Oświadczenie


Minister Edukacji Narodowej i Sportu przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Witolda Gładkowskiego, złożonym na 81. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 87):

Warszawa, 2005-06-10

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku,

odpowiadając na oświadczenie Pana Senatora Witolda Gładkowskiego, złożone na 81. posiedzeniu Senatu Rzeczypospolitej uprzejmie informuję, że

zgodnie z Ustawą z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. Nr 281, poz. 2781) wprowadzony został nowy, systemowy model pomocy materialnej dla uczniów. Powyższy akt prawny dodał do ustawy o systemie oświaty nowy rozdział 8a "Pomoc materialna dla uczniów", który w sposób szczegółowy określa zasady udzielania pomocy materialnej dla uczniów w postaci stypendium szkolnego, zasiłku szkolnego, stypendium za wyniki w nauce lub za osiągnięcia sportowe, stypendium Prezesa Rady Ministrów, stypendium ministra właściwego ds. oświaty i wychowania, stypendium ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Zgodnie z art. 90r pkt 2 ustawy o systemie oświaty środki na realizację stypendiów zostały zagwarantowane w ustawie budżetowej na 2005 r. w rezerwie celowej nr 55 "Narodowy Program Stypendialny". W 2005 roku na ten cel parlament przyznał kwotę 242 500 000 zł. Należy oczekiwać, że doświadczenia roku bieżącego oraz zgłaszane przez jednostki samorządu terytorialnego potrzeby będą w kolejnych latach spowodują zwiększenie przez parlament nakładów na realizację programu stypendialnego dla uczniów.

Kwota powyższej dotacji celowej została wyliczona dla poszczególnych gmin zgodnie z algorytmem zamieszczonym w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 22 lutego 2005 r. w sprawie terminów przekazywania dotacji celowej gminom na dofinansowanie świadczeń pomocy materialnej o charakterze socjalnym oraz sposobu ustalania wysokości tej dotacji (Dz.U. z 2005 r. Nr 36, poz. 319). Dane, na podstawie, których dokonano wyliczenia kwoty dotacji dla gmin pochodzą z Ministerstwa Finansów, Głównego Urzędu Statystycznego oraz odpowiednich departamentów urzędów wojewódzkich. Dane te dotyczą roku 2004. Informacja o wysokości dotacji dla poszczególnych gmin została przekazana zainteresowanym jednostkom w połowie marca, przed ustawowym terminem przygotowania regulaminów wypłacania stypendiów. Środki zaś są przekazywane systematycznie, zgodnie z § 2 cytowanego rozporządzenia.

Zgodnie z art. 90p ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) udzielanie świadczeń pomocy materialnej dla uczniów o charakterze socjalnym stanowi zadanie własne gminy, na realizację którego gmina otrzymuje dofinansowanie (art. 90r ust. 1 ustawy). Oznacza to, że gminy mogą uzupełnić już istniejący system stypendialny środkami własnymi lub też opracować własne programy pomocy uczniom z wykorzystaniem środków własnych, współpracy z organizacjami pożytku publicznego lub wolontariatu.

Przepisy ustawy nie zobowiązują gmin do przeznaczania na ten cel środków własnych, lecz do przygotowania gminnych regulaminów przyznawania pomocy materialnej dla uczniów, finansowanej z budżetu państwa.

Opracowanie gminnego regulaminu udzielania pomocy materialnej uczniom ma na celu umożliwienie udzielania pomocy edukacyjnej uczniom najbardziej potrzebującym takiego wsparcia w danym środowisku lokalnym, co zarówno w trakcie prac parlamentarnych, jak i w materiałach informacyjnych było wyraźnie podkreślane.

Osiągnięcie tego celu będzie możliwe tylko w sytuacji bardzo dobrego zdiagnozowania potrzeb własnego środowiska przez samorząd gminy przy zintegrowanej współpracy odpowiednich jednostek organizacyjnych samorządu (szkół, ośrodka pomocy społecznej), jak również organizacji pożytku publicznego oraz wolontariatu.

Regulamin, przygotowany przez gminę powinien w swojej konstrukcji zawierać elastyczne mechanizmy udzielania pomocy edukacyjnej dla uczniów, które zapisane zostały w ustawie o systemie oświaty, a tym samym umożliwiać optymalne wykorzystanie środków finansowych przeznaczonych w budżecie państwa na ten cel.

