(Początek posiedzenia o godzinie 9 minut 08)

(Posiedzeniu przewodniczą marszałek Longin Pastusiak oraz wicemarszałkowie Kazimierz Kutz i Jolanta Danielak)

Marszałek Longin Pastusiak:

Proszę państwa senatorów o zajmowanie miejsc.

Otwieram dwudzieste ósme posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej piątej kadencji.

(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczam pana senatora Krzysztofa Szydłowskiego oraz pana senatora Zbigniewa Gołąbka.

Bardzo proszę panów senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.

Wysoki Senacie, w dniu 16 listopada bieżącego roku zmarł pan Zenon Nowak, senator trzeciej kadencji Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

Proszę wszystkich państwa o powstanie i uczczenie minutą ciszy pamięci zmarłego senatora Zenona Nowaka.

(Wszyscy wstają) (Chwila ciszy)

Dziękuję.

Wobec niewniesienia zastrzeżeń do protokołów dwudziestego piątego i dwudziestego szóstego posiedzenia Senatu stwierdzam, że protokoły tych posiedzeń zostały przyjęte.

Doręczony państwu senatorom projekt porządku obrad dwudziestego ósmego posiedzenia Senatu obejmuje:

1. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

2. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw.

3. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawę o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy oraz ustawę - Kodeks karny skarbowy.

4. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy.

5. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego.

6. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o administracji rządowej w województwie i ustawy o samorządzie powiatowym.

7. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o świadczeniu usług ratownictwa medycznego.

Przypominam Wysokiej Izbie, że ustawa, która ma być omawiana w punkcie pierwszym dzisiejszych obrad, została wniesiona przez Radę Ministrów w trybie art. 123 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej jako projekt pilny. W tym przypadku, zgodnie z art. 123 ust. 3 konstytucji, termin rozpatrzenia ustawy przez Senat wynosi czternaście dni.

Przypominam ponadto, że zgodnie z art. 71 ust. 2 regulaminu naszej Izby do postępowania w sprawie ustaw pilnych nie mają zastosowania art. 16 ust. 3 pkty 1 i 2 oraz terminy określone w art. 32 ust. 2 i art. 34 ust. 2 Regulaminu Senatu.

Proponuję rozpatrzenie punktu trzeciego, szóstego oraz siódmego projektu porządku obrad pomimo, że sprawozdania: Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych w sprawie ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawę o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy oraz ustawę - Kodeks karny skarbowy; Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o administracji rządowej w województwie i ustawy o samorządzie powiatowym; Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia w sprawie ustawy o świadczeniu usług ratownictwa medycznego zostały dostarczone w terminie późniejszym niż określony w art. 34 ust. 2 Regulaminu Senatu.

Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, uznam, że Wysoka Izba przyjęła przedstawioną propozycję.

(Senator Krystyna Sienkiewicz: Panie Marszałku!)

Pani Senator Sienkiewicz.

Senator Krystyna Sienkiewicz:

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Proszę uprzejmie - i zgłaszam to panu marszałkowi do rozważenia - o zdjęcie z porządku obrad punktu siódmego według dotychczasowej numeracji: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o świadczeniu usług ratownictwa medycznego.

Uzasadniam to w sposób następujący. Sprawozdanie zawiera z dziesięć poprawek poprawiających ustawę, a ponieważ znalazło się ono w skrytkach dopiero dzisiaj rano, to wymaga jeszcze zastanowienia się i ewentualnej analizy dotyczącej wpływu tych poprawek i tej ustawy na ustawę macierzystą, czyli na ustawę o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

Stąd też bardzo proszę pana marszałka i Wysoki Senat o to, by ta niezwykle potrzebna okołobudżetowa ustawa o świadczeniu usług ratownictwa medycznego była rozpatrzona na dwudziestym dziewiątym posiedzeniu Senatu, a czas pomiędzy tymi posiedzeniami mógł być wykorzystany na ewentualne ekspertyzy i analizę zmiany tej ustawy. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję.

Czy są inne głosy w tej sprawie? Tak. Pan senator Noga...

(Senator Marian Noga: Panie Marszałku, chciałbym prosić o zdjęcie z porządku obrad punktu czwartego...)

Ale, Panie Senatorze, my w tej chwili omawiamy inną propozycję - wniosek zgłoszony przez panią senator Sienkiewicz.

Czy ktoś jeszcze w sprawie wniosku o przesunięcie ustawy o ratownictwie na następne posiedzeniu Senatu? Nikt.

Skoro nie ma sprzeciwu, to rozumiem, że Wysoka Izba przyjęła propozycję przesunięcia tego punktu - przypominam, że jest to ostatni punkt porządku obrad - na następne posiedzenie.

Pan senator Noga.

Senator Marian Noga:

Dziękuję, Panie Marszałku.

Panie Marszałku, proponuję skreślenie z porządku obrad punktu czwartego, czyli ustawy o pomocy publicznej dla przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu dla rynku pracy.

Chodzi o to, że w ustawie tej przewiduje się wykorzystanie środka specjalnego podwyższającego kapitał zakładowy Agencji Rozwoju Przemysłu, który to środek specjalny ustanawia inna ustawa, a mianowicie ustawa o zmianie ustawy o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa, ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz niektórych innych ustaw. Proponuję rozpatrywać te ustawy łącznie na następnym posiedzeniu Senatu. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję bardzo.

Czy w tej sprawie ktoś z państwa senatorów chciałby się wypowiedzieć?

Dziękuję. Nie ma zgłoszeń.

Rozumiem, że propozycję przyjmujemy.

Stwierdzam, że Senat zatwierdził porządek obrad dwudziestego ósmego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej piątej kadencji wraz z zaproponowanymi zmianami.

Informuję, że głosowania w sprawie rozpatrywanych ustaw zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu w dniu dzisiejszym.

(Senator Marian Żenkiewicz: Panie Marszałku, proszę o głos...)

Pan senator Żenkiewicz...

(Senator Marian Żenkiewicz: Panie Marszałku, proszę o głos w sprawie formalnej...)

Proszę bardzo, Panie Senatorze.

Senator Marian Żenkiewicz:

Ale ze względu na wagę tej sprawy pozwolę sobie przemawiać z mównicy.

(Wesołość na sali)

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Chciałbym poinformować wszystkich państwa senatorów, że w dniach od 19 do 21 listopada tego roku odbyło się Zgromadzenie Północnoatlantyckie, jego sesja plenarna miała miejsce w Istambule. Na sesji tej omawiano między innymi sprawy organizacyjne i dokonano wyboru zastępców przewodniczącego tego zgromadzenia.

Pragnę też poinformować, że w wyniku tajnego głosowania, w czasie którego o wymienioną funkcję ubiegało się pięciu kandydatów, nasz przedstawiciel, pan marszałek profesor Longin Pastusiak, zdecydowanie wygrał. Pokonał przy tym przedstawicieli tak silnych delegacji jak delegacja Stanów Zjednoczonych, Francji czy też Włoch.

Pragnę z całą odpowiedzialnością powiedzieć - i proszę tego nie traktować, Panie Marszałku, jako zwykłych objawów kurtuazji wobec pana - że pan marszałek jest postacią numer jeden w tym zgromadzeniu, cieszy się niezwykłą estymą, występuje bardzo aktywnie w wielu sprawach, ma bardzo wielu przyjaciół i jest doskonale zorientowany w sprawach dotyczących funkcjonowania tego zgromadzenia.

Dla mnie jako członka tego zgromadzenia wynik tajnego głosowania i zdecydowane zwycięstwo pana marszałka Longina Pastusiaka w wyborach wiceprzewodniczącego to wyraz szacunku i uznania, zarówno dla jego osoby, jak i dla pracy polskiej delegacji, a tym samym i dla przedstawicielstwa naszego państwa.

Proponuję, abyście państwo uczcili to oklaskami. (Oklaski)

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję bardzo. Ale mam wątpliwości, czy to była kwestia formalna. (Wesołość na sali)

(Senator Marian Żenkiewicz: Ale wybaczy pan marszałek?)

(Rozmowy na sali)

(Senator Jerzy Adamski: Nasza komisja nie zgłasza sprzeciwu.) (Wesołość na sali)

Wysoka Izbo, chciałbym również poinformować państwa senatorów, że począwszy od dzisiejszego posiedzenia na tablicach świetlnych umieszczonych po obu stronach naszej Izby będzie ukazywała się lista kilku nazwisk państwa senatorów, którzy kolejno będą zabierać głos w dyskusji. Prosiłem naszych informatyków, aby dokonali takiej zmiany systemu. Ułatwi to nam pracę, bo każdy będzie po prostu wiedział, kto jest następnym, kolejnym mówcą. Sądzę, że przyjmiecie państwo ten nowy zwyczaj z zadowoleniem, bo to na pewno usprawni naszą pracę. Ale też w związku z tym proszę państwa senatorów o odpowiednio wcześniejsze zapisywanie się do głosu u senatora prowadzącego listę mówców.

Wysoka Izbo, zatem przystępujemy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Ustawa ta została uchwalona przez Sejm na trzydziestym czwartym posiedzeniu w dniu 13 listopada, a następnego dnia została przekazana do naszej Izby. 14 listopada skierowałem, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, ten projekt do Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Tekst ustawy macie państwo w druku nr 260, a odpowiednie sprawozdanie komisji w druku nr 260A.

Proszę sprawozdawcę Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego, pana senatora Grzegorza Niskiego, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji.

Senator Grzegorz Niski:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

W imieniu Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego mam przyjemność przedstawić sprawozdanie komisji w sprawie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

Komisja debatowała na temat tej ustawy 20 listopada, czyli w dniu wczorajszym. Oto przedstawiane sprawozdanie.

Jednym z dokumentów międzynarodowych, nakładających na Rzeczpospolitą Polską konieczność dostosowania szeregu rozwiązań krajowych do wymogów NATO, jest umowa między państwami stronami Traktatu Północnoatlantyckiego, dotycząca statusu ich sił zbrojnych, sporządzona w Londynie 19 czerwca 1951 r., powszechnie zwana umową NATO SOFA.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 lit. a i b tej umowy do przekroczenia granicy i przebywania na terytorium państwa przyjmującego w stosunku do członków sił zbrojnych wymagany jest jedynie odpowiedni dowód tożsamości wystawiany przez państwo wysyłające oraz indywidualny lub zbiorowy rozkaz wyjazdu, potwierdzający status osoby lub grupy osób jako członka lub członków sił zbrojnych.

Do praktycznej realizacji tych postanowień wymagane jest jednak wprowadzenie odpowiednich zmian ustawowych. W związku z tym w ramach podjętych przez Ministerstwo Obrony Narodowej działań zmierzających do nowelizacji odpowiednich ustaw w celu ich dostosowania do wymogów określonych w umowie NATO SOFA zaproponowano już w 2000 r. nowelizację ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w której zawarto odpowiednie przepisy dotyczące dowodów tożsamości dla żołnierzy niezawodowych. W projekcie tej nowelizacji umieszczono też analogiczną propozycję zmiany ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Projekt ustawy został przekazany pod obrady Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej poprzedniej kadencji, jednak z powodu upływu kadencji nie został uchwalony.

W wyniku powyższego problematyka ta nadal nie znalazła odzwierciedlenia w ustawodawstwie krajowym, co skutkuje aktualnie brakiem podstaw do wydawania żołnierzom wyjeżdżającym służbowo za granicę potrzebnych dokumentów osobowych. Efektem tego jest to, że do tej pory nie korzystamy z tej uproszczonej metody i nie stosujemy jej, bo karty tożsamości służą realizacji zarówno umowy londyńskiej, jak i konwencji genewskiej.

Pilna potrzeba wydawania dokumentów osobistych, o których była wcześniej mowa, uzasadnia zawarcie stosownych unormowań w projektowanej ustawie i wyłączenie ich z zakresu projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw, znajdującego się obecnie w uzgodnieniach międzyresortowych.

