Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Gerarda Czai, złożone na 59. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 60):
Warszawa, dnia 22 kwietnia 2004 r.
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP
Szanowny Panie Marszałku,
W odpowiedzi na Pana pismo z dnia 6 kwietnia 2004 r., znak: PS/DSK-043-160-04, przesyłające tekst oświadczenia senatora Gerarda Czai w sprawie zapewnienia osłon socjalnych polskim marynarzom po wejściu Polski do Unii Europejskiej, uprzejmie wyjaśniam:
Podniesiona w oświadczeniu obawa o pogorszenie sytuacji polskich marynarzy po wejściu Polski do UE jest związana ze - zgłaszanym przez środowisko marynarzy - problemem możliwości rezygnacji armatorów z zatrudniania polskich marynarzy. Rezygnacja ta będzie efektem zmiany ustawodawstwa, któremu będzie podlegał polski marynarz pływający pod banderą państwa członkowskiego UE. Ustawodawstwem właściwym w takim przypadku będzie ustawodawstwo państwa bandery.
Obecnie marynarze polscy mogą skorzystać z możliwości dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego na podstawie ustawodawstwa polskiego oraz z pewnej formy zabezpieczeń gwarantowanych przez armatorów na mocy układów zbiorowych.Konieczność rezygnacji z dotychczasowej formy ochrony marynarzy i zapewnienia pełnego ubezpieczenia według ustawodawstwa państwa bandery może dla armatorów oznaczać wzrost kosztów pracy, a w konsekwencji rezygnację z zatrudniania polskich marynarzy na rzecz marynarzy innych n
ie unijnych państw.Rozumiejąc to zagrożenie pragnę jednak zwrócić uwagę, że polskie władze nie mogą występować do władz innych państw z inicjatywą zawarcia porozumień, które pozbawiałyby obywateli polskich ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego na poziomie jaki mają zagwarantowany obywatele państw członkowskich UE.
Z tego powodu zgłaszany wniosek o podjęcie przez rząd polski inicjatywy, mającej na celu doprowadzenie do zawarcia z państwami członkowskimi Unii Europejskiej porozumień na podstawie art. 17 rozporządzenia Rady EWG nr 1408/71, które wyłączałyby ochronę polskich marynarzy w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, przewidzianą w ustawodawstwie tych państw i poddanie ich ochronie polskiego ustawodawstwa, nie może być uwzględniony. Zawarcie t
akich porozumień w przypadku, gdy polskie ustawodawstwo może zaoferować marynarzom, zatrudnionym przez obcych armatorów, wyłącznie bardzo wąski zakres ochrony (dobrowolne ubezpieczenie emerytalne i rentowe), trudno by uznać za zawarte zgodnie z interesem marynarzy.Pragnę podkreślić, że celem koordynacji jest zapewnienie pracownikowi migrującemu jak najszerszej ochrony w przypadku zaistnienia wskazanych w rozporządzeniu nr 1408/71 ryzyk (choroby, inwalidztwa, wypadku przy pracy i choroby zawodowej, starości, bezrobocia i śmierci). Aby pracownik migrujący nie został pozbawiony odpowiedniej ochrony socjalnej, rozporządzenie nr 1408/71 wskazuje, ustawodawstwu którego państwa pracownik ten podlega w czasie wykonywania pracy w państwie innym niż mieszka. Dla mary
narzy takim państwem jest państwo bandery statku, na którym są zatrudnieni.Jednocześnie pragnę poinformować, że w dniu 8 kwietnia 2004 r. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej zwróciło się do Ministerstwa Spraw Socjalnych Norwegii z pismem wyrażającym zgodę na zawarcie po dniu 1 maja br. porozumienia na podstawie wyżej powołanego art. 17 Rozporządzenia 1408/71.
W przypadku Norwegii zawarcie takiego porozumienia jest możliwe, ponieważ z wnioskiem o zawarcie takiego porozumienia, oprócz przedstawicieli polskich Związków Zawodowych zwróciło się Stowarzyszenie Norweskich Armatorów o zabezpieczeniu polskim marynarzom ochrony w razie choroby (świadczenia medyczne i pieniężne), inwalidztwa lub śmierci. Ochrona ta, wraz z polskim dobrowolnym ubezpiec
zeniem rentowym i emerytalnym, obejmuje prawie wszystkie ryzyka, wskazane w rozporządzeniu 1408/71, a więc w takim przypadku możliwe jest uznanie takiego porozumienia na zawarte w interesie polskich marynarzy.Podpisanie porozumienia z Norwegią prawdopodobnie nastąpi w drodze korespondencyjnej, najwcześniej w dniu 1 maja 2004 r. i wejdzie w życie z dniem podpisania.
Pragnę również poinformować, że zainteresowanie rozwiązaniem polsko-norweskim wykazała Strona holenderska. W sprawie tej w dniu 27 kwietnia br. w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej odbędzie się spotkanie z przedstawicielami Strony holenderskiej. Oczywiście w przypadku uzyskania ze Strony holenderskiej gwarancji zapewnienia polskim marynarzom ochrony na wypadek choroby, inwalidz
twa i śmierci Ministerstwo podejmie stosowne działania zmierzające do zawarcia polsko-holenderskiego porozumienia na mocy art. 17 Rozporządzenia 1408/71.Do Ministerstwa docierają pewne sygnały co do możliwości zawarcia takiego porozumienia również z Danią. Aktualnie oczekujemy na dodatkowe informacje, które zobowiązali się przekazać przedstawiciele agencji pośredniczących w zatrudnianiu polskich marynarzy na obcych statkach.
W przypadku innych państw z wnioskiem o zawarcie takiego porozumienia nie wystąpili ani armatorzy, ani odpowiednie władze tych państw.
Ministerstwo nie może wystąpić do swoich odpowiedników w tych państwach z propozycją zapewnienia polskim marynarzom ochrony podobnej, jak zapewniają armatorzy norwescy, ponieważ zakres ten (nie jest to zabezpieczenie społeczne) nie jest objęty zakresem przedmiotowym rozporządzenia nr 1048/71, a zatem żądanie zapewnienia takiej ochrony nie ma postawy prawnej, a jej zapewnienie zależy od dobrej woli armatorów. Z tych samych powodów Ministerstwo nie może także zwrócić się bezpośrednio do zagranicznych armatorów z taką propozycją.
Rozmowy na ten temat mogłyby być ewentualnie podjęte przez przedstawicieli polskich Związków Zawodowych, jako reprezentantów marynarzy, o czym byli oni kilkakrotnie informowani przez nasz resort. Dotychczasowy brak pozytywnych informacji o efektach takich rozmów w krajach innych niż Norwegia wskazuje na brak zainteresowania władz i armatorów z tych krajów zawarciem podobnego porozumienia jak z Norwegią.
Na koniec chciałbym poinformować, że porozumienia zawierane na podstawie wyżej wspomnianego art. 17 rozporządzenia nr 1408/71 są z założenia ograniczone czasowo, gdyż jest to wyjątek od ogólnych zasad, przewidzianych w art. 13 tego rozporządzenia i zawierane są one prawnie wyłącznie w o
dniesieniu do pracowników oddelegowanych, z gwarancją pełnego zakresu obowiązkowej ochrony.Z poważaniem
W zastępstwie
Ministra Gospodarki, Pracy
i Polityki Społecznej
Sekretarz Stanu
Krzysztof Pater