Warszawa, 4 czerwca 2003 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP

W tym miejscu należy podkreślić, że w roku 2002 sytuacja finansowa kas chorych była wyjątkowa, gdyż kasy uzyskały w 2001 r. - jednorazowo - dodatkowe przychody w wysokości około 1,7 mld zł wynikające ze zmiany w tym właśnie roku zasad ewidencjonowania wpływów ze składek na ubezpieczenie zdrowotne (przejście z ewidencji kasowej na memoriałową) oraz ze skumulowanego wyniku finansowego za lata poprzednie. Mimo niezrealizowania planu przychodów ze składek na ubezpieczenie zdrowotne w 2002 r. - na sumę około 1,1 mld zł - w sumie kasy miały nadzwyczajny dodatkowy przychód, który umożliwił im zwiększenie finansowania kosztów świadczeń zdrowotnych dla ubezpieczonych w stosunku do roku 2001. Taka sprzyjająca sytuacja nie powtórzy się już w 2003 roku. Dodatkowo w 2003 roku kasy chorych, a obecnie Narodowy Fundusz Zdrowia przejęły finansowanie dwóch procedur wysokospecjalistycznych oraz finansowanie ratownictwa medycznego.

Z danych uzyskanych bezpośrednio od wojewodów wynika, że stan zobowiązań zakładów na koniec 2002 r. wynosił 5,5 mld zł, z tego wartość zobowiązań wymagalnych - o przekroczonych terminach płatności - wynosił 3,3 mld zł. Jednocześnie stale zwiększał się udział zobowiązań wymagalnych w stosunku do zobowiązań ogółem, od poziomu 46% w roku 2000 do ponad 60% w roku 2002, co wskazuje na trwałe problemy z regulowaniem płatności przez zakłady opieki zdrowotnej. Należy przy tym zauważyć, że wraz z wejściem w życie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym przeprowadzono powszechne oddłużenie zakładów na kwotę 8,4 mld zł. W obecnej sytuacji budżetu państwa nie jest możliwe przeprowadzenie kolejnego oddłużenia.

Tym niemniej opracowywane są propozycje, które umożliwią rozłożenie spłaty obecnego długu w czasie. Analiza zadłużenia zakładów opieki zdrowotnej wskazuje jednak, że 14% liczby jednostek wygenerowało 67% kwoty zadłużenia wszystkich zakładów opieki zdrowotnej w Polsce. W związku z tym należy zakładać, że zadłużenie to w istotnym zakresie było wynikiem nieprawidłowego funkcjonowania zakładów opieki zdrowotnej i wskazuje na potrzebę prowadzenia dalszych działań restrukturyzacyjnych oraz wprowadzenia zmian legislacyjnych usprawniających funkcjonowanie świadczeniodawców publicznych. Zakłada się, że proces dalszej niezbędnej restrukturyzacji zakładów opieki zdrowotnej będzie prowadzony w skoordynowanym działaniu obejmującym województwo.

Do końca bieżącego roku przygotowane zostaną rozwiązania prawne umożliwiające zmianę formy organizacyjno-prawnej Samodzielnych Publicznych ZOZ. Zmiany te zmierzają w kierunku poprawy efektywności działania zakładów opieki zdrowotnej oraz sprawniejszego gospodarowania publicznymi środkami i zasobami. Zwiększy to także odpowiedzialność osób zarządzających szpitalami, oraz pozwoli na ich efektywne dostosowywanie do zmieniających się warunków i potrzeb. Propozycje rozwiązań umożliwiające naprawę gospodarki finansowej samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej zostaną poddane konsultacji społecznej. Zostaną również przygotowane kryteria i sposób realizacji sieci szpitali, która obejmuje zarówno szpitale publiczne, jak i niepubliczne. Modyfikacja sieci szpitali będzie dokonywana okresowo, odpowiednio do zmieniających się potrzeb zdrowotnych i innych uwarunkowań.

• usprawnienie sposobu zarządzania zakładami opieki zdrowotnej,
• uproszczenie relacji pomiędzy zakładami opieki zdrowotnej a ich organami założycielskimi oraz jasne określenie zakresu odpowiedzialności za zarządzanie i nadzór w zakładach,
• możliwość wdrożenia postępowania układowego w zakładach opieki zdrowotnej,
• stworzenie narzędzi upraszczających proces restrukturyzacji zakładów opieki zdrowotnej.

Wejście w życie przepisów ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia pozwala na rzeczywiste powiązanie zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych z potrzebami zdrowotnymi mieszkańców poszczególnych regionów. Temu celowi służy kontraktowanie świadczeń przez NFZ w oparciu o plany zdrowotne opracowywane i zatwierdzane przez organy samorządów terytorialnych szczebla wojewódzkiego. Pierwsze plany będą dotyczyły już przyszłego roku.

Wprowadzenie powyższych rozwiązań ma na celu zmniejszenie nieuzasadnionego zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi regionami oraz poprawę dostępności do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.

Innym działaniem Ministra Zdrowia zmierzającym do poprawy trudnej sytuacji finansowej publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, realizacja idei zorganizowania konferencji programowej "okrągłego stołu". Zorganizowanie konferencji jest wyrazem działań Rządu, mających na celu stworzenie platformy do przeprowadzenia debaty partnerów społecznych i przedstawicieli samorządu terytorialnego, ułatwiającej zidentyfikowanie i dokonanie rozstrzygnięć najważniejszych problemów systemu ochrony zdrowia w Polce.

Natomiast odnosząc się do poruszonego w oświadczeniu Pana Senatora problemu tzw. promes i żądania od ubezpieczonych dostarczenia zobowiązania do pokrycia kosztów leczenia wydanego przez Oddział Wojewódzki NFZ, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego, uprzejmie wyjaśniam.

Z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391), zgodnie z art. 196, każdy ubezpieczony, stał się automatycznie, z mocy prawa, ubezpieczony w Narodowym Funduszu Zdrowia. Tym samym, ubezpieczeni mają prawo do wolnego wyboru placówki ochrony zdrowia, w której pragną się leczyć. Wybór dotyczy tych placówek, które udzielają świadczeń zdrowotnych na podstawie umów zawartych przed dniem wejścia w życie ww. ustawy z kasami regionalnymi lub Branżową Kasą Chorych dla Służb Mundurowych. Narodowy Fundusz Zdrowia, jako następca prawny kas chorych, zapewnia ciągłość udzielania świadczeń zdrowotnych. Prawo wyboru dotyczy świadczeniodawców na terenie całego kraju. Stąd, ewentualne żądanie przez świadczeniodawcę przedstawienia zobowiązania o pokryciu kosztów leczenia przez właściwy, ze wzglądu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego Oddział Wojewódzki NFZ - jest bezpodstawne. Uniemożliwienie lub ograniczenie ubezpieczonemu dostępu do świadczeń zdrowotnych z powodu braku tzw. promesy (zobowiązania o pokryciu kosztów), jest w aktualnym stanie prawnym naruszeniem praw pacjenta. Takie postępowanie jest obwarowane sankcją prawną określoną w art. 175 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Fundusz Zdrowia.

Z upoważnienia Ministra Zdrowia

Podsekretarz Stanu
Maciej Tokarczyk