(Początek posiedzenia o godzinie 11 minut 05)
(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie Jolanta Danielak, Ryszard Jarzembowski i Kazimierz Kutz)
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Panie i Panowie Senatorowie, proszę o zajmowanie miejsc w sali obrad. (Rozmowy na sali)
Doskonale rozumiem, że po wakacjach trudno jest wracać do pracy, ale ponawiam swoją prośbę o zajęcie miejsc. (Rozmowy na sali)
Otwieram czterdzieste piąte posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej piątej kadencji.
(Wicemarszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)
Na sekretarzy posiedzenia wyznaczam senatora Janusza Bargieła oraz senatora Andrzeja Jaeschkego. Listę mówców prowadzić będzie senator Janusz Bargieł.
Bardzo proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.
Panie i Panowie Senatorowie, mam do przekazania miłą informację: w Waszyngtonie na dorocznej konferencji organizacji Parlamentarzyści na rzecz Działań Globalnych, z siedzibą w Nowym Jorku, w dniu 17 września bieżącego roku marszałek Senatu, profesor Longin Pastusiak, w tajnym głosowaniu został ponownie wybrany do zarządu tej organizacji. Serdecznie gratulujemy. (Oklaski)
Ale mam również do przekazania smutną informację. Panie i Panowie Senatorowie, w dniu 9 sierpnia 2003 r. zmarł Tadeusz Kłopotowski, senator Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji, wybrany z byłego województwa siedleckiego, członek Komisji Kultury, Środków Przekazu, Nauki i Edukacji Narodowej, Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich, Komisji Spraw Emigracji i Polaków za Granicą oraz Komisji Spraw Zagranicznych.
Proszę o powstanie i uczczenie minutą ciszy pamięci zmarłego senatora.
(Wszyscy wstają) (Chwila ciszy)
Dziękuję bardzo.
Informuję, że Sejm na pięćdziesiątym piątym posiedzeniu w dniach 27, 28 i 29 sierpnia 2003 r. przyjął wszystkie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw, do ustawy o zmianie ustawy o utworzeniu Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, do ustawy o weterynaryjnej kontroli granicznej, do ustawy o zmianie ustawy o repatriacji, do ustawy o zmianie ustawy o finansowym wspieraniu inwestycji oraz ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, do ustawy o zmianie ustawy o restrukturyzacji finansowej górnictwa siarki oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska, do ustawy o zmianie ustawy - Prawo probiercze, do ustawy o zmianie ustawy - Prawo wodne.
Sejm przyjął również większość poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o materiałach i wyrobach przeznaczonych do kontaktu z żywnością, do ustawy o zmianie ustawy o systemie oceny zgodności oraz zmianie niektórych ustaw, do ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Stanu, do ustawy o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych, do ustawy o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych oraz część poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz o zmianie innych ustaw.
Na pięćdziesiątym szóstym posiedzeniu w dniu 11 września bieżącego roku Sejm przyjął wszystkie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa, o Agencji Mienia Wojskowego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Sejm przyjął także większość poprawek Senatu do ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ale odrzucił uchwałę Senatu w sprawie odrzucenia ustawy o gwarancji zapłaty za roboty budowlane.
Ponadto informuję, że Sejm nie głosował nad poprawkami Senatu do ustawy o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych z powodu wstrzymania przez marszałka Sejmu prac nad tą ustawą.
Wobec niewniesienia zastrzeżeń do protokołu czterdziestego trzeciego posiedzenia stwierdzam, że protokół tego posiedzenia został przyjęty.
Doręczony państwu senatorom projekt porządku obrad czterdziestego piątego posiedzenia obejmuje:
1. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw.
2. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw.
3. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Biurze Ochrony Rządu i niektórych innych ustaw.
4. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o służbie medycyny pracy oraz niektórych innych ustaw.
5. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zawodzie felczera.
6. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wypowiedzeniu Konwencji o wzajemnym uznawaniu równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych i szkół wyższych, a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych, sporządzonej w Pradze dnia 7 czerwca 1972 r.
7. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Dodatkowego Protokołu do Konwencji o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, z dnia 13 października 1995 r.
8. Drugie czytanie projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących nabywania własności nieruchomości.
9. Informacja Rzecznika Praw Dziecka o działalności za rok 2002 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka.
Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego porządku obrad?
Bardzo proszę, pani senator Grabowska.
Senator Genowefa Grabowska:
Pani Marszałek! Szanowni Koleżanki i Koledzy! Bardzo proszę o uzupełnienie porządku obrad naszego posiedzenia o punkt dotyczący rozpatrzenia i podjęcia uchwały Senatu w sprawie projektu traktatu ustanawiającego konstytucję dla Europy. 4 października rozpoczyna się konferencja międzyrządową, na której rząd polski przedstawi wypracowane przez siebie stanowisko. Chcemy się odnieść do tej sprawy, tak aby również Senat wyraził swoją opinię i mógł poprzez tę uchwałę, oceniającą projekt konstytucji dla Europy i stanowisko rządu, które będzie przedstawione na konferencji, w tym, nie czynnie, ale biernie, uczestniczyć.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo, Pani Senator.
Rozumiem, że byłoby to drugie czytanie projektu uchwały w sprawie przyszłego Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej.
Czy Wysoka Izba się zgadza na poszerzenie porządku obrad o ten punkt? Nikt nie chce wprost wyrazić zgody.
Zapytam więc, czy jest sprzeciw. Nie ma sprzeciwu.
Wobec tego przyjmuję, że porządek obrad zostanie poszerzony o drugie czytanie projektu uchwały w sprawie przyszłego Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej.
Zgłaszał się również pan senator Janowski.
Bardzo proszę.
Senator Mieczysław Janowski:
Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.
Pani Marszałek, w związku z informacją, którą pani była uprzejma przedstawić, na temat ustawy - ja ją nazwę skrótowo - o biopaliwach, prosiłbym, aby Senat mógł otrzymać, podczas tego posiedzenia lub następnego, zwięzłą informację na ten temat i o tym, czy jakieś błędy w tej ustawie, zwłaszcza brak dwóch znanych słów, nie były w jakikolwiek sposób zawinione również przez nas. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Myślę, że nie będzie problemu z przygotowaniem takiej informacji, Panie Senatorze. Zwrócę się do odpowiednich służb o to, aby taka informacja do państwa senatorów dotarła.
Czy są jeszcze jakieś uwagi dotyczące porządku obrad?
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Sławomir Izdebski:
Dziękuję, Pani Marszałek.
Zgodnie z art. 48 Regulaminu Senatu chciałbym złożyć wniosek o uzupełnienie porządku obrad o punkt: informacja rządu na temat stanu polskiego górnictwa. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Czy jest zgoda na poszerzenie porządku obrad o informację rządu w kwestii górnictwa?
(Rozmowy na sali)
Czy jest sprzeciw w tej sprawie?
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Pan senator Kulak.
Senator Zbigniew Kulak:
Zgłaszam sprzeciw, dlatego że, po pierwsze, jest to zupełne zaskoczenie, a po drugie, taka debata toczy się publicznie w sąsiednim, dosłownie, Sejmie. Wydaje mi się, że jeżeli już mielibyśmy to rozpatrywać, to nie na tym posiedzeniu Senatu.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Pan senator... Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Pan senator Markowski.
Senator Jerzy Markowski:
Ja w tej samej sprawie. Otóż nie później niż za miesiąc trafi do Senatu projektu ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego, a więc będziemy mieli naprawdę sporo czasu na debaty na ten temat i okazji do nich. W ciągu miesiąca, jak znam życie, a zwłaszcza górnictwo, nic w tej sprawie się nie zmieni.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Wobec sprzeciwu, Wysoka Izbo, przegłosujemy wniosek pana senatora Izdebskiego.
Kto z państwa senatorów jest za tym, aby przyjąć wniosek pana senatora Izdebskiego w sprawie poszerzenia porządku obrad o informację rządu dotyczącą sytuacji w górnictwie?
Ale najpierw proszę o naciśnięcie przycisku obecności.
Kto z państwa senatorów jest za przyjęciem tego wniosku?
Kto jest przeciwny?
Kto wstrzymał się od głosu?
Bardzo proszę o podanie wyników głosowania.
Na 75 obecnych senatorów 14 głosowało za, 50 - przeciw, 11 wstrzymało się od głosu. (Głosowanie nr 1)
Wobec wyników głosowań stwierdzam, że wniosek pana senatora nie został przyjęty.
Porządek obrad zostaje więc uzupełniony o drugie czytanie projektu uchwały, zgodnie z wnioskiem pani senator Grabowskiej.
Czy jest jakaś propozycja co do miejsca w porządku obrad, które pani by sugerowała jako odpowiednie dla tego wprowadzonego punktu?
Senator Genowefa Grabowska:
Na końcu, Pani Marszałek.
(Wicemarszałek Jolanta Danielak: Po informacji rzecznika?)
Przed informacją rzecznika, jeśli można prosić.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, przyjmiemy takie rozstrzygnięcie.
Stwierdzam, że Senat zatwierdził porządek obrad czterdziestego piątego posiedzenia Senatu Rzeczpospolitej Polskiej piątej kadencji.
Informuję, że głosowania w sprawie rozpatrywanych ustaw zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.
Uprzejmie informuję, że w uchwale nr 254 Prezydium Senatu z dnia 4 września 2003 r. zostały zmienione dotychczas obowiązujące zasady doręczania paniom i panom senatorom druków sejmowych. Od 15 września bieżącego roku druki sejmowe nie będą wkładane do skrytek senatorskich, ale będą wykładane do państwa dyspozycji na specjalnie do tego przygotowanych regałach, znajdujących się przy głównych schodach na poziomie minus jeden. Druki te są również dostępne w wersji elektronicznej w Internecie.
Przystępujemy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw.
Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na pięćdziesiątym piątym posiedzeniu 28 sierpnia 2003 r., a do Senatu została przekazana 1 września 2003 r. Marszałek Senatu 4 września 2003 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.
Przypominam ponadto, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 468, a sprawozdania komisji w drukach nr 468A i 468B.
Proszę sprawozdawcę Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, pana senatora Jerzego Markowskiego, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Jerzy Markowski:
Dziękuję, Pani Marszałek.
Szanowni Państwo! Wysoka Izbo!