Dokonana analiza wykazała, że karty tożsamości, określone w konwencjach genewskich mogą, podobnie jak w siłach zbrojnych Stanów Zjednoczonych, Francji czy Danii, pełnić jednocześnie funkcję dowodów tożsamości, wskazanych w przepisach umowy NATO SOFA. Powyższe zastosowanie kart tożsamości w obu przypadkach spowoduje znaczne oszczędności dzięki jednoczesnemu stosowaniu tego dokumentu zarówno w czasie wojny, jak i w trakcie wyjazdów służbowych za granicę w czasie pokoju. Nie ulega wątpliwości, że karty tożsamości muszą ulec dostosowaniu zarówno do wymogów określonych w konwencjach genewskich - chodzi tu na przykład o odporność na wilgoć - jak i do umowy NATO SOFA. Kartę należy więc produkować w podobny sposób jak jest aktualnie wytwarzany dowód osobisty.

Przeprowadzona analiza wskazuje również na zasadność umieszczania na tych kartach numeru ewidencyjnego PESEL, co spowoduje kompatybilność systemu ewidencjonowania wydawanych kart tożsamości z systemem ewidencji ludności. W pierwszej kolejności w karty tożsamości wyposażać się będzie żołnierzy już przebywających za granicą lub wyjeżdżających za granicę w celu pełnienia określonych zadań o charakterze militarnym lub zadań związanych ze strukturami NATO.

Skutki finansowe wynikające z produkcji i dystrybucji kart tożsamości, przy założeniu konieczności wydania około trzech tysięcy kart w roku, szacuje się mniej więcej na 150 tysięcy zł w pierwszym roku po wejściu w życie ustawy oraz po 90 tysięcy zł w latach następnych.

Należy też podkreślić, że tabliczki tożsamości są już na wyposażeniu wszystkich jednostek wojskowych sił zbrojnych oraz Biura Strat Bezpowrotnych w Wojsku Polski, nie zachodzi więc potrzeba dodatkowej ich produkcji. W związku z tym budżet resortu obrony narodowej nie poniesie kosztów związanych z produkcją tabliczek tożsamości.

Wejście w życie ustawy nie spowoduje zwiększenia wydatków z budżetu państwa, gdyż wymienione wcześniej wydatki zostaną sfinansowane ze środków budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej na 2002 r. oraz ze środków zaplanowanych w projektach budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej na 2003 i lata następne.

Szanowne Panie i Panowie Senatorowie! Projekt ustawy był konsultowany z komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej, ale z uwagi na fakt, że dotyczy on problematyki należącej przede wszystkim do zakresu działania Ministerstwa Obrony Narodowej, nie był poddany konsultacjom społecznym. Projektowana ustawa nie będzie miała wpływu na rynek pracy, a także na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki oraz na sytuację i rozwój regionów. Chcę jeszcze powiedzieć, że projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

Na zakończenie chcę również dopowiedzieć, że w toku prac sejmowych nie wnoszono uwag do nowelizacji tej ustawy. Były one tylko zgłaszane do projektu rozporządzenia - Ministerstwo Obrony Narodowej zobowiązało się wziąć je pod uwagę.

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! W imieniu Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego wnoszę o przyjęcie powyższej ustawy bez poprawek. Dziękuję bardzo.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję panu. Ale proszę pozostać, Panie Senatorze. Tak łatwo się nie schodzi z tej trybuny.

(Senator Grzegorz Niski: Tak jest, Panie Marszałku.)

Przechodzimy zatem do zadawania pytań panu senatorowi sprawozdawcy.

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać takie krótkie pytanie z miejsca?

Pan senator Podkański, bardzo proszę.

Senator Lesław Podkański:

Bardzo krótkie pytanie. Interesują mnie sprawy skutków budżetowych, koszty wprowadzenia proponowanych rozwiązań.

Senator Grzegorz Niski:

Mówiłem już o tym w swoim sprawozdaniu, Panie Senatorze. Skutki te dla budżetu krajowego będą zerowe, dlatego że pieniądze na wprowadzenie tych przedsięwzięć są już zaplanowane w budżecie MON. Powtórzę jeszcze raz: przewidujemy wydawanie około trzech tysięcy kart tożsamości rocznie, co w pierwszym roku ich wprowadzania wygeneruje skutek finansowy wynoszący około 150 tysięcy zł, a w następnych latach po 90 tysięcy zł. Przy czym, tak jak mówiłem, pieniądze te są już zaplanowane w budżecie Ministerstwa Obrony Narodowej. Z kolei tabliczki tożsamości są już zdeponowane w jednostkach wojskowych i potrzebne jest tylko ustawodawstwo, żeby można się było nimi posługiwać.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję.

Czy są jeszcze inne pytania do pana senatora sprawozdawcy? Nie ma.

Dziękuję bardzo panu senatorowi.

Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister obrony narodowej.

Witam w naszej sali senackiej podsekretarza stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej, pana ministra Piotra Urbankowskiego. Chciałbym zapytać pana ministra, czy chce przedstawić stanowisko rządu w tej sprawie. Jeżeli tak, to proszę z trybuny. Ja już wielokrotnie powtarzałem, że senatorowie lubią patrzeć rządowi prosto w oczy.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Piotr Urbankowski:

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

Chcę powiedzieć tak. Jest to rozwiązanie bardzo potrzebne i ułatwiające wiele spraw. Tak się stało, że projekt rządowy został przedstawiony w 2000 r., ale ze względu na zakończenie kadencji nie był rozpatrywany.

Jest to oczywiście ustawa o charakterze porządkującym. Ten projekt w toku prac w Sejmie nie wzbudził żadnych kontrowersji. Myślę, że również tutaj tak będzie. Jeśli chodzi o informacje przedstawione przez pana senatora Niskiego, chcę potwierdzić, że nie spowoduje to skutków budżetowych innych niż wymienione tu kwoty.

Chciałbym - dziękując za przyjęcie takiego stanowiska przez komisję senacką - prosić Wysoką Izbę o zajęcie przychylnego stanowiska w sprawie tego projektu. Dziękuję bardzo.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję, Panie Ministrze. Jeszcze chwileczkę proszę zostać.

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zadać przedstawicielowi rządu pytanie w sprawie omawianej ustawy? Nie słyszę żadnych zgłoszeń.

Teraz zatem dziękuję, Panie Ministrze.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Piotr Urbankowski: Dziękuję bardzo.)

Otwieram dyskusję.

Przypominam o wymogach regulaminowych dotyczących czasu przemówienia, a także o obowiązku składania wniosków legislacyjnych do marszałka Senatu, ale oczywiście do czasu zamknięcia dyskusji.

Przypominam, że mogą być rozpatrywane tylko te wnioski, które zostaną zgłoszone w odpowiednim czasie i na piśmie.

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby zabrać głos w dyskusji nad tą ustawą? Nikt się nie zgłasza.

W tej sytuacji informuję, że lista mówców została wyczerpana, ponieważ po prostu jej nie było. Dziękuję bardzo.

Zgodnie z art. 52 ust. 2 naszego regulaminu zamykam dyskusję.

Informuję, że głosowania nad tą ustawą odbędą się pod koniec dzisiejszego posiedzenia.

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu drugiego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa ta została uchwalona przez Sejm 13 listopada, a następnego dnia trafiła do naszej Izby. Tego samego dnia, zgodnie z regulaminem naszej Izby, skierowałem tę ustawę do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu tej ustawy przygotowała swoje sprawozdanie, które otrzymali państwo w postaci druku nr 265A. Tekst ustawy zawarty jest w druku nr 263.

Proszę sprawozdawcę Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, panią senator Apolonię Klepacz, o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji.

Senator Apolonia Klepacz:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Goście!

Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia sprawozdania Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej w sprawie uchwalonej przez Sejm w dniu 13 listopada 2002 r. ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw. W dniu 14 listopada 2002 r. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej odbyła posiedzenie, na którym rozpatrzyła ustawę zawartą w druku senackim nr 263.

Z uwagi na zbliżający się termin upływu mocy obowiązującej ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 zaistniała pilna potrzeba nowelizacji aktualnej ustawy i przedłużenia jej obowiązywania na rok kolejny, tak aby jednostki samorządu terytorialnego miały w 2003 r. podstawę prawną do prowadzenia swojej gospodarki finansowej.

Wyjaśnień dotyczących genezy tej ustawy, będącej przedłożeniem rządowym, udzielił na posiedzeniu komisji podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów pan Jacek Uczkiewicz. Z wyjaśnień tych wynikało, iż przyjęcie takiego rozwiązania, które przedłuża okres obowiązywania dotychczasowej, epizodycznej ustawy o kolejny rok, z jednoczesnym założeniem, iż nadal będą trwały prace nad docelową ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, która w sposób kompleksowy regulowałaby system finansów samorządowych od roku 2004, jest uwzględnieniem jednego z postulatów środowiska samorządowego. Takie podejście zapewni jednocześnie możliwość przygotowania projektu pozwalającego na pełną harmonizację innych obszarów życia publicznego, na przykład pomocy społecznej, i jednocześnie zachowanie odpowiednio długiego vacatio legis, potrzebnego każdemu samorządowi na niezbędne przygotowania organizacyjne.

Komisja przyjęła te wyjaśnienia i skoncentrowała się na pozostałych zmianach zawartych w rozpatrywanej ustawie. Proponowane w niej zapisy są konsekwencją zmian w wielu innych ustawach. W szczególności wynikają one, po pierwsze, z wygaśnięcia mocy ustawy o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych; po drugie, z wejścia w życie z dniem wyborów samorządowych nowej ustawy regulującej ustrój miasta stołecznego Warszawy; po trzecie, z wejścia w życie od 1 stycznia 2002 r. nowelizacji ustawy - Prawo geologiczne i górnicze; po czwarte, z projektowanych zmian ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych.

To zmienione otoczenie prawne wymagało dokonania harmonizacji zapisów także innych ustaw. Otóż w rozpatrywanej ustawie zmienia się następujące ustawy, wymienione w art. 2-6. Są to: ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o finansowaniu dróg publicznych, ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych oraz ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych.

Wysoka Izbo! W związku z przyjęciem przez Sejm w dniu 30 października ustawy o podatku leśnym, ustawy o zmianie ustawy o podatku rolnym i ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych ustaw, których zapisy są w kolizji z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, uchwaloną w dniu 13 listopada, zaistniała konieczność wprowadzenia dodatkowych zmian. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej rekomenduje więc Wysokiej Izbie przyjęcie trzech poprawek. Wszystkie te poprawki są zawarte w sprawozdaniu komisji w druku nr 263A.

Pierwsza poprawka, o charakterze porządkowym, zmienia brzmienie art. 24 pkt 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002. Zaproponowane w poprawce nowe brzmienie art. 24 pkt 2 uwzględnia zmiany w systemie rekompensowania zwolnień podatkowych dla zakładów pracy chronionej i zakładów aktywności zawodowej, ujęte w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W przypadku przyjęcia tych regulacji gminy będą miały odpowiednio zrekompensowane utracone dochody, z tym że rekompensatę tę będzie przekazywać prezes Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Druga poprawka ma charakter legislacyjny. Propozycja uchylenia art. 10 w ustawie z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym jest związana ze zmianą systemu rekompensowania gminom ubytku dochodów z tytułu zwolnienia z podatku leśnego zakładów pracy chronionej i zakładów aktywności zawodowej. Chciałabym podkreślić, że nieprzyjęcie tej poprawki spowoduje, iż gminy będą otrzymywać podwójną rekompensatę utraconych dochodów: z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i z budżetu państwa.

I trzecia poprawka. Ma ona charakter doprecyzowania legislacyjnego, gdyż nastąpiła zmiana zapisu artykułu obejmującego katalog ustawowych ulg i zwolnień określonych w poprawce pierwszej.

Proponowane zmiany nie wywołują dodatkowych skutków finansowych dla budżetu państwa, nie spowodują również ujemnych skutków finansowych dla budżetów gmin.

Wysoka Izbo! Konkludując, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie uchwały w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw, zawartej w sprawozdaniu komisji, druk senacki nr 263A. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję, Pani Senator.

Czy ktoś z państwa senatorów miałby pytanie do pani senator sprawozdawcy?