Jednym z tych mechanizmów jest wysokość kwoty uprawniającej do ubiegania się o pomoc edukacyjną (art. 90d ust. 7 ustawy o systemie oświaty). Miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie ucznia, umożliwiająca ubieganie się o tę pomoc nie może przekroczyć 316 złotych. Nie jest uzasadnione traktowanie pojęć "uprawniony do ubiegania się o pomoc" i "uprawnionych do otrzymania pomocy" jako tożsamych. Następnym jest wartość pomocy (wahająca się od 44,80 zł do 112 zł). Trzecim jest czas, na jaki można przeznaczyć pomoc: od jednego miesiąca do dziesięciu miesięcy w przypadku uczniów lub od jednego miesiąca do dziewięciu miesięcy w przypadku słuchaczy kolegiów. Kolejnym mechanizmem jest możliwość zróżnicowania częstotliwości udzielania pomocy - może ona być realizowana w okresach innych niż miesięcznie lub jednorazowo w zależności od rzeczywistych potrzeb edukacyjnych ucznia. Dalszy mechanizm to przestrzeganie celowego i edukacyjnego charakteru stypendiów szkolnych, przeznaczonych wyłącznie na zaspokajanie potrzeb edukacyjnych uczniów. Ustawa w art. 90d ust. 2 do 5 precyzuje, jakie formy działań edukacyjnych są wskazane do realizacji wobec uczniów, pozostawiając jednocześnie ostateczną decyzję władzom samorządowym.

Stypendium szkolne nie może zostać przeznaczone na wsparcie materialne rodzin znajdujących się w ciężkiej sytuacji, w ich codziennej egzystencji, ale na pomoc uczniowi w dostępie do edukacji, wyrównywania jego szans edukacyjnych - pomimo niekorzystnej sytuacji finansowej jego rodziny.

Wyliczenia, dotyczące zapotrzebowania na środki finansowe na pomoc stypendialną są konsekwencją rozwiązań przyjętych przez gminy w regulaminach udzielania tej pomocy, w których nie wykorzystano rozwiązań zapisanych w ustawie, natomiast zastosowano automatyczne przemnożenie liczby uprawnionych do ubiegania się o pomoc, przez wysokość świadczenia i pełną liczbę miesięcy, na jaką można przyznać pomoc.

Ponownie pragnę podkreślić, że zasady udzielania stypendiów szkolnych i zasiłków szkolnych ujęte w ustawie o systemie oświaty są odmienne niż w przypadku świadczeń pomocy społecznej.

Gminny regulamin udzielania pomocy materialnej uczniom powinien uwzględniać i stosować powyższe mechanizmy celem optymalnego wykorzystania przeznaczonych na ten cel środków budżetowych.

Jednocześnie trzeba stwierdzić, że przeznaczone w br. w budżecie państwa środki finansowe nie pozwalają na udzielenie pomocy stypendialnej wszystkim uczniom uprawnionym do ubiegania się o taką pomoc, a jedynie tym, którym jest ona najbardziej potrzebna.

Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) wielkość części oświatowej subwencji ogólnej dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego ustala corocznie ustawa budżetowa (art. 27). Kwotę przeznaczoną na część oświatową subwencji ogólnej dla wszystkich gmin, powiatów i województw samorządowych ustala się w wysokości łącznej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej, nie mniejszej niż przyjęta w ustawie budżetowej w roku bazowym, skorygowanej o kwotę innych wydatków z tytułu zmiany realizowanych zadań oświatowych (art. 28 ust. 1). W ustawie budżetowej na rok 2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 278, poz. 2755) kwota subwencji oświatowej na 2005 r. określona została w łącznej wysokości 25.017.111 tys. zł, tj. wyższej w stosunku do roku 2004 (24.082.854 tys. zł) o 834.257 tys. zł, tj. nominalnie o 3,3%. Ponadto w art. 48 ustawy budżetowej na rok 2005 upoważniono ministra właściwego do spraw finansów do utworzenia rezerwy celowej z wydatków zablokowanych na podstawie art. 100 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o finansach publicznych z przeznaczeniem w pierwszej kolejności, na zwiększenie części oświatowej subwencji ogólnej do kwoty 300.000 tys. zł.

