Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

27 lutego 2002 r. odbyło się 10. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczył wicemarszałek Ryszard Jarzembowski.

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Janusza Bargieła i Krystynę Doktorowicz; listę mówców prowadziła senator K. Doktorowicz.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Polskim Rejestrze Statków,

Jak wskazała senator sprawozdawca, modyfikacja ustawy ogranicza się do trzech zasadniczych kwestii.

Po pierwsze, ustawa nowelizująca wprowadza obowiązek przeprowadzenia przed zbyciem akcji analizy dotyczącej ustalenia rodzaju powiązań Polskiego Rejestru Statków Spółki Akcyjnej z wymienionymi podmiotami. Przeprowadzenie analizy nie wyklucza i nie zastępuje ustawowego obowiązku dokonania analizy mającej na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki, stanu i perspektyw rozwoju przedsiębiorstwa spółki, oszacowanie wartości przedsiębiorstwa oraz ocenę realizacji obowiązków wynikających z tytułu ochrony środowiska.

Senat w kolejnych głosowaniach zaakceptował przedstawione przez komisję poprawki, a następnie 84 głosami, przy 5 wstrzymujących się, powziął uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o Polskim Rejestrze Statków:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 13. posiedzeniu, 15 lutego br. Do Senatu została przekazana 18 lutego. Marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Komisja, po rozpatrzeniu ustawy, przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Rozpoczynając swoje wystąpienie, senator podkreślił, że ustrój Warszawy jest przedmiotem wielu dyskusji od roku 1990, kiedy to po raz pierwszy uchwalono ustawę o ustroju miasta stołecznego Warszawy. Później nastąpiła jej gruntowna nowelizacja. Od 1994 r. podejmowane były kolejne próby, ostatnia w 2001 r., które nie doprowadziły, niestety, do zmiany stanu uważanego, w powszechnym odczuciu przedstawicieli administracji i parlamentarzystów zajmujących się samorządem, a i wielu urzędników oraz mieszkańców Warszawy, za niezadowalający.

Następnie senator sprawozdawca przypomniał, jakie były powszechnie krytykowane elementy obowiązującego do tej pory prawa. Warszawa, będąc formalnie związkiem komunalnym, coraz bardziej stawała się luźną federacją gmin, coraz mniej przypominała jednolity organizm miejski. Rozwiązania, których celem było podkreślanie i umacnianie niezależności gmin warszawskich, w konsekwencji okazały się dysfunkcjonalne dla całej Warszawy.

Jak stwierdził senator Z. Zychowicz, powszechna wola doprowadzenia do zmiany obecnego statusu miasta stołecznego Warszawy zaowocowała przyjęciem przez Sejm ustawy gruntownie zmieniającej ten ustrój. Intencją ustawy uchwalonej 15 lutego przez Sejm jest likwidacja głównych przyczyn wadliwości obecnego ustroju Warszawy. Twórcy ustawy wyszli z założenia, że Warszawa ma być miastem na prawach powiatu, podzielonym na dzielnice zgodnie z tradycją historyczną, co sprawi, że nastąpi spłaszczenie wielu stopni w strukturze organizacyjnej samorządu warszawskiego z pięciu do dwóch, czyli do gminy i dzielnic.

W opinii senatora sprawozdawcy, poprawia to czytelność struktury, jasność kompetencji. Gospodarka przestrzenna zyska dodatkowy impuls i będzie mogła być racjonalnie tworzona. Dzisiaj owo uwikłanie i suwerenność gmin z tak zwanego wianuszka warszawskiego doprowadza do niesamowitej komplikacji i chaosu w planowaniu przestrzennym. Nastąpić może efektywna konsumpcja funduszy pomocowych Unii Europejskiej i funduszy strukturalnych w przyszłości, co przy dzisiejszym ustroju wydaje się rzeczą dość trudną.

W opinii sprawozdawcy Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, ustawa gruntownie rewiduje dotychczasowy ustrój i w miejsce jedenastu gmin i siedmiu dzielnic wprowadza jedną gminę - miasto stołeczne Warszawa na prawach powiatu - oraz siedemnaście dzielnic. A zatem likwiduje dziesięć gmin, które do tej pory były samodzielne i siedem dzielnic tworzących do tej pory gminę Centrum.

W ustawie wskazuje się także na wyjątkowy charakter Warszawy, o czym mówi art. 3.Chodzi o to, że oprócz zadań, które wynikają z przepisów dotyczących samorządu terytorialnego, Warszawa wykonuje zadania wynikające ze stołecznego charakteru miasta, w szczególności zapewnia warunki niezbędne do funkcjonowania centralnych i naczelnych organów władzy państwowej, przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, przyjmowania delegacji zagranicznych itd. To będzie zadanie zlecone z zakresu działania administracji rządowej. Z chwilą kiedy pojawią się koszty z tym związane, tak jak w wypadku innych zadań zleconych, Warszawa musi otrzymać na ten cel pieniądze.