Nowelizacja dotyczy ustawy z 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych. Ustawa ta była już pięciokrotnie nowelizowana: w 1996, 1997, 1998, 2000 oraz 2002 r. Za każdym razem nowelizacja miała przede wszystkim na celu dostosowywanie tego aktu prawnego do spodziewanych czy aktualnych rozstrzygnięć, zgodnych z polskim ustawodawstwem, które w międzyczasie się zmieniały, oraz przewidywanym ustawodawstwem mającym obowiązywać Polskę po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.
Ustawa dotyczy kwestii niezwykle istotnej z punktu widzenia aktywizacji gospodarczej Polski, a samo rozstrzygnięcie zawarte w nowelizacji odnosi się do sprawy niezwykle subtelnej, mianowicie de facto cofnięcia praw nabytych w pewnym obszarze. Jednocześnie nowelizacja zawiera rozstrzygnięcie, o którym będę mówił, omawiając poprawki Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, dające szansę na renegocjację umowy zawieranej przez inwestora specjalnej strefy ekonomicznej z organem wydającym tę koncesję.
Przy tej okazji godzi się jednak, jak sądzę, powrócić na kilka chwil do istoty całej regulacji prawnej.
Ustawa, którą dziś nowelizujemy, ustala i określa cele oraz sposób tworzenia stref, zasady i warunki inwestowania w tych strefach oraz korzyści płynące z faktu prowadzenia tam działalności. Mam tę osobistą satysfakcję, że akurat mnie wraz z panem ministrem Soroką w roku 1995 i 1996 przypadł w udziale obowiązek tworzenia w ramach akcji legislacyjnej tychże stref ekonomicznych. W latach 1995-1997 utworzono siedemnaście tych stref, z czego zafunkcjonowało aż piętnaście. Dziś, wskutek połączenia dwóch stref i zlikwidowania innych dwóch - mówię o strefie mazowieckiej i częstochowskiej - istnieje czternaście specjalnych stref ekonomicznych, które funkcjonują na obszarze 6 tysięcy 325 ha, czyli na maksymalnym obszarze wyznaczonym przez tę ustawę. Przypomnę, że na podstawie przepisów tejże ustawy obowiązujących do końca roku 2000 przedsiębiorca, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w strefach do 31 grudnia i spełnił jego warunki, był uprawniony do całkowitego zwolnienia od podatku dochodowego przez okres pierwszych dziesięciu lat prowadzenia działalności gospodarczej oraz pięćdziesięcioprocentowego zwolnienia przez lata następne aż do końca istnienia strefy. Ponadto do końca roku 2000 zwolniony był na mocy ustawy z podatku od nieruchomości.
Tak skonstruowany instrument wsparcia nie pozwalał na skorelowanie wielkości pomocy z wydatkami inwestycyjnymi bądź kosztami pracy, co zostało w jakiś sposób wyeksponowane w regulacjach ustawowych Unii Europejskiej i spowodowało kolejną nowelizację tejże ustawy. Komisja Europejska uznała, że już w momencie tworzenia się specjalnych stref ekonomicznych obowiązywał Układ Europejski, w związku z czym nasze zasady udzielania pomocy publicznej w strefach powinny być zgodne ze standardami unijnymi. W przekazanym Komisji Europejskiej w lutym 1999 r. stanowisku negocjacyjnym strona polska zobowiązała się do dostosowania zasad udzielania pomocy publicznej w specjalnych strefach do standardów unijnych, oczekując jednocześnie okresu przejściowego do roku 2017 dla inwestorów, którzy uzyskali zezwolenia przed harmonizacją prawa. Zobowiązanie do harmonizacji zostało zrealizowane ustawą z dnia 16 listopada 2000 r. Zgodnie z tą nowelizacją nowe zasady udzielania pomocy publicznej obowiązują przedsiębiorstwa, które uzyskają zezwolenia po 1 stycznia 2001 r.
Obowiązujące od 1 stycznia 2001 r. zasady udzielania pomocy publicznej w strefach polegają na zwolnieniach podatkowych z tytułu nowych inwestycji, w przypadku dużych przedsiębiorstw do wysokości 50% wydatków inwestycyjnych - nie będę tego cytował, bo to jest w tekście ustawy - oraz zwolnieniach podatkowych z tytułu tworzenia nowych miejsc pracy, w przypadku dużych przedsiębiorstw do wysokości 50% dwuletnich całkowitych kosztów pracy i 60% w przypadku małych i średnich podmiotów gospodarczych. Ta regulacja w obu przypadkach wygląda trochę inaczej w krakowskiej specjalnej strefie ekonomicznej.
Korzystanie z pomocy regionalnej wymaga również prowadzenia działalności gospodarczej określonej w sprawozdaniu przez okres pięciu lat i utrzymania własności składników majątkowych, z którymi związane będą wydatki inwestycyjne przez okres pięciu lat od daty ich wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
W trakcie negocjacji Komisja Europejska - która zaakceptowała, jeszcze raz przypomnę, zasady udzielania pomocy publicznej obowiązujące od 1 stycznia 2001 r. - nie wyraziła zgody na respektowanie praw nabytych. Warunki funkcjonowania w strefach tak zwanych starych przedsiębiorstw były przedmiotem negocjacji akcesyjnych, które zakończyły się w grudniu 2002 r. następującymi ustaleniami... Nie będę ich cytował, ponieważ są one dokładnie wyartykułowane w projekcie ustawy, nad którym dzisiaj debatujemy. Wymienione warunki są bardzo precyzyjnie zapisane.
I w tym momencie jawi się problem, który kwalifikuje tę nowelizacją do rozstrzygnięć szczególnie subtelnych. Chodzi mianowicie o respektowanie praw nabytych. Przypomnę jednak, że ta nowelizacja zawiera prawne przyzwolenie na renegocjację umowy dającej podstawę do zezwolenia na funkcjonowanie w strefie. Tym samym przedsiębiorstwom przysługiwać będzie możliwość zmiany warunków zezwolenia na korzystniejsze, a ponadto, co jest rozwiązaniem zapisanym w tejże nowelizacji, gromadzenie kwot wpłacanych podatków dochodowych, po przekroczeniu dopuszczalnych pułapów pomocy, na specjalnym koncie i wykorzystanie tak zebranych funduszy na dofinansowanie nowych inwestycji realizowanych przez samego płatnika lub wskazaną przez niego, powiązaną z nim kapitałowo w co najmniej 25% firmę, oraz ustawowe zwolnienie z podatku od nieruchomości według stawek obowiązujących w roku 2002 w stosunku do gruntów i budowli oddanych do eksploatacji w 1999 r.
To tyle, jeżeli chodzi o generalne rozstrzygnięcia tejże ustawy i jej nowelizacji.
Chciałbym również, niejako rekomendując powagę sprawy, przypomnieć, że od 1997 r. do końca roku 2002 w tychże funkcjonujących specjalnych strefach ekonomicznych łącznie poniesiono nakłady na kwotę ponad 13,5 miliarda zł. Warto pamiętać, że są to nakłady inwestorów prywatnych na klasyczne inwestycje. W tym trybie, w ten sposób powstało ponad pięćdziesiąt cztery tysiące nowych miejsc pracy. Z kolei pomoc publiczna, która wynikała z tejże regulacji prawnej, skierowana do inwestorów, przez cały okres funkcjonowania ustawy wyniosła kwotę 840 milionów zł. To chyba dowodzi, że pomoc publiczna w tejże wysokości zaowocowała wyjątkowo efektywnym wzrostem nakładów na tworzenie miejsc pracy - bo wygenerowała, przypomnę, ponad pięćdziesiąt cztery tysiące miejsc pracy - oraz zaowocowała szczególną aktywnością, jeżeli chodzi o wielkość nakładów na tworzenie tychże miejsc pracy. W chwili obecnej w specjalnych strefach ekonomicznych działa ponad trzysta siedemdziesiąt firm. Ponad 45% terenów jest zagospodarowanych. Oczywiście nie we wszystkich strefach udało się natychmiast zaktywizować działalność gospodarczą. Są strefy, jak już na początku powiedziałem, które przestały istnieć. Są również takie podstrefy, które nigdy nie rozpoczęły swojej działalności, to nawet swego rodzaju zaskoczenie. Posłużę się tylko przykładem podstrefy katowickiej w mieście Jastrzębiu. Jest tam potężne bezrobocie, a mimo to nie udało się zaktywizować tam strefy ekonomicznej.
Niemniej jednak pozostaje faktem, że wprowadzony mechanizm przeciwdziałania ubytkowi miejsc pracy w tych regionach, w których w sposób szczególny, wskutek procesów restrukturyzacyjnych, modernizacyjnych, wskutek zmian technologicznych, należało się spodziewać wzrostu liczby tych, którzy utracili miejsca pracy, ten mechanizm w tym obszarze w ciągu całego okresu funkcjonowania ustawy skutkował i skutkuje nadal. Stąd też każda zmiana regulacji prawnej w tym obszarze jest działaniem niezwykle subtelnym, ponieważ musi być obliczona na niezachwianie wiary inwestorów w sens podjęcia tam działalności inwestycyjnej. Innymi słowy, musimy doprowadzić do sytuacji takiej, ażeby ci, którzy już zainwestowali, nie czuli się tym rozczarowani, a jednocześnie starać się niejako bronić doktryny specjalnej strefy ekonomicznej w przypadku już funkcjonujących tam podmiotów. Byłoby pewnego rodzaju niezręcznością, gdyby się okazało, że te rozwiązania w daleko idącej perspektywie nie są na tyle efektywne, żeby motywowały do przystąpienia do działalności inwestycyjnych - mówię o inwestorach. Ta subtelność na tym polega. Stąd też jeszcze raz przypominam, że w wprowadzanej dzisiaj regulacji mamy zapisaną możliwość ponownego negocjowania i otwarcia nowej drogi do uzyskania zezwolenia.
