Odpowiedź na oświadczenie senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka, złożone na 3. posiedzeniu Senatu

Oświadczenie

Minister Edukacji Narodowej i Sportu przekazała informację w związku z oświadczeniem senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka, złożonym na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3):

Warszawa, 2001-12-12

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na oświadczenie Senatorów Pana Zbigniewa Gołąbka i Pani Wiesławy Sadowskiej z dnia 16 listopada br. w sprawie zwiększenia części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2001 dla miasta/gminy Szydłowiec, uprzejmie pana Marszałka informuję:

Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 - 2001 (Dz.U. Nr 150 poz. 983 z póź. zm.) minister właściwy do spraw oświaty i wychowania zobowiązany jest do przygotowania rozporządzenia w sprawie zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

W rozporządzeniu w sprawie zasad podziału części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2001 utrzymuje się zasadę "pieniądz idzie za uczniem", co oznacza, że naliczanie subwencji opiera się na podstawie liczby uczniów uczęszczających do szkół (placówek) prowadzonych bądź dotowanych przez poszczególne gminy, powiaty i samorządy województw. W celu doprecyzowania mierzenia skali zadań oświatowych i dostosowania do nich wysokości subwencji, rozporządzenie uzależnia tę wysokość od liczby uczniów otrzymanej przez zróżnicowane wagi dla wybranych grup uczniów i wybranych grup szkół. Otrzymana w ten sposób liczba uczniów przeliczeniowych przemnożona została przez finansowy standard podziału subwencji.

Finansowy standard podziału subwencji (oznaczony symbolem A) otrzymuje się dzieląc kwotę ogólną subwencji SO przez ogólną liczbę uczniów/słuchaczy/ wychowanków przeliczeniowych. Zgodnie z algorytmem zastosowanym na rok 2001, finansowy standard A wynosi - 2.122,40.

W rozporządzeniu przyjęto również, że wynikowa kwota subwencji na zadania szkolne na ucznia - dla danej jednostki samorządu terytorialnego - nie może być mniejsza niż 106,0% ani większa niż 115,0% kwoty subwencji na ucznia na zadania szkolne w roku bazowym. Kwota subwencji na zadania pozaszkolne dla powiatu i województwa samorządowego nie może być mniejsza niż 101,0% ani większa niż 115,0% analogicznej kwoty roku bazowego.

W roku 2001 po raz pierwszy wprowadzono algorytmiczne naliczanie subwencji oświatowej dla tzw. "biednych" jednostek samorządu terytorialnego (otrzymujących subwencję wyrównawczą), w których dochód na 1 mieszkańca stanowi powyżej 60% do 85% średniego dochodu na mieszkańca oraz dla gmin, w których dochód na jednego mieszkańca stanowi 60% i mniej średniego dochodu na jednego mieszkańca w kraju.

Wprowadzono również nowy sposób naliczania dodatku na dofinansowanie wydatków związanych z racjonalizacją sieci szkół. Dodatek jest umownie kalkulowany według liczby uczniów w szkołach o średniej liczbie uczniów w oddziale 18 i więcej na wsi oraz 24 i więcej w miastach poniżej 5000 mieszkańców. Efektem niżu demograficznego jest drastyczny spadek liczby uczniów powodujący konieczność zamykania szkół lub, tam gdzie nie jest to możliwe ze względów społecznych, konieczność utrzymania małych szkół. Te małe szkoły, głównie na wsi, są bardzo kosztowne. Problem racjonalizacji sieci szkolnej staje się szczególnie trudny przy tworzeniu gimnazjów w sytuacji gdy od szkół podstawowych odchodzą roczniki.

