Warszawa, 12.01.2004 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Stan zdrowia ludności w każdym kraju, jest efektem oddziaływania wielu czynników, nie zawsze bezpośrednio, czy nawet pośrednio, zależnych od samego człowieka. Wśród nich wyróżnia się: styl życia, uwarunkowania biologiczne, uwarunkowania środowiskowe oraz jakość systemu ochrony zdrowia. Celem polityki zdrowotnej jest utrzymanie i poprawa zdrowia społeczeństwa. Podstawą do podejmowania działań jest analiza sytuacji zdrowotnej ludności. Wskaźniki stanu zdrowia wykorzystywane są także dla ewaluacji tych działań. Należy zaznaczyć, że w państwach o zdecentralizowanym systemie zarządzania, do którego dąży także Polska, polityka zdrowotna prowadzona jest na wielu poziomach. Jest to podejście zgodne z aktualnymi zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zawartymi w strategii "Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku".

Efektem prac Międzyresortowego Zespołu Koordynacyjnego Narodowego Programu Zdrowia (powołanego Zarządzeniem nr 26 Prezesa Rady Ministrów z 1998 roku) są kolejne coroczne sprawozdania. Dane, będące rezultatem corocznego monitorowania, odniesione do wskaźników z lat poprzednich, wykazują efekty wdrożenia programu.

Choroby nowotworowe niezmiennie od wielu lat są drugą co do częstości przyczyną zgonów. W 2001 roku z powodu nowotworów zmarło w Polsce 86 431 osób, w tym 48 928 mężczyzn i 37 503 kobiety. Od początku lat 90 trend wzrostu umieralności z powodu nowotworów złośliwych wykazuje zahamowanie. Współczynniki umieralności z powodu nowotworów zarówno u mężczyzn jak i kobiet pozostają na tym samym poziomie. Wzrost bezwzględnej liczby zgonów wynika ze zmian w strukturze wieku polskiej populacji, a wzrost odsetka zgonów nowotworowych jest wynikiem zmniejszającego się udziału zgonów z powodu chorób układu krążenia.

Zadawalające efekty uzyskano w zakresie doskonalenia metod rozpoznawania i wykrywania trudno rozpoznawalnych nowotworów np. trzustki, mózgu, jak również wdrożenia skuteczniejszego ich leczenia. Wynikiem coraz lepszej wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach ich rozwoju, obserwuje się wzrost liczby nowych zachorowań jak i liczby zgonów. Wczesne rozpoznawanie umożliwia jednak poprawą wyników leczenia tj. uzyskania lepszych wyników leczenia w postaci 5-letnich przeżyć bez objawów choroby nowotworowej. Wzrost zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce uwarunkowany jest wciąż niekorzystnymi postawami prozdrowotnymi społeczeństwa polskiego m. in.: paleniem papierosów, piciem alkoholu oraz niewłaściwym odżywianiem. Postępująca urbanizacja sprzyja wzrostowi czynników kancerogennych.

W podsumowaniu realizacji zadań w latach 1996-2001 wykonanych w celu "Usprawnienia wczesnej diagnostyki i zwiększenia efektywności leczenia nowotworów złośliwych" stwierdzono poprawę w wielu wskaźnikach, które uznano, jako najważniejsze do monitorowania realizacji Narodowego Programu zdrowia.

Ponadto uprzejmie informuję, że w Polsce od 1952 roku istnieje obowiązek zgłaszania zachorowań na nowotwory złośliwe. Lekarz rozpoznający lub stwierdzający podejrzenie nowotworu złośliwego na karcie MZ/N-1A przekazuje sprawozdanie do wojewódzkiego rejestru nowotworów złośliwych. Wojewódzki rejestr nowotworów w ciągu 35 dni po zakończeniu kwartału przekazuje kwartalne sprawozdanie do Krajowego Rejestru Nowotworów - Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Nadzór merytoryczny nad jakością usług medycznych sprawuje Zespół Konsultantów Krajowych i Wojewódzkich z zakresu onkologii klinicznej i chemioterapii. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 25 października 2002 roku w sprawie konsultantów krajowych i wojewódzkich (Dz.U. Nr 188, poz. 1582) do zadań konsultanta krajowego należy m.in. "wydawanie opinii o stosowanym postępowaniu diagnostycznym, leczniczym i pielęgnacyjnym w zakresie jego zgodności z aktualnym stanem wiedzy, z uwzględnieniem metod i środków". Rejestr nowotworów oraz statystyka chorobowości szpitalnej Mz/Szp-11 stanowią jedno z ważnych narzędzi wykorzystywanych do ceny efektów leczenia w poszczególnych ośrodkach.

Sytuacja epidemiologiczna w zakresie umieralności z powodu nowotworów jest nadal bardzo niekorzystna w porównaniu z krajami Unii Europejskiej.

Uzyskanie dotychczasowych wyników nie jest jednak zasługą wyłącznie specjalistycznych ośrodków. Uzyskane efekty są zasługą środowisk medycznych, które świadczą usługi na wszystkich poziomach organizacji ochrony zdrowia. Cenny wkład pracy w tym zakresie należy do promotorów zdrowia, inicjatyw społecznych podejmowanych na szczeblu lokalnym w zakresie programów profilaktycznych, organizacji pozarządowych i in. Wyniki w zakresie poprawy stanu zdrowia społeczeństwa zależą od działań wielosektorowych i nie ograniczają się wyłącznie do resortu ochrony zdrowia.

Leszek Sikorski