Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następna część dokumentu

Posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi poświęcone było perspektywom rozwoju edukacji na wsi.

Wprowadzona w 1999 r. reforma ustroju administracyjnego państwa spowodowała wzrost roli samorządu terytorialnego w zakresie ustalania sieci szkół i placówek publicznych, które w całości zostało powierzone gminom powiatom i samorządom województw.

Przepisy ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty stanowią, że zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, szkół publicznych oraz gimnazjów należy do zadań własnych gmin. Rady gmin określają granice ich obwodów oraz ustalają plan sieci tych szkół po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty. Zakładanie i prowadzenie publicznych szkół podstawowych specjalnych i gimnazjów specjalnych, szkół ponadgimnzjalnych, w tym z oddziałami integracyjnymi, szkół mistrzostwa sportowego należy do zadań własnych powiatu. Sieć tych szkół ustalają również rady powiatów po pozytywnym zaopiniowaniu przez właściwych kuratorów oświaty. Szkoły i placówki o charakterze regionalnym i ponadregionalnym prowadzone są przez samorząd województwa.

Jednym ze strategicznych zadań realizowanych w ramach wprowadzonej w 1999 r. reformy systemu edukacji było wdrożenie nowego ustroju szkolnego, co z kolei spowodowało konieczność wprowadzenia głębokich zmian w sieci szkół, w tym w szczególności w sieci szkół podstawowych. Organy gmin, tworząc nową sieć szkół podstawowych, kierowały się przede wszystkim troską o stworzenie lepszych warunków kształcenia, a także względami ekonomicznymi. W wyniku dokonanych i nadal dokonywanych zmian w sieci szkół zlikwidowano (zwłaszcza na wsiach) wiele podstawowych szkół niepełnych, szkół z klasami łączonymi oraz szkół z niewielką liczbą uczniów. Likwidacja szkół powodowała w wielu wypadkach społeczne niezadowolenie. W Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu w 2000 r. powstał projekt "Mała Szkoła", wychodzący naprzeciw oczekiwaniom społecznym. Jego realizacji podjęła się Federacja Inicjatyw Oświatowych w Warszawie. Przygotowanie projektu podyktowane było koniecznością rozwiązywania problemów, które pojawiły się przy tworzeniu przez samorządy terytorialne nowej sieci. Głównym celem programu było opracowanie i wdrożenie koncepcji funkcjonowania małych szkół wiejskich, skierowanego do samorządów gminnych i pozwalającego na utrzymanie mimo niewielkiej liczby uczniów bez konieczności zwiększania nakładów finansowych szkół, które z różnych przyczyn: społecznych, komunikacyjnych czy geograficznych nie powinny być likwidowane.

Według informacji Głównego Urzędu Statystycznego w roku szkolnym 2004/05 ogółem w kraju jest 39 803 szkół, w których uczy się 6 845 089 uczniów, w tym 1 8407 224 w 1563 szkołach na wsi.

W ramach szkolnictwa zawodowego funkcjonuje szkolnictwo rolnicze, które kształci głównie dla potrzeb obszarów wiejskich. Kształcenie, zgodnie z klasyfikacją szkolnictwa zawodowego, realizowane jest w 21 zawodach zarówno typowo rolniczych, związanych z techniką i technologią rolniczą, jak też w zawodach związanych z otoczeniem rolnictwa i usługami ukierunkowanymi na wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich. Zawody te zostały wprowadzone do klasyfikacji na wniosek ministra właściwego do spraw rolnictwa, rynków rolnych i rozwoju wsi.

W roku szkolnym 2004/05 w 1005 szkołach rolniczych (publicznych i niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, bez specjalnych) kształci się około 95,4 tys. uczniów i słuchaczy, w tym ok. 73,4 tys. w zawodach typowo rolniczych, związanych z techniką i technologią rolniczą. Najwięcej uczniów i słuchaczy szkół rolniczych kształci się w zawodach takich jak: technik agrobiznesu, technik rolnik, technik ogrodnik, technik mechanizacji rolnictwa czy mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych; a wśród zawodów związanych z gospodarką żywnościową: technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik technologii żywności oraz cukiernik. Wymienione zawody, a także inne, jak np. technik architektury krajobrazu oraz rzeźnik-wędliniarz, były najczęściej wybierane przez uczniów przyjętych w roku szkolnym 2004/05 do nowego typu szkół ponadgimnazjalnych (techników i zasadniczych szkół zawodowych). Podkreślić jednak należy, że w różnych województwach wybory poszczególnych zawodów przez absolwentów gimnazjów są bardzo zróżnicowane.

W strukturze naboru do szkół rolniczych utrzymuje się jednak tendencja większego zainteresowania młodzieży kształceniem w zawodach tzw. okołorolniczych, związanych z przetwórstwem i usługami niż w zawodach technologicznych związanych bezpośrednio z produkcją rolniczą (technik rolnik, technik ogrodnik, rolnik oraz ogrodnik).

Wejście Polski do Unii Europejskiej ma istotny wpływ na kierunki zmian w dziedzinie kształcenia zawodowego, zarówno w skali makro, dotyczącej całego systemu, jak i w skali mikro, dotyczącej grup lub poszczególnych zawodów. Konieczne zatem było rozpoczęcie wprowadzania zmian w podstawach programowych kształcenia w poszczególnych zawodach, a w konsekwencji w programach nauczania tych zawodów.

Ponadto w kształceniu zawodowym sukcesywnie są opracowywane i wdrażane programy modułowe, stanowiące alternatywną ofertę kształcenia. Do chwili obecnej opracowano 53 programy modułowe. Ich wdrażanie ma decydujący wpływ na jakość procesu kształcenia zawodowego. Programy te pozwalają na dostosowanie kształcenia specjalistycznego do zmian zachodzących na rynku pracy, kształtują umiejętności zawodowe, które umożliwiają wykonywanie pracy na konkretnym stanowisku pracy oraz umożliwiają indywidualizację procesu kształcenia. Kolejne programy o strukturze modułowej zostaną opracowane w ramach realizacji projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, dotyczącego przygotowania innowacyjnych programów do kształcenia zawodowego.