Chcę również powiedzieć, że poprawki zgłoszone w trakcie posiedzenia komisji gospodarki nie były jednoznacznie ocenione przez wszystkich członków Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Bardzo wiele z nich przechodziło niewielką większością, właściwie jednym głosem. Sądzę, że czas, który minął od posiedzenia, uzyskane w międzyczasie stanowisko Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, uzyskane w międzyczasie przez pracowników, przez przedstawicieli ministerstwa gospodarki, stanowisko Komisji Europejskiej, uzyskane w międzyczasie stanowisko przedstawicieli Ministerstwa Finansów w tej sprawie, jak również spodziewana debata plenarna nad tym porządkiem obrad - w jej wyniku pojawią się, czego jestem prawie pewien, pewne nowelizacje i poprawki zgłoszone do tejże ustawy - pozwolą na kolejnym posiedzeniu po debacie, na wspólnym posiedzeniu komisji integracji europejskiej oraz komisji gospodarki, na zweryfikowanie poglądów nawet w kwestiach już dzisiaj przegłosowanych przez komisję. Nowe okoliczności, które w międzyczasie się pojawiły, powodują bowiem, że jest ku temu podstawa.
Komisja gospodarki zgłosiła łącznie czternaście poprawek. Znakomita większość są to poprawki zaproponowane z inicjatywy naszego Biura Legislacyjnego, któremu jeszcze raz chciałem podziękować za niezwykłą wrażliwość i kompetencję w ocenie aktów prawnych.
Jedna z poprawek dotyczy umiejscowienia w organie zarządzającym specjalną strefą przedstawiciela ministra skarbu państwa, rozszerza tę możliwość.
Dwie poprawki dotyczą materii bardzo subtelnej. Chodzi o zapisy poprawki dziewiątej oraz korelującej z nią poprawki czternastej, ponieważ one się w jakiś sposób uzupełniają.
Zupełnie uczciwie powiem, że to, co w międzyczasie udało nam się uzyskać w trakcie tychże negocjacji i rozmów przedstawiciela Ministerstwa Finansów, Komisji Europejskiej, ministerstwa gospodarki pozwala jeszcze raz pochylić się nad tym problemem, co niewątpliwie nastąpi po wzbogaceniu naszego punktu widzenia przez Wysoką Izbę. Mówię to po to, proszę państwa, żeby nie wywołać zdziwienia u państwa senatorów, bo może nastąpić sytuacja, że nawet członkowie Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych nie będą głosowali za rozstrzygnięciami, które dotychczas przyjmowali. Po prostu nowe okoliczności często powodują, iż można popatrzeć na te sprawy jeszcze raz, mieć inne refleksje.
Generalnie, Szanowni Państwo Senatorowie, mamy do czynienia z aktem prawnym niezwykłej wagi, jeżeli chodzi o aktywizację gospodarczą. Mamy do czynienia z aktem prawnym, który w sposób znakomity, w sposób bardzo precyzyjny, a co najważniejsze, bardzo skuteczny, jak dowodzi tego historia, wpisuje się w pakiet "Przedsiębiorstwo - Rozwój - Praca" czy jak on się tam nazywa. Przepraszam, już mi się mylą te nazwy. W każdym razie chodzi o to, żeby były ewidentne dowody na walkę z bezrobociem, na aktywizację gospodarczą. I co najważniejsze, ten akt prawny jest takim rozstrzygnięciem, które właściwie dyskwalifikuje wszystkie zarzuty niedostosowania tejże regulacji prawnej do prawa unijnego. A jak pamiętam z własnych doświadczeń, z momentu tworzenia w ówczesnym Ministerstwie Przemysłu i Handlu tychże specjalnych stref ekonomicznych, od początku były tu pewne wątpliwości, które musieli rozstrzygać nasi przedstawiciele w trakcie negocjacji z Unią Europejską. Pamiętam, że robił to i pan minister Kaczurba, i jego następcy w ministerstwie gospodarki. Za każdym razem to rozstrzygnięcie było trudne, wymagało daleko idącej zdolności negocjowania, a przede wszystkim twardości przy prezentowaniu swoich poglądów, ponieważ tak naprawdę każdy z negocjatorów i każdy z nas, każdy, kto zajmował się tą problematyką, miał chyba świadomość tego, że właściwie to Polska przy tym poziomie bezrobocia zasługuje na to, żeby być jedną wielką specjalną strefą ekonomiczną. Ale mieliśmy również świadomość tego, że na takie rozstrzygnięcia prawne, przede wszystkim ze względów formalnych i finansowych, naszego budżetu po prostu nie stać. Stąd też to rozstrzygnięcie, które wydaje mi się, jak na razie, optymalne.
Proszę Wysoką Izbę o głęboką refleksję nad stanowiskiem Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych oraz o spojrzenie z pełną wyrozumiałością na to, że nasz pogląd na już przyjęte poprawki może być inny po kolejnym wspólnym posiedzeniu z komisją spraw zagranicznych. Raz jeszcze przedkładam Wysokiej Izbie to stanowisko, po tym komentarzu, który pozwoliłem sobie wygłosić. Dziękuję, Pani Marszałek.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.
Bardzo proszę sprawozdawcę Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej senatora Władysława Mańkuta o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Władysław Mańkut:
Pani Marszałek! Panie Senator i Panowie Senatorowie! Wysoka Izbo!
Bardzo szczegółowo omówił przede mną te sprawy - i to zarówno część historyczną, jak i bieżące funkcjonowanie specjalnej strefy ekonomicznej - pan senator Markowski, w związku z czym ograniczę się tylko do sprawozdania z posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, które odbyło się 9 września bieżącego roku.
Pragnę poinformować Wysoką Izbę, iż komisja z dużą wnikliwością rozpatrzyła przedłożony przez rząd i Sejm Rzeczypospolitej projekt ustawy, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ekonomicznych, w tym fiskalnych, związanych z funkcjonowaniem specjalnych stref ekonomicznych, oraz problematyki dostosowania zasad udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom działającym w specjalnych strefach ekonomicznych na podstawie zezwoleń wydanych przed 1 stycznia 2001 r. i pewnego dostosowania do warunków wynegocjowanych z Unią Europejską.
Wiele uwagi poświęcono propozycjom zmian zapisów w art. 5 ust. 2 oraz propozycji zmian w ust. 3 tego artykułu. Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej po wysłuchaniu opinii przedstawicieli Ministerstwa Finansów, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej, Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jak też przedstawicieli Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych nie przyjęła proponowanych zmian zapisów art. 5, gdyż zdaniem większości członków komisji prowadziłoby to do pomniejszenia dochodów gmin lub zwiększenia rekompensat utraconych dochodów z budżetu państwa.
W świetle tego uprzejmie proszę w imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, aby Wysoka Izba przyjęła uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o specjalnych sferach ekonomicznych i niektórych ustaw zgodnie z drukiem senackim nr 468B.
Poprawki, które zostały tam spisane, są zbieżne z odnośnymi poprawkami Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Nie ma tutaj żadnej kolizji. Tak jak zaznaczył pan senator Markowski, zapewne w debacie, po uwzględnieniu przez nas nowych aspektów, zostaną zgłoszone kolejne propozycje, a połączone komisje podczas swych obrad będą miały możliwość spojrzenia na te propozycje w nowych warunkach. Dziękuję za uwagę.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.
Zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania adresowane do senatorów sprawozdawców.
Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać takie pytanie?
Bardzo proszę, pan senator Sztorc.
Senator Józef Sztorc:
Chcę zadać pytania panu senatorowi Markowskiemu.
Pierwsze pytanie. Było szesnaście stref, dwie nie rozpoczęły działalności, więc jest czternaście. Ale ile jest podstref w Polsce? Z tego, co pan senator mówił, dobrze by było, żeby cały kraj był objęty ustawą o specjalnych strefach ekonomicznych. Każdy sołtys pewnie chciałby, żeby na jego wsi również była podstrefa. Ile zatem tych podstref jest?
I drugie pytanie. Ile przedsiębiorstwa działające w specjalnych strefach ekonomicznych straciły na zmianie ustawy o podatkach lokalnych - o podatku gruntowym i o podatku od nieruchomości? Wszystkie przedsiębiorstwa z mocy ustawy były z nich zwolnione, no ale ustawę zmieniono.
I trzecie pytanie. Czy jest to zgodne z konstytucją? Czy nie narażamy się na niekonstytucyjność uchwały? Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Czy są kolejne pytania do senatorów sprawozdawców? Nie ma.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Jerzy Markowski:
Dziękuję.
Najłatwiej będzie mi odpowiedzieć na trzecie pytanie. Tę samą wątpliwość, którą zgłosił przed chwilą pan senator, miał również Sejm. Ja oczywiście nie mam kompetencji prawnej do rozstrzygania takiego sporu, ale chcę powiedzieć, że już w trakcie debaty sejmowej posłowie doszli do wniosku, że mamy do czynienia ze stanem wyższej konieczności, jakim jest przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, i to jak gdyby upoważnia do rozstrzygnięć, które cofają prawa nabyte i rozstrzygają to, o czym pan senator mówił - pewnej subtelności wobec zapisów konstytucyjnych. Tak to rozstrzygnął Sejm i nie mam powodu, żeby nie wierzyć w to rozstrzygnięcie.
Jeśli pan senator pozwoli, to odeślę pytanie o liczbę istniejących podstref do przedstawicieli rządu. Przepraszam bardzo, ale nie jestem w stanie w tej chwili na to odpowiedzieć. Mógłbym powiedzieć, ile tych podstref było w momencie, kiedy je tworzyłem, czyli w 1996 r., ale ile ich jest dzisiaj - po prostu nie wiem. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Czy są jeszcze pytania do senatorów sprawozdawców? Nie ma.
Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister gospodarki, pracy i polityki społecznej.
Witam bardzo serdecznie podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - panią Krystynę Gurbiel, zastępcę dyrektora departamentu w tymże ministerstwie - panią Teresę Korycińską oraz przedstawiciela Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - panią wiceprezes Ewę Kubis.
Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu, pragnę zapytać przedstawicieli rządu, czy chcą zabrać głos i przedstawić stanowisko rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy.
(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Krystyna Gurbiel: Tak, Pani Marszałek.)
W takim razie serdecznie zapraszam do mównicy.
Bardzo proszę, Pani Minister.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki,
Pracy i Polityki Społecznej Krystyna Gurbiel:
Dziękuję bardzo.