Senator Z. Zychowicz zauważył, że wyjątkowy status w nowym ustroju, uchwalonym ustawą z 15 lutego, ma dzielnica. Wprawdzie ustawa o samorządzie terytorialnym reguluje kwestie związane z tworzeniem jednostek pomocniczych, a gmina niewątpliwie jest taką jednostką, ale ustawodawca, zważywszy na charakter dzielnic warszawskich, których zdecydowana większość przez kilka lat była gminami, zdecydował się podkreślić tę wyjątkowość. I chociaż mówi się, że zadania, kompetencje jednostek pomocniczych regulują statuty gmin, w ustawie o mieście stołecznym Warszawie w art. 11 zakreśla się jednak owo minimum kompetencji gmin, wzmacniając niejako w ten sposób podmiotowość gminy warszawskiej jako gminy osobliwej. W statucie te kompetencje mogą być szczegółowo regulowane, mogą być przydzielane dodatkowe kompetencje, ale te siedem, enumeratywnie wymienionych, zostało tak właśnie zaprezentowane, że nie pozostawia to żadnej wątpliwości.

Także organy władzy dzielnic warszawskich są traktowane jako quasi-organy gmin, przynajmniej w tej części, która dotyczy ich kreacji (wybór radnych, gdzie cała procedura opisana jest w ordynacji wyborczej do gmin), a także kreacji organów wykonawczych. Tu kreacja odbywać się będzie na takiej zasadzie, jaką regulowała do tej pory ustawa o samorządzie terytorialnym, czyli będzie to wybór pośredni dokonywany przez rady gmin. Liczbę radnych dzielnic określa ostatnio uchwalona ustawa, która jeszcze nie weszła w życie, czyli ordynacja wyborcza do rad gmin. Jest to więc dookreślenie statusu gmin.

Precyzyjnie określone są dochody dzielnic - art. 12. Faktem jest, że budżet miasta stołecznego Warszawy będzie większy niż ten, którym do tej pory dysponowało miasto stołeczne Warszawa, będące osobliwym związkiem komunalnym, i gmina Centrum. Ale dzielnicom nowo utworzonym pozostawia się, w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, określone środki wymienione dokładnie w art. 12. W wypadku zaś - i o tym się też mówi w ustawie - gdyby przekazano dzielnicom dodatkowe zadania, o których mowa w art. 11, to taka czynność może nastąpić wraz z zapewnieniem środków wystarczających na ich realizację. I co do tego nie pozostawia się żadnych wątpliwości.

W ustawie w art. 16 mówi się o gminach Sulejówek i Wesoła, które od kilku zaledwie tygodni należą do powiatu warszawskiego. Ustawodawca z dniem wejścia w życie ustawy odsyła je do powiatu mazowieckiego. Senator Z. Zychowicz poinformował, że trwają gorączkowe dyskusje i prawdopodobnie w toku debaty zostanie zgłoszony wniosek, by Sulejówek i Wesoła pozostały jednak w powiecie warszawskim.

Senator Z. Zychowicz poinformował, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zapoznała się szczegółowo z tekstem ustawy. Wysłuchała licznych opinii, jakie napłynęły od wszystkich gmin warszawskich, a także od "Metropolii Warszawa", stowarzyszenia skupiającego trzydzieści dwa podmioty samorządowe. W posiedzeniu brali udział przedstawiciele różnego rodzaju instytucji zainteresowanych żywotnie ustrojem miasta stołecznego Warszawy. Wysłuchano posła sprawozdawcy Roberta Smolenia, który szczegółowo poinformował o procedurze, wyjaśnił pewne wątpliwości dotyczące, podnoszonej przez adwersarzy rozwiązania zawartego w obecnej ustawie, konieczności przeprowadzenia referendum, adwersarzy, którzy powoływali się na Europejską Kartę Samorządu Terytorialnego. Okazało się jednak, że takiego nakazu w Europejskiej Karcie Samorządu Terytorialnego nie ma.

Jeśli zaś chodzi o konsultacje, komisja została poinformowana, że owe konsultacje miały aż poczwórny charakter. Były to opinie gmin i zarządów zainteresowanych ustawą - wszystkie krytyczne. Były to tradycyjne listy mieszkańców, których wprawdzie wpłynęło niedużo, ale w większości optujących za proponowanym rozwiązaniem, opinie internetowe w większości przeciwne proponowanemu rozwiązaniu i wreszcie znaczący sondaż opinii publicznej, wykonany przez Sopocką Pracownię Badań Społecznych na zlecenie marszałka Sejmu. Wyniki sondażu przedstawiono komisji szczegółowo: prawie 70% ankietowanych mieszkańców we wszystkich gminach, których zarządy opowiadały się przeciwko ustawie, opowiedziało się za przynależnością do gminy warszawskiej, 14% respondentów było przeciw, a 16% respondentów nie miało zdania w tej kwestii. Sondaż przeprowadzono na reprezentatywnej próbie ludności. Sopocka Pracownia Badań Społecznych czyni to zgodnie z regułami sztuki badań socjologicznych.