Pani senator Simonides, bardzo proszę.

Senator Dorota Simonides:

Dziękuję.

Pani Senator, ja mam takie pytanie. Pan premier Leszek Miller na początku swoich rządów zapowiedział samorządom, że w 2002 r. będzie nowa, pełna ustawa, a nie tylko prowizoryczna. Czy w komisji już się nad taką ustawą pracuje? Dziękuję.

Senator Apolonia Klepacz:

W komisji nad kompleksową, docelową ustawą jeszcze się nie pracuje, ale Ministerstwo Finansów zapewnia, że to nastąpi. Projekt ustawy docelowej już w tej chwili jest. Został on przygotowany już w czerwcu, był poddawany pierwszym konsultacjom, szerokim konsultacjom społecznym, został również pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. W każdym razie on istnieje.

Według zapewnień rządu, wprowadzenie tej ustawy czy jak gdyby opóźnienie prac nad nią daje możliwość pełnej harmonizacji wszystkich ustaw, które w tej chwili są jeszcze w parlamencie. Chciałoby się, ażeby ta konstytucja finansowa, na którą czekają gminy, była po prostu doskonała.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję.

Czy są inne pytania do pani senator sprawozdawcy? Nie ma.

Dziękuję bardzo, Pani Senator.

Ustawa, którą się zajmujemy, jest oczywiście rządowym projektem ustawy. Do reprezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister finansów.

Witam w Senacie Rzeczypospolitej podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów, pana ministra Jacka Uczkiewicza.

Pragnę zapytać, Panie Ministrze, czy chciałby pan się wypowiedzieć w sprawie tej ustawy. Jeżeli tak, to prosimy tutaj na podium.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Jacek Uczkiewicz:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo!

W bardzo krótkich słowach - ponieważ uzasadnienie do tych zmian zostało już w wyczerpujący sposób przedstawione - chciałbym tylko podkreślić właściwie dwie sprawy. Otóż w tym projekcie, który po raz kolejny przedłuża funkcjonowanie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego na kolejny rok, nie wprowadzamy żadnych istotnych rozwiązań systemowych. Jest to zamiar w pełni świadomy i celowy. Gdybyśmy bowiem chcieli przyjmować rozwiązania o charakterze systemowym, ale cząstkowe, wyrwane z kontekstu, niewątpliwie negatywnie odbiłyby się one na jakości całego systemu finansowania samorządu terytorialnego, a więc również państwa, bo przecież finansowanie samorządu terytorialnego jest jednym z najważniejszych zagadnień związanych z finansami państwa.

Dlatego też w tym projekcie, w tym przedłożeniu, rząd ograniczył się do niezbędnych zmian o charakterze legislacyjnym oraz takich, które są związane ze zmianą statusu miasta stołecznego Warszawy, a także - co miało miejsce już w trakcie prac nad tą ustawą w Senacie - na konieczności wyprostowania, że tak powiem, pewnego legislacyjnego zapętlenia, które powstało na skutek koincydencji rozwiązań wprowadzonych w ostatniej chwili przez Sejm w ustawie o podatku leśnym. Tak więc proponowane przez nas zmiany mają charakter, jak powiedziałem, bardziej legislacyjny, doprecyzowujący organizacyjnie, nie zaś systemowy.

Chciałbym jeszcze, korzystając z okazji, powiedzieć dlaczego nie systemowy. Otóż uzupełniając wypowiedź pani senator sprawozdawcy, chciałbym powiedzieć, że projekt tej docelowej ustawy został nie tylko pozytywnie zaopiniowany przez stronę samorządową, ale nawet został przyjęty przez rząd. Nie został zaś skierowany do Sejmu - tutaj chciałbym również odpowiedzieć na pytanie pani senator Simonides - dlatego że połowa roku to jest taki okres, kiedy w pracach nad projektem budżetu na kolejny rok objawia nam się w całej jaskrawości sytuacja budżetu, pojawiają się problemy, które są do rozwiązania. Ale nie tylko. Otóż potrzeba dokonania głębszych, istotniejszych zmian w ogólnych zasadach prowadzenia finansów publicznych - a ich elementem powinny być i są przecież finanse samorządów - była argumentem za tym, żeby w tak fundamentalnej sprawie, jaką jest finansowanie samorządów, przy rozważaniu tak ważnego problemu, dać sobie jeszcze rok, właśnie na tę pełną harmonizację z innymi procesami reformującymi różne dziedziny życia. Nie bez znaczenia był też fakt, że gdy zaczynaliśmy prace nad tą ustawą, jej finał w Sejmie miał nastąpić tuż po wyborach samorządowych. Potem wybory się przesunęły, a był i taki argument, że te rozwiązania powinny być jeszcze raz przedyskutowane ze stroną samorządową po wyborach samorządowych.

Biorąc to wszystko pod uwagę, rząd zdecydował się nie kierować jeszcze do Sejmu przyjętego projektu ustawy, lecz kontynuować prace nad nim. Te prace trwają i nie ulega wątpliwości, że intencją rządu jest wprowadzenie docelowych rozwiązań jak najszybciej, ale tak, aby były one zharmonizowane z innymi regulacjami. Dziękuję bardzo.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję panu ministrowi.

Ale chwileczkę, chwileczkę, Panie Ministrze. Coś ministrowie bardzo się dziś spieszą.

Przechodzimy do zadawania pytań przedstawicielowi rządu.

Bardzo proszę, pan senator Graczyński.

Senator Adam Graczyński:

Dziękuję Panu, Panie Marszałku.

Panie Ministrze, wspomniał pan, prezentując ustawę, że zmiany mają charakter kosmetyczny, nieznaczny. W związku z powyższym chciałbym zadać panu pytanie, czy to dotyczy wszystkich samorządów, czy być może są takie jednostki samorządu terytorialnego, dla których nowelizacja tejże ustawy jest dotkliwa. Bardzo proszę o odpowiedź.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Jacek Uczkiewicz:

Jeśli chodzi o dotkliwość, to znaczy gdyby zadać pytanie, kogo ta ustawa dotknie bezpośrednio swoimi zapisami, to nie widzę takich jednostek. Ale jak rozumiem, chodzi o coś innego - o to, że z końcem tego roku traci moc ustawa o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki rynkowej, a w tej ustawie były zapisane przyznane gminom górniczym określone przywileje. W związku z tym podstawa prawna do przyznawania tych przywilejów ekspiruje. Ale więc dzieje się tak nie za sprawą tej ustawy, ale dlatego, że znika podstawa prawna zapisana w tamtej ustawie. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję.

Pan senator Czaja.

Senator Gerard Czaja:

Dziękuję, Panie Marszałku. Ja mam dwa pytania.

Pierwsze dotyczy rekompensat, jakie będą należne gminom z tytułu ulg, w podatkach i opłatach, odnoszących się do zakładów pracy chronionej. Tak się nad tym zastanawiam, czy nie jest to takie przemieszczanie tych pieniędzy, bowiem one przechodzą z zakładu pracy chronionej do samorządu, potem samorząd występuje do prezesa państwowego funduszu, a państwowy fundusz rekompensuje tę stratę. Wydaje mi się, że to trochę za daleka droga. Czy nie prościej byłoby, gdyby zakład pracy chronionej otrzymywał tę rekompensatę bezpośrednio z państwowego funduszu z pominięciem tej drogi? Czy nie jest to dobry moment, aby to zaproponować w ustawie o rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych, która jest w tej chwili w trakcie opracowywania? Być może w tej chwili, w tym art. 1 pkt 1 jest to konieczne, ale zastanawiam się, czy nie należałoby pomyśleć o skróceniu trybu przyznawania tych rekompensat.

I druga sprawa. Bardzo krytykowany przez samorządy jest sposób wyliczania dotacji mieszkaniowej - chodzi tutaj o liczbę ludności podawaną przez GUS na dzień 30 czerwca roku bazowego. Teraz proponuje się zmienić ten czas bazowy, to znaczy przyjąć datę 31 grudnia 2001 r., jako że nie ma jeszcze wyników spisu powszechnego przeprowadzonego w bieżącym roku. A ja się zastanawiam, czy to przesunięcie nie spowoduje znowu konieczności wprowadzania zmian do ustawy po uzyskaniu wyników spisu powszechnego. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Jacek Uczkiewicz:

Jeśli chodzi o rekompensaty, to w ogóle trzeba powiedzieć, że jednym z powodów - przez cały czas będziemy się przy tej materii potykać o kwestie związane z docelową ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego - jednym z powodów, powiem o tym w dużym skrócie, bo jest to przecież temat na dłuższą debatę, dla których ta ustawa ma taki kształt, jaki ma, dla których są z nią takie kłopoty, jakie są, jest to, że założeniem była decentralizacja niektórych funduszy, likwidacja agencji, a tego nie udało się do końca zharmonizować. Stąd między innymi bierze się potrzeba przedłużenia o jeszcze jeden rok, rok potrzebny do dyskusji, do namysłu, do uporządkowania innych spraw.

Dotyczy to również Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i teraz, wprowadzając rozwiązania ustawowe czy pewne zasady, którymi powinniśmy się kierować w finansach publicznych, już na etapie prac nad ustawą o rehabilitacji założyliśmy, że... Przepraszam - najpierw w stosunku do gmin: ustaliliśmy, że będziemy ograniczać dotacje, subwencje i likwidować ulgi ustawowe - takie były postulaty. W związku z tym w pracach nad ustawą o rehabilitacji już założyliśmy, że gminy będą otrzymywać wyrównanie swoich utraconych dochodów, ale nie z budżetu państwa, skoro mamy doprowadzić do ograniczenia subwencji i dotacji, tylko z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. A ponieważ nastąpiło to zapętlenie, jak powiedziałem, w wyniku którego okazało się, że gminy otrzymywałyby podwójne wyrównanie dochodów, potrzebna jest ta poprawka, ona ma to wyeliminować. I tu jest głębszy problem, odnoszący właśnie do kwestii ustawowych ulg i zwolnień, a także udziału w tym gmin: na ile państwo czy inne instytucje i w jakim zakresie powinny rekompensować dochody utracone z tytułu ulg i zwolnień.

Według mnie to rozwiązanie, które teraz przyjęliśmy na dziś jest dobre, ale mamy jeszcze ten rok, żeby nad tym problemem pomyśleć. Będzie też pewnie ku temu okazja przy ustawie, która jest w tej chwili w Sejmie. Z punktu widzenia budżetu i z punktu widzenia interesów gminy rozwiązanie, które my proponujemy, według mnie jest dobre.

Jeśli zaś chodzi o GUS, to rzeczywiście GUS poinformował nas, że nie dysponuje danymi, których byśmy potrzebowali. Stąd konieczność zmiany. A czy to będzie wpływało na konieczność kolejnej nowelizacji? Ja mam nadzieję, Panie Senatorze, że za rok będziemy w innej sytuacji, że będziemy mieli ustawę docelową, która te problemy rozwiąże. W końcu spis ludności nie będzie powtarzany co roku.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję, Panie Ministrze.

Pan senator Janowski, bardzo proszę.

Senator Mieczysław Janowski:

Dziękuje bardzo, Panie Marszałku.

Panie Ministrze, wiem doskonale, jak skomplikowana jest materia, którą regulujemy. Rozpatrywana dzisiaj ustawa jest rozwiązaniem tylko prowizorycznym, o czym już mówiliśmy. Chciałbym zatem zadać panu dwa tylko pytania: jedno szczegółowe, a drugie bardziej ogólne.

To szczegółowe dotyczy takiej kwestii. Otóż minister finansów bądź inne organy ministerstwa są upoważnieni do stosowania ulg. Dobrym obyczajem jest to, że minister finansów zamieszcza na swoich stronach internetowych informacje o tym, jakich ulg i komu udzielił. Tak się składa, że są to również ulgi w tych podatkach, których część stanowi dochód jednostek samorządu terytorialnego. Czy jest to w jakikolwiek sposób rekompensowane tym jednostkom i jak rząd będzie się chciał do tego odnieść?