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Króciutko. Ja tylko chciałabym powiedzieć, nawiązując do tego, o czym mówili panowie senatorowie, że uchwalenie tej ustawy jest niezwykle istotne z punktu widzenia dotrzymania naszych zobowiązań związanych z traktatem akcesyjnym. Jest to ustawa o bardzo dużym znaczeniu, właśnie w kontekście procesu integracji Polski z Unią Europejską. Jutro odbywa się posiedzenie Komitetu Stowarzyszenia, ostatnie posiedzenie Komitetu Stowarzyszenia Polski i Unii Europejskiej w ramach Traktatu Europejskiego, na którym kwestia specjalnych stref ekonomicznych na pewno będzie poruszona przez Komisję Europejską, a więc rzeczywiście jest dla Polski ważne, żeby proces legislacyjny dotyczący tej ustawy zakończył się możliwie szybko.
Jeśli chodzi o poprawki, o których mówili panowie senatorowie, to większość z nich rząd popiera, zgadzamy się z większością zaproponowanych poprawek. W odniesieniu do niektórych mamy wątpliwości, ale, jak rozumiem, to będzie mogło być jeszcze przedyskutowane na tym wspólnym posiedzeniu komisji, o którym mówił pan senator Markowski.
A jeśli chodzi o pytanie, które zadał pan senator Sztorc, o liczbę podstref w ramach stref ekonomicznych, to jest ich około pięćdziesięciu, ale jeśli pani marszałek pozwoli, my przekażemy Wysokiej Izbie dokładną informację pisemną na ten temat.
(Wicemarszałek Jolanta Danielak: Bardzo proszę.)
Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo. Proszę o pozostanie przy mównicy, bowiem zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu senatorowie mogą zgłaszać zapytania adresowane do pani minister. A zgłasza się już pan senator Sztorc.
Bardzo proszę.
Senator Józef Sztorc:
Ja jednak jestem zaskoczony, Pani Marszałek, stanowiskiem rządu. Jak można nie wiedzieć, ile jest podstref? Dzisiaj debatujemy nad tak ważną ustawą dla specjalnych stref ekonomicznych...
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Panie Senatorze, ja proszę, żeby Pan nie dokonywał oceny, tylko zadawał pytania.
(Senator Józef Sztorc: Mam minutę czasu i zmieszczę się w tej minucie, Pani Marszałek.)
Bardzo proszę.
Senator Józef Sztorc:
Ja chciałbym zapytać przedstawiciela rządu, ile przedsiębiorcy stracili pieniędzy na zmianie ustawy o opodatkowaniu działalności w specjalnych strefach ekonomicznych. Chodzi mi o podatki lokalne, o podatek od nieruchomości, podatek gruntowy.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Proszę, pan senator Szafraniec.
Senator Jan Szafraniec:
Pani Minister, Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską w art. 87 przewiduje specjalną pomoc dla niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec, dotkniętych podziałem, w zakresie w jakim ta pomoc jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. A zatem Niemcy znalazły się w sytuacji uprzywilejowanej, do jakiej mogłaby pretendować również Polska: wszak tam chodziło o Niemiecką Republikę Demokratyczną. I stąd też pytanie: od kiedy i do kiedy tego typu uprzywilejowanie będzie dotykało Federalnej Republiki Niemiec? Ta pomoc bowiem wykracza poza limity przewidziane w Unii Europejskiej. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Proszę, pani senator Koszada.
Senator Aleksandra Koszada:
Dziękuję Pani Marszałek.
Pani Minister, co prawda projekt ustawy uzyskał pozytywną opinię Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, ale chciałabym wiedzieć, czy w trakcie dyskusji były jakieś istotne zastrzeżenia ze strony przedstawicieli samorządów terytorialnych. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Bardzo proszę, Pani Minister.
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki,
Pracy i Polityki Społecznej Krystyna Gurbiel:
Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.
Wysoka Izbo! Jeśli chodzi o pytanie pana senatora Sztorca dotyczące kwot, które utracili przedsiębiorcy wskutek zmian w podatkach, to z mojej wiedzy wynika, że Ministerstwo Finansów czy rząd nie mają takich danych. Przykro mi, ale niestety nie dysponujemy takimi danymi.
Odnosząc się do pytania pana senatora Szafrańca, chciałabym przypomnieć, że Polska wchodząc do Unii Europejskiej będzie mogła korzystać z bardzo dużej pomocy strukturalnej, która będzie przyznana całemu terytorium naszego kraju właśnie ze względu na fakt, że poziom rozwoju gospodarczego, dochodu narodowego w Polsce jest niższy od średniej unijnej, a więc nasz kraj kwalifikuje się do korzystania z tej pomocy strukturalnej. Ona będzie dostępna zarówno dla samorządów lokalnych, jak i dla przedsiębiorców. Tak że w istocie dzięki wejściu Polski do Unii Europejskiej polscy przedsiębiorcy będą mogli korzystać ze znacznie większego poziomu pomocy publicznej niż obecnie - oczywiście zgodnie z regulacjami unijnymi i zgodnymi z nimi regulacjami polskimi. W tej chwili budżetu państwa po prostu nie stać na ten poziom pomocy publicznej, jaki będzie możliwy dzięki dofinansowaniu ze środków strukturalnych.
Jeśli chodzi o konkretne pytanie dotyczące zakresu czasowego obowiązywania pomocy dla Niemiec, związanej z połączeniem czy właściwie z likwidacją skutków podziału Niemiec, to - jeśli pani marszałek pozwoli - my przekażemy te informacje pisemnie, bo ja, powiem szczerze, nie jestem w tej chwili... Nie znam odpowiednich danych. Te informacje przekażemy osobno.
Co do opinii komisji wspólnej rządu i samorządu na temat projektu tej ustawy, to ze strony środowisk samorządowych, partnerów samorządowych, w trakcie prac komisji wspólnej nie były zgłaszane zastrzeżenia. Nie tylko ta końcowa opinia jest pozytywna, także w trakcie dyskusji nie było zastrzeżeń ze strony środowisk samorządowych. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Czy są kolejne pytania do pani minister? Nie ma pytań. Dziękuję bardzo.
Otwieram dyskusję.
Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemówienia senatorów, o konieczności zapisywania się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców, a przede wszystkim o obowiązku składania podpisanych wniosków o charakterze legislacyjnym do marszałka Senatu. Wnioski te muszą być zgłoszone na piśmie do zamknięcia dyskusji nad daną ustawą.
Przypominam też, że połączone komisje będą rozpatrywać tylko wnioski, które zostały złożone do zamknięcia dyskusji na piśmie do marszałka Senatu.
Bardzo proszę o zabranie głosu pana senatora Szafrańca. Kolejnym mówcą będzie pan senator Sztorc.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Jan Szafraniec:
Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!
Ustawa o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych ma dostosować zasady udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom czy przedsiębiorstwom działającym w specjalnych strefach ekonomicznych na podstawie zezwoleń wydanych przed 1 stycznia 2001 r. do warunków uzyskanych w toku negocjacji akcesyjnych. Dotychczasowa pomoc udzielana na podstawie zezwoleń wydanych przed 1 stycznia 2001 r. jest niezgodna z prawem wspólnotowym, stąd dzisiejsza nowelizacja ustawy.
Duże przedsiębiorstwa będą zmuszone do dobrowolnej zmiany zezwoleń wydanych przed 1 stycznia 2001 r. na nowe zezwolenia wydane w oparciu o warunki udzielania pomocy publicznej dyktowanej przez Komisję Europejską. Przedsiębiorcy zostaną niejako poddani dobrowolnemu przymuszeniu przyjęcia ograniczeń wielkości pomocy, która nadal niestety będzie odbiegała od zasad określonych w prawie wspólnotowym, ponieważ będzie przekraczała dopuszczalne limity tej pomocy określone we wspólnotowych wytycznych.
Na mocy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską udzielana pomoc przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych musi być zgodna z interesem unijnym, co szczególnie podkreślam, a nie interesem narodowym. Jeśli jakieś państwo członkowskie zdecyduje się udzielić pomocy w interesie narodowym, wówczas Komisja Europejska zadecyduje o zniesieniu lub zmianie tej pomocy. Jeśli dane państwo nie podporządkuje się unijnemu dyktatowi, wówczas komisja wniesie sprawę bezpośrednio do Trybunału Sprawiedliwości.
Jak wiadomo, w Polsce do tej pory był czy jest praktykowany system wsparcia podatkowego w ramach specjalnych stref ekonomicznych, pozwalający na zwolnienie z podatku dochodowego, a także inne zachęty, między innymi takie jak ulgi w podatkach lokalnych. Unia Europejska uznała, że świadczenia te są niezgodne z unijnymi wytycznymi. Dotyczy to, o ile dobrze się orientuję, czterystu dwudziestu siedmiu przedsiębiorców. Stąd też, jak wynika z European Union Common Position, Unia Europejska doradziła rządowi polskiemu zmianę w porozumieniu z beneficjentami świadczeń nieodpowiadających wymogom unijnym na pomoc świadczoną zgodnie z zasadami obowiązującymi w Unii.
W związku z tym powstaje pytanie co do zgodności - była o tym już mowa - nowelizowanych przepisów ustawy z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych. I co się okazuje? Sejmowy sprawozdawca tej ustawy uważa, że zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego, a to z tego względu, że prawa te mogą być ograniczone ze względu na ważny interes publiczny, a takim interesem publicznym ma być akcesja do Unii Europejskiej. Poza tym zaciągnięte przez negocjatorów zobowiązania zaakceptowane zostały przez naród na drodze referendum. I tym sposobem traktat akcesyjny zyskuje przewagę nad konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych. To może skutkować pozwaniem państwa do sądu. Państwo przecież tworzyło i dawało możliwość inwestowania przedsiębiorcom na podstawie prawnych regulacji, które skutkiem tej nowelizacji no niestety zostaną zniesione. Utrata dotychczasowych przywilejów może spowodować, była o tym mowa w Sejmie, ucieczkę przedsiębiorców do innych stref, tańszych, a to z kolei może spowodować nasze dalsze kłopoty. Rząd co prawda nie przewiduje procesów o odszkodowanie, niemniej jednak gdyby wszyscy inwestorzy zwrócili się o odszkodowanie, to wówczas kwota byłaby niebagatelna, bo wynosiłaby około 5 miliardów 500 milionów zł. I to stawia pod znakiem zapytania nowelizację tej ustawy. Dziękuję, Pani Marszałek.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo serdecznie.