System kształcenia zawodowego wspomagają też publiczne i niepubliczne placówki kształcenia praktycznego oraz placówki kształcenia ustawicznego. Organem prowadzącym dla publicznych placówek kształcenia praktycznego - centrów kształcenia praktycznego oraz publicznych placówek kształcenia ustawicznego - centrów kształcenia ustawicznego są jednostki samorządu terytorialnego, najczęściej powiatowego. Aktualnie w kraju funkcjonuje 145 centrów kształcenia praktycznego, w tym 25 rolniczych oraz 137 centrów kształcenia ustawicznego, w tym 29 utworzonych w zespołach szkół rolniczych. Niektóre z centrów kształcenia ustawicznego posiadają filie zlokalizowane w małych miasteczkach oraz na obszarach wiejskich.

W tym kontekście priorytetem dla resortu edukacji staje się realizacja projektu, wchodzącego w skład Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich, doposażenia w sprzęt technodydaktyczny centrów kształcenia praktycznego, centrów kształcenia ustawicznego oraz wybranych szkół, który zapewni uczniom i słuchaczom możliwość zdawania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe z wykorzystaniem sprzętu zgodnego z wymaganiami określonymi w podstawie programowej kształcenia w zawodzie, a także odpowiedni poziom odbywania praktycznej nauki zawodu. Pierwszy zewnętrzny egzamin zawodowy, który jest formą oceny poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu danego zawodu określonych w standardach wymagań egzaminacyjnych, odbył się w czerwcu 2004 r. dla absolwentów 2-letnich zasadniczych szkół zawodowych. W roku bieżącym odbędzie się egzamin dla absolwentów 2- i 3-letnich zasadniczych szkół zawodowych, a w 2006 r. dla absolwentów technikum i szkoły policealnej, która realizuje kształcenie zawodowe na podbudowie liceum profilowanego, tj. w skróconym, rocznym lub półtorarocznym, cyklu kształcenia.

Centra kształcenia ustawicznego prowadzą kształcenie, dokształcanie i doskonalenie osób dorosłych, które spełniły obowiązek szkolny, we wchodzących w ich skład szkołach dla dorosłych, a także w formach pozaszkolnych. Przy wzrastającej roli centrów w kształceniu ustawicznym coraz większą wagę powinno się przywiązywać do organizowania krótkich form pozwalających na uzyskiwanie nowych kwalifikacji zawodowych, stosownie do zmieniających się potrzeb rynku pracy.

Planuje się, że centra kształcenia ustawicznego i praktycznego, a ponadto inne placówki kształcenia ustawicznego oraz ośrodki kształcenia pozaszkolnego, które funkcjonują w ramach działalności gospodarczej i uzyskały akredytację dla prowadzonej działalności oświatowej, będą mogły prowadzić zawodowe kursy obejmujące całość lub część programu nauczania zawodu ujętego w klasyfikacji zawodów szkolnych. Kursy te będą mogły być zaliczane, odpowiednio w całości lub w części, przy podejmowaniu nauki w szkole dla dorosłych.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi o perspektywach kształcenia ustawicznego mieszkańców obszarów wiejskich mówił podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Andrzej Kowalski.

W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że ludność zamieszkująca na obszarach wiejskich charakteryzuje się niższym poziomem wykształcenia niż zamieszkała w miastach. Niski poziom wykształcenia stanowi jedną z podstawowych barier rozwoju obszarów wiejskich. Oprócz niekorzystnego wpływu na tempo modernizacji rolnictwa zmniejsza możliwość szerszego rozwinięcia pozarolniczej działalności gospodarczej na wsi jako alternatywnego zatrudnienia dla występujących nadwyżek siły roboczej.

Wiceminister A. Kowalski zwrócił uwagę, że minister rolnictwa i rozwoju wsi ma ograniczone kompetencje w zakresie rozwoju kształcenia ustawicznego mieszkańców obszarów wiejskich. Zadania, które realizuje resort rolnictwa we współpracy z resortem edukacji, skupiają się głównie na unowocześnianiu dokumentacji programowej dla zawodów rolniczych, a także na opiniowaniu standardów wymagań przy egzaminach zewnętrznych. Ponadto w roku 2005 po raz pierwszy wspierane jest doposażenie bazy dydaktycznej do praktycznej nauki zawodu w szkołach rolniczych.

Nieustanne doskonalenie posiadanych kwalifikacji ogólnych i zawodowych wpływa na zwiększenie efektywności transferu wiedzy do praktyki, a tym samym przyczynia się do postępu rolniczego. Dlatego perspektywiczne działania w zakresie kształcenia ustawicznego rolników powinny być nakierowane przede wszystkim na organizację szkoleń zawodowych, mających na celu poprawę zarządzania gospodarstwem rolnym, wzrost efektywności, opłacalności i jakości produkcji rolniczej, wskazanie możliwości zbytu produktów rolnych oraz korzystania z funduszy strukturalnych. Działania te powinny być realizowane poprzez oferty edukacyjne dla rolników, w formie: kursów, seminariów, wystaw, pokazów, wyjazdów studyjnych, staży specjalistycznych, praktyk zawodowych. Ważnym instrumentem w zakresie prowadzonego doradztwa zawodowego może być szerokie upowszechnianie kształcenia na odległość.

Mając na uwadze rozwój konkurencyjnej gospodarki, opartej głównie na wiedzy i przedsiębiorczości, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi realizuje zadania związane z systemem kształcenia ustawicznego w ramach działania "Szkolenia" Sektorowego Programu Operacyjnego "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich 2004-2006". Budżet zapisany w Uzupełnieniu Sektorowego Programu Operacyjnego na to działanie wynosi 20 mln EURO, z czego 16 mln EURO to wsparcie finansowe UE, a 4 mln EURO - budżet krajowy. Przewiduje się do końca br. objąć szkoleniem zawodowym ponad 58 tys. Rolników i przeznaczyć na to około 33 mln zł. Tematyka pierwszej edycji szkoleń dotyczyła kodeksu dobrej praktyki rolniczej, dobrostanu zwierząt, zasad integrowanej produkcji, podatków w rolnictwie oraz zakładania i pielęgnacji lasów na gruntach rolnych. W latach 2006-08 planuje się kontynuację doskonalenia zawodowego rolników w zakresie tych zagadnień oraz wprowadzenie nowych tematów, związanych z koniecznością dostosowania gospodarstw do warunków gospodarowania obowiązujących w Unii Europejskiej.