Drugie pytanie: czy pan, Panie Ministrze, w imieniu rządu Rzeczypospolitej mógłby z trybuny Senatu powiedzieć, że ta docelowa ustawa będzie uchwalona na przykład późną wiosną roku 2003? To byłoby bardzo ważne stwierdzenie, bo tyle jest niepokoju, tyle jest oczekiwań. Wiem, że praca jest trudna, ale wiele czasu już upłynęło. Dziękuje bardzo, Panie Marszałku.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Jacek Uczkiewicz:

Panie Marszałku, jeśli pan marszałek pozwoli i jeśli procedura to dopuszcza, to chciałbym prosić, abym mógł na to pierwsze pytanie udzielić panu senatorowi odpowiedzi na piśmie, ponieważ chciałbym się jednak z tym problemem zapoznać głębiej, w skali całego ministerstwa, i nie chciałbym teraz popełnić jakiegoś błędu.

Jeśli natomiast chodzi o drugą sprawę, to oczywiste jest, że rząd nie może zagwarantować, iż ustawa zostanie uchwalona. Rząd jest natomiast zdeterminowany, jak powiedziałem, kontynuować prace, przedłożyć parlamentowi wyniki prac nad ustawą docelową. Jest także zdeterminowany uzupełnić ją o te sprawy, które być może będą wynikały z konieczności dokonania głębszych reform w obszarze funkcjonowania finansów publicznych w ogóle, oraz zharmonizować ją z pracami prowadzonymi w innych resortach, na przykład w resorcie pracy. Ale powtarzam raz jeszcze: prace nie zostały przerwane. Przyjęty został przez rząd projekt ustawy docelowej i w najbliższym możliwym terminie będzie on przedłożony parlamentowi. Tyle mogę powiedzieć.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję bardzo.

Czy są jeszcze jakieś dodatkowe pytania? Nie widzę zgłoszeń.

Dziękuję bardzo panu ministrowi.

Otwieram dyskusję.

Przypominam o wymogach związanych z dyskusją, o czasie przemawiania, a także o obowiązku składania do marszałka wniosków legislacyjnych na piśmie przed zamknięciem dyskusji.

W tej chwili jest trzech senatorów, którzy zgłosili się do dyskusji. Rozumiem, że wyświetlanie listy mówców na tablicy debiutuje - jak zapowiedziałem, taki system został na moją prośbę wprowadzony przez informatyków.

A więc otwieram dyskusję i proszę o zabranie głosu pana senatora Janowskiego.

Senator Mieczysław Janowski:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Panie Ministrze! Pani Dyrektor!

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 167 mówi między innymi, że jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań, a zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych. Wydaje mi się, że od szeregu lat - praktycznie od momentu, w którym nastąpiła restytucja samorządu terytorialnego, a więc od 27 maja 1990 r. - cierpimy z powodu braku dobrego rozwiązania, które pozwalałoby w sposób właściwy finansować zadania jednostek samorządu terytorialnego. Najpierw były to tylko gminy, a od roku 1999 są to również powiaty i województwa.

Ustawa, którą dzisiaj przyjmujemy, jest z konieczności pewną protezą. Należałoby zapytać, jak długo można żyć z protezą. Okazuje się, że można długo. Gwoli sprawiedliwości muszę powiedzieć, że pierwsza ustawa dotycząca dochodów samych gmin również była przedłużana. Śmiem jednak sądzić, że doświadczenia, które już mamy, powinny wreszcie zaowocować ustawą docelową.

Chciałbym bardzo, aby w tej ustawie finanse publiczne były traktowane jako całość - są to bowiem w taki lub inny sposób pieniądze podatników, a więc nas wszystkich. Jeżeli dzisiaj z danych, które mamy, wynika, że środki na przykład z funduszy celowych stanowią około 37-38% po stronie wydatków sektora publicznego, to jest to ciągle za dużo. Żaden rząd, mimo deklaracji, nie dokonał zmiany w tej materii. Takie deklaracje składał pan premier Buzek - sam przy tym byłem - takie deklaracje składał pan premier Miller, i nic nie zrobiono. Myślę, że trzeba się przyjrzeć temu problemowi, podobnie jak problemowi dochodów własnych, subwencji i dotacji.

Najgorszym ze źródeł finansowania wydają mi się - jest to pogląd, który podziela bardzo wielu przedstawicieli samorządów terytorialnych - dotacje celowe. Są one niejasne, zagmatwane, sztywne i nie ułatwiają racjonalnej gospodarki finansowej.

Jeśli państwo zechcą posłuchać, a myślę, że nie wyczerpię limitu czasu, to krótko powiem, że z analizy materiałów regionalnych izb obrachunkowych wynika, że w roku 2000 gminy miały dotacje na poziomie 14%, subwencje już na poziomie 34%, a dochody własne na poziomie zaledwie 52%. To ciągle za mało. Powiaty ziemskie - należy pamiętać, że są jeszcze miasta na prawach powiatu - miały dotacje na poziomie 44%, subwencje - 48%, a dochody własne tylko na poziomie 8%. Województwa: dotacje to 46%, subwencje - 38%, a dochody własne 16%. To nie sprzyja racjonalnemu gospodarzeniu.

Panie Ministrze, jeśli rząd w tych projektach, które znam, chce dokonać radykalnej zmiany, kierując się nadrzędnym interesem państwa, to te proporcje muszą być radykalnie zmienione. Subwencje muszą być jednak utrzymane, bo niejednakowy jest poziom rozwoju gospodarczego poszczególnych gmin.

Jest jeszcze kilka kwestii, które można by poruszyć przy tej okazji. Jest to powiązanie, o którym zacząłem mówić, przytaczając fragment konstytucji. Przyjrzyjmy się może także zadaniu, jakim jest nierozwiązany do tej pory problem określania standardowych kosztów usług publicznych, które są świadczone przez samorządy. Dotyczy to usług edukacyjnych, zdrowotnych, a także innych, na przykład utrzymania 1 km dróg z uwzględnieniem wszystkich okoliczności, a w zakresie drogownictwa sytuacja inaczej przedstawia się na terenach podgórskich, a inaczej na terenach nizinnych. To powinno być zrobione. Najwyższy czas, aby tak postąpić.

Uważam, że w ustawie docelowej, o której mówił pan minister, należy sięgnąć także do takich źródeł dochodów państwa, gdzie nie ma tendencji malejących. Takim źródłem jest podatek VAT. Nie bójmy się sięgnąć po to źródło w określonym procencie. Gminy naprawdę umieją gospodarzyć. Zresztą ludzie wywodzący się stamtąd pokazują swoją klasę również w administracji rządowej, i to niezależnie od orientacji politycznej.

Panie Marszałku, chciałbym się jeszcze odnieść do jednego szczegółu. Tak się składa, że mógłbym długo mówić na ten temat, ale nie w tym rzecz. Zapoznałem się ze szczególną sytuacją gmin górniczych, poznałem stanowisko Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce. Nie mam żadnego interesu prywatnego, nigdy nie ulegałem i nie zamierzam ulegać żadnemu lobbingowi, uważam jednak, że racjonalne będzie, zwłaszcza w tej sytuacji, która aktualnie panuje na Śląsku, gdzie zmiany dotyczące restrukturyzacji przemysłu górniczego spowodowały takie skutki i dochodzi do takich napięć społecznych, w moim i nie tylko w moim przekonaniu, utrzymanie dotychczasowych niewielkich preferencji dla gmin górniczych, które miały je utracić. Zapewne będzie to wymagało pewnych środków finansowych. Nie są one jednak tak wielkie, abyśmy mogli zaniedbać tę sprawę. Trzeba potraktować problem całościowo i uwzględnić uwarunkowania społeczne.

Panie Marszałku, będę składał na pańskie ręce poprawkę, którą wraz ze mną podpisali panowie senatorowie Markowski i Drzęźla, prosząc, aby Wysoka Izba zechciała pochylić się nad problemami gmin górniczych i uwzględnić wszystkie inne uwarunkowania.

Na koniec. To nie przytyk, po prostu wczoraj wysłuchaliśmy orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dającego świadectwo jakości pracy naszego parlamentu, obu jego izb. Z tej trybuny mówiłem o mankamentach tamtej ustawy. Dziś musimy na przykład poprawiać ustawę, której jeszcze nie ma w dzienniku ustaw. Pracujmy zatem lepiej i staranniej. Dziękuję bardzo.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję panu senatorowi Janowskiemu.

Bardzo proszę pana senatora Graczyńskiego o zabranie głosu.

Senator Adam Graczyński:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Debatujemy o zmianie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2002 oraz niektórych innych ustaw. Wszyscy chcemy zbudować Polskę samorządową, to znaczy taką, w której społeczności lokalne są upodmiotowione, efektywną ekonomicznie, sprawną. Ważne jest też, żeby zadania, które trafiają do samorządów, były adekwatne do ich kompetencji i możliwości finansowych. A te powinny wynikać z ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Historia nowelizacji tej ustawy jest długa, ale niestety nie przynosi chluby polskiej demokracji. Nie przynosi chluby kolejnym rządom, parlamentowi. Już kilka razy padały deklaracje, kilka razy przyjmowano projekty i dyskutowano nad nimi. No i niestety, po raz kolejny nie będziemy uchwalać tej ustawy - a byłby to moment historyczny - która byłaby ustawą na miarę XXI wieku, na miarę integracji z Unią Europejską, na miarę członkostwa w Unii Europejskiej oraz która poprawiałaby efektywność ekonomiczną wydatków publicznych.

Jesteśmy świadkami kryzysu, nie waham się użyć tego określenia, w sferze wydatków publicznych. Brakuje nam środków na realizację podstawowych funkcji państwa, brakuje nam też pomysłu, skąd uzyskać dochody. Myślę, że głęboka reforma finansów samorządowych byłaby na to pewnym panaceum. Sądzę też, że nie należałoby się ograniczać wyłącznie do pewnego uproszczenia, do przyjęcia, że to, co jest, to fakt dokonany, do petryfikacji aktualnych struktur samorządowych.

Uważam, że jeśli chcemy mówić o efektywnym ekonomicznie państwie i w ogóle o możliwościach sfinansowania wydatków, to wypadałoby powrócić do sprawy powiatów, ich liczby, ich potrzeb, potrzeby ich istnienia, a także powrócić do sprawy, która jest ogromnie bulwersująca: do dublowania pewnych funkcji przez administrację rządową i samorządową na szczeblu województw. Inne państwa wybrały inną drogę, a cechują się one tym, że bardziej dbają o finanse publiczne.

Nie uzyskaliśmy tego, co powinniśmy, wbrew temu, co mówiono jeszcze przed paroma czy kilkunastu miesiącami podczas kampanii wyborczej. Ten brak odpowiedzialności i brak wyobraźni jest rzeczą złą. Dodatkowym problemem jest to, że prolongując tę ustawę na kolejny rok - właśnie tę ustawę, do której mamy tak dużo zastrzeżeń - dokonujemy zmian zdecydowanie pogarszających funkcjonowanie niektórych samorządów, a w szczególności gmin górniczych.

Do tej pory, Wysoka Izbo, gminy górnicze - śląskie, dolnośląskie, małopolskie, lubelskie - korzystały z niewielkich środków, które łagodziły skutki restrukturyzacji w przemyśle węglowym oraz w związanych z tym przemysłem takich branżach jak hutnictwo czy przemysł obronny, a także w zakładach pracujących na rzecz tych sektorów. Te korzyści były stosunkowo niewielkie - był zwiększony o 5% podatek dochodowy od osób fizycznych oraz była subwencja wyrównawcza dla gmin, w których nastąpił spadek dochodów. Pozwoliło to gminom górniczym w sytuacji kurczenia się dochodów na zbilansowanie swoich szczupłych finansów i na aktywizację gospodarczą poza tradycyjnymi obszarami.

Nowelizacja w kształcie proponowanym przez rząd, przyjęta przez Sejm bez specjalnej dyskusji właśnie na te tematy, zabiera te uprawnienia, pozostawiając jednak pewne obowiązki, na przykład obowiązek uiszczenia tak zwanego podatku janosikowego, a także wydłuża na rok 2003 obowiązek przekazywania środków do budżetu. Sytuacja gmin górniczych staje się tym samym tragiczna - nie waham się użyć tego słowa.