Bardzo proszę o zabranie głosu pana senatora Sztorca. Kolejnym mówcą będzie pan senator Mąsior.
Senator Józef Sztorc:
Pani Marszałek! Panie i Panowie Senatorowie!
Rozpatrujemy dzisiaj projekt nowelizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Kiedyś tych stref było szesnaście, dzisiaj jest ich czternaście, są tam bardzo dobre relacje ekonomiczne, na utworzenie jednego miejsca pracy inwestorzy zainwestowali około 300 tysięcy zł, uzyskując około 15 czy 16 tysięcy zł ulg podatkowych - oczywiście w przypadku jednego miejsca pracy. Myślę, że są to bardzo dobre relacje ekonomiczne i powinniśmy zachęcać inwestorów, aby w tych strefach inwestowali, a my dzisiaj zmieniamy prawo w ten sposób, że zniechęcamy przedsiębiorców do prowadzenia tam działalności gospodarczej i do inwestycji.
Pierwszą taką zmianą, która negatywnie wpłynęła na decyzję wielu przedsiębiorców, było ograniczenie zwolnień podatkowych - cofnięto zwolnienia z podatku gruntowego, cofnięto zwolnienia z podatku od nieruchomości, mimo że w decyzjach dotyczących działania specjalnych stref ekonomicznych było to zapisane. Ja jestem tego samego zdania, co pan senator Szafraniec - rozmawiałem osobiście z wieloma przedsiębiorcami i uważam, że ta ustawa będzie zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ prawa nabyte są prawami świętymi. Jeżeli inwestor decydował się na inwestowanie w specjalnej strefie ekonomicznej, to państwo było z jednej strony partnerem do rozmowy, resort był z drugiej strony partnerem do rozmowy i to trzeba szanować.
I nagle - to co mówił pan senator Markowski - no była wyższa konieczność. Nie, Panie Senatorze, nie było wyższej konieczności, żeby naruszać prawa nabyte. Uważam osobiście, że jeżeli przedsiębiorcy zaskarżą ustawę, to okaże się, że jest ona niekonstytucyjna, że się naruszyło prawa i dobre obyczaje, oczywiście, bo tak się nie robi.
Ja nie uzyskałem dzisiaj odpowiedzi na pytanie, które zadałem, dotyczące tego, ile jest stref. Ale chciałbym powiedzieć, że jest wiele samorządów, które chcą, żeby w ich miejscowościach powstały podstrefy i z tego co się orientuję jest bardzo dużo wniosków o nadanie statusu podstref specjalnych stref ekonomicznych. Trzeba wszystko zrobić, żeby przedsiębiorcy mogli inwestować, mogli tworzyć nowe miejsca pracy...
(Sygnał telefonu komórkowego)
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Bardzo przepraszam, Panie Senatorze.
Proszę odłożyć telefon komórkowy albo kontynuować rozmowę poza salą obrad.
(Senator Józef Sztorc: Ja nie mam telefonu, Pani Marszałek.)
Zwracam się do pana senatora.
(Senator Józef Sztorc: A myślałem, że do mnie.)
Nie do pana tym razem, Panie Senatorze.
(Senator Józef Sztorc: Wybiła mnie pani z rytmu.)
(Wesołość na sali)
Mam nadzieję, że pan sobie poradzi, głęboko w to wierzę.
(Senator Józef Sztorc: Pewnie tak.)
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Józef Sztorc:
Myślę, że dzisiaj trzeba zrobić wszystko, aby umożliwić rozwój biznesu w specjalnych strefach ekonomicznych.
Niepokojąca jest również sprawa taka. No chce się dzisiaj zmienić w ustawie zapis, aby... No różnie interesy wyglądają i nie zawsze ten interes, który się kręci, który ktoś... Przedsiębiorstwo buduje firmę w specjalnej strefie ekonomicznej, tam się musi produkować. Zmianą tej ustawy zmusza się przedsiębiorcę, żeby przez pięć lat trzymał składniki majątkowe, chociażby nawet już nie produkował w strefie. Myślę, że jest to bardzo delikatna materia.
Panowie senatorowie mówili wcześniej, że połączone komisje będą nad tym pracować. Ja myślę, że trzeba byłoby pogodzić sprawy fiskalne i sprawy natury produkcyjnej. No, żyjemy w takim czasie a nie innym, nie wszystkie interesy dobrze się kręcą. Trzeba również wziąć pod uwagę interesy przedsiębiorców - jeżeli inwestycja nie wypali, to nie karać tego przedsiębiorcy, tylko dać mu możliwość sprzedaży składników majątkowych, nie wiem, zlikwidowania, sprzedaży, przeniesienia gdzie indziej. I ja tutaj na tę okoliczność mam poprawkę. Pozwolę ją sobie zgłosić. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo. Jeszcze raz przepraszam, Panie Senatorze, że wybiłam pana z rytmu. Ale poradził pan sobie.
(Senator Józef Sztorc: Dobrze, że się nie zdenerwowałem.)
Bardzo proszę, pan senator Mąsior.
Senator Bogusław Mąsior:
Pani Marszałek! Wysoki Senacie!
W kadencji 1993-1997, kiedy miałem przyjemność zasiadać w tej Izbie, debatowaliśmy nad ustawą o specjalnych strefach ekonomicznych, którą przyjęliśmy. Byłem współautorem pomysłu, aby te strefy mogły być strefami rozproszonymi zarządzanymi z jednego miejsca. Patrz: strefa katowicka obejmująca kilka obszarów ówczesnego województwa katowickiego o szczególnym zagrożeniu strukturalnym bezrobociem. Spółka zarządzająca w Katowicach, ale i inne spółki od gmin otrzymywały do dyspozycji tereny, które w większości przypadków były nieuzbrojone i nieatrakcyjne, jeżeli chodzi o potencjalnych inwestorów. Poniesiono wiele nakładów, aby otrzymane tereny uzbroić.
W przedłożeniu, które trafiło do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, nie uwzględniono zwolnienia od podatku od nieruchomości gruntów, budowli i budynków, które były właśnie w gestii spółek zarządzających. Osobiście uważam to za rażącą niesprawiedliwość. To jest nawet, moim zdaniem, przykład szkodnictwa, ponieważ spółki zarządzające z kapitałem polskim w dalszym ciągu muszą inwestować w infrastrukturę. Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych uwzględniła zgłoszone poprawki. Uważam, że treść poprawki dwunastej zgodna jest również z interesem tych spółek zarządzających, a co za tym idzie, z interesem specjalnych stref ekonomicznych.
Moi poprzednicy mówili o prawie nabytym. Ja też uważam, że mankamentem polskiego prawa gospodarczego jest jego zmienność. Niedługo będziemy debatowali na temat wysokości podatku. Będziemy mówili, że 19% to jest sukces. Ale gdy się spotykam z ludźmi biznesu, to główny zarzut jest taki, że oni nie wiedzą, co się będzie działo za rok, za dwa, trzy, cztery lata, za lat pięć.
Dostosowanie naszego prawa do prawa unijnego w przypadku specjalnych stref wiąże się z pogorszeniem warunków dla polskiego biznesu. Przed posiedzeniem Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej wysłuchałem w polskim radiu audycji, w miarę satyrycznej, o tym, jak mała Słowacja, dwukrotnie mniejsza od Polski, w roku ubiegłym miała dwa razy więcej inwestycji. Jest to wynik określonego prawa, ułatwiającego inwestowanie. Konkluzja programu była taka, że jeżeli Słowacja wejdzie do Unii, a my w tej Unii też będziemy, to właściwie inwestycje na Słowacji będą takie jak inwestycje u nas.
Na Zachodzie specjalne strefy gospodarcze rozwijają się. Sam widziałem to w Portugalii. Dają tam sobie z tym radę. Przepisy są takie, żeby te strefy specjalne były atrakcyjne. I tam są lokowane inwestycje. A my bardzo często chcemy dostosować nasze prawo do prawa unijnego. Zwracałem uwagę Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej na to, że używa się takich sformułowań, iż, być może, zagrozi to naszej integracji z Unią, ale ze strony UKIE nigdy nie ma jasnych stwierdzeń, na przykład takich, że są w 100% przekonani, iż proponowany zapis jest niezgodny z prawem unijnym. Na wszelki wypadek mówi się: mamy poważne obawy. Nie będę już dalej rozwijać tego tematu.
Chcę prosić Wysoką Izbę, aby poparła wszystkie poprawki, które są przedstawione w sprawozdaniu Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Uważam, że dają one szansę na ochronę w pewnym zakresie praw nabytych, na ochronę interesu potencjalnych inwestorów, którzy jeszcze w specjalnych strefach będą mogli inwestować, i oczywiście dają gwarancję, że ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych nie będzie niezgodna z prawem unijnym. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Proszę, pan senator Mańkut.
Senator Władysław Mańkut:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo!
Faktycznie wprowadzenie możliwości tworzenia w Polsce specjalnych stref ekonomicznych wpłynęło na rozwój wielu regionów. Kwestią dyskusyjną długo pozostanie to, czy dotychczas wykorzystaliśmy w sposób prawidłowy te możliwości. Jednakże kolejna nowelizacja tej ustawy, w moim przekonaniu, będzie służyła poprawie warunków inwestowania niezależnie od obaw, jakie były zgłaszane już wielokrotnie.
Sądzę, że zgodzimy się z takim poglądem, że jeżeli wstąpienie do Unii Europejskiej jest w interesie państwa, to przez analogię należy domniemać, iż stosowanie się do prawa unijnego nie może być działaniem na szkodę państwa. Zupełnie inną kwestią jest to, w jakim stopniu będziemy potrafili wykorzystać to prawo w warunkach polskich. A konstytucyjna zasada mówiąca o potrzebie respektowania praw nabytych również, w moim przekonaniu, nie zostanie naruszona, jeżeli nowe regulacje dotyczące funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych, włącznie z ustawami regulującymi zakres pomocy publicznej dla inwestorów w specjalnych strefach ekonomicznych, stworzą dogodniejsze warunki ekonomiczne do funkcjonowania tych przedsiębiorstw. Wierzę, że i my, i rząd Rzeczypospolitej chcielibyśmy w tym kierunku zmierzać.