1 stycznia br. weszła w życie opracowana w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi ustawa z 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego, która włącza jednostki doradztwa rolniczego w system kształcenia ustawicznego. Na mocy ustawy powstały wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego podległe właściwemu terytorialnie wojewodzie oraz Centrum Doradztwa Rolniczego podległe ministrowi właściwemu do spraw rozwoju wsi. Przepisy ustawy zakładają, że ośrodki doradztwa rolniczego będą realizowały zadania związane z prowadzeniem szkolenia oraz działalność w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich, a do zadań Centrum Doradztwa Rolniczego będzie należało przygotowywanie materiałów informacyjnych i szkoleniowych oraz prowadzenie szkoleń dla pracowników ośrodków doradztwa. Jest to rozbudowa systemu kształcenia ustawicznego, skierowanego do rolników i mieszkańców obszarów wiejskich.

W roku 2004 został zakończony program Phare PL0104.02 "System doradztwa rolniczego", którego celem było przygotowanie struktur doradczych do realizacji zdań w warunkach funkcjonowania w Unii Europejskiej. W ramach programu została opracowana koncepcja wymiany informacji i kształcenia z wykorzystaniem technik komputerowych oraz utworzona sieć centrów kształcenia na odległość, która składa się z centrali w CDR w Brwinowie oraz 16 wojewódzkich centrów kształcenia na odległość. Wszystkie jednostki posiadają pracownie komputerowe wyposażone w sprzęt zakupiony w ramach projektu. Metodą kształcenia na odległość przeszkolono aktualnie około 800 doradców. Tematyka szkolenia obejmowała zagadnienia z zakresu standardów jakościowych w produkcji rolnej, obowiązujących w UE. W najbliższym czasie planuje się uruchomienie metodą kształcenia na odległość kursu na temat rolnictwa ekologicznego. Pracownie komputerowe służą także organizacji szkoleń dla rolników z zakresu umiejętności obsługi komputera oraz korzystania z Internetu. Planuje się, że wraz ze wzrostem liczby komputerów w gospodarstwach wiejskich oraz zwiększeniem dostępu do Internetu szkoleniami w ramach systemu ODL objęci będą nie tylko doradcy rolni, ale też rolnicy.

W przygotowanej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi "Strategii rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013" zwraca się uwagę na najważniejsze zagadnienia związane z programowaniem kierunków rozwoju obszarów wiejskich w Polsce, akcentując potrzebę zrównoważonego ich rozwoju. Zwłaszcza teraz, kiedy Polska stała się pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej i może korzystać ze wsparcia finansowego na rzecz rolnictwa i rozwoju wsi, konieczne jest podejmowanie różnego rodzaju przedsięwzięć na rzecz zrównoważonego rozwoju, w tym działań szkoleniowych adresowanych do rolników.

Ponadto działania edukacyjne na obszarach wiejskich ujęte zostały w następujących dokumentach przyjętych przez Radę Ministrów, za które odpowiedzialne są inne resorty, współfinansowanych z funduszy strukturalnych: w Narodowym Planie Rozwoju 2004-2006, Strategii Kształcenia Ustawicznego do roku 2010, Strategii Państwa dla Młodzieży na lata 2003-2013, Strategii Informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej - ePolska, Programie Aktywizacji Obszarów Wiejskich, Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwoju Zasobów Ludzkich oraz w Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego.

W opinii wiceministra rolnictwa i rozwoju wsi, realizacja przyjętych w tych programach celów i wynikających z nich działań niewątpliwie pozytywnie wpłynie na aktywizację zawodową społeczności zamieszkującej obszary wiejskie, zwiększy ich mobilność zawodową i otwartość na różnego rodzaju inicjatywy społeczno-gospodarcze, a także przyczyni się do podniesienia konkurencyjności i atrakcyjności tych terenów, poprzez efektywną absorpcję środków pochodzących z budżetu zarówno krajowego, jak i Unii Europejskiej.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi zagadnienia edukacji na wsi z perspektywy szans edukacyjnych młodzieży wiejskiej omówiła doc. Krystyna Szafraniec z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jak stwierdziła, wieś według danych urzędowych i naukowych dokonała w latach dziewięćdziesiątych wyraźnego skoku edukacyjnego. Struktura wykształcenia mieszkańców wsi znacznie się w ostatnich latach poprawiła. Zmniejszył się odsetek osób o najniższych statusach wykształcenia (z ponad 60% do 43%), zwiększył się natomiast odsetek osób legitymujących się wykształceniem zasadniczym zawodowym (z 24,2% do 29,2%), średnim (z 13,1% do 22,4%) i wyższym (z 1,8% do 4,3%). Poprawiło się również wykształcenie ludności miejskiej. W rezultacie dystans edukacyjny między miastem a wsią, jakkolwiek mniejszy, nadal się utrzymuje. Nie zmieniły się proporcje osób o najniższym statusie wykształcenia - nadal jest ich dwa razy więcej na wsi niż w mieście.

Zmiany w szkolnictwie ponadpodstawowym, polegające na radykalnym zmniejszeniu liczby szkół zawodowych i wprowadzeniu na ich miejsce liceów ogólnokształcących, poprawiają poziom wykształcenia młodzieży wiejskiej. Jednocześnie skrywają one wyraźne edukacyjne i społeczne zróżnicowania (zjawisko segmentacji). Młodzież wiejska częściej podejmuje naukę w gorszych szkołach średnich, liceach skupiających młodzież o mniejszych kompetencjach, aspiracjach edukacyjnych i statusach rodziny pochodzenia. Jej szanse pomniejsza również subiektywna ocena i stosunek do własnej edukacji, w znacząco mniejszym stopniu nadaje ona znaczenie w życiu wykształceniu.

O ile miasto gromadzi nadreprezentację uczącej się i studiującej młodzieży, o tyle na wsi mamy nadreprezentację młodzieży samodzielnej zawodowo i bezrobotnej. Zróżnicowany jest również dostęp do poszczególnych uczelni wybór kierunków kształcenia. Młodzież wiejska częściej wybiera uczelnie o niższym prestiżu i niższej jakości kształcenia, trafia tam, gdzie łatwiej się dostać.

