Warszawa, 2002-10-09

Decyzją z dnia 2 lipca br. Komisja Europejska przekazała Polsce zarządzanie Programem SAPARD, który zgodnie z Rozporządzeniem Rady Unii Europejskiej nr 1268/99 przedstawia planowany przez stronę polską sposób wykorzystania środków przedakcesyjnych na rzecz rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich przyznanych Polsce na lata 2000-2006. Program ten współfinansowany jest i podlega zasadom Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji w Rolnictwie (EAGGF). Należy podkreślić, że wymagania jakie stawia Komisja Europejska akredytowanym agencjom płatniczym dla Sekcji Gwarancji są dużo większe niż ma to miejsce w stosunku do instytucji odpowiedzialnych za płatności i wdrażanie działań strukturalnych współfinansowanych z Sekcji Orientacji.

W kwestii braku możliwości finansowania inwestycji rozpoczętych i zaliczenia do wkładu własnego już wykonanych prac należy stwierdzić, że zgodnie z art. 8 Wieloletniej Umowy Finansowej zawartej pomiędzy Komisją Wspólnot Europejskich a Rządem Rzeczypospolitej Polskiej płatności ze strony Agencji SAPARD oparte są na deklaracjach wydatków poniesionych przez beneficjenta, potwierdzonych oryginałami otrzymanych faktur. Deklaracje te obejmą wyłącznie wydatki mające miejsce nie wcześniej niż w dniu zawarcia umowy przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z beneficjentem programu. W kwestii zaliczenia do wkładu własnego już wykonanych prac np. pracy własnej pragnę wyjaśnić, że z powodu braku zryczałtowanego systemu rozliczeń, jednolitego dla całego Programu SAPARD pozwalającego na mierzalne określenie kosztów własnych, podlegających refundacji w ramach programu, nie są one wyliczane do grupy kosztów kwalifikowanych.

W związku z uwagą zgłoszoną przez Pana senatora dotyczącą konieczności zrealizowania inwestycji przed uzyskaniem części zwrotu poniesionych nakładów, pragnę zwrócić uwagę, że jest to zgodne z założeniami programu jak również z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 maja 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań oraz sposobów realizacji zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 102, poz. 928). Zgodnie z tymi dokumentami Agencja udziela pomocy finansowej "w formie refundacji części lub całości kosztów, które mogą być objęte pomocą finansową w ramach programu SAPARD, zwanych dalej "kosztami kwalifikowanymi", ze środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej przeznaczonych na realizację programu SAPARD oraz z krajowych środków publicznych przeznaczonych na współfinansowanie tego programu".

W poruszonej przez Pana senatora kwestii konieczności rozliczenia wszystkich nakładów fakturami, jak równie możliwości zaliczenia do wkładu własnego np. własnej pracy, własnego transportu, czy też rozliczenia udziału własnego kosztorysem powykonawczym pragnę zwrócić uwagę, że warunkiem przyznania pomocy finansowej w ramach Programu SAPARD jest złożenie przez beneficjenta wniosku o udzielenie pomocy finansowej wraz z towarzyszącymi dokumentami, w tym z projektem planowanego przedsięwzięcia. Pomoc w ramach programu udzielana jest na podstawie przedstawionych oryginałów faktur i dotyczy grupy kosztów kwalifikowanych. Grupa tych kosztów została ściśle określona w załącznikach do ww. rozporządzenia Rady Ministrów i oznacza koszty, które podlegają współfinasnowaniu w ramach programu. Konieczność rozliczania się przez beneficjenta na podstawie oryginałów faktur wynika z założeń programu, który opracowany został zgodnie z wymogami Unii Europejskiej. Cele polskiej polityki rozwoju obszarów wiejskich realizowane poprzez program zgodne są z kierunkami polityki strukturalnej Unii Europejskiej, wskazanej w Rozporządzeniu 1268/99/WE dotyczącym pomocy Wspólnoty dla działań przedakcesyjnych na rzecz rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich w państwach kandydujących z Europy Środkowo-Wschodniej w okresie przedakcesyjnym. Wymagania które musi spełnić beneficjent ubiegający się o pomoc finansową w ramach Programu SAPARD są podobne we wszystkich krajach realizujących program, które w przyszłości korzystać będą z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W kwestii zaliczenia do wkładu własnego już wykonanych prac, np. pracy własnej pragnę ponownie wyjaśnić, że z powodu braku zryczałtowanego systemu rozliczeń, jednolitego dla całego Programu SAPARD, nie są one wyliczane do grupy kosztów kwalifikowanych. Koszty transportu zalicza się do grupy kosztów kwalifikowanych, zgodnie z załącznikiem nr 6, "Koszty kwalifikowane poniesione na realizację przedsięwzięć objętych pomocą dla gospodarstw rolnych" rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 maja 2002 roku w sprawie szczegółowego zakresu i kierunków działań oraz sposobów realizacji zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie gospodarowania środkami pochodzącymi z funduszy Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 102, poz. 928), w przypadku kiedy beneficjent programu poniesione nakłady udokumentuje oryginałami faktur. Natomiast udział własny nie może być rozliczony kosztorysem powykonawczym, ponieważ zgodnie z założeniem programu, wkład własny z powodu jego niemierzalności nie jest zaliczony do grupy kosztów kwalifikowanych i nie podlega współfinansowaniu w ramach Programu SAPARD.