Jak poinformował senator sprawozdawca, komisja przyjęła poprawki, w większości mające charakter doprecyzowujący intencje zawarte w poszczególnych artykułach, wyjaśniający albo usuwający zbędne, zdaniem komisji, wyjaśnienia. To dotyczy art. 1, 2, 3, 4, 5. Są też poprawki, które mają na celu usunięcie wrażenia, jakoby akt prawny obejmował większą grupę osób niż ta, o którą w istocie chodziło ustawodawcy. Dotyczy to poprawki dziesiątej, odnoszącej się do art. 18, gdzie w ustawie jest mowa o pracownikach samorządowych warszawskich gmin i dzielnic, a w istocie chodzi o pracowników samorządowych urzędów - jest to bardzo istotne uzupełnienie.

W art. 20 komisja postulowała skreślenie bardzo ważnego ust. 6. W brzmieniu, jakie ma on w ustawie, sprawiałby, iż dzisiejsze gminy i inne podmioty wymienione w ust. 1 ustawy, jak na przykład powiat i związek komunalny, gminy warszawskie, nie mogłyby rozporządzać mieniem o wartości przekraczającej kwotę 200 tysięcy zł oraz zaciągać zobowiązań w kwocie wyższej niż 100 tysięcy zł. Takich czynności mogłyby, zgodnie z ustawą, dokonywać za zgodą Rady Miasta Stołecznego Warszawy. Komisja uznała, że jest to ewidentne ograniczenie praw nabytych, a pozostawienie tego zapisu, czyli ust. 6, mogłoby w ocenie senatorów narazić ustawę na skargę konstytucyjną. Dlatego komisja postuluje wykreślenie tego artykułu. Konsekwencją poprawki do art. 20 ust. 6 jest skreślenie w art. 33 ust. 2, który mówi, że ust. 6 wchodzi w życie z dniem ogłoszenia ustawy.

Kończąc swoje wystąpienie, sprawozdawca Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej podkreślił, że przyjęcie ustawy przez Sejm odbyło się w atmosferze osobliwie pojętego konsensusu społecznego, przytłaczająca większość posłów optowała bowiem za przyjęciem tej ustawy. Tylko Liga Polskich Rodzin w całości głosowała przeciwko oraz jeszcze w paru innych klubach były głosy przeciwne, ale ponad trzystu trzydziestu posłów głosowało za przyjęciem tej ustawy, co dowodzi, że nie ma ona charakteru politycznego, choć tu i ówdzie takie opinie mogłyby być formułowane. Panowała duża zgodność co do idei i intencji, które przyświecały ustawodawcy. Oczywiście były dyskusje na temat poszczególnych rozwiązań, co znalazło swój wyraz w formie poprawek, jakie zostały sformułowane w Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, a następnie przegłosowane.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu pierwszy pod głosowanie poddano wniosek dotyczący odrzucenia ustawy sejmowej, który nie uzyskał akceptacji komisji. Na 89 obecnych senatorów 14 głosowało za, 70 było przeciw, a 5 osób wstrzymało się od głosu. Wobec wyników głosowania wniosek nie został przyjęty.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 13. posiedzeniu, 15 lutego br. Do Senatu została przekazana 18 lutego. Marszałek Senatu 19 lutego, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierował ją do Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Zygmunt Cybulski, który podkreślił, że ustawa wprowadza zmiany w dotychczasowym stanie prawnym pozwalające na dyscyplinowanie posłów i senatorów metodą sankcji finansowych. Dotychczasowe regulacje prawne nie przewidywały wystąpienia w czasie obrad Sejmu czy Senatu sytuacji uniemożliwiających normalną pracę Izby, jednakże - jak wykazały niedawne wydarzenia w Sejmie - w wyniku niepohamowanych emocji może dojść nawet do poważnego zakłócenia obrad. Aby uniknąć bezkarności parlamentarzystów w wypadku zachowań daleko wykraczających poza ustalenia regulaminu, Sejm Rzeczypospolitej zaproponował sankcje finansowe i uchwalił ustawę, która wprowadza możliwości karania posłów i senatorów poprzez obniżanie uposażenia parlamentarnego, co zostało przedstawione w ust. 5 w art. 25 ustawy, oraz poprzez obniżanie i odbieranie prawa do diety parlamentarnej, co zostało wprowadzone w ust. 4 w art. 42.

Podczas dyskusji nad