Ponadto senatorowie z Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi wysłuchali wystąpienia prof. Piotra Petrykowskiego z Instytutu Pedagogiki UMK w Toruniu, który podjął się odpowiedzi na pytanie: czy wieś jest enklawą upośledzenia edukacyjnego? Jak stwierdził, w świetle politycznych i ideologicznych pomysłów, danych quasi statystycznych perspektywy edukacyjne polskiej wsi jawią się niemal świetlanie. Nie można jednak uciec od zobiektywizowanego opisu realności. Prof. P. Petrykowski wskazał m.in. na niski poziom materialny mieszkańców (62,5% żyje poniżej minimum socjalnego, o 20% więcej niż w miastach), przy czym jest to bieda długotrwała i niemal chroniczna. Bardzo trudna kondycja materialna związana jest ze słabością wiejskiego rynku pracy i skalą obserwowanego tam bezrobocia. Do tego dochodzi zróżnicowanie wewnętrzne gospodarstw rolnych, pogłębianie się nierówności społecznych w dostępie do kształcenia.

Zdaniem prof. P. Petrykowskiego, przyczyn dystansu między możliwościami edukacyjnymi młodzieży wiejskiej i miejskiej w dostępie do atrakcyjnych form kształcenia można poszukiwać m.in. w warunkach społeczno-ekonomicznych obszarów wiejskich, ubóstwie kulturowym ich mieszkańców i niewydolności szkoły wiejskiej. Do tego dochodzi coraz silniejsze u mieszkańców wsi poczucie deprywacji i marginalizacji, postawy lękowe wobec przyszłości.

W opinii prof. P. Petrykowskiego, młodzież wiejska w większości po ukończeniu szkoły średniej wraca na wieś i chce to zrobić. Wraca tam z poczuciem, że ma wpływ na swoją przyszłość, że zdobędzie pracę zgodną z zainteresowaniami, z potrzebą usamodzielnienia i z chęcią upodobnienia się do wzoru społecznego cenionego przez społeczeństwo. Wraca do wsi bezrobotnej, niechcianej, marginalizowanej, do wsi zniechęconej i przestraszonej własną przyszłością, wsi, która odracza samodzielność, wsi popędzanej do aktywności i nowoczesności ekonomicznej przy jednoczesnym zaniedbywaniu sieci urządzeń społeczno-kulturowych, przede wszystkim szkoły. Taka rozbieżność nadziei i możliwości ich realizacji musi owocować rozdarciem, poczuciem nieadekwatności, napięciem, bezradnością. Przyglądając się planom życiowym młodzieży wiejskiej można nawet odnieść wrażenie, że w jakimś sensie młodzież ta antycypuje to rozdarcie. Niemniej fakt, że wieś sama staje się bezradna wobec ogólnospołecznych procesów, nie wystarcza, by jednoznacznie jej tylko przypisywać odpowiedzialności za wytwarzanie bezradności u reprezentującego ją młodego pokolenia.

Odpowiadając na pytanie, czy wieś musi stać się enklawą upośledzenia edukacyjnego, prof. P. Petrykowski stwierdził, że oczywiście nie, ale wieś nie da rady wyrwać się z tej enklawy samodzielnie. Wymaga zdecydowanego wsparcia i działania z zewnątrz. Wsparcia i działania faktycznego, nie medialnego, sloganowego, wyborczego, ideologicznego. Wieś potrzebuje głębokich rozwiązań systemowych, w tym dotyczących szkoły (także w kwestii zasad finansowania). Cała polska szkoła, ale wiejska przede wszystkim potrzebuje dostrzeżenia jej znaczenia tego, że bez niej nie ma mowy o przyszłości polskiej wsi. Edukacja jest największą i najlepszą inwestycją. Słowa J. Delorsa, że w edukacji jest ukryty skarb, to nie frazes nadający się tylko do reklamowego czy przedwyborczego spotu.

W wyniku dyskusji Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi postanowiła powołać zespół do opracowania stanowiska dotyczącego perspektyw rozwoju edukacji wsi. W skład zespołu weszli doc. K. Szafraniec, prof. P. Petrykowski oraz przedstawiciele resortów rolnictwa i edukacji.

Podczas posiedzenia Komisji Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na podstawie projektu rządowego. Zaproponowane zmiany wynikały przede wszystkim z praktyki stosowania dotychczas obowiązujących przepisów, m.in. potrzeby usunięcia wątpliwości interpretacyjnych, wprowadzenia do pojęć oraz uregulowań dotychczas zawartych w aktach rangi niższej niż ustawa. Dokonano także uściśleń o charakterze nie tylko porządkującym, ale i merytorycznym: podstawa wymiaru emerytury lub renty inwalidzkiej jako uposażenie należne żołnierzowi zawodowemu w ostatnim miesiącu pełnienia zawodowej służby wojskowej, zbieg prawa do emerytury lub renty przewidzianych w ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w przepisach odrębnych, zmiana w zakresie prawa do świadczeń socjalnych.

Ustawa o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin stanowi, że podstawą emerytury lub renty wojskowej jest uposażenie pobierane na ostatnio zajmowanym stanowisku. Wątpliwości budziła jednak sytuacja, w której przyznawano np. rentę inwalidzką żołnierzowi, który przez dłuższy czas pozostawał w tzw. dyspozycji lub rezerwie kadrowej - czyli bez przydziału służbowego. W takim wypadku dochodzi do zmiany wysokości uposażenia. W nowelizacji zapisano, że ostatnio pobierane uposażenie dotyczy ostatniego miesiąca.

Z wojskowego funduszu socjalnego, w świetle obowiązującej obecnie ustawy, mogą korzystać nie tylko osoby mające prawo do wojskowej emerytury, renty inwalidzkiej i renty rodzinnej, ale także ci, wobec których wypłatę świadczenia zawieszono, bo pobierają emeryturę lub rentę na podstawie korzystniejszych przepisów (np. z ZUS, MSWiA lub resortu sprawiedliwości). Nowelizacja eliminuje te osoby z kręgu uprawnionych do świadczeń z wojskowego funduszu socjalnego. Pozostawiono im natomiast prawo do zamieszkiwania w domach emeryta wojskowego. Dopuszczono jednocześnie możliwość przekazywania w szczególnych wypadkach (za zgodą ministra obrony narodowej) środków między wojskowymi organami emerytalnymi, co dotychczas nie było dozwolone.

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Zdrowia oraz Komisji Ustawodawstwa i Praworządności odbyło się pierwsze czytanie projektu uchwały w sprawie inicjatywy ustawodawczej Senatu z dnia 3 grudnia 2004 r.

W imieniu wnioskodawców projekt rekomendował senator Kazimierz Jaworski. W przedstawionym połączonym komisjom projekcie uchwały zaproponowano, by Senat - na podstawie art. 119 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej - wycofał projekt ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci, wniesiony do Sejmu uchwałą z 3 grudnia 2004 r.

Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu, po odejściu Jana Pawła II padło wiele słów o tym, że powinniśmy uczcić Jego pamięć nie nowymi pomnikami i nazwami ulic, ale konkretnymi czynami. Następnie przywołano słowa Ojca Świętego z wydanej na krótko przed śmiercią książki "Pamięć i tożsamość", w której papież napisał m.in., że "prawo stanowione przez człowieka, przez parlamenty i każdą instancję prawodawczą nie może pozostawać w sprzeczności z prawem natury, czyli ostatecznie z odwiecznym prawem Boga".

W opinii wnioskodawców projektu uchwały, złożony przez Senat w Sejmie projekt ustawy o rejestrowanych związkach między osobami tej samej płci próbuje upodobnić status prawny takich związków z małżeństwem. Jak stwierdzono w uzasadnieniu, homoseksualiści nie są ograniczani w swoich życiowych wyborach, nie są też w Polsce prześladowani ani napiętnowani przez opinię publiczną. W obowiązującym porządku prawnym są mechanizmy pozwalające na spełnienie ich postulatów odnoszących się np. do dziedziczenia (testament) czy wzajemnej opieki etc.

Projekt ustawy o rejestrowanych związkach tej samej płci Senat uchwalił 3 grudnia 2004 r. Projekt trafił do Sejmu, gdzie czeka na pierwsze czytanie. Zgodnie z nim, zarejestrowanie związku w Urzędzie Stanu Cywilnego będzie się wiązało z nabyciem wielu uprawnień, głównie o charakterze ekonomicznym, m.in. prawa do dziedziczenia po zmarłym partnerze i prawa do ubiegania się na wniosek partnera pozostającego "w niedostatku" o alimenty już po wyrejestrowaniu związku. Projekt ustawy nie przewiduje możliwości wspólnego opodatkowania partnerów. Będą oni mieli natomiast prawo ustanowić wspólność majątkową.

Zaproponowana przez Senat ustawa nie dopuszcza adopcji ani przysposabiania dzieci przez takie związki, ale nie zakazuje wychowywania dzieci jednego z partnerów, który żyje w związku z inną osobą tej samej płci.

Senator K. Sienkiewicz, która reprezentuje Senat w pracach Sejmu nad projektem ustawy o związkach partnerskich, ostro przeciwstawiła się wniesionej inicjatywie, uznała to za próbę unicestwienia projektu - podjętą przez senatorów, którzy głosowali przeciwko projektowi ustawy, a ponadto stwierdziła, że należy uznać realia i stanowione prawo powinno odpowiadać na rzeczywistość.

Podczas wspólnego posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej odbyło się pierwsze czytanie projektu rezolucji w sprawie oceny i postulatów dotyczących Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 oraz innych rządowych dokumentów programowych na lata 2007-2013 w zakresie polityki regionalnej dotyczącej tzw. ściany wschodniej (województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego).

W projekcie stwierdzono, iż Senat uznaje, że zarówno dotychczasowa polityka regionalna polskich rządów, jak i opracowane założenia nowych dokumentów programowych w tym zakresie pogłębiają i wzmacniają dysproporcje ekonomiczne i społeczne dzielące mniej rozwinięte gospodarczo województwa wschodniej Polski z innymi regionami kraju. Dlatego w projekcie rezolucji wzywa się Radę Ministrów do wprowadzenia do dokumentów programowych i przepisów prawnych dotyczących polityki regionalnej w latach 2007-2013 następujących określeń i regulacji:

1. w aktualizowanej Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju określenia Białegostoku, Lublina, Olsztyna i Rzeszowa jako ośrodków metropolitalnych wraz z obszarami metropolitalnymi;

3. przyjęcia w ramach prac nad Narodowym Planem Rozwoju na lata 2007-2013, programu horyzontalnego - Wzmocnienie potencjału rozwojowego regionów i przekształcenia strukturalne obszarów wiejskich - odrębnego programu operacyjnego, dotyczącego tzw. ściany wschodniej, czyli województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego i warmińsko-mazurskiego;

4. umieszczenia w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2007-2013 oraz w rządowych dokumentach programowych do realizacji następujących inwestycji: w województwie podlaskim - tworzenia trasy Via Baltica (droga krajowa nr 8), utworzenia trasy kolejowej Rail Baltica oraz modernizacji drogi krajowej nr 19; w województwie lubelskim - modernizacji drogi krajowej nr 17, drogi krajowej nr 19 i drogi krajowej nr 12; w województwie warmińsko-mazurskim - modernizacji drogi krajowej nr 7 oraz drogi krajowej nr 16; w województwie podkarpackim - modernizacji drogi krajowej nr 74, drogi krajowej nr 19 oraz modernizacji magistrali kolejowej E-30; obniżenia progu wartości finansowanych w ramach Funduszu Spójności dla wspólnych projektów małych gmin.

Podczas posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej odbyło się także pierwsze czytanie projektu rezolucji w sprawie oceny i postulatów dotyczących Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 oraz innych rządowych dokumentów programowych na lata 2005-2013 w zakresie polityki regionalnej dotyczącej wschodniej części Polski (województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego i podkarpackiego) (druk 921).

Wnioskodawcą tego projektu był senator Janusz Lorenz, który projekt omówił i uzasadnił. Ponieważ oba projekty dotyczyły tych samych zagadnień i były ze sobą zbieżne, połączone komisje postanowiły powołać zespół, który przygotowały jednolity tekst na podstawie obu projektów. W skład zespołu weszli senatorowie wnioskodawcy K. Jurgiel i J. Lorenz oraz senatorowie Apolonia Klepacz, Teresa Liszcz, Zbigniew Romaszewski i Zbigniew Zychowicz.

Na swym posiedzeniu zebrała się Komisja Polityki Społecznej i Zdrowia w celu rozpatrzenia ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw.

Podczas posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapoznano się z informacją na temat stanu prac nad dokumentami Unii Europejskiej i rządowymi dotyczącymi polityki rolnej na lata 2007-2013. Informacja dotyczyła finansowania Wspólnej Polityki Rolnej, Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Rybackiego. W posiedzeniu wziął udział wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi Andrzej Kowalski.

Informację na temat projektu rozporządzenia w sprawie finansowania Wspólnej Polityki Rolnej przedstawiła dyrektor Departamentu Finansowego w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Aleksandra Szelągowska. Projekt rozporządzenia porządkuje źródła i zasady finansowania WPR i programów rozwoju rolnictwa i ma zastąpić regulacje dotychczas obowiązujące w tym zakresie.