Odpowiadając na uwagę zgłoszoną przez Pana senatora dotyczącą trudności z udokumentowaniem stażu pracy w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa z powodu braku wystarczającego okresu ubezpieczenia w KRUS należy podkreślić, że pomoc finansowa w ramach programu będzie przyznana gospodarstwom, które są kierowane przez rolników o określonych kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym. Zgodnie z programem pomoc finansową może otrzymać rolnik tj. osoba fizyczna prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny czyli właściciel albo zależny - dzierżawca) gospodarstwa rolnego, podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Rolnik ubiegający się o pomoc w ramach Programu SAPARD musi legitymować się odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi tj.:

• wykształceniem rolniczym na poziomie wyższym lub średnim; lub
• wykształceniem rolniczym na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i co najmniej 3 letnim stażem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa; lub
• wykształceniem nierolniczym na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 5 letnim doświadczeniem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa; lub
• wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 10 letnim stażem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa.

W poruszonej przez Pana senatora kwestii zbyt ostrych kryteriów dostępu np. przy trzodzie chlewnej zbyt mała obsada (10-25 stanowisk lub 100-250 stanowisk dla tuczników) pragnę zwrócić uwagę, że pierwotną wytyczną programu było określenie wielkości produkcji w cyklu otwartym, gdzie przyjęto liczbę stanowisk dla tuczników w liczbie 100-250. Jako pochodną tej wielkości określono, dla gospodarstw prowadzących produkcję w oparciu o materiał własny (cykl zamknięty) liczbę stanowisk dla macior wynoszącą 10-25. Przy tej liczbie stanowisk poziom produkcji zwierząt rzeźnych w gospodarstwie odpowiada limitowi założonemu dla gospodarstw produkujących w cyklu otwartym w ramach Programu SAPARD. Ograniczenie poziomu produkcji uprawniające do uzyskania pomocy finansowej w ramach Programu SAPARD jest zgodne z zasadą koncentracji środków, która jest jedną z zasad obowiązujących w polityce strukturalnej Unii Europejskiej.

Odpowiadając na kolejną uwagę, jaką zdaniem Pana senatora jest, podkreślany jako niekorzystny "obowiązek spełnienia wymogów ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt w przypadku tylko zakupu maszyn do zbioru zielonki", pragnę zwrócić uwagę, że nadrzędnym celem programu obok ustanowienia i wdrożenia spójnej polityki strukturalnej rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa jest "dostosowanie sektora rolno-spożywczego do wymagań Jednolitego Rynku w zakresie wymagań sanitarnych, higienicznych oraz jakościowych". Pragnę również dodać, że wymóg ochrony środowiska naturalnego jest zgodny z polityką Unii Europejskiej i podkreślany jest we wszystkich działaniach programu, w tym również w Działaniu 2 "Inwestycje w gospodarstwach rolnych". W kolejnych schematach i komponentach ww. działania wskazuje się na: ""poprawę warunków zoohigienicznych i ochronę środowiska w gospodarstwach zgodnie ze standardami Unii Europejskiej, dostosowanie gospodarstw do wymogów ochrony środowiska zgodnie z zasadami Unii Europejskiej, ograniczenie niekorzystnego oddziaływania produkcji trzody chlewnej i drobiu na stan środowiska naturalnego - wsparcie dostosowań gospodarstw do wymogów Unii Europejskiej". Należy podkreślić, że zgodnie z wymogami Unii Europejskiej, wszystkie działania podejmowane w ramach programu, poprawne pod względem ilościowym i jakościowym muszą być zgodne z ogólnie przyjętymi założeniami programu do których należą między innymi: poprawa jakości produkcji rolniczej poprzez udoskonalenie wyposażenia technicznego gospodarstw i dostosowanie wymogów produkcji do wymogów acquis communautaire jak również ukierunkowanie produkcji zgodnie z naturalnymi warunkami środowiska przyrodniczego poprzez zminimalizowanie niekorzystnego oddziaływania produkcji rolniczej na środowisko naturalne oraz zachowanie krajobrazu.

W kwestii braku możliwości poprawy biznes planu pragnę wyjaśnić, że procedura oceny techniczno-ekonomicznej, dokonywana przez Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich, nie przewiduje możliwości dokonywania przez wnioskodawcę poprawy biznes planu w trakcie oceny. Ewentualne zmiany takiej procedury mogłyby dotyczyć realizacji inwestycji współfinansowanych w ramach kolejnych umów finansowych. Należy dodać, że doradztwo ze strony ośrodków doradztwa rolniczego służy uniknięciu popełniania błędów przy sporządzaniu biznes planów.

Odpowiadając na kolejną uwagę dotyczącą braku wersji elektronicznej biznes planu, pragnę dodać, że w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa podjęte zostały prace nad stworzeniem elektronicznej wersji biznes planu, umożliwiającej dokonywanie obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym. Biznes plan w takiej postaci zostanie udostępniony na stronie internetowej Agencji (www. arimr.gov.pl).

Z wyrazami szacunku

z up. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi

SEKRETARZ STANU