Zgodnie z przepisami ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego minister właściwy do spraw finansów publicznych informuje jednostki samorządu terytorialnego o wysokości kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na dany rok budżetowy dwukrotnie:

- w terminie do dnia 15 października roku bazowego - subwencja wstępna;

- w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej - subwencja ostateczna.

Wstępna kwota części oświatowej subwencji ogólnej na 2005 r. dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego naliczona została na podstawie:

- określonej w projekcie ustawy budżetowej na rok 2005 wysokości części oświatowej subwencji ogólnej,

- wstępnego projektu rozporządzenia w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 przedstawionego Zespołowi ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego na posiedzeniu w dniu 24 września 2004 r.

- wstępnej bazy danych o liczbie uczniów na dzień 10 września 2004 r. (meldunek o liczbie uczniów EN-8) w zakresie kwoty bzowej SOA,

- danych dotyczących liczby nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego wykazanych w sprawozdaniach EN-3 na rok szkolny 2003/2004,

- danych statystycznych zawartych w sprawozdaniach GUS (druki typu S) na rok szkolny 2003/2004 w zakresie kwoty uzupełniającej SOB i kwoty na realizację zadań pozaszkolnych SOC.

Należy podkreślić, że wykorzystane do naliczenia planowanych na 2005 r. kwot części oświatowej subwencji ogólnej dane o liczbie uczniów w roku szkolnym 2004/2005 wg stanu na dzień 10 września 2004 r. (druki EN-8) nie były jeszcze danymi ostatecznymi.

Ostateczne kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2005 określone zostały na podstawie:

- zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2005 wysokości części oświatowej subwencji ogólnej,

- rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz.U. Nr 286, poz. 2878),

- danych statystycznych GUS na rok szkolny 2004/2005,

- danych rzeczowych zweryfikowanych przez organy prowadzące (dotujące) szkoły i placówki oświatowe.

Podział ostatecznej oraz wstępnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej na rok 2005 pomiędzy poszczególne typy samorządów kształtuje się następująco:

Lp.

Typ JST

Subwencja ostateczna w roku 2004 - bez korekt z 1 % rezerwy (w zł)

Subwencja wstępna na rok 2005 (w zł)

Subwencja ostateczna na rok 2005 (w zł)

% kol. 5/kol.4
kol.5/kol.3

1

2

3

4

5

6

1.

gminy

15.553.104.125

15.593.423.335

15.705.099.047

100,72
100,98

2.

powiaty

8.824.247.577

9.671.554.068

9.519.380.502

98,42
107,87

3.

województwa

458.058.953

496.627.220

537.127.044

108,15
117,26

4.

ogółem

24.835.410.650

25.761.604.623

25.761.606.593

100,00
103,72

Jednocześnie pragnę poinformować, że we wszystkich typach jednostek samorządu terytorialnego, za wyjątkiem województw, nastąpiło zmniejszenie w stosunku do roku 2004 liczby uczniów, które przynajmniej częściowo powinno przełożyć się na spadek nakładów finansowych ponoszonych na działalność oświatową. Liczba uczniów w poszczególnych typach JST w latach 2004-2005 kształtuje się następująco:

Lp.

typ JST

Liczb uczniów w roku 2004

Liczb uczniów w roku 2005

% kol. 4/kol.3

1

2

3

4

5

1.

gminy

4.518.321

4.362.266

96,55

2.

powiaty

2.386.834

2.350.508

98,48

3.

województwa

56.148

58.890

104,88

4.

ogółem

6.961.203

6.771.664

97,28

Praktyka ostatnich lat dowodzi, że naliczone dla poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego ostateczne kwoty subwencji oświatowej na dany rok budżetowy różnią się od wstępnych kwot subwencji nie tylko z powodu ewentualnych zmian wprowadzanych w algorytmie. Innymi bardzo ważnymi przyczynami powstawania różnic są występujące w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego zmiany liczby uczniów (wychowanków) w stosunku do roku bazowego oraz zmiany liczby i struktury zatrudnionych nauczycieli w poszczególnych grupach awansu zawodowego. Skala tych zmian jest różna w poszczególnych samorządach, dlatego też niektóre jednostki samorządu terytorialnego otrzymały wyższe kwoty subwencji oświatowej na rok 2005 w stosunku do kwot wstępnych, natomiast inne jednostki samorządu terytorialnego otrzymały kwoty niższe.