Wicedyrektor Departamentu Rybołówstwa w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi omówił projekt rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego. W swoim wystąpieniu omówił on przebieg prac nad stanowiskiem rządu w tej sprawie, a także wspólne stanowisko grupy państw członkowskich (Polska, Hiszpania, Francja i Włochy). Ponadto przedstawił system wdrażania Europejskiego Funduszu Rybackiego.

Senatorowie wysłuchali wystąpienia eksperta dr. Lecha Goraja z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej na temat wpływu dopłat na dochody gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej.

Przypomniał on, że w okresie przedakcesyjnym polskie gospodarstwa rolne znajdowały się w bardzo trudnej sytuacji, w określanym powszechnie - stanie zapaści dochodowej. Uzyskanie przez Polskę statusu kraju członkowskiego UE stało się szansą, a zarazem koniecznością (w warunkach obowiązywania umowy stowarzyszeniowej z UE) dla sektora gospodarstw rolnych. Uzyskanie tego statusu dawało szanse powstrzymania postępującej degradacji ekonomicznej sektora gospodarstw rolnych. Możliwość tę dawała podległość jednolitemu systemowi polityki gospodarczej, zwanej Wspólną Polityką Rolną.

Dane o udziale uzyskiwanych subsydiów w dochodach rolników z 15 krajów członkowskich w latach 2001-03 jednoznacznie wskazują na olbrzymią rolę otrzymywanej bezpośredniej pomocy finansowej na sytuację dochodową rolników. Stopień wsparcia jest tak duży, że w 2001 r. w 4 krajach członkowskich (Danii, Szwecji, Finlandii i Wielkiej Brytanii) rolnicy uzyskali dochód wyłącznie dzięki różnym programom wsparcia. W 2002 r. do tych krajów dołączyły Niemcy, Francja i Luksemburg. W pozostałych krajach (poza Włochami i Hiszpanią) także jest widoczny wzrost udziału dopłat w tworzeniu dochodów rolników.

Sytuację tę powoduje długookresowa, niekorzystna dla rolników tendencja kształtowania się relacji cen rolnych tzw. terms of trade. Szybciej rosną ceny produktów i usług płaconych przez rolników aniżeli przez nich otrzymywanych za produkty rolne. Z tego powodu dla utrzymywania żywotności gospodarstw rolnych konieczne jest wykształcenie w nich zdolności do absorpcji środków oferowanych przez mechanizmy WPR.

Olbrzymie oczekiwania na poprawę sytuacji ekonomicznej polskich rolników były i nadal są wiązane z integracją z krajami Unii Europejskiej. Od tego czasu rolnicy polscy zostali objęci programami wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Rzeczywiste efekty tego wsparcia, oszacowane na 6,1 mld EURO rocznie, zależeć będą przede wszystkim od zdolności ich absorpcji przez gospodarstwa rolne, a także od transferów bezpośrednich i pośrednich kapitału z gospodarstw rolnych na zewnątrz sektora z pomocą takich środków, jak ceny i obciążenia fiskalne.

Na swym posiedzeniu Komisja Kultury i Środków Przekazu rozpatrzyła sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności wraz z informacją o podstawowych problemach radiofonii i telewizji.

Sprawozdanie omówiła przewodnicząca KRRiT Danuta Waniek. Jak podkreśliła w swoim wystąpieniu, podstawowym celem corocznych sprawozdań jest udzielanie odpowiedzi na pytanie, jakimi metodami i środkami Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji jako konstytucyjny organ państwa wypełnia swoje zadania ustawowe. Sprawozdanie to jest nie tylko zapisem działalności rady, ale stanowi również obszerną ilustrację sytuacji na rynku mediów elektronicznych.

Trzecim elementem tegorocznego sprawozdania był przygotowany w gronie członków i pracowników KRRiT dokument "Strategia państwa polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych na lata 2005-2020". Jest to pierwsze tego rodzaju opracowanie mające istotne znaczenie dla przyszłości dynamicznie zmieniającego się rynku mediów elektronicznych.

Odpowiadając senatorom, dyrektor Departamentu Strategii i Analiz w KRRiT Karol Jakubowicz pokrótce scharakteryzował trzy warianty organizacji działalności rozgłośni radiowych, zawarte w strategii przygotowanej przez radę. Wariant pierwszy opisuje stan obecny nie podlegający żadnym zmianom, wariant drugi proponuje połączenie spółek regionalnych w jedną spółkę: Polskie Radio Regionalne SA. Jest to projekt zaproponowany przez wiceprezesa spółki Polskie Radio Szczecin SA. W tym wariancie rozgłośnie regionalne stałyby się elementami jednej spółki radia regionalnego. Z kolei wariant trzeci polega na scaleniu wszystkich rozgłośni Polskiego Radia i wówczas w skład radia wchodziłyby cztery programy ogólnopolskie i siedem rozgłośni regionalnych.

W pakiecie propozycji zawartych w strategii znalazły się pojęcie licencji programowej oraz pojęcie kontraktu służby publicznej. Nie istnieje zatem możliwość, żeby zarząd radia, w wypadku, gdyby doszło do scalenia, ograniczał programy regionalne w jakiejkolwiek postaci, ponieważ zadania programowe rozgłośni regionalnej będzie określać właśnie licencja programowa i kontrakt służby publicznej.

W okresie od stycznia do końca kwietnia br. wpływy z opłat abonamentowych wyniosły 16 milionów zł mniej w porównaniu z analogicznym okresem 2004 r. KRRiT musi korzystać z usług Poczty Polskiej i Banku Gospodarstwa Krajowego przy ściąganiu opłat z abonamentu zgodnie z obligacjami ustawowymi. Strategia jest swoistą prognozą i powstała w obawie, że środków z opłat abonamentowych może być mniej niż rada jest skłonna planować.

