Informację w związku z oświadczeniem senatora Janusza Bargieła, złożonym na 38. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 37), przekazał Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, 2003.05.14
Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
W związku z otrzymanym - przy piśmie z dnia 24 kwietnia br. znak: BPS/DSK-043-166-03 oświadczeniem Pana Senatora Janusza Bargieła złożonym na 38 posiedzeniu Senatu RP w dniu 16 kwietnia br. w sprawie zaliczania pracownikom Zakładów Górniczo-Hutniczych "Bolesław" w Bukownie okresów służby wojskowej do okresu pracy górniczej uprawniającego do uzyskania górniczej emerytury uprzejmie przedstawiam, co następuje:
Obecnie podstawowym aktem prawnym, który reguluje uprawnienia wszystkich ubezpieczonych do emerytur, w tym do emerytur górniczych, jest ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.). Ustawa ta, tak samo jak przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin obowiązujące przed jej wejściem w życie, określa w zależności od rodzaju wykonywanej pracy górniczej, długości jej wykonywania, trzy grupy uprawnień do górniczych emerytur.
I tak prawo do górniczej emerytury w dwóch przypadkach przysługuje:
1) po osiągnięciu 55 lat dla tych pracowników, którzy w wymaganym (20-letnim od kobiet i 25-letnim od mężczyzn) stażu pracy górniczej liczonym łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do pracy górniczej, posiadają co najmniej 5 lat pracy górniczej pod ziemią lub na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego,
2) po osiągnięciu 50 lat dla tych pracowników, którzy w wymaganym stażu pracy górniczej, o którym mowa w pkt 1, mają co najmniej 15 lat pracy górniczej pod ziemią lub na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego.
W wymienionych wyżej przypadkach, przy ustalaniu uprawnień do górniczej emerytury dla wszystkich górników objętych uprawnieniami do górniczych emerytur uwzględnia się również okresy służby wojskowej. Uprawnienia do tych emerytur regulują przepisy art. 34-38 powołanej ustawy.
W trzecim przypadku, prawo do górniczej emerytury uzależnione jest jedynie od osiągnięcia co najmniej 25-letniego okresu pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W myśl przepisów art. 48 i 49 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emerytura ta (tj. przyznawana bez względu na wiek) przysługuje tylko tym pracownikom urodzonym w latach 1949-1968), którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego i do końca 2006 r. osiągną co najmniej 25-letni okres pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym do tego 25-letniego okresu pracy górniczej pod ziemią, stosownie do postanowień art. 48 ust. 2 i 3 powołanej ustawy zalicza się także:
2) inne okresy niezdolności do pracy do 35 dni w roku kalendarzowym bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy ustalaniu prawa do tej emerytury uwzględnia się również okresy urlopu górniczego przysługującego w okresie do dnia 31 grudnia 2006 r.
Z przepisów art. 48 powołanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach... wynika, że przy ustalaniu na podstawie tego artykułu prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek - nie uwzględnia się żadnych innych okresów niż w nim wymienione, w tym także okresów służby wojskowej.
Zgodnie z założeniami, jakie były przyjęte przy wprowadzaniu uprawnień do górniczej emerytury bez względu na wiek, przyznawanej niejednokrotnie w wieku 43-45 lat, emerytura ta miała przysługiwać tylko tym górnikom, którzy posiadają co najmniej 25-letni okres pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
W związku jednak z rozpoczętą w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych restrukturyzacją branży górniczej, w tym restrukturyzacją zatrudnienia w tej branży - dopuszczono możliwość doliczenia do 25-letniego okresu pracy górniczej pod ziemią wymaganego do uzyskania górniczej emerytury bez względu na wiek, niektórych okresów niezdolności do pracy oraz okresu urlopu górniczego określonych w art. 48 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
W czasie prac nad powołaną ustawą z dnia 17 grudnia 1998 r., kierując się głównymi celami reformy emerytalnej przyjęto, że dotychczasowe warunki nabywania prawa do wcześniejszych emerytur, w tym także do emerytur górniczych przez pracowników urodzonych po 1948 r. a przed 1969 r. - nie będą dalej łagodzone. Byłoby to bowiem sprzeczne z wdrażaną reformą ubezpieczeń społecznych. W myśl przepisów powołanej ustawy osoby urodzone po 1948 r. objęte nowym, dwufilarowym, systemem emerytalnym - po 2006 r. będą nabywały prawo do emerytur po osiągnięciu jednolitego wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, a ich wysokość będzie ściśle powiązana z wielkością zgromadzonych składek na indywidualnym koncie ubezpieczonego.
Biorąc pod uwagę przedstawione wyżej rozwiązania regulujące uprawnienia do górniczych emerytur oraz cele wdrożonej reformy emerytalnej - brak jest podstaw do podejmowania działań zmierzających do doliczania do wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej pod ziemią uprawniającego do górniczej emerytury bez względu na wiek - także okresów służby wojskowej.
Przedstawiając powyższe pragnę jednocześnie dodać, że odstępstwo od omawianych wyżej zasad ustalania 25-letniego okresu pracy górniczej pod ziemią wymaganego do uzyskania górniczej emerytury bez względu na wiek w stosunku do górników branży węgla kamiennego - na okres do dnia 31 grudnia 2002 r. - wprowadziła ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej... (Dz.U. Nr 162, poz. 1112 z późn. zm.). Zgodnie z postanowieniami art. 54 tej ustawy przy ustalaniu uprawnień do górniczej emerytury bez względu na wiek dla pracowników górnictwa węgla kamiennego, którzy zgłosili wnioski o przyznanie tej emerytury najpóźniej do dnia 31 grudnia 2002 r. podlegały uwzględnieniu w 25-letnim okresie pracy górniczej pod ziemią, także niektóre okresy służby wojskowej, niezdolności do pracy oraz okresy, do lat czterech, pełnienia funkcji z wyboru w organach związku zawodowego zrzeszającego górników.
Zasady zaliczania tych okresów, określone w w/w art. 54, nie mają zastosowania do wniosków zgłoszonych o górnicze emerytury po dniu 31 grudnia 2002 r.
Z poważaniem
MINISTER
z up.
Krzysztof Pater
PODSEKRETARZ STANU