Naliczenie ostatecznych kwot części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2005 jest konsekwencją zastosowania algorytmu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 28 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 (Dz.U. Nr 286 poz. 2878). Zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) algorytm podziału subwencji oświatowej uzależnia wysokość przyznawanych środków od skali i struktury realizowanych zadań, mierzonych liczbą uczniów i wychowanków, z uwzględnieniem stopni awansu zawodowego nauczycieli. Konstrukcja algorytmu opiera się na kluczowym i podstawowym założeniu, iż środki subwencje dzielone są wg kryteriów jednolitych i powszechnych, a zatem identycznych dla wszystkich JST.

Należy tu zaznaczyć, że algorytm podziału subwencji oświatowej jest corocznie modyfikowany. Potrzeba modyfikacji wynika z analizy wskaźników ekonomicznych obrazujących przeciętne koszty kształcenia i działalności szkół oraz placówek oświatowo-wychowawczych. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2005 zmodyfikowało niektóre zasady podziału środków subwencyjnych stosowane w roku 2004. Zmiany te są przede wszystkim efektem prac i uzgodnień dokonywanych wspólnie z reprezentacją samorządów.

W Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu przy współudziale Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego prowadzone były w roku ubiegłym intensywne prace mające n celu opracowanie algorytmu podziału subwencji na rok 2005, stosownie do oczekiwań formułowanych przez poszczególne korporacje samorządowe oraz związkowe. W wyniku prac ww. Zespołu powstał algorytm odpowiadający na wiele postulatów formułowanych przez korporacje samorządowe. Uwzględnione w algorytmie regulacje opierają się na rozwiązaniach dotychczasowych, polegających na zastosowaniu zasady, że "pieniądz idzie za uczniem", co oznacza naliczanie subwencji na podstawie liczby uczniów uczęszczających do szkół i placówek prowadzonych bądź dotowanych przez poszczególne gminy, powiaty i województwa samorządowe.

Ponadto na posiedzeniach Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST jednomyślnie uzgodniono pozostałe warunki brzegowe algorytmu, np. takie jak:

- likwidacja wagi wyrównującej dochody,

- ujednolicenie wartości wag dotyczących uczniów szkół wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców

- urealnienie wag dla uczniów niepełnosprawnych, szkół artystycznych oraz młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapii.

Nowym rozwiązaniem w podziale środków subwencyjnych jest zastosowanie wskaźnika korygującego (Di) bezpośrednio nawiązującego do poziomu średnich wynagrodzeń - gwarantowanych Kartą Nauczyciela - nauczycieli zatrudnionych w poszczególnych grupach awansu zawodowego. Zastosowanie tego wskaźnika umożliwiło przekazanie relatywnie wyższych kwot części oświatowej subwencji ogólnej dla tych jednostek samorządu terytorialnego, w których udział zatrudnionych nauczycieli o najwyższych stopniach awansu zawodowego w relacji do ogólnej liczby zatrudnionych nauczycieli - w przeliczeniu na pełne etaty - jest wyższy niż średnio w skali kraju.

W rozporządzeniu MENiS, na podstawie, którego dokonano naliczenia ostatecznych kwot subwencji oświatowej, wprowadzono - w porównaniu z rokiem ubiegłym - zmiany w algorytmie podziału subwencji oświatowej polegające m.in. na:

- likwidacji wagi zależnej od dochodów gmin, w których dochód na 1 mieszkańca stanowił nie więcej iż 92% średniego dochodu na mieszkańca w kraju, co znacznie wpłynęło na wysokość subwencji oświatowej w 2005 r. dla niektórych gmin, otrzymujących w latach ubiegłych w subwencji oświatowej środki finansowe naliczone ww. wagą. Likwidacja tej wagi nastąpiła na wniosek strony samorządowej Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu KWRiST. Uznano bowiem, że poziom dochodu na 1 mieszkańca znajduje już swoje odzwierciedlenie w mechanizmie kalkulacji kwot części wyrównawczej subwencji ogólnej dla JST i nie powinien być on uwzględniany również przy kalkulowaniu części oświatowej subwencji ogólnej. Należy zauważyć, że w celu złagodzenia samorządom skutków finansowych likwidacji w algorytmie podziału subwencji oświatowej wagi wyrównującej dochody, proces zmian został rozłożony na okres dwóch lat. W roku ubiegłym nastąpiło obniżenie wartości wspomnianej wagi w stosunku do poziomu obowiązującego w roku 2003, natomiast w roku 2005 już całkowicie odstąpiono od jej stosowania w algorytmie;