Członkowie Komisji Kultury i Środków Przekazu zwrócili się do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z apelem, aby podejmować działania zmierzające do tego, by telewizja i radio publiczne, zgodnie z zadaniami nałożonymi ustawą o radiofonii i telewizji, w pełen i obiektywny sposób informowały społeczeństwo o najistotniejszych sprawach naszego kraju. Istnieje bowiem obawa, że jeśli nic nie zmieni się w tej kwestii wpływy z opłat abonamentowych będą jeszcze mniejsze

W dyskusji senatorowie pozytywnie ocenili działalność Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji pod kierownictwem D. Waniek. Nie zabrakło również kilku uwag krytycznych zarówno co do przedstawionego sprawozdania, jak i samej pracy krajowej rady. Wysoko oceniono otwarcie kanału tematycznego w telewizji publicznej - kanału "Kultura". Co prawda, istnieją pewne zarzuty co do profesjonalizmu kanału, ale być może jest to sprawa początków działalności. To pierwszy tego typu kanał na naszym rynku medialnym.

W ustawie o radiofonii i telewizji zapisana została misja, która, zdaniem przewodniczącej KRRiT, jest bardzo dobrze realizowana przez radiofonię publiczną. Z kolei bardzo trudno, jak stwierdziła D. Waniek, odgraniczyć w telewizji publicznej misję od komercji. Na działalność misyjną TVP otrzymuje od krajowej rady jedną trzecią jej kosztów. Dwie trzecie musi zarobić na reklamie, co siłą rzeczy prowadzi do komercjalizacji. Brak instrumentów prawnych do sprawowania kontroli nad telewizją publiczną.

Przedłożone przez KRRiT dokumenty komisja uznała za wyczerpujące. Komisja Kultury i Środków Przekazu opowiedziała się za przyjęciem przez Senat sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności. Projekt uchwały w tej sprawie przyjęto 10 głosami, 1 senator wstrzymał się od głosu. Ustalono, że podczas posiedzenia plenarnego Izby w imieniu komisji stanowisko w tej sprawie zarekomenduje senator Krystyna Doktorowicz.

Podczas posiedzenia Komisji Ustawodawstwa i Praworządności rozpatrywano ustawę o zmianie ustawy - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia.

W opinii przedstawionej Komisji Ustawodawstwa i Praworządności biuro legislacyjne zwróciło uwagę, że rozpatrywana ustawa jest zgodna z zasadami prawidłowej legislacji, rozważenia wymaga jednakże prawidłowość zdania trzeciego w §2, w miejscu gdy stanowi się, że w posiedzeniu uczestniczyć może "organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył grzywnę". W postępowaniu mandatowym z upoważnienia właściwego organu mandaty karne mogą nakładać nie tylko funkcjonariusze i inspektorzy, ale i pracownicy niektórych instytucji, np.: nadzoru budowlanego, Głównego Urzędu Miar oraz urzędów górniczych. A zatem przepis ten, zdaniem biura legislacyjnego, zawiera informację niepełną, mającą charakter sygnalizacyjny. Przedstawicielka biura legislacyjnego zwróciła uwagę na potrzebę jego doprecyzowania. Z tą opinią zgodził się wiceminister sprawiedliwości A. Grzelak.

W drugim punkcie porządku dziennego posiedzenia senatorowie przystąpili do rozpatrywania ustawy o zmianie ustawy o sejmowej komisji śledczej.

Na prośbę przewodniczącej komisji senator T. Liszcz poseł Danuta Ciborowska omówiła przebieg sejmowych prac legislacyjnych nad poselskim projektem nowelizacji ustawy o komisji śledczej. Ponadto na temat ustawy wypowiadali się zastępca prokuratora generalnego Karol Napierski oraz prokurator w Departamencie Legislacyjno-Prawnym w Ministerstwie Sprawiedliwości Grażyna Staniek. Zapoznano się także z uwagami senackiego biura legislacyjnego.

W swym wystąpieniu potrzebę wprowadzenia poprawek do rozpatrywanej nowelizacji sejmowej zasugerował prokurator K. Napierski. Zmierzały one do pokrywania kosztów związanych z przygotowaniem opinii biegłych itp. z budżetu Kancelarii Sejmu, a także, aby zwalnianie z tajemnicy przy przesłuchiwaniu przez komisje śledcze było regulowane przepisami kodeksu postępowania karnego.

Znowelizowana ustawa sejmowa zawiera m.in. katalog praw świadka oraz doprecyzowanie trybu sporządzania i przyjmowania przez Sejm sprawozdania z prac komisji. W myśl nowelizacji, sprawozdanie opracowywać ma przewodniczący, a Sejm nie będzie przeprowadzał nad nim głosowania, a jedynie przyjmował je do wiadomości. Członkowie komisji mogą zgłaszać poprawki do projektu stanowiska. Przyjęte w drodze uchwały sprawozdanie z prac komisji może zawierać zdania odrębne, które zawierają odmienne stanowiska co do całości albo części stanowiska komisji.

Jak przewidziano w nowelizacji, jej przepisy - po wejściu w życie - obowiązywać będą także w wypadku postępowań prowadzonych przez już działające w Sejmie komisje śledcze.

Nowela przewiduje też, że świadek może wnosić o uchylenie pytania, które w jego ocenie sugeruje mu treść odpowiedzi, jest nieistotne bądź niestosowne. Może też odmówić zeznań, gdy jest on "osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa pozostającego w ścisłym związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania".

W nowelizacji umieszczono też zapis, mówiący, że komisja może zezwolić mediom na rejestrowanie posiedzeń, gdy przemawia za tym interes publiczny, "dokonywanie tych czynności nie będzie utrudniać przebiegu posiedzenia, a ważny interes osoby wezwanej nie sprzeciwia się temu".

W kolejnych głosowaniach Komisja Ustawodawstwa i Praworządności poparła 12 poprawek. Akceptacji komisji nie uzyskał wniosek o odrzucenie sejmowej noweli. Postanowiono, że 4 zmiany zostaną zgłoszone jako wnioski mniejszości, a ich sprawozdawcami będą senatorowie T. Liszcz i Z. Romaszewski.

Na swym posiedzeniu Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęła następujące stanowisko:

- obniżenie nieuzasadnionego zarówno pod względem kosztów produkcji, jak i podaży na rynkach światowych poziomu cen paliw pędnych i nawozów sztucznych,

1) podjęcie działań zmierzających do zwiększenia kontyngentu na import surowców spoza Unii Europejskiej do produkcji w Polsce nawozów sztucznych,

3) wprowadzenie jeszcze w br. systemu rekompensat lub zwrotu części akcyzy od zakupionego paliwa rolniczego według doświadczeń krajów Unii Europejskiej,

5) rozszerzenie formalnoprawnych i finansowych preferencji dla funkcjonowania grup producentów rolnych,

6) podjęcie działań w celu przyspieszenia integracji związków rolników i producentów rolnych - partnerów dla producentów i dystrybutorów nawozów, paliw oraz innych środków zaopatrzenia rolnictwa".