W ostatnią środę, 20 listopada, rząd podjął decyzję o kolejnym etapie restrukturyzacji górnictwa. Dodam, że program ten obejmuje oczywiście likwidację miejsc pracy w górnictwie - trzydziestu sześciu tysięcy - a także miejsc pracy związanych z górnictwem - stu tysięcy. Przewiduje się bowiem likwidację siedmiu kopalń. To, co jednak wzbudza moje największe wątpliwości - nie tylko to, ale głównie - to część społeczna tego programu, czyli to, co należy zrobić, żeby stworzyć szanse na aktywizację zawodową pracownikom, którzy utracą pracę w likwidowanych zakładach pracy. Jestem zdecydowanym przeciwnikiem metod stosowanych przez poprzedni rząd, który wydając ogromne kwoty na restrukturyzację zatrudnienia, nie spowodował pozytywnych skutków społecznych i ekonomicznych. Tym samym wydaje się niedopuszczalne redukowanie dochodów gmin górniczych, co przewiduje nowelizacja ustawy.

19 listopada, we wtorek, Katowice były miejscem manifestacji. Ja nie pochwalam tej formy dyskusji, nie pochwalam tej formy negocjacji, ale nie można nie zauważyć, że we wtorek manifestowały różne grupy zawodowe, nie tylko ze Śląska. Manifestacja ta została zorganizowana przez związki zawodowe o różnej proweniencji, o różnych przekonaniach, od prawa do lewa i od lewa do prawa. To był protest, to był bunt przeciwko polityce wobec Śląska uprawianej od wielu lat. Desperacja ludzi zagrożonych utratą pracy może prowadzić do niekontrolowanego wybuchu społecznego. Sądzę, że Śląsk - i nie tylko ten region, myślę też na przykład o regionie wałbrzyskim - to miejsce, w którym wbrew powszechnym opiniom mamy do czynienia z degrengoladą społeczną wielu grup zawodowych, degrengoladą ekonomiczną wielu osób i miast oraz narastającym problemem wykluczenia społecznego.

Ustawa o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego, proszę Wysokiej Izby, traci moc 31 grudnia bieżącego roku. Ale jak gdyby wbrew temu, co pan minister był łaskaw powiedzieć - że skoro się kończy termin obowiązywania ustawy, to do niej nie wracamy - rząd w art. 5 nowelizowanej ustawy przedłuża na rok 2003 obowiązywanie przepisów wynikających z ustawy o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego dotyczących wyliczenia wpłat gmin górniczych do budżetu i tym samym przedłuża obowiązywanie przepisów będących podstawą funkcjonowania gmin górniczych. To, co mówię, jest bardzo ważne - my sięgamy do tejże ustawy, mimo że mówimy, że jej moc wygasa. Tym samym całkowicie uzasadnione wydaje się takie rozumowanie, że skoro sięgamy w art. 5 do pewnych przepisów, to całkowicie zasadne i zgodne z logiką prawną jest przedłużenie obowiązywania przepisów, na podstawie których gminy górnicze mogłyby otrzymywać część rekompensującą subwencji ogólnej z tytułu utraconych opłat eksploatacyjnych. Również zasadnym jest przedłużenie o rok możliwości korzystania ze zwiększonego udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych.

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, przedkładam cztery poprawki, które pozwalają na utrzymanie skromnych, ale niezbędnych, by uniknąć wybuchu społecznego, przywilejów gmin górniczych. Poprawki przedkładam wspólnie z panem senatorem Tadeuszem Wnukiem i z innymi senatorami śląskimi.

Na zakończenie chciałbym powiedzieć, że mamy do czynienia z wyjątkowo trudną sytuacją. Zajmę jeszcze trochę czasu Wysokiej Izbie, bo z problematyką restrukturyzacji przemysłu i polityką społeczną jestem szczególnie związany. Są pewne różnice, jeśli chodzi o zmiany w przemyśle lekkim czy w rolnictwie i zmiany dotyczące branż przemysłu ciężkiego, które grupują ogromną liczbę ludzi na bardzo niewielkiej przestrzeni. W tym ostatnim przypadku praktycznie nigdzie na świecie nie udało się rządom przeprowadzić zmian bardzo szybko przy niewielkich nakładach finansowych. A my te zmiany przeprowadzamy szybko. Przypomnę, że dziesięć lat temu zatrudnienie w przemyśle ciężkim na Śląsku sięgało kilkuset tysięcy ludzi. Przeprowadzamy zmiany mając bardzo skromne środki finansowe, niewspółmiernie mniejsze niż gdziekolwiek w Europie czy poza Europą. Ale minimalne środki są, proszę państwa, niezbędne.

Dlatego zwracam się z apelem do Wysokiej Izby o poparcie moich poprawek. One w dużym stopniu korespondują z poprawkami pana senatora Janowskiego. Sądzę, że postępując w ten sposób, możemy obronić spokój społeczny, możemy zapewnić chociaż minimalne szanse rozwoju gminom górniczym i możemy stworzyć perspektywy, dać nadzieję setkom tysięcy ludzi, którzy tę nadzieję już tracą. Dziękuję uprzejmie za uwagę.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję panu senatorowi.

Chciałbym zapytać, czy ktoś z państwa senatorów chciałby jeszcze zabrać głos w dyskusji. Tak.

Pani senator Grabowska, bardzo proszę.

Senator Genowefa Grabowska:

Panie Marszałku! Szanowni Państwo!

W pełni dołączam się - i popieram ją - do obszernej wypowiedzi, której przed chwilą wysłuchaliśmy, omawiającej bardzo wnikliwie skutki zmian, o których dzisiaj dyskutujemy, wypowiedzi pana senatora Graczyńskiego, i do wniosku podpisanego przez niego i jego kolegów, śląskich senatorów.

Popierając ten głos, chcę wskazać, że jeżeli pozostalibyśmy przy propozycji rządowej, nastąpiłaby wówczas kompletna zapaść finansów gmin górniczych. Z tego powodu chciałabym poprzeć w mojej wypowiedzi tylko jeden wniosek. Mianowicie samorządy gmin górniczych bardzo stanowczo upominają się, aby obowiązywanie art. 39a ustawy o dostosowaniu górnictwa itd. zostało przedłużone co najmniej do 31 grudnia 2003 r. i ażeby utracone dochody, które w roku 2002 nie wpłynęły do kas gmin górniczych, również mogły być w części zrekompensowane tymże gminom na zasadach dotychczas obowiązujących. W rzeczywistości tylko ten artykuł ratuje od zapaści górniczej gminy, i to nie wszystkie, a tylko te, gdzie skutki prowadzonego programu reformy górnictwa są najbardziej drastyczne. Artykuł ten i tak nie rekompensuje przecież całości utraconej opłaty eksploatacyjnej, a tylko jej część. W związku z tym wnoszę - tak jak było to już wcześniej przez pana senatora zgłoszone - o przyjęcie poprawki. Dziękuję.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję, Pani Senator.

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby jeszcze zabrać głos w dyskusji? Nie widzę zgłoszeń.

Stwierdzam, że lista mówców została wyczerpana. Dla porządku... Chwileczkę, chwileczkę, Panie Sekretarzu, spokojnie.

Dla porządku informuję, że pan senator Stokłosa złożył swoje przemówienie w dyskusji do protokołu.*

Informuję, że w dyskusji wnioski o charakterze legislacyjnym na piśmie złożyli pan senator Janowski i pan senator Graczyński.

Zgodnie z art. 52 ust. 2 Regulaminu Senatu zamykam dyskusję.

Czy przedstawiciel rządu chciałby ustosunkować się do wniosków, jakie zostały zgłoszone w toku dyskusji?

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Jacek Uczkiewicz: Tak.)

Pan minister Uczkiewicz. Bardzo proszę, Panie Ministrze.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Jacek Uczkiewicz:

Panie Marszałku, jeżeli nad tymi wnioskami mamy głosować teraz, na obecnym posiedzeniu Senatu - przepraszam bardzo, jeżeli wykazuję się nieznajomością procedur - to oczywiście chciałbym przedstawić teraz stanowisko rządu. Jeżeli zaś będą one skierowane do rozpatrzenia przez komisję, to wtedy oczywiście przedstawimy stanowisko na posiedzeniu komisji. Ja na przykład, od strony legislacyjnej, w ogóle nie miałem szans zapoznać się z tymi wnioskami.

(Marszałek Longin Pastusiak: Będą rozpatrywane na posiedzeniu komisji, Panie Ministrze.)

To w takim razie stanowisko rządu przedstawię w trakcie prac komisji.

Marszałek Longin Pastusiak:

Dziękuję bardzo.

Jest obecny przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, pan senator Piwoński. Bardzo proszę, Panie Przewodniczący, o ustosunkowanie się komisji do przedstawionych w toku debaty wniosków legislacyjnych i przygotowanie sprawozdania w dniu dzisiejszym, tak abyśmy mogli zająć stanowisko wobec tych wniosków i w ogóle wobec ustawy w głosowaniu, które przewidujemy pod koniec dzisiejszego posiedzenia.

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu trzeciego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawę o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy oraz ustawę - Kodeks karny skarbowy.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm 13 listopada bieżącego roku. Następnego dnia, czyli 14 listopada została przekazana do naszej Izby. Tego samego dnia skierowałem tę ustawę do Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie komisji zawarte jest w druku nr 265A, a tekst ustawy w druku nr 265.

Proszę sprawozdawcę Komisji Gospodarki i Finansów Publicznych, pana senatora Mieczysława Mietłę o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji.

Bardzo proszę, Panie Senatorze.

Senator Mieczysław Mietła:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Szanowni Państwo!

Komisja Gospodarki i Finansów Publicznych na posiedzeniu w dniu wczorajszym rozpatrzyła uchwaloną przez Sejm ustawę zmieniającą ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym oraz ustawę o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy oraz ustawę - Kodeks karny skarbowy, druki sejmowe nr 848, 976 i druk senacki nr 265.

Zasadniczym celem uchwalonej przez Sejm nowelizacji jest dostosowanie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym do aktualnej nomenklatury statystycznej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług oraz Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych. Klasyfikacje dotychczas stosowane do celów poboru podatku VAT i podatku akcyzowego, to jest systematyczny wykaz wyrobów, klasyfikacja usług, klasyfikacja obiektów budowlanych, nie są już od dawna stosowane w statystyce.

Ponadto, zgodnie z art. 54 ust. 4 nowelizowanej ustawy, dotychczasowej klasyfikacji nie będzie można stosować po 31 grudnia 2002 r. Zmiana klasyfikacji statystycznych jest istotna dla właściwego określenia towarów i usług opodatkowanych obniżoną stawką podatku VAT, określenia towarów akcyzowych oraz określenia usług zwolnionych od podatku VAT.

Nowelizacja pozwoli podatnikom na prowadzenie jednolitej ewidencji w przypadku towarów, usług i obiektów budowlanych, wyłącznie zgodnie z nomenklaturą wynikającą z nowej klasyfikacji. Nowelizacja ta zobowiązuje podatnika wystawiającego fakturę VAT do umożliwienia, na pisemne żądanie nabywcy towaru lub usługi, wglądu w dowody księgowe i prowadzoną ewidencję w zakresie sprzedaży towarów na rzecz nabywcy oraz do wydania nabywcy kopii deklaracji podatku od towarów i usług w części dokumentującej jej złożenie za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy.

Podatnik ma obowiązek potwierdzić odbiór pisemnego żądania złożonego przez nabywcę towaru lub usługi. W przypadku, gdy nabywca posiada potwierdzenie żądania, a nie uzyska od podatnika określonych informacji, zawiadomi o tym właściwy urząd skarbowy przed rozpoczęciem u niego kontroli, a w trakcie tej kontroli stwierdzone zostanie odliczenie podatku z faktur wystawionych przez tego podatnika, nie potwierdzone kopią. Urząd skarbowy lub urząd kontroli skarbowej nie ustala w tym przypadku tak zwanego dodatkowego zobowiązania podatkowego.

