Walny wpływ na takie postrzeganie Trybunału Konstytucyjnego mają niekwestionowane kompetencje sędziów - członków Trybunału, ich osobisty, jednostkowy autorytet oraz coś, co można by nazwać - zapewne mało precyzyjnie - sposobem wypełniania przez nich - i przez Trybunał jako całość - konstytucyjnych obowiązków i odpowiedzialności.

Lektura "Informacji o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2004 roku" budzi szacunek dla ubiegłorocznej aktywności i orzeczniczego dorobku Trybunału. Zawiera też szereg ciekawych konstatacji. I jest niezwykle pouczająca dla każdego, kogo interesuje jakość stanowionego w Polsce prawa. Zatem także dla mnie jako Wicemarszałka Senatu. Senat jest bowiem instytucją mającą swój, nie taki mały wkład, w proces stanowienia dobrego prawa. Można by powiedzieć, że dobre prawo jest sensem istnienia Senatu i treścią naszej konstytucyjnej odpowiedzialności.

Pierwsze spostrzeżenie dotyczy "tendencji wyraźnego wzrostu liczby spraw" odnotowanej w "Informacji...". Że jest to tendencja, to widać jednoznacznie po statystyce od 1998 roku, a więc od wejścia w życie nowej Konstytucji i uzyskania przez Trybunał Konstytucyjny pełni właściwości sądu konstytucyjnego. Można tę tendencję zapewne interpretować wielorako. Ja widzę w niej m.in. dowód na wzrost świadomości prawnej. Występowanie tej tendencji wskazuje na narastającą zdolność do korzystania z instytucji prawnych. Z czego wyciągam też wniosek, iż upowszechnia się w Polsce przekonanie o potrzebie dobrego prawa, o wartości dobrego prawa i konieczności szanowania Konstytucji.

Drugie spostrzeżenie dotyczy właściwie tej samej materii, tzn. świadomości prawnej i obywatelskiej, ale odnosi się do edukacyjnej i popularyzatorskiej działalności Trybunału. Wszechnica konstytucyjna dla nauczycieli i uczniów, konstytucyjna edukacja, wydobywanie edukacyjnych walorów orzecznictwa, propagowanie wiedzy o państwie prawnym i społeczeństwie obywatelskim - te działania budzą uznanie i szacunek, które chciałbym także zaadresować do pracowników Biura Trybunału Konstytucyjnego.

To, o czym jeszcze niedawno mówiliśmy jako o czekających nas wyzwaniach - dzisiaj jest już rzeczywistością.

Ta nowa rzeczywistość jest dużo bardziej wymagająca. Żadne wcześniejsze doświadczenie z minionych 15 lat nie daje się z nią porównać. To zaś, że przez kilka lat poprzedzających akcesję do tej rzeczywistości się przygotowywaliśmy, tak naprawdę w niczym nie pomniejsza wielkości zadań, jakie mamy do wykonania. Skala zmian, skala odpowiedzialności i wyzwań, zakres możliwości ale też ryzyka w przypadku gdybyśmy okazali się niezdolni do wykorzystania tych możliwości są olbrzymie.

W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z Konstytucją art. 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej. Trybunał uznał, iż wspomniana ustawa w zakresie, w jakim pomija obowiązek zasięgania opinii organu właściwego na podstawie regulaminu Senatu, jest niezgodna z art. 10 ust. 2 i art. 95 ust. 1 Konstytucji wyrażającymi zasadę podziału i równowagi władz oraz oparcia władzy ustawodawczej na Sejmie i Senacie. Wyrok ten ma doniosłe znaczenie nie dlatego, iż Trybunał podzielił stanowisko wnioskodawców - grupy senatorów, ale dlatego, iż potwierdził istotne kompetencje Senatu RP w systemie ustrojowym Rzeczypospolitej Polskiej i jako jeden z pierwszych wyraża opinię o roli organów władzy ustawodawczej w procesie stanowienia prawa Unii Europejskiej.

Trybunał Konstytucyjny, jak to wyrażono wprost w uzasadnieniu do wspomnianego wyroku, podjął się wykładni przyjaznej dla integracji europejskiej. Po 1 maja 2004 roku kompetencje ustawodawcze muszą być pojmowane z uwzględnieniem nowych warunków tworzenia prawa. Ponieważ część regulacji europejskich obowiązuje bezpośrednio, a część po dokonanej przez krajowego ustawodawcę implementacji, to wyrażanie opinii o projektach aktów prawa Unii staje się formą współuczestnictwa w tworzeniu tych regulacji. Taka koncepcja jest zgodna z ewolucją prerogatyw parlamentów narodowych w Unii Europejskiej w kierunku pomniejszania dostrzeżonego już kilkanaście lat temu zjawiska deficytu demokracji, polegającego na utracie kompetencji ustawodawczych przez parlamenty narodowe.

Wyrok Trybunału definiujący pozycję obu izb parlamentu, czy też w ogóle pozycję ustawodawcy w nowym porządku prawnym powstałym po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej nie tylko pomoże w kształtowaniu nowych procedur prawno-ustrojowych ale także uświadomi uczestnikom procesu legislacyjnego, nie do końca ugruntowaną, doniosłość opinii wyrażanych o aktach prawa Unii Europejskiej.