadząca pozarolniczą działalność.

Zatem podatnik prowadzący działalność, przy udziale małżonka lub dzieci ma prawo odliczyć od dochodu zapłacone z tego tytułu, składki na ubezpieczenie społeczne oraz, od podatku, zapłacone składki zdrowotne.

Biorąc pod uwagę powyższe trudno zgodzić się z tezą, że przepis art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym, wywołuje skutki podatkowe zniechęcające podatnika do zatrudniania małżonka i dzieci.

Jednocześnie informuję, że kwestia zgodności z Konstytucją przepisu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o podatku dochodowym, w brzmieniu obowiązującym w 1994 r. i 1995 r., był przedmiotem skargi konstytucyjnej. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem SK/99 z dnia 24 stycznia 2001 r. orzekł, iż skarżony przepis, w zakresie, w jakim wyłącza możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, w rozumieniu art. 22 tej ustawy, wynagrodzeń i innych świadczeń, wypłaconych jednemu ze wspólników spółki cywilnej lub małżonkowi wspólnika, za pracę i świadczenia wykonane na rzecz spółki na podstawie odrębnych umów, które nie są związane z prowadzeniem i reprezentowaniem spraw spółki, jest zgodny z art. 32 ust. 1 i 2 oraz z art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto wyjaśniam, że odpowiedź w zakresie podatku od towarów i usług zostanie udzielona łącznie z oświadczeniem przekazanym przy piśmie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 2005 r. Nr BPS 4404-150(2)/5.

Z poważaniem

Z upoważnienia Ministra Finansów

PODSEKRETARZ STANU

Jarosław Neneman