- zmodyfikowano mechanizm dotyczący uwzględnienia w algorytmie wyższych jednostkowych kosztów kształcenia ucznia w szkołach lokalizowanych na terenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców - poprzez uwzględnienie następujących rozwiązań wprowadzenie wagi P1 = 0,38 oraz zastosowanie w ramach wskaźnika korygującego (Di) dodatkowej wagi R = 0,12; zastąpiły one stosowane w roku 2004 wagi dotyczące uczniów szkół położonych na terenach wiejskich i w miastach do 5.000 mieszkańców. Wprowadzenie wagi R związane jest z wyższymi jednostkowymi kosztami kształcenia uczniów w szkołach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców, wynikającymi z konieczności wypłacania nauczycielom dodatków socjalnych. Należy podkreślić, że waga P(1) przeznaczona jest dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów dla dzieci i młodzieży na terenach wiejskich, natomiast liczona jest według miejsc położenia szkoły. Celem wprowadzenia tej wagi oraz jej utrzymania w roku 2005 było wyrównywanie szans edukacyjnych, poprzez częściowe zrekompensowanie gminom wiejskim wyższych kosztów nauczania wynikających z faktu mniejszej liczebności oddziałów klasowych w szkołach położonych na trenach wiejskich i w miastach do 5 tys. mieszkańców, a nie dofinansowywanie kosztów dowożenia uczniów do szkół.

Ponadto warto zauważyć, że część oświatowa subwencji ogólnej, w tym również rezerwa tej części subwencji, nie jest instrumentem dla łagodzenia różnic w poziomie dochodów pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego. Do tego celu służy część wyrównawcza subwencji ogólnej, która jest jednym ze źródeł dochodów gmin. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr 203, poz. 1966) czynniki takie jak poziom dochodów podatkowych poszczególnych samorządów, niska gęstość zaludnienia, stopa bezrobocia znajdują swoje odzwierciedlenie w wysokościach kwoty podstawowej oraz kwoty uzupełniającej wchodzących w skład części wyrównawczej subwencji ogólnej.

Należy również podkreślić, że algorytm jest jednak metodą statystyczną podziału subwencji i będąc kategorią ogólną nie może uwzględniać wszystkich lokalnych problemów występujących w jednostkach samorządu terytorialnego, bowiem zatraciłby swój uniwersalny charakter.

Uprzejmie informuję, że ostateczne kwoty części oświatowej subwencji ogólnej dla JST będą mogły być zwiększone ze środków 0,6% rezerwy tej części subwencji ogólnej oraz ewentualnych środków rezerwy utworzonej na podstawie art. 48 ustawy budżetowej na rok 2005. Podział środków z 0,6% rezerwy subwencji oświatowej dokonywany będzie na podstawie kryteriów jej rozdysponowania, które zostały przyjęte przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego na posiedzeniu plenarnym w dniu 30 marca br. Dokument ten został zamieszczony na stronie internetowej resortu edukacji narodowej i sportu (www.menis.gov.pl).

W ramach podziału 0,6% rezerwy nie jest planowane zwiększenie wysokości naliczonych na rok 2005 kwot subwencji oświatowej dla samorządów, które zanotowały największe ubytki subwencji w stosunku do roku 2004. Przez niektóre korporacje samorządowe postulowana jest propozycja podziału ewentualnej rezerwy celowej utworzonej na podstawie art. 48 ustawy budżetowej na rok 2005 w sposób, który pozwoli na złagodzenie różnic pomiędzy wstępną ostateczną kwotą subwencji oświatowej na rok 2005.