Istotne w ustawie jest też zastrzeżenie, że zmiany w klasyfikacjach statystycznych oraz zmiany w kluczach powiązań pomiędzy tymi klasyfikacjami nie powodują zmian wysokości opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym. Jest to bardzo ważne zastrzeżenie, bo chodzi o to, aby realizacja nowych rozwiązań nie dawała podstawy do podwyższania opodatkowania niektórych towarów i usług.

Szanowni Państwo, członkowie komisji z dużą uwagą wysłuchali szczegółowych i obszernych informacji przedstawicieli rządu i Sejmu o pracach prowadzonych nad omawianą ustawą. Była ona przedłożeniem rządowym. W trakcie prac sejmowych wniesionych zostało dziesięć poprawek.

Po dyskusji i rozmowach na temat tejże ustawy zaproponowaliśmy jedną poprawkę. Jest to poprawka, która eliminuje sprzeczność pomiędzy dwoma zapisami w tejże ustawie. Chodzi tutaj o sprzeczność powstałą między ust. 1 i 5 w art. 54. Poprawka przyjęta została jednomyślnie. Komisja prosi o przyjęcie jej w trakcie dalszego procesu legislacyjnego. Dziękuję za uwagę.

(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Kazimierz Kutz)

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Proszę jeszcze zostać przez chwilę na trybunie.

Zgodnie z naszym regulaminem można senatorowi sprawozdawcy stawiać pytania nietrwające dłużej niż minutę.

Bardzo proszę, czy ktoś chciałby o coś zapytać pana senatora? Nie.

Dziękuję panu.

Przypominam, że ustawa była rządowym projektem ustawy. W związku z tym witam na sali przedstawiciela Ministerstwa Finansów, pana podsekretarza stanu Tomasza Michalaka.

Zgodnie z naszym regulaminem pytam, czy chciałby pan się wypowiedzieć w związku z tą ustawą.

Bardzo proszę.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Tomasz Michalak:

Panie Marszałku! Szanowni Państwo!

Pan senator w istocie przedstawił cele ustawy, więc nie będę tego powtarzał. Chciałbym tylko zapewnić, że te cele, które rząd zawarł w swoim przedłożeniu, w toku prac parlamentarnych nie zostały zmienione, nie zostały naruszone. Pragnę jednoznacznie powiedzieć, że stanowisko rządu, które było przedstawione w związku z projektem rządowym, dotyczy jak najbardziej również tego projektu, który został wypracowany w toku prac Sejmu i Senatu. Chciałbym wręcz podziękować za udoskonalanie tego projektu, gdyż wszystkie poprawki zyskały naszą akceptację, wyrażaną w stanowiskach rządowych przedstawianych w toku prac komisji. Dotyczy to również tej poprawki, którą państwo przedstawiliście, a która dotyczy ust. 1 i 5 w art. 54.

Tak więc, Panie Marszałku, dziękuję bardzo. Tyle tylko chciałem powiedzieć, żeby potwierdzić to, że rząd jest przychylny wobec tego projektu. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Ale proszę jeszcze przez chwileczkę zostać na mównicy, bo może zgodnie z regulaminem któryś z senatorów będzie miał pytania do pana ministra.

Czy są takie pytania? Nie ma.

Dziękuję panu bardzo.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Tomasz Michalak: Dziękuję bardzo.)

Otwieram dyskusję.

Do dyskusji zapisana jest pani Jolanta Popiołek, jako jedyna, więc bardzo proszę panią o zabranie głosu.

Senator Jolanta Popiołek:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie! Panie Ministrze!

W ustawie z dnia 13 listopada 2002 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym zastrzeżono, że zmiany w klasyfikacjach statystycznych nie spowodują zmian wysokości opodatkowania podatkiem od towarów i usług oraz podatkiem akcyzowym, mówi o tym art. 5 tej ustawy. Zapis w załączniku nr 3 do tej ustawy w poz. 59 skutkuje jednak zmianą stawek VAT dla niektórych towarów objętych dotychczas kategorią SWW 242.

W związku z tym zgłaszam poprawkę, pod którą podpisał się również pan senator Mietła. Proponujemy w niej wykreślenie w załączniku nr 3 poz. 59 w rubryce "Nazwa towaru lub usługi" wyrazu "świeże" oraz wprowadzenie w rubryce "Symbol PKWiU" zamiast dotychczas tam się znajdującego numeru 15.81.1 wyrazów "bez względu na symbol PKWiU".

Jak uzasadniam poprawkę? Określenie "świeże" jest trudne do zdefiniowania, a więc pozostawienie zapisu w formie proponowanej przez ustawodawcę spowoduje dodatkowe problemy interpretacyjne oraz wątpliwości przy późniejszym jego stosowaniu. Poza tym obecnie proponowany zapis rozbija dotychczasową kategorię SWW 242 na dwie kategorie: PKWiU 15.81.1 i 15.82.2, co powoduje niepotrzebne zamieszanie i sprawia, że niektóre towary dotychczas opodatkowane stawką 7% będą teraz opodatkowane stawką 22%, co nie było rzeczywistym zamierzeniem ustawodawcy.

Składam na ręce pana marszałka proponowaną poprawkę. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Lista mówców zapisanych do głosu się wyczerpała.

Pytam więc, czy jeszcze ktoś chciałby zabrać głos w dyskusji. Nie widzę chętnych.

W związku z tym, że pani senator złożyła wniosek o charakterze legislacyjnym, proszę Komisję Gospodarki i Finansów Publicznych o ustosunkowanie się do niego.

Zgodnie z art. 52 zamykam dyskusję.

Informuję, że głosowania w sprawie ustawy...

Przepraszam, czy przedstawiciel ministerstwa chciałby jeszcze zabrać głos w sprawie tej poprawki?

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów
Tomasz Michalak:

Panie Marszałku, jeśli pan pozwoli, to powiem, że w istocie art. 5 obowiązuje i dalej jest aktualny. My nie chcielibyśmy, aby zmiana o charakterze statystycznym wpływała na wysokość opodatkowania. Mam jednak wrażenie, że w wypadku tej poprawki, którą zgłosiła pani senator, tak by było, bo nie powoduje ona, że stan faktyczny zostaje zachowany, że to obciążenie podatkowe jest na takim samym poziomie jak obecnie, ale rozszerza zakres zwolnień. Ta sprawa była szczegółowo dyskutowana w toku prac Sejmu, nie chciałbym wchodzić w tej chwili we wszystkie szczegóły. W trakcie prac komisji jeszcze raz przedstawimy argumentację pokazującą, dlaczego ta poprawka zmienia charakter obciążeń, rozszerza zakres ulg. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję panu ministrowi.

Informuję, że głosowanie w sprawie ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, ustawę o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy oraz ustawę - Kodeks karny skarbowy zostanie przeprowadzone pod koniec posiedzenia.

Czy pan minister jeszcze ma tutaj jakieś obowiązki? Nie ma pan. Wobec tego dziękuję panu bardzo za uczestnictwo w obradach.

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu czwartego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego.

Przypominam, że rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na trzydziestym trzecim posiedzeniu w dniu 30 października 2002 r. Do Senatu została przekazana 30 października 2002 r. Marszałek Senatu w dniu 30 października 2002 r., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przypominam, że tekst ustawy zawarty jest w druku nr 257, a sprawozdanie komisji w druku nr 257A.

Proszę sprawozdawcę Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej senatora Zbigniewa Gołąbka o zabranie głosu i przedstawienie sprawozdania komisji w sprawie rozpatrywanej ustawy.

Senator Zbigniew Gołąbek:

Panie Marszałku! Wysoki Senacie!

W imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko komisji dotyczące uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na trzydziestym trzecim posiedzeniu w dniu 30 października ustawy o zmianie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego. Ustawa ta została przygotowana w ramach rządowego programu "Przedsiębiorczość - Rozwój - Praca".

Ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego jest aktem prawnym określającym zasady i formy wspierania rozwoju regionalnego przez państwo oraz zasady współdziałania w tym zakresie Rady Ministrów i organów administracji rządowej z samorządem terytorialnym. Celem nowelizacji tej ustawy jest uproszczenie procedur i skrócenie czasu dokonywania zmian w kontraktach wojewódzkich oraz doprecyzowanie niektórych regulacji prawnych poprzez uszczegółowienie zapisów niektórych artykułów tej ustawy.

I tak ustawa wprowadza dwie istotne zmiany. Pierwsza z nich wiąże się z uproszczeniem procedury dokonywania zmian w kontraktach wojewódzkich. Obowiązujący art. 16 ust. 5 stanowi, iż kontrakt i jego zmiany wymagają zatwierdzenia przez sejmik województwa oraz przez Radę Ministrów. Omawiana nowelizacja przewiduje, iż zmiany kontraktu w ramach limitów określonych na podstawie programów wsparcia nie będą wymagać zatwierdzenia przez sejmik województwa i Radę Ministrów. Konieczne będzie jedynie powiadomienie tych organów. Zmian kontraktu dokonywać będą minister i marszałek województwa.

Druga istotna zmiana przewiduje obowiązek konsultacji z zarządem właściwego województwa planu działalności Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz planu finansowego środka specjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych, zakładach wzajemnych i grach na automatach. Dotychczas ten obowiązek dotyczył jedynie organów zarządzających funduszami i agencjami wymienionymi w ustawie.

W ustawie wprowadza się również poprawkę do art. 7 ust. 3, która doprecyzowuje umiejscowienie środków ministrów właściwych, środków przeznaczonych na realizację zadań ujętych w kontraktach wojewódzkich, oraz poprawkę do art. 5 ust. 3 pkt 5, zgodnie z którą wśród zadań mogących uzyskać wsparcie finansowe na zasadach określonych w ustawie są również inwestycje oświatowe.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej przyjęła cztery poprawki.

Pierwsza z nich dotyczy art. 1 pkt 3 lit. b, który to przepis zawiera delegację dla Rady Ministrów do określenia, w drodze rozporządzenia, zakresu, trybu i terminów uzgodnień, opinii i konsultacji projektów i planów działań podmiotów wskazanych w art. 14 ust. 2 i 2a. W przywołanych przepisach jest mowa o obowiązku uzgadniania z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego projektów programów i planów działań albo też zasięgania jego opinii co do projektu planu działalności. Konsultacje prowadzone z zarządem województwa dotyczą zaś programów i planów działalności. Dlatego też komisja zdecydowała się doprecyzować ten przepis.

Poprawka druga również precyzuje przepis zawierający delegację ustawową w zakresie odesłania do innych przepisów ustawy.

Poprawka trzecia wiąże się z wątpliwością, jaką budzi użycie w art. 1 pkt 5 pojęcia "wspólne oświadczenie stron". Jest to pojęcie nowe, zarówno na gruncie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, jak i na gruncie innych ustaw, gdyż akty te posługują się pojęciem "zgodnego oświadczenia stron".

Poprawka ostatnia, czwarta, zmierza do tego, aby ustawa weszła w życie od nowego roku, tak aby uproszczony tryb dokonywania zmian w kontrakcie mógł obowiązywać od początku 2003 r.

W imieniu Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej proszę Wysoki Senat o przyjęcie ustawy, wraz z czterema poprawkami. Dziękuję za uwagę.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Niech pan jeszcze zostanie na trybunie, bo zgodnie z art. 44 naszego regulaminu można stawiać pytania panu senatorowi sprawozdawcy.

Czy ktoś chciałby skorzystać z tej okazji? Nie widzę chętnych. Dziękuję.

Przypominam, że ustawa była rządowym projektem ustawy.

Ponieważ na obrady nie doszedł przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki, ogłaszam dziesięć minut przerwy.

(Głos z sali: Jest?)

Nie ma. Dziesięć minut przerwy.

(Przerwa w obradach od godziny 10 minut 45 do godziny 10 minut 54)

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Wznawiam obrady.

Przypominam, że rozpatrywana ustawa była rządowym projektem ustawy.

Witam panią podsekretarz stanu, panią Ewę Freyberg z Ministerstwa Gospodarki, i zgodnie z art. 50 naszego regulaminu pytam, czy zechciałaby pani zabrać głos w sprawie omawianej ustawy.