Niezależnie od tych uwag chciałbym zgłosić trzy poprawki do ustawy - dwie dotyczące art. 5, które uściślają zapisy i są bardziej zbieżne z oczekiwaniami, jak również z przepisami Unii oraz Komisji Europejskiej, i jedną dotyczącą art. 8, która również doprecyzowuje przepis i jakby wychodzi naprzeciw zapisom zawartym w traktacie akcesyjnym. Dziękuję za uwagę.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Informuję, że lista mówców została wyczerpana.
Dla porządku informuję, że senator Grzegorz Lipowski złożył swoje przemówienie w dyskusji do protokołu*, a wnioski o charakterze legislacyjnym na piśmie złożyli: pan senator Mańkut, pan senator Sztorc i pani senator Genowefa Ferenc.
Zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję.
Czy przedstawiciel rządu chce się ustosunkować do przedstawionych w toku dyskusji wniosków? Nie, dziękuję.
W trakcie dyskusji zostały zgłoszone wnioski o charakterze legislacyjnym, a więc zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu proszę Komisję Gospodarki i Finansów Publicznych oraz Komisję Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej o ustosunkowanie się do przedstawionych w toku debaty nad tym punktem wniosków i przygotowanie wspólnego sprawozdania w tej sprawie.
Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.
Dziękuję bardzo przedstawicielom rządu za udział w obradach.
Przystępujemy do rozpatrzenia punktu drugiego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw.
Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na pięćdziesiątym piątym posiedzeniu w dniu 28 sierpnia 2003 r., a do Senatu została przekazana 1 września 2003 r. Zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu 4 września 2003 r. marszałek Senatu skierował ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz do Komisji Ochrony Środowiska. Po rozpatrzeniu ustawy obie komisje przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.
Przypominam, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 469, a sprawozdania komisji w drukach nr 469A i 469B.
Proszę sprawozdawcę Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej, senatora Bernarda Drzęźlę, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Bernard Drzęźla:
Pani Marszałek! Wysoki Senacie!
W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej chciałbym przedstawić wyniki pracy komisji nad ustawą o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 28 sierpnia bieżącego roku. Nasza komisja rozpatrzyła tę ustawę na posiedzeniu 9 września, a sprawozdanie z tego posiedzenia przedstawiła w druku nr 469A.
Rozpatrywana ustawa wprowadza bardzo liczne zmiany w obszernej ustawie - Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Celem nowelizacji jest dostosowanie ustawy do wymogów prawa wspólnotowego, wynikających z kilku dyrektyw: po pierwsze, z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i rady - pominę może symbole tych dyrektyw - z 1999 r. w sprawie dostępności dla konsumentów informacji o zużyciu paliwa i emisji dwutlenku węgla w odniesieniu do marketingu nowych samochodów osobowych, po drugie, z dyrektywy rady z 1996 r. w sprawie zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli, po trzecie, z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i rady z 2002 r. w sprawie oceny i zarządzania hałasem środowiskowym, po czwarte, z dyrektywy rady z 1985 r. w sprawie oceny niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska oraz, po piąte, z dyrektywy rady z 1997 r. w zakresie raportów o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Rozpatrywana obecnie ustawa jest zgodna z wymaganiami wynikającymi z wymienionych regulacji wspólnotowych. W materiałach, które miałem do swojej dyspozycji - zresztą mieli je do dyspozycji wszyscy senatorowie - są oficjalne stwierdzenia w tej sprawie.
Oprócz zmian wynikających z prawa Unii Europejskiej w ustawie zaproponowano wiele zmian wynikających z praktyki stosowania ustawy z 2001 r. Zmiany te opracowano na podstawie powszechnych, mających duży zasięg konsultacji społecznych. Eliminują one pewne niedociągnięcia i wątpliwości natury formalno-redakcyjnej.
Poza zmianami w ustawie - Prawo ochrony środowiska ustawa wprowadza też zmiany między innymi w ustawie o inspekcji ochrony środowiska z 1991 r. i w ustawie - Prawo wodne z 2001 r. Szczegółowe omówienie wszystkich zmian wprowadzonych przez ustawę byłoby ze względów czasowych niemożliwe, dlatego podam tylko kilka charakterystycznych przykładów.
Otóż w rozpatrywanej obecnie ustawie zawarto rozszerzenie definicji zanieczyszczenia poprzez uznanie za zanieczyszczenie emisji, które nie tylko są, ale mogą być szkodliwe, mogą pogarszać walory estetyczne środowiska itp.
Złagodzono też dotychczasowy zapis zakazujący budowy i rozbudowy zakładów na obszarach określanych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego jako tereny działalności produkcyjnej, składowania i magazynowania.
Wprowadzono delegację dla ministra właściwego do spraw środowiska do wydania rozporządzenia określającego przypadki, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia.
Wprowadzono też zwolnienie z opłat z tytułu korzystania ze środowiska, gdy ich wysokość nie przekracza przepisowej kwoty.
I wreszcie ostatni przykład, jaki tu przytaczam: sprecyzowano, które organy administracji publicznej są właściwe do opiniowania projektów programów ochrony środowiska przygotowanych na odpowiednich szczeblach administracji publicznej.
Wysoki Senacie, nasza komisja proponuje czterdzieści siedem poprawek do ustawy, przedstawionych w druku nr 469A. Są to poprawki różnej rangi: od redakcyjnych i doprecyzowujących począwszy, na ściśle merytorycznych skończywszy. Poprawki te zaproponowało Biuro Legislacyjne Kancelarii Senatu. Czterdzieści cztery zgłoszone przez nas poprawki pokrywają się z poprawkami zgłoszonymi przez Komisję Ochrony Środowiska.
W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej kieruję pod adresem Wysokiego Senatu wniosek o przyjęcie rozpatrywanej ustawy wraz z zaproponowanymi poprawkami. Dziękuję za uwagę.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.
Proszę sprawozdawcę Komisji Ochrony Środowiska, pana senatora Janusza Bargieła, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Senator Janusz Bargieł:
Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Państwo Senatorowie!
W imieniu Komisji Ochrony Środowiska mam zaszczyt zarekomendować państwu ustawę - Prawo ochrony środowiska. Ustawa ta została uchwalona przez Sejm 28 sierpnia 2003 r. Jest ona zawarta w drukach sejmowych oraz drukach senackich nr 469, 469A i 469B.
Komisja zebrała się w dniu 11 września, rozpatrzyła ustawę i proponuje wniesienie do niej pięćdziesięciu siedmiu poprawek. Tak jak mój szanowny przedmówca, pan senator Drzęźla, powiedział, niektóre z tych poprawek pokrywają się z poprawkami, jakie zaproponowała Komisja Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej.
Celem ustawy jest dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej oraz wyeliminowanie niedociągnięć i wątpliwości natury formalno-redakcyjnej.
Proponowane poprawki mają charakter konstytucyjny, legislacyjny oraz doprecyzowujący. Poprawki o charakterze konstytucyjnym odnoszą się do braku wytycznych dotyczących treści rozporządzeń, które mają zostać wydane na podstawie przepisów upoważniających, w brzmieniu nadanym ustawie. Także Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Ministerstwo Środowiska przedstawiły pewne propozycje działań legislacyjnych w stosunku do omawianej ustawy. Komisja Ochrony Środowiska poprosiła także o opinię prawną pana doktora Jerzego Jendrośkę z Centrum Prawa Ekologicznego.
Zmiana ustawy - Prawo ochrony środowiska jest zmianą dość obszerną, ale najprawdopodobniej nie będzie ostatnią zmianą z racji wprowadzania nowych dyrektyw europejskich do końca kwietnia przyszłego roku. Można więc przewidywać, że w związku z tymi zmianami będziemy ponownie debatowali nad prawem ochrony środowiska.
W imieniu komisji proszę o przyjęcie ustawy wraz z poprawkami, które postaram się przedstawić Wysokiej Izbie w wielkim skrócie.
Jak już wspomniałem, większość poprawek zmierza do merytorycznej modyfikacji postanowień ustawy - Prawo ochrony środowiska lub doprecyzowania jej przepisów. Jeśli zaś chodzi o zmiany o charakterze legislacyjnym, to przedstawię główne elementy.
W wielu przypadkach organ ochrony środowiska, który zajmował się monitoringiem - dotychczas był to wojewoda - został zmieniony na wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który sam prowadzi pomiary. Zmieniły się zasady związane z określeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Jeśli chodzi o raporty o oddziaływaniu na środowisko, to również nastąpiła zmiana, która pozwala na zawężenie konieczności wykonywania tego raportu w pełnym zakresie w przypadku małych inwestycji. Nastąpiły też zmiany o charakterze kompetencyjnym: od 1 stycznia 2001 r. wojewódzki inspektor sanitarny nie jest już organem administracji zespolonej z wojewodą. Dlatego też w nowej ustawie zostały wyłącznie uzgodnienia, które do tej pory prowadzone były właśnie w procesie inwestycyjnym przez wojewodę, przedkładane do uzgodnienia z organem odrębnym czy z państwowym, wojewódzkim inspektorem sanitarnym, a na terenach granicznych - z granicznym inspektorem sanitarnym.
Zmienił się zapis w art. 167, związanym z dyrektywą Unii Europejskiej, która będzie wprowadzona. Nowelizacja nakłada na producenta i sprzedawcę samochodów między innymi obowiązek dołączania informacji dotyczącej zawartości dwutlenku węgla w spalinach nowych samochodów.
Wiele zmian ma na celu zapewnienie kompatybilności tej ustawy z innymi przepisami, na przykład z ustawą o odpadach.
Druga część - bo można by to wyodrębnić - dotyczy funduszy, a mianowicie zapisu, iż ogromną rolę w wykorzystaniu funduszy spójności będzie odgrywał narodowy fundusz i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Dlatego też w nowej ustawie znajdują się zapisy dotyczące tworzenia wspólnych strategii, planów, które do tej pory nie widniały w ustawie - Prawo ochrony środowiska. Wynika to z tego, że wykorzystanie funduszy spójności w dużej mierze będzie się opierało na zbilansowaniu środków na określone inwestycje, stąd obowiązkiem rządu będzie spojrzenie na to, jak gospodaruje się środkami funduszy wojewódzkich. Chodzi o to, aby w tych planach były zabezpieczone środki oraz tematy inwestycyjne, aby odbywało się to na zasadzie opiniowania, a nie władczego wkraczania w działania wojewódzkich funduszy ochrony środowiska zarówno administracji rządowej, jak i samego narodowego funduszu, który posiada osobowość prawną.