W rozporządzeniu wprowadzono nowe wagi dotyczące restrukturyzacji sieci szkolnej. Wagi te dostosowane są do liczby dzieci uprawnionych do dowożenia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dowożenie jest zadaniem własnym gminy. Zgodnie z art. 17 ust. 1 - 3a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 - z późn. zmianami) obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dzieci lub zwrot kosztu przejazdu środkami komunikacji publicznej dla dzieci, których droga z domu do szkoły przekracza 3 km w przypadku uczniów klas I-IV szkół podstawowych oraz 4 km w przypadku uczniów klas V i VI szkół podstawowych oraz uczniów gimnazjum. Tak więc proponowane 3 wagi obejmują wyłącznie środki na dofinansowanie zwiększonych wydatków w zakresie dowozu uczniów do szkół wynikających z racjonalizacji sieci szkolnej wymuszonej wdrażaną reformą systemu oświaty. Jeżeli w wyniku racjonalizacji sieci szkolnej odległość od miejsca zamieszkania ucznia do szkoły obwodowej zwiększyła się to na to dziecko zostało naliczone odpowiednio "wagami P-4 do P-6".

Po raz pierwszy uwzględniona została waga na dofinansowanie wydatków związanych z awansem zawodowym nauczycieli. Waga ta wprowadza preferencje właściwej proporcji nauczycieli mianowanych i dyplomowanych w ogólnej liczbie nauczycieli.

Zgodnie z sugestiami wielu środowisk, wprowadzono wagi dla dzieci specjalnej troski, odzwierciedlające nie tylko sposób kształcenia, ale przede wszystkim stopień i typ niepełnosprawności.

Pragnę Pana Marszałka poinformować, że w roku 2000 wiele nieporozumień wprowadziło finansowanie szkół przyszpitalnych i przysanatoryjnych. W celu doprecyzowania tej formy pracy oświatowo-wychowawczej, wprowadzono wagi na zespoły pozalekcyjnych zajęć wychowawczych organizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i zakładach lecznictwa uzdrowiskowego.

Artykuł 34 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy stanowi, iż część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala się w łącznej kwocie nie mniejszej niż 12,8% planowanych dochodów budżetu państwa. Wysokość subwencji oświatowej na 2001 rok określona została w ustawie budżetowej na 2001 r. w kwocie 21.383.00,0 tys. zł. Po odliczeniu 1% rezerwy część oświatowa subwencji ogólnej rozdzielana jest według algorytmu stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Dwa tygodnie po uchwaleniu ustawy budżetowej, Minister Finansów poinformował wszystkie jednostki samorządu terytorialnego o wysokości ostatecznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że część oświatowa subwencji ogólnej, stanowi zgodnie z zapisami ustawowymi, dochód własny jednostki samorządu terytorialnego i to ona dokonuje jej podziału (w tym również wydziela środki na płace i pochodne) pomiędzy poszczególne szkoły (placówki) prowadzone (dotowane) przez daną jednostkę samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawnych.

Miasto - Gmina Szydłowiec, zgodnie z powyżej opisanymi zasadami otrzymała część oświatową subwencji ogólnej na rok 2001 w wysokości 6.470.271,00 zł. Algorytm na ucznia w gminie Szydłowiec wyniósł 2.658,44 zł (przy standardzie 2.122,4 zł).

Zasadniczy problem poruszony w oświadczeniu Państwa Senatorów dotyczy wprowadzenia znowelizowanej ustawy - Karta Nauczyciela.

Uprzejmie Pana Marszałka informuję, że:

- w wyniku sygnalizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego niedoborów środków na wynagrodzenia nauczycieli powołany został przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego Zespół ds. Oceny Skutków Wdrożenia Karty Nauczyciela. Komisja po uwzględnieniu korekty danych statystycznych przyjęła kwotę 1.286.489 tys. zł, jako niedobór zawartych w części oświatowej subwencji ogólnej środków niezbędnych na pokrycie kosztów wdrożenia zmian w ustawie - Karta Nauczyciela w roku 2000.

W trakcie prowadzonych prac wstępnie uzgodniono metodologię naliczania skutków finansowych oraz zaproponowano harmonogram działań wspierających samorządy znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji. Strona rządowa zobowiązała się do pilnego zrealizowania działań wspierających jednostki samorządu terytorialnego, w tym do wypłacenia:

zaliczki pomostowej w wysokości 10% lub 20% sierpniowej raty subwencji oświatowej,

jednorazowej kwoty wynikającej z przemnożenia 600 zł przez liczbę etatów w danej jednostce samorządu terytorialnego,

dodatkowo jednorazowej kwoty wynikającej z przemnożenia 600 zł przez liczbę etatów nauczycielskich dla około 1.750 samorządów otrzymujących subwencję wyrównawczą.