Bardzo proszę.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki
Ewa Freyberg:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Celem nowelizacji ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego jest uproszczenie procedur, skrócenie czasu dokonywania zmian w kontraktach wojewódzkich, a także doprecyzowanie niektórych regulacji prawnych poprzez uszczegółowienie zapisów w niektórych artykułach ustawy.

Nie będę omawiała szczegółowo wszystkich proponowanych zmian, bo rozumiem, że dokonał tego sprawozdawca ustawy. Skupię się na dwóch proponowanych przez rząd zmianach, które rząd uważa za szczególnie istotne i pilne.

Najpierw zmiana w art. 14. Proponujemy tutaj, aby Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, doprecyzowała i uszczegółowiła tryb opiniowania planów finansowych i programów agencji i funduszy, nad którymi Rada Ministrów i właściwi ministrowie wykonują uprawnienia założycielskie lub nadzorcze. Wyraźnie brakuje w dotychczasowej ustawie wskazania zakresu, trybu i terminów przeprowadzania uzgodnień i opiniowania przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego projektów i planów działań, w  tym zwłaszcza planów finansowych oraz zasad i kryteriów rozdziału środków dotyczących agencji i funduszy. Powoduje to, że minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego pozbawiony jest narzędzi, które by mu umożliwiły realizację zobowiązań nałożonych przez ustawę. W efekcie tego ten zapis, można powiedzieć, był zapisem prawie martwym. Tych uzgodnień nie było, bo nie było określonego trybu. Minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego wydawał opinie na drodze albo jakiegoś automatyzmu, albo bardzo pobieżnego zapoznawania się z tymi planami. Nie była przestrzegana zasada regularnych konsultacji z zarządami województw, co uważamy za błąd. Ta zmiana ma na celu wprowadzenie określonych procedur, które zapewnią, że to opiniowanie będzie się odbywało zgodnie z określonymi regułami.

I druga bardzo istotna zmiana, dotycząca procesu realizacji kontraktów wojewódzkich. Przebieg tego procesu wykazał, że już w pierwszym roku ich funkcjonowania procedura dokonywania zmian w kontraktach jest bardzo rozbudowana, tak rozbudowana, że jej stosowanie i wdrożenie wymaga zbyt dużo czasu, na czym cierpi sama sprawa. Ta procedura jest bardzo nieelastyczna, a wymaga skomplikowanego systemu uzgodnień, który bardzo wydłuża czas. Również w bieżącym roku, już po zatwierdzeniu porozumień w sprawie zmian kontraktów wojewódzkich przez Radę Ministrów, w trakcie realizacji kontraktów okazało się, że istnieje konieczność dokonywania kolejnych zmian w trakcie realizacji zadań.  Powodami takich zmian najczęściej było pojawienie się oszczędności w wyniku procedur przetargowych. Znaczy to, że zadania są wykonywane według niższych kosztów, niż to było planowane przed realizacją kontraktów, i istnieje możliwość przesunięcia zaoszczędzonych środków na dofinansowanie innych zadań objętych kontraktami wojewódzkimi. Zmiany były również związane z wprowadzeniem dodatkowych zadań podmiotów uprawnionych. Niebagatelnym powodem bardzo licznych zmian, których musieliśmy dokonać, były też błędy w zapisach kontraktów. Ponieważ chodzi o dość obszerny dokument, wymaga on dużej staranności, a ona nie zawsze jest zachowana w trakcie przygotowywania kontraktów przez urzędy marszałkowskie, w dodatku takich dokumentów, o bardzo dużej objętości, w krótkim okresie pojawiło się aż szesnaście. Podczas monitorowania przez ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego te błędy również się ujawniają. Tak bardzo długa procedura, która jest w tej ustawie, powoduje, że wnoszenie poprawek, zwłaszcza bardzo istotnych poprawek związanych z potrzebą zagospodarowania oszczędności, jest niepotrzebnie opóźnione.

Dlatego rząd występuje z propozycją uproszczenia procedury dokonywania zmian w kontraktach, ale oczywiście w ramach limitu środków określonych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów. Obecna procedura określa po prostu, że wszystkie zmiany kontraktów wojewódzkich wymagają zatwierdzenia przez sejmik województwa i Radę Ministrów. Nowy zapis określa, że wprowadzenie takich zmian, które nie powodują zmiany limitu środków, wymagałoby jedynie uzgodnienia z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego i zatwierdzenia pisemnego w drodze wspólnego oświadczenia stron, a następnie powiadomienia sejmiku województwa i Rady Ministrów. Dzięki temu ta procedura jest znacznie szybsza i uproszczona. Chciałabym powiedzieć, że szczególnie na tę poprawkę i jej wejście w życie na pewno z niecierpliwością oczekują zarówno samorządy, jak i rząd.

Komisja senacka wniosła pewne poprawki do ustawy. Rząd po zapoznaniu się z nimi nie zgłasza zastrzeżeń, akceptuje je, przyjmując, że mają one charakter doprecyzowujący zapisy w ustawie przyjętej przez Sejm. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję pani minister. Ale proszę jeszcze zostać na chwilę na trybunie, dlatego że zgodnie z naszym regulaminem państwo senatorowie mogą pani stawiać pytania. Czy ktoś chciałby zadać pytanie?

Proszę, senator Janowski.

Senator Mieczysław Janowski:

Dziękuję bardzo, Panie Marszałku.

Pani Minister, te zmiany są potrzebne, to jest oczywiste, ale czy pani minister mogłaby powiedzieć parę zdań na temat tego, co rząd przygotowuje, zamierzając szerzej znowelizować tę ustawę, zresztą bardzo ważną? W tym kontekście chciałbym zapytać o to, jak pani widzi relacje między ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego a niektórymi funduszami. Tak się składa, że niedawno dyskutowaliśmy tutaj o ustawie dotyczącej dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Chodzi mi szczególnie o fundusze związane z ochroną środowiska. Te relacje chyba nie są najlepsze.

Drugie pytanie dotyczy tych rozwiązań, które w tej chwili powinny, według mnie, pozwolić samorządom na skorzystanie z większych środków finansowych, tych z budżetu państwa i tych ze środków pomocowych.

Trzecie pytanie, ostatnie, dotyczy problemów, które mogą być rozwiązywane przez niektóre województwa jednoczące się w jakimś działaniu. Przykład: województwa nadmorskie mogą mieć wspólny interes. Jak rząd widzi rozwiązywanie takich problemów poprzez kontrakty między kilkoma województwami a rządem? Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Jeszcze senator Czaja.

Senator Gerard Czaja:

Dziękuję, Panie Marszałku.

Ja z uwagą wysłuchałem uzasadnienia do propozycji, którą pani przedstawiła, a która dotyczy procedury zmian w kontraktach wojewódzkich. Przyznam się szczerze, że byłem radnym sejmiku i też troszeczkę mieszałem w sprawie ustalania, uchwalania tych kontraktów. Ta procedura jest rzeczywiście dosyć skomplikowana, niemniej jednak taka zmiana, jaką państwo proponują, dotycząca między innymi tego, że marszałek jedynie zawiadamiałby sejmik województwa pomorskiego, powodowałaby, jak mi się wydaje, daleko posuniętą swobodą w dysponowaniu tymi środkami, bowiem ogranicza się tutaj jedynie limit, a nie ogranicza się innych zadań. Stąd moja uwaga: sądzę, że ta propozycja na pewno spotka się z bardzo pozytywną oceną organu wykonawczego, nie zgadzam się jednak z pani poglądem, że ona zostanie przyjęta z zadowoleniem przez samorząd wojewódzki. Wydaje mi się, że coś jak gdyby umknie samorządowi wojewódzkiemu w dysponowaniu tymi środkami. Ja uważam, że chyba wywoła to jednak jakąś burzę. Dziękuję.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję.

Senator Zychowicz.

Senator Zbigniew Zychowicz:

Pani Minister, moje pytanie koresponduje z częścią tych pytań, które tutaj padły. Otóż dzisiaj mamy do czynienia z taką lekką nowelizacją ustawy, która według mnie jest bardzo słaba i na dobrą sprawę wręcz uniemożliwia realizację racjonalnej polityki rozwoju regionalnego kraju. Oczekujemy zatem na to, że powstanie gruntownie przebudowana, by nie rzec - nowa, ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, ale przy tej okazji mam takie pytanie: jak państwo zamierzają sprawić, by jedne z najważniejszych instrumentów racjonalnego rozwoju regionalnego kraju, mianowicie zasoby własne beneficjentów - mam na myśli województwa - były na tyle wystarczające, by mogły podołać tym wymogom, jakie są stawiane beneficjentom funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych? Mówiąc inaczej, czy Ministerstwo Gospodarki będzie rozmawiać z Ministerstwem Finansów przy konstruowaniu nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego? Twierdzę bowiem, że województwa i gminy bez własnych dochodów, znacznie większych niż te, które mają dzisiaj, iluzoryczne, nie podołają możliwościom, jakie stwarzają fundusze strukturalne. Dziękuję.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję bardzo.

Proszę panią minister o odpowiedź.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki
Ewa Freyberg:

Dziękuję bardzo.

Jeżeli chodzi o wypowiedź pana senatora Janowskiego i podobny wątek, który pojawił się w pytaniu pana senatora Zychowicza, dotyczący prac nad szerszą nowelizacją ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego, to tak, rząd prowadzi takie prace, one są dość zaawansowane, ale nie chciałabym podawać dokładnego terminu, bo trudno przewidzieć, jak dużo czasu będziemy potrzebowali szczególnie na proces konsultacji w sprawie tego projektu ustawy z partnerami społecznymi. Chciałabym przypomnieć, że zgodnie z ustawą o zasadach wspierania rozwoju regionalnego ten proces konsultacji jest szczególnie szeroki, znacznie szerszy niż w przypadku innych ustaw, niemniej taki pierwszy projekt tej ustawy jest już w tej chwili w Ministerstwie Gospodarki, jest również konsultowany z ekspertami, z prawnikami zewnętrznymi.

Oczywiście zgadzam się z tym, że ta ustawa będzie niezwykle istotna zwłaszcza z punktu widzenia okresu, w którym rozpoczniemy funkcjonowanie jako kraj członkowski Unii Europejskiej i otrzymamy dostęp do funduszy strukturalnych, funduszy spójności. Zatem celem tej szerszej nowelizacji będzie uwzględnienie w regulacjach objętych tą ustawą właśnie funduszy europejskich.

Jeżeli chodzi o to, aby minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego miał wpływ na działania i, jak rozumiem, finanse funduszy i agencji, w tym funduszu ochrony środowiska, to chciałabym zwrócić uwagę na to, że właśnie zapis w art. 14 próbuje w pewien sposób narzucić ten wpływ i uregulować tę sprawę, aby plany finansowe agencji i funduszy były opiniowane nie tylko przez ministra, ale również przez zarządy województw, co dotychczas w zasadzie było fikcją, nie odbywało się w rzeczywistości.

Jeżeli chodzi szerzej o sprawę wykorzystania środków, które znajdują się w dyspozycji poszczególnych funduszy i agencji, to ta sprawa będzie wymagała regulacji w związku z przygotowywaną nowelizacją ustawy o finansach publicznych i korzystaniem przez Polskę z funduszy strukturalnych. Będzie potrzebna regulacja, która umożliwiałaby wykorzystanie środków znajdujących się w gestii tych funduszy właśnie na współfinansowanie projektów strukturalnych. I nad tym teraz pracujemy z Ministerstwem Finansów, przede wszystkim określając, jak zmienią się potrzeby współfinansowania i kanały wydatków publicznych w związku z koniecznością zmiany strumienia tych wydatków, co wynika z korzystania z funduszy strukturalnych. To tak w skrócie.