Przedstawiając powyższe pragnę podkreślić, że zgodnie z art. 5a ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.), środki niezbędne na realizację zadań oświatowych zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. W myśl art. 167 ust. 2 Konstytucji RP dochodami jednostek samorządu są dochody własne, subwencje ogólne (w tym część oświatowa) i dotacje celowe z budżetu państwa. Oznacza to, iż część oświatowa subwencji ogólnej jest jedynie jednym ze źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Państwo finansuje zadania oświatowe również poprzez zdecentralizowanie udziału JST w podatkach.

Odnosząc się do możliwości zmiany sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej uprzejmie informuję, że ewentualne zmiany w tym zakresie będą mogły zostać zaproponowane przy opracowaniu algorytmu podziału subwencji oświatowej na rok 2006. Odbyły się już wstępne rozmowy ze stroną samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego na ten temat. Strona samorządowa postuluje o zmniejszenie liczby wag jak również uwzględnienie w algorytmie standardów edukacyjnych. Prace w tym zakresie będą kontynuowane.

W zakresie problemu nadzoru pedagogicznego pragnę zaznaczyć, że organy sprawujące nadzór pedagogiczny, dbając o jakościowy rozwój szkół i placówek, zwracają szczególną uwagę na pracę szkoły w zakresie efektywności działań dydaktycznych i opiekuńczo-wychowaczych nad dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz uczniem, którego rodzice prezentują niższy standard socjalny. Szkoły i placówki otaczają szczególną opieką dzieci mniej zdolne lub zaniedbane środowiskowo - organizując dla nich zajęcia pozalekcyjne, pozaszkolne i wyrównawcze. Liczb zajęć wyrównujących szanse edukacyjne uczniów zależna jest od przeznaczonych dla szkoły przez jednostki samorządu terytorialnego finansów.

Nadzór pedagogiczny, prowadząc mierzenie jakości pracy szkół i placówek, uwzględnia standardy oceny jakości pracy szkół i placówek określone w załączniku do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego [...], gdzie m.in.:

• obszar "Organizacja procesu kształcenia" uwarunkowany jest przez wskaźniki: szkoła lub placówka rozpoznaje potrzeby i możliwości edukacyjne uczniów, prowadzone szczególne formy pracy z uczniami mającymi trudności w nauce oraz udzielania im pomocy;

• obszar "Przebieg procesu kształcenia" określają wskaźniki: uczniom mającym trudności w nauce zapewnia się pomoc, wymagania edukacyjne uczniów są precyzyjnie określone i dostosowane do ich indywidualnych możliwości i predyspozycji;

• obszar "Równość szans" informuje, że szkoła lub placówka zapewnia równe szanse rozwoju uczniom o specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz organizacja i warunki kształceni zapewniają wszystkim uczniom równe szanse uczestniczenia w zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych.

Sprawując kontrolę nad działalnością kuratoriów oświaty oraz podejmując działania wspomagające w realizacji sprawnego i efektywnego nadzoru pedagogicznego nie wskazuję, zgodnie z zapisami prawa oświatowego, terminów związanych z realizacją programów i zadań. Natomiast realizacja treści zawartych w programach nauczania uzależniona jest od nauczyciela, który wybór programu powinien dostosować do możliwości, potrzeb i aspiracji uczniów. W tym przypadku nauczyciel sam dokonuje podziału materiału nauczania na poszczególne jednostki dydaktyczne, w taki sposób, by zaspokoić potrzeby uczniów w zakresie nabywania przez nich kompetencji edukacyjnych. Zatem zarówno kuratoria oświaty, jak i szkoły, nie mają nałożonej przez nadzór pedagogiczny dyscypliny czasowej związanej z wykonywaniem zadań, która ograniczałaby czas przeznaczony na zaspokajanie potrzeb uczniów. Orany sprawujące nadzór pedagogiczny przywiązują dużą wagę do zadań wspomagających szkoły i placówki w diagnozowaniu i zaspokajaniu możliwości i potrzeb edukacyjnych każdego ucznia.

Szanowny Panie Senatorze,

mam nadzieję, że przedstawiony materiał w sposób wyczerpujący przedstawia problematykę edukacyjną poruszoną w Pana oświadczeniu.

Z wyrazami szacunku

wz MINISTRA

PODSEKRETARZ STANU

Anna Radziwiłł


Oświadczenie