Senatorowie wysłuchali opinii na temat uchwalonej przez Sejm ustawy przedstawionych m.in. przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego, sekretarz stanu w tym resorcie Agnieszkę Odorowicz, przewodniczącego Federacji Związków Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki Jana Budkiewicza, a także dyrektora Departamentu Finansowania Sfery Budżetowej w Ministerstwie Finansów Dariusza Atłasa oraz wicedyrektora Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego w tym resorcie Jerzego Kurowskiego. Podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu Anna Radziwiłł odczytała, przyjęte na posiedzeniu 17 maja br., stanowisko Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w sprawie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz o zmianie ustawy o systemie oświaty. Ponadto komisja zapoznała się z opinią Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu, w której zawarto uwagi szczegółowe o nowelizacji.

W przedłożeniu rządowym zaproponowano ustanowienie medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis", nadawanego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego osobom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego. Minister W. Dąbrowski zrelacjonował przedłożoną zmianę systemu honorowania osób zasłużonych dla kultury, jej twórców, animatorów i organizatorów życia kulturalnego. System odznaczeń wzorowany jest na koncepcji francuskiej. Proponowany medal ma stanowić trzystopniowe odznaczenie, honorujące wybitną twórczość, pozwalające niejako prowadzić na ścieżce kariery zawodowej poprzez całe życie ludzi o znaczących osiągnięciach lokalnych, regionalnych, narodowych czy o osiągnięciach o znaczeniu wybitnym. Medal ten jest propozycją wyłonioną w ramach zamkniętego konkursu spośród najwybitniejszych polskich medalierów.

Minister kultury podkreślił, że należy doceniać, wspierać i dostrzegać ludzi oddanych kulturze, którzy swoją pracą, a przede wszystkim pasją przyczyniają się do tworzenia kultury i tradycji naszego kraju.

Poprawki wprowadzone do ustawy w drugim czytaniu w Sejmie dotyczyły zasad finansowania instytucji kultury oraz innych podmiotów prowadzących działalność kulturalną. Polegały one przede wszystkim na umożliwieniu ministrowi właściwemu do spraw kultury i dziedzictwa dotowania samorządowych instytucji kultury i pozarządowych organizacji prowadzących działalność kulturalną oraz jednostkom samorządu terytorialnego - dotowania państwowych instytucji kultury.

Brak jednolitego stanowiska rządu, są natomiast rozbieżne stanowiska resortu kultury i resortu finansów. Ministerstwo Kultury widzi konieczność finansowania i lepszego dofinansowania instytucji kultury przy założeniu, że nie zwiększa to budżetu państwa, a jedynie udrażnia przepływy finansowe pomiędzy stroną rządową a samorządową.

Zarówno konstytucja, jak i ustawa o finansach publicznych oraz ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego stwarzają określone ramy, w których samorząd może się poruszać. Ministerstwo Finansów, jak zaznaczył wicedyrektor Departamentu Finansów Samorządu Terytorialnego J. Kurowski, rozumie cele i potrzeby konkretnych jednostek kultury. Ale nie można dopuścić do sytuacji, by resort finansów, który z jednej strony przekazuje w formie subwencji i dotacji środki samorządom, prosił, by te samorządy sfinansowały zadanie państwowe. W ten sposób stworzyłby się nieład i dysharmonia w systemie finansów publicznych. Zadaniem Ministerstwa Finansów jest czuwanie nad tym, by nie doprowadzić do naruszenia dyscypliny finansów publicznych. W dalszej części swojej wypowiedzi J. Kurowski stwierdził, że zgodnie z art.166 konstytucji samorządy mogą wykonywać zadania własne lub zadania zlecone i powierzone przez państwo. Jeśli zlecone i powierzone - to również sfinansowane przez państwo. Nie dopuszcza się w ogóle do tego, by jednostki samorządowe wykonywały cudze niesamorządowe zadania z własnych pieniędzy.

Podczas posiedzenia poseł Bogdan Zdrojewski przedstawił stanowisko sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, która była przeciwnikiem likwidacji wszystkich dotychczasowych odznaczeń. W miejsce likwidowanych pozostawiono odznaczenie "Zasłużony dla Kultury Polskiej". Jak zaznaczył poseł B. Zdrojewski, w budżecie państwa zapisane są określone środki na instytucje samorządowe. Niestety, istnieje problem z przekazaniem tych środków finansowych, jeżeli podmiotem odbierającym środki wprost z budżetu są instytucje samorządowe. Poszerzono zatem nowelizację o jeden zapis, a mianowicie dopuszczono w niektórych wypadkach możliwość partycypacji samorządu w utrzymaniu w jakimś elemencie szkół artystycznych w dużych miastach, wykonujących na rzecz miasta różnego rodzaju czynności o charakterze usługowym, np. koncerty czy też udział w oprawie muzycznej. Ta nowelizacja nie stwarza żadnej sytuacji presji nakazu, a jedynie tworzy możliwość takiego krzyżowego finansowania, z którego samorządy mają prawo skorzystać bądź nie.

Senatorowie z Komisji Kultury i Środków Przekazu pytali przedstawicieli Ministerstwa Kultury i Ministerstwa Finansów m.in. o przyczyny zaistniałej sytuacji braku stanowiska rządu w sprawie rozpatrywanej ustawy. Przekazali swoje opinie dotyczące konieczności pomocy finansowej państwowym instytucjom kultury, w szczególności szkołom artystycznym. W Polsce istnieje wiele obiektów, które mogłyby być finansowane z budżetu samorządów. Należy dać im szansę na utrzymanie i dalsze prowadzenie działalności. Senatorowie zaznaczyli, że wprowadzone przez Sejm poprawki są logiczne i dają szanse instytucjom kultury na utrzymanie i dalsze prowadzenie działalności. W głosowaniu Komisja Kultury i Środków Przekazu jednomyślnie postanowiła zarekomendować senatowi wprowadzenie dziewięciu poprawek do ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz o zmianie ustawy o systemie oświaty. Trzy zmiany wprowadzono na wniosek senatora Kazimierza Kutza, pozostałe były zbieżne z uwagami senackiego biura legislacyjnego. Ustalono, że sprawozdanie w tej sprawie na posiedzeniu plenarnym Izby złoży senator Irena Kurzępa.

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następna część dokumentu