Jeżeli chodzi o pytanie, czy możliwy jest kontrakt między dwoma województwami, to myślę, że nie tylko możliwy, ale i potrzebny. Być może będziemy zastanawiać się nad tym, w jakiej formie, wydaje się, że niekoniecznie w formie kontraktów. Ja bym była za bardzo elastyczną regulacją, bo ta ustawa, z której korzystamy i którą nowelizujemy, nieustannie wskazuje, że sztywny gorset regulacji po prostu przeszkadza w funkcjonowaniu, a niewątpliwe potrzebne i przydatne byłyby porozumienia między województwami, tak samo jak niewątpliwie potrzebne będą porozumienia powiatów i gmin w związku z korzystaniem z funduszy strukturalnych.

I tu przechodzę do pytania panów senatorów o to, jak rząd przygotowuje się do tego, aby zapewnione były dostateczne środki na współfinansowanie funduszy strukturalnych. Trwają obecnie prace z Ministerstwem Finansów - tak więc Ministerstwo Gospodarki nie tylko rozważa współpracę z Ministerstwem Finansów, ale prowadzi ją nieustannie - dotyczące przede wszystkim określenia potrzeb współfinansowania.

Chciałabym powiedzieć, że z naszych wyliczeń, oczywiście wstępnych, wynika, że jeżeli chodzi o współfinansowanie projektu w ramach zintegrowanego programu rozwoju regionalnego, środki samorządowe, wbrew obiegowej opinii, wydają się wystarczające. Będzie potrzebna po prostu zmiana priorytetów, przekierunkowanie tych wydatków, ale tu nie ma tak dużego zagrożenia, zwłaszcza jeżeli uwzględni się właśnie możliwość łączenia środków poszczególnych gmin, powiatów czy - w przypadkach ważnych, dużych projektów - dwóch regionów bądź jeżeli uwzględni się możliwości korzystania z kredytów czy innych form finansowania, a nie tylko ze środków budżetowych. Nad tym pracujemy zarówno w ramach rządu, jak również wspólnie z systemem bankowym.

Będziemy rozważać także potrzebę czy też możliwość zmiany wskaźników, które limitują wysokość zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Wydaje się, że wymaga to rozważenia i będziemy na ten temat rozmawiali z Ministerstwem Finansów.

Jeżeli chodzi o wypowiedź pana senatora Czai, który zastanawiał się nad tym, czy marszałkowie z zadowoleniem przyjmą proponowane przez nas zmiany odnoszące się do samorządu to, chciałabym powiedzieć, że już na pierwszym posiedzeniu konwentu marszałków, w którym miałam przyjemność uczestniczyć jako nowy minister odpowiedzialny za rozwój regionalny, ten problem został zgłoszony, i to właśnie przez samorządy. Zwrócono uwagę Ministerstwu Gospodarki i rządowi, że jest to jedna z najpilniejszych zmian, jaka jest oczekiwana w sferze funkcjonowania kontraktów. Nie ulega więc wątpliwości, że ta zmiana była konsultowana. Mamy szereg opinii zgłaszanych zarówno w ramach dyskusji na posiedzeniu konwentu, jak i poprzez poszczególnych marszałków; z tych opinii wynika, że oczekują takiej zmiany.

Proszę państwa, sytuacja w tej chwili jest taka, że jeżeli samorząd nie zdąży dokonać tych zmian, jeżeli zostaną zaoszczędzone środki w wyniku przetargu, ale ta procedura zostanie uruchomiona zbyt późno, to przy obowiązującym zapisie ustawy o finansach publicznych, który mówi, że tylko do 31 października można wprowadzać korekty, te środki przepadają. W ubiegłym roku część środków niestety przepadła, dlatego że ta procedura została uruchomiona zbyt późno i była zbyt długa. Tak więc jest to absolutnie potrzebna bardzo ważna zmiana, dająca możliwość elastycznego działania. Nie widzę w tej mierze żadnego zagrożenia, limit nie jest zmieniany, nie ma zatem dużej swobody przy wprowadzaniu tych zmian, jest tylko konieczność wprowadzenia pewnej elastyczności.

Jeżeli chodzi o wypowiedź pana senatora Zychowicza, to ja podzielam pogląd, że jest niezwykle ważne, aby zasoby własne samorządów były wystarczające przy współfinansowaniu projektów, które będzie się opierało na środkach unijnych. Rząd nad tym pracuje i to nie tylko, tak jak powiedziałam, nad obliczeniem w tej chwili, jakie są to potrzeby, jakie kierunki wydatków powinny ulec zmianie, ale również nad pewnymi zmianami w ustawie o finansach publicznych, tak aby ten proces mógł przebiegać jak najsprawniej. Oczywiście te wszystkie zmiany w regulacji nie zmienią czy nie złagodzą najpoważniejszego ograniczenia, jakim jest szczupłość zasobów, którymi dysponuje rząd, którymi dysponujemy w związku z sytuacją budżetową. Niemniej jednak wydaje się, że pewna racjonalizacja wydatków, pewne zmiany w regulacji zwiększającej ich elastyczność, pewne zmiany priorytetów są niezbędne.

I to jest moim zdaniem - zawsze to powtarzam - dodatkowa korzyść wynikająca z korzystania z funduszy strukturalnych: zmiany prowadzące do większej racjonalności w wydatkach publicznych zostaną przyspieszone, niejako wymuszone przez konieczność dostosowania się do systemów współfinansowania projektów. A przypomnę, że kwota, o której mówimy, na trzy lata, 2004-2006, jest niebagatelna, bo nawet jeżeli negocjacje zakończą się z uszczupleniem tej wstępnej alokacji na fundusze strukturalne, to nadal jest to ponad 12 miliardów euro na trzy lata. Jeżeli pomnożymy to przez cztery, to ta ilość złotówek, powiększona o współfinansowanie, daje blisko 20 miliardów zł na trzy lata. Jeżeli państwo zestawicie to z kwotami choćby na kontrakty - 2 miliardy zł na dwa lata - to pokazuje nam to jakościową, już nie tylko ilościową zmianę. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję bardzo, Pani Minister.

Jeszcze może chwileczkę, Pani Minister. Bardzo chce pani uciekać z tej trybunki.

(Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki Ewa Freyberg: Tak, ponieważ mamy konferencję.)

Tak, ale ja chciałbym jeszcze zapytać, czy są na koniec pytania do pani minister. Nie widzę zgłoszeń.

Dziękuję bardzo.

Otwieram dyskusję.

Stwierdzam, że na liście mówców zapisane jest jedno nazwisko, a mianowicie nazwisko senatora Zbyszka Piwońskiego, któremu udzielam głosu.

Senator Zbyszko Piwoński:

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Tak się złożyło, że na naszym jednodniowym posiedzeniu rozpatrujemy nowelizację dwóch najbardziej fundamentalnych dokumentów dotyczących funkcjonowania samorządu terytorialnego. Przed chwilą mówiliśmy o nowelizacji ustawy o dochodach jednostek samorządu, teraz mówimy o tej drugiej ustawie. Śmiem twierdzić, że poza podstawowym dokumentem ustrojowym, jakim jest ustawa o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim, te dwie ustawy spinają temat klamrą i stanowią o możliwości funkcjonowania samorządu. One składają w ręce samorządów możliwość samodzielnego decydowania o zakresie i rozmiarach inwestycji, one w końcu mobilizują, czy powinny mobilizować, do współuczestniczenia w kreowaniu coraz to większych własnych dochodów, a tym samym do powiększania możliwości zaspokajania potrzeb swoich mieszkańców. I tak się też składa, że w obydwu przypadkach oczekujemy nie na epizodyczną nowelizację, taką jaka ma miejsce w dniu dzisiejszym, ale na rozwiązania docelowe, bez których właściwie trudno liczyć na to, że cały system samorządowy będzie normalnie funkcjonował.

Myślę, że dyskusja, która się toczyła, bardzo ściśle się z tym wiąże, jako że możliwość wykreowania przez samorządy własnych dochodów pozwala na skonsumowanie tego, co daje ta druga ustawa, ustawa o zasadach wspierania rozwoju regionalnego. Dlatego właśnie w obydwu przypadkach dołączam się do apeli adresowanych do rządu, które miały tu dzisiaj miejsce, abyśmy zarówno w pierwszym, jak i w drugim przypadku jak najszybciej mogli mieć do czynienia z docelowymi dokumentami, które dadzą poczucie pewnej stabilizacji, możliwość myślenia nie tyle z roku na rok, ale w perspektywie dłuższego czasu, bez czego nie ma racjonalnej gospodarki nie tylko w tej dziedzinie, o której mówimy.

Nawiązując jeszcze do tego, co jest przedmiotem tej nowelizacji, chcę powiedzieć, że potrzeba opracowania pełnej, a właściwie nowej ustawy wynika z tej przyczyny, o której w jednym zdaniu mówiła pani minister, a mianowicie z potrzeby wykorzystania szans, jakie daje nam możliwość uzyskania środków pochodzących ze Wspólnoty Europejskiej, do której przecież zmierzamy. Jeżeli my w odpowiednim czasie nie doprowadzimy do tego poprzez sensowne rozwiązania ustawowe, poprzez sensowne wsparcie, to sami na siebie będziemy narzekali i będziemy świadkami tego, że nie potrafimy skonsumować dobrodziejstw wynikających z tej sytuacji. Dlatego sprawa jest pilna, choć jednocześnie wymaga, aby się nad nią sensownie zastanowić.

Podkreślam raz jeszcze, że obie te ustawy muszą mieć na uwadze fakt, ażeby w miarę równomiernie - trudno mówić, że sprawiedliwie, bo to niestosowne słowo, jako że różne są warunki funkcjonowania poszczególnych regionów - z jednej strony dać możliwość wyważenia różnic, jakie istnieją pomiędzy poszczególnymi regionami, a z drugiej, jak już wspomniałem, motywować samorządy do tego, by poprzez współdziałanie z gospodarką i rozwój tej gospodarki uzyskiwały coraz lepsze dochody, a tym samym zyskiwały szansę skorzystania z dobrodziejstw, jakie przed nimi stoją.

W dyskusji, Panie i Panowie Senatorowie, zwłaszcza poprzednio, ale i w tej chwili, wspominaliście o pewnych zgrzytach w relacji między samorządem terenowym a administracją samorządową. Tymczasem prawidłowe stosunki między nimi niezbędne są do tego, ażeby zarówno w jednej, jak i w drugiej kwestii można było oczekiwać pozytywnych rezultatów. Chcę zatem przypomnieć, że na naszym kolejnym posiedzeniu Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wniesie jako inicjatywę ustawodawczą - bo tylko w tej postaci możemy to zrobić - projekt uchwały Senatu. Projekt ten jest rezultatem przygotowań i dyskusji, które toczyły się w ramach naszej komisji od wielu miesięcy, a które zmierzają właśnie do tego, ażeby popatrzeć na to, jak te wszystkie zależności sprzyjają sprawności działania w terenie naszej administracji publicznej, tak jednej, jak i drugiej, czy zmierzają do wyeliminowania różnych niepotrzebnych zgrzytów, wydatkowania zbędnych środków.

Wspominam o tym, bo jest to ściśle ze sobą powiązane. Myślę, że tematy, o których dzisiaj mówimy, pojawią się w czasie debaty. Chciałbym zachęcić panie i panów senatorów, aby w debacie, ona jest jeszcze przed nami w związku z uchwałą, której zapisy odnoszą się między innymi do jednej i drugiej nowelizowanej dzisiaj ustawy, zabierali głos, abyśmy mogli w sposób sensowny wypracować stanowisko Senatu. Przypominam, że kilkanaście lat temu właśnie w Senacie zrodziły się pierwsze ustawy o samorządzie terytorialnym, Senat zatem jest najbardziej upoważniony do tego, aby nadal zabierać głos w tej materii, głośno o niej mówić i upominać się o rozwiązanie najbardziej korzystne dla funkcjonowania samorządu. Dziękuję.

Wicemarszałek Kazimierz Kutz:

Dziękuję panu senatorowi.

Czy ktoś z państwa senatorów chciałby jeszcze zabrać głos w dyskusji? Nie widzę chętnych.

Zgodnie z art. 52 zamykam dyskusję.

Stwierdzam, że nie ma żadnych wniosków o charakterze legislacyjnym, dlatego informuję, że głosowania w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zasadach wspierania rozwoju regionalnego zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.

 

---