Ministerstwo Edukacji Narodowej przekazało jednostkom samorządu terytorialnego informację o wysokości niedoboru części oświatowej subwencji ogólnej na 2000 rok na realizację postanowień płacowych ustawy Karta Nauczyciela.

Ponadto uprzejmie informuję Pana Marszałka, że w ustawie budżetowej na rok 2001 zaplanowana została rezerwa celowa (Nr 61) przeznaczona na "dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadań oświaty i wychowania". Za zgodą Sejmowej Komisji Finansów Publicznych zmieniono przeznaczenie tej rezerwy "na zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej" na rok 2001. Środki powyższe przeznaczone zostały na spłatę kredytów zaciągniętych przez jednostki samorządu terytorialnego na wypłatę wynagrodzeń w 2000 roku oraz na spłatę odsetek.

Uprzejmie informuję Pana Marszałka, że Minister Edukacji Narodowej w dniu 20 lutego br. przekazał do wszystkich zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego pismo informujące o trybie i terminach przekazania w roku 2001 środków na sfinansowanie skutków wdrożenia w 2000 roku nowych zasad wynagradzania nauczycieli w wyniku nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela.

Uprzejmie Pana Marszałka informuję, że w Miasto - Gminie Szydłowiec:

według sprawozdania EN-3, jest 195,15 etatów nauczycielskich, z tego:

15,50 etatów nauczyciel stażysta

21,93 etatów nauczyciel kontaktowy

157,72 etatów nauczyciel mianowany;

na tę liczbę etatów przypada aż 413 godzin ponadwymiarowych (2,12 na nauczyciela);

porównanie wynagrodzenia wg EN-3 i subwencji na rok 2001 wygląda następująco:

kwota na wynagrodzenia 5.683.400 zł, a wysokość subwencji (wg stanu na 23.03.2001) 6.470.271 zł (wynagrodzenie stanowi 87,84%).

Jednocześnie informuję Pana Marszałka, że w mieście-gminie Szydłowiec wyraźnie widać niekorzystne zmiany demograficzne, które mają wpływ na wysokość części oświatowej subwencji ogólnej. W stosunku do lat ubiegłych:

- zmalała liczba uczniów rzeczywistych: z 3.013 w roku szkolnym 1998/1999 do 2.884 w roku szkolnym 1999/2000 i do 2.444 w roku szkolnym 2000/2001.

Władze samorządowe miasta-gminy Szydłowiec powinny przeanalizować możliwość racjonalizacji sieci szkolnej. Na 11 placówek 4 mają poniżej 100 uczniów (64,67,71,78). Takie liczebności uczniów znacznie podrażają koszty prowadzenia szkoły.

Uprzejmie informuję Pana Marszałka, że Zespół ds. Edukacji i Kultury Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego przygotował kryteria podziału 1% rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, które zostały przekazane do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Rezerwa 1% została przeznaczona na:

korekty nieprawidłowo zakwalifikowanych danych wynikających z EN-3 i ankiet niezbędnych do prawidłowego wyliczenia skutków Karty Nauczyciela;

pomoc w przypadkach losowych;

częściowe pokrycie kosztów związanych z odprawami zwalnianych nauczycieli;

częściowe dofinansowanie kosztów z tytułu urlopów dla poratowania zdrowia;

wzrostu zadań od 1 września br.

Pragnę również poinformować Pana Marszałka, że wnioski Miasta-Gminy Szydłowiec zostały pozytywnie zaopiniowane przez Zespół ds. Edukacji i Kultury Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i przekazane do realizacji przez Ministra Finansów, który - zgodnie z przepisami - podejmuje decyzje ostateczne.

Pismem z dnia 5 grudnia br. Nr DE-III-3115/66/GK/2001 zwróciłam się z prośbą do Ministra Finansów o zwiększenie subwencji oświatowej dla Miasta-Gminy Szydłowiec.

Z wyrazami szacunku

Krystyna Łybacka

Oświadczenie