Jeśli chodzi o pozostałe kwestie związane z funduszami, to wymienię tu rozszerzenie katalogu doprecyzowania zadań, na które mogą być przeznaczone środki funduszów ekologicznych, bowiem do tej pory bywało, że zadania nie były związane z ochroną środowiska, a zostały uwzględniane w katalogu zadań, na które można było przeznaczyć środki funduszu.
Kończąc, Państwo Senatorowie, w imieniu Komisji Ochrony Środowiska proszę o przyjęcie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska wraz z zaproponowanymi pięćdziesięcioma siedmioma poprawkami zapisanymi w druku 469B. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Zgodnie z art. 44 ust. 5 Regulaminu Senatu przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do senatorów sprawozdawców.
Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zadać takie pytanie?
Bardzo proszę, Panie Senatorze.
Pan senator Bartos.
Senator Tadeusz Bartos:
Dziękuję, Pani Marszałek.
Czy nowe rozwiązania zaproponowane w art. 135, które zdaniem rządu usprawniają procedurę, nie wprowadzają zbyt daleko idącej swobody dla inwestorów w trakcie realizacji inwestycji? Mam tu poważne obawy. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Czy są kolejne pytania do sprawozdawców? Nie ma.
Bardzo proszę, który z panów sprawozdawców wypowie się jako pierwszy?
Bardzo proszę, może pan senator Drzęźla.
(Senator Bernard Drzęźla: Przepraszam, muszę to znaleźć, nie pamiętam... To jest art. 135?)
Panie Senatorze Sprawozdawco, w związku z tym, że senator zadający pytanie nie jest zainteresowany odpowiedzią, myślę, że to zwalnia senatorów sprawozdawców z obowiązku udzielenia odpowiedzi. Bardzo dziękuję panu za gotowość do tego wystąpienia.
(Senator Bernard Drzęźla: To jest dość obszerny fragment, tak że...)
Ale, Panie Senatorze, zwalniam pana z udzielenia odpowiedzi, zwłaszcza, że osoby zainteresowanej nie ma już na sali.
Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister środowiska.
Zgodnie z art. 50 Regulaminu Senatu pragnę zapytać obecnych na posiedzeniu przedstawicieli rządu, czy chcą zabrać głos i przedstawić stanowisko rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy.
Dzisiaj są z nami na sali obrad: główny inspektor ochrony środowiska, pan Krzysztof Zaręba, dyrektor Departamentu Polityki Ekologicznej, pan Marek Sobiecki... O, przepraszam bardzo, pana Marka Sobieckiego akurat nie ma, ale jest zastępca dyrektora Departamentu Instrumentów Ochrony Środowiska, pani Irena Mazur oraz dyrektor Departamentu Prawnego, pani Anna Różanek. Bardzo serdecznie witam.
Ponownie zwracam się z zapytaniem, czy chcą państwo przedstawić stanowisko rządowe?
Główny Inspektor
Ochrony Środowiska
Krzysztof Zaręba:
Ustawa była już tak gruntownie dyskutowana w czasie posiedzeń Sejmu i Senatu, że będziemy gotowi udzielać odpowiedzi, jeżeli coś jeszcze będzie wymagać z naszej strony dodatkowego doprecyzowania. Myślę jednak, że nie ma potrzeby dłużej tego uzasadniać.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję bardzo.
Zgodnie z art. 44 ust. 6 Regulaminu Senatu pragnę zapytać, czy ktoś z państwa senatorów chce zgłosić z miejsca trwające nie dłużej niż minutę pytania adresowane do przedstawicieli rządu.
Pan senator Gierek, bardzo proszę.
Senator Adam Gierek:
Dziękuję bardzo.
Ponieważ ustawa również definiuje pewne pojęcia, chciałem zapytać o pojęcie energii odnawialnej. Ze względów ekologicznych ta energia jest bardzo istotna, ponieważ zmniejsza produkcję energii mogącej szkodzić środowisku. Wracam do tego pojęcia: czy uwzględnia się tam energię uzyskiwaną ze spalania śmieci, pozyskiwaną z biogazu otrzymywanego ze spalania śmieci i energię z gazu otrzymywanego w wyniku suchej destylacji śmieci metodą pirolityczną? Myślę, że jest to bardzo istotne, ponieważ w tej chwili rodzą się nowe technologie, które ułatwiają lepsze wykorzystanie śmieci. W śmieciach zalega mianowicie bardzo dużo tworzyw sztucznych, które nie rozkładają się metodami biologicznymi. Z tego, co wiem, biogaz prawdopodobnie jest uznany za energię odnawialną, ale uważam, że to drugie też powinno być. Chcę spytać, czy to jest i czy ewentualnie będzie uznane za energię odnawialną. Do 2010 r. mamy produkować tej energii odnawialnej już 7,5%. Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Bardzo proszę, pan senator Romaszewski.
Senator Zbigniew Romaszewski:
Ja bym jednak powrócił do tego art. 135, bo tutaj, Panie Ministrze, powstaje dosyć skomplikowany problem. Mianowicie wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania to nie jest wyłącznie kwestia przedsiębiorstwa, które na ten teren wkracza, ale to jest również kwestia tych ludzi, którzy na tym obszarze posiadają swoją własność. W sposób istotny zostają oni ograniczeni w swoim prawie własności. Z tego wynikałby jeden bardzo ważny element: że im przysługują odszkodowania. I to często bardzo poważne odszkodowania. W tej chwili w Warszawie spotykamy się z takim problemem, jak na przykład rozbudowa lotniska Okęcie, gdzie strefa ograniczonego użytkowania wchodzi na kilka dzielnic. Oczywiście w związku z tym osobom, które na tym terenie posiadają własność, przysługują odszkodowania. Ale w sposób prawie oczywisty Przedsiębiorstwa Państwowe "Porty Lotnicze" w ogóle nie będą w stanie tego wypłacić. Czyli budowanie tej strefy ograniczonego użytkowania odbywa się w gruncie rzeczy nie na koszt przedsiębiorcy, tylko na koszt osób, które na tym terenie przebywają, zamieszkują, mają tam swoją własność. Muszę powiedzieć, że to jest niezwykle trudny problem. I co rząd zamierza z tym zrobić? Bo w moim przekonaniu powinno być tak, że jeżeli przedsiębiorstwo podejmuje inwestycje, które wymagają stworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, to w tym momencie powinno po prostu wpłacać kaucję, że pokryje te straty, które poniosą ludzie na tym terenie. Dziękuję bardzo.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję.
Czy są kolejne pytania?
Bardzo proszę, pan senator Lipowski.
Senator Grzegorz Lipowski:
Dziękuję bardzo.
Czy mamy zrobioną jakąś przymiarkę do rachunku tej energii odnawialnej? Będziemy musieli jej produkować i stosować coraz więcej. Jakie to przyniesie skutki, chociażby w ograniczeniu wydobycia węgla, który jest teraz zarzewiem konfliktów społecznych? Dziękuję.
Wicemarszałek Jolanta Danielak:
Dziękuję.
Czy są dalsze pytania?
Zapraszam pana ministra na mównicę i bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi na pytania senatorów.
Bardzo proszę, Panie Ministrze.
Główny Inspektor
Ochrony Środowiska
Krzysztof Zaręba:
Dziękuję bardzo.
Pani Marszałek! Państwo Senatorowie!
Sprawy energii odnawialnej pojawiają się i jak gdyby nakładają w dwóch pytaniach. Energia odnawialna nie jest ujęta w tym akcie ustawowym, który dzisiaj rozpatrujemy, ponieważ jest to temat, który będzie narastał. Przygotowywany jest osobny projekt ustawy, który będzie regulował i pojęciowo, i merytorycznie oraz systemowo sprawy rozwoju i prowadzenia energii, inwestowania w energię odnawialną. Dlatego nie ma tutaj pojęcia energii odnawialnej, ponieważ nie ma odniesienia do tego w tekście całej ustawy. Ale, tak jak mówię, jest to przygotowywane. Już w tej chwili zaczęliśmy w resorcie pracę nad przygotowaniem ustawy dotyczącej energii odnawialnej. I tam oczywiście te wszystkie sprawy, które pan senator Gierek był łaskaw zasygnalizować, będą zawarte. Bo wiadomo, że zgazowywanie różnymi metodami, odzysk z normalnego złoża, a także przerób tego, co jest gromadzone na wysypiskach, będzie też miało duże znaczenie dla tej energii odnawialnej. Ta energia na pewno jest tu zawarta. Nie wiem, czy to zadowala pana senatora. Jeżeli tak, to chętnie włączymy pana senatora w nasze prace jako, że tak powiem, konsultanta, bo pan senator jest wybitnym specjalistą w części tych zagadnień.
Teraz zapytanie pana senatora Lipowskiego o skutki. Nie robiliśmy jeszcze rachunku symulacyjnego, wyliczając, ile zmniejszy się czy też może się zmniejszyć wydobycie węgla. Ale jeżeli mamy osiągnąć w ciągu mniej więcej dziesięciu lat 12% wkład energii ze źródeł odnawialnych, to oznacza to, że przy obecnej mocy jest to około 2 tysięcy MW czy ponad 2 tysiące 500 MW energii. I taka ilość byłaby zwolniona z innych źródeł, oczywiście jeśli przyjąć za podstawę obecny stan zainstalowanych mocy w energii. Wiadomo, że na pewno będzie jakiś wzrost energii, choć nie tak duży jak w latach poprzednich, ponieważ jeszcze do lat osiemdziesiątych ilość zużywanej energii rosła mniej więcej dwukrotnie, podwajała się w ciągu dziesięciu lat. Obecnie ten trend jest znacznie słabszy, w związku z tym nie będzie tak szybkiego wzrostu. Myślę, że skutki będą niewielkie, nie aż tak duże, jak wynikałoby z tych trendów ekstrapolacyjnych. Nie potrafię precyzyjnie odpowiedzieć. Myślę, że spróbujemy zrobić taki rachunek i przekażemy panu senatorowi bardziej dokładną, bardziej precyzyjną informację.
Jeżeli chodzi o strefę ograniczonego użytkowania, to problem, co widać na przykładzie Okęcia, jest wyjątkowo palący, wyjątkowo gorący, powoduje to bardzo wiele emocji i protestów. Z tym, że Okęcie jest zupełnie nietypowym przypadkiem, ponieważ istniało już przed wojną, a cała polityka lokalizacyjna, prowadzona zarówno w latach powojennych, jak i obecnie przez gminy, jakby nie uwzględniała uciążliwości tego lotniska. Chcę powiedzieć, że nawet teraz na pasie wznoszenia i schodzenia samolotów obecne władze samorządowe umieściły szkołę. W związku z tym, jak mówię, są to takie rzeczy, które kładą jak gdyby tę winę za sposób zagospodarowania tych stref uciążliwych nie tylko na resort, nie tylko na administrację rządową. Do tej pory popełnia się tutaj błędy, mimo że my staramy się już ich nie robić. Okazuje się jednak, że w samorządach wchodzą w grę rozmaite inne interesy, które to powodują. Ale abstrahując od sprawy lotniska "Okęcie", chcę zwrócić uwagę, że zapis o ograniczonym użytkowaniu utrzymywany jest w dalszym ciągu w ustawie, on tylko jak gdyby przesuwa w czasie tworzenie tego obszaru. Następuje to nie w momencie, kiedy zostaje określone wskazanie lokalizacyjne, tylko wtedy, kiedy wydaje się pozwolenie na budowę. Chodzi o to, że dopiero w pozwoleniu na budowę są określone parametry wystarczające do tego, żeby wykonać ocenę oddziaływania inwestycji na środowisko. Dopiero na podstawie tego można określić zasięg strefy ograniczonego użytkowania.
Tak że, Panie Senatorze Romaszewski, to nie jest tak, że te strefy znikną, żebyśmy chcieli się z tego wycofać czy ewentualnie utrudnić komuś funkcjonowanie. Bo ci, którzy mieszkają w tej strefie czy w jej sąsiedztwie, czyli są właściwie w przyszłej strefie, ale równocześnie ci, którzy z racji wydania pozwolenia na budowę są dotknięci skutkami, stają się już automatycznie stroną i mają prawo funkcjonować jako strona także w określaniu tych warunków, które będą limitować, będą wyznaczać tę strefę. Istotny jest drugi etap, w którym właśnie na podstawie pozwolenia na budowę i o wyznaczoną na tej podstawie strefę ograniczonego użytkowania wydaje się pozwolenie na użytkowanie inwestycji. I jeżeli te rzeczy nie są uwzględnione i nie są, że tak powiem, zrealizowane zgodne z projektem i zgodnie ze wszystkimi uzgodnieniami, także tymi, które wnoszą zainteresowane strony, to wówczas mamy prawo nie dopuścić do oddania tej inwestycji do użytku. Tak że jest to jak gdyby tylko pewne przesunięcie w czasie tego procesu, w którego wyniku w tej chwili na niezbyt jasno określonych i niezbyt dokładnie sprecyzowanych przesłankach tworzy te strefy dosyć dowolnie, można powiedzieć, że wręcz arbitralnie. Ta nowelizacja pozwala na bardziej precyzyjne określenie i limitowanie tej strefy ograniczonego użytkowania.
To wszystko, Panie Marszałku.
(Przewodnictwo obrad obejmuje marszałek Longin Pastusiak)
Marszałek Longin Pastusiak:
Dziękuję bardzo panu głównemu inspektorowi.
(Główny Inspektor Ochrony Środowiska Krzysztof Zaręba: Zaczekam jeszcze, gdyby odpowiedzi były niezadowalające, gdyby jeszcze ktoś miał pytania. Jeżeli nie ma...)
Nie, nikt się dotąd nie zapisał do dyskusji.
(Główny Inspektor Ochrony Środowiska Krzysztof Zaręba: Dziękuję.)
(Senator Zbigniew Romaszewski: Do dyskusji...)
Jeszcze pytania, tak? Aha, głos w dyskusji? No, Panie Senatorze, pan jest tu dostatecznie długo, żeby się zgłosić tutaj... Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących zapisywania się wcześniej do dyskusji, Panie Senatorze.
Bardzo proszę.
Senator Zbigniew Romaszewski:
Czekałem na odpowiedź pana ministra.
Panie Marszałku! Wysoka Izbo!
Wydaje mi się, że problem, który podniosłem, jest dosyć istotny. Nie wiem, czy daje się on bezpośrednio rozwiązać w ustawie o ochronie środowiska, ale odpowiedź pana ministra przekonała mnie o tym, że problem ten jest w gruncie rzeczy bardzo złożony.
Polega to po prostu na tym, że tworzenie obszarów ograniczonego użytkowania de facto będzie się odbywało kosztem dotychczasowych użytkowników tych obszarów. I muszę powiedzieć, że kiedy sytuacja dotyczy na przykład instytucji użyteczności publicznej, to jeszcze można dyskutować. Wydaje mi się, że to też sięga za daleko, ale można nad tym jeszcze dyskutować. Ale tutaj mamy do czynienia z sytuacją, kiedy jakaś instytucja gospodarcza przynosząca zyski uniemożliwia wykorzystywanie prawa własności na tym obszarze. To się odbywa, i niestety muszę państwu powiedzieć, że to się będzie odbywało kosztem tych ludzi, którzy na tych obszarach przebywają. To już w Warszawie widać. Rzeczywiście, może to się rozwijało w niewłaściwym kierunku, ale chciałbym zwrócić uwagę, że Okęcie teraz będzie przyjmowało nie sześć milionów, tylko dwanaście milionów. Wobec tego ta strefa się rozrasta. W tej chwili strefa ograniczonego użytkowania wchodzi aż nad Ursynów. Takie są w tej chwili projekty. I powiedzenie teraz, że my te strefy ustalimy, a potem wypłacimy tym obywatelom odszkodowanie, bo są przewidziane takie odszkodowania, ewentualnie nie zezwolimy na otworzenie, zaczyna już być lewitowaniem w sferze fikcji. Jeżeli się zbuduje lotnisko, jeżeli się zbuduje trasę, na przykład siekierkowską, to w tym momencie, powiedzmy sobie szczerze, właściwie nie ma już możliwości wstrzymania użytkowania.
Dlatego ja uważam, że niezbędne jest podjęcie odpowiednich kroków. Jeżeli jakaś instytucja podejmuje działania, które wymagają stworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, to powinna zostać dokonana wycena strat, jakie ponoszą obywatele przebywający na tym obszarze, i instytucja ta powinna zdeponować środki na wypłacenie odszkodowań, żeby nie skończyło się to tak, że ci ludzie będą przez dwadzieścia lat prawować się i w efekcie dostaną jakieś grosze. Myślę, że to po prostu godzi w poczucie sprawiedliwości. Dziękuję bardzo.
Marszałek Longin Pastusiak:
Dziękuję, Panie Senatorze.
Pan senator Janowski.
Senator Mieczysław Janowski:
Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Panie Ministrze!
Ja nie chciałbym komentować tej ustawy, bo pamiętamy, że ustawa - Prawo ochrony środowiska, która została uchwalona jeszcze w kwietniu 2001 r., miała stanowić swoistą konstytucję, fundamentalną ustawę odnoszącą się do ochrony środowiska. I tak jest w istocie.
Ale chciałbym zwrócić na coś uwagę i przedstawicieli rządu, i izby poselskiej. Otóż obie komisje zaproponowały kilkadziesiąt poprawek do tej ustawy. To znów świadczy o tym, że Senat jest potrzebny, aby te poprawki wprowadzać. Ale myślę, że trzeba wyciągnąć jakieś wnioski na temat jakości pracy, bo kilkadziesiąt poprawek do ustawy, która nowelizuje ustawę, to jest stanowczo za dużo.
Myślę, że obie izby polskiego parlamentu będą mogły otrzymać od rządu swoisty raport, który będzie mówił o kosztach realizacji tej ustawy. Byłoby to bardzo przydatne i potrzebne. Wiadomo, że te koszty będą rozłożone na lata.
Chciałbym się jeszcze krótko odnieść do jednej sprawy, która podczas pracy komisji wzbudziła pewne obawy i emocje. Chodzi o art. 220 ust. 2 ustawy, którą nowelizujemy. Dotychczasowy zapis został zastąpiony takim, który mówi, że minister właściwy do spraw środowiska ma określić rodzaj rozporządzenia oraz przypadki, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia. Pojawiły się wątpliwości natury formalno-prawnej, a także takie, czy w tej sprawie nie powinien wypowiedzieć się również minister gospodarki. Dlatego proponuję poprawkę, która w moim przekonaniu rozwiąże ten problem: wspomniane rozporządzenie wydawałby minister właściwy do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki. Poprawkę tę składam na pańskie ręce, Panie Marszałku. Dziękuję bardzo.
Marszałek Longin Pastusiak:
Dziękuję, Panie Senatorze.
Informuję Wysoką Izbę, że lista mówców została wyczerpana.
Dla porządku informuję również, że dwaj senatorowie, pan senator Tadeusz Bartos oraz pan senator Witold Gładkowski, złożyli teksty swoich wystąpień do protokołu*.
Ponadto, już w toku dyskusji, wnioski o charakterze legislacyjnym na piśmie przed chwileczką złożył pan senator Janowski, a wcześniej pan senator Adam Graczyński.
W związku z tym, zgodnie z art. 52 ust. 2 regulaminu naszej Izby, proszę Komisję Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisję Ochrony Środowiska o ustosunkowanie się do przedstawionych w toku debaty nad tym punktem wniosków i przygotowanie wspólnego sprawozdania w tej sprawie.
Chciałbym jeszcze zapytać pana inspektora Zarębę, głównego inspektora ochrony środowiska, czy chciałby ewentualnie ustosunkować się do wystąpień w dyskusji.
(Główny Inspektor Ochrony Środowiska Krzysztof Zaręba: Panie Marszałku, jeżeli chodzi o...)
Jeżeli tak, to bardzo proszę stąd.
(Główny Inspektor Ochrony Środowiska Krzysztof Zaręba: Może po wystąpieniach komisji, bo być może...)
Dobrze. Dziękuję bardzo.
Wobec tego informuję, że głosowanie w sprawie ustawy o zmianie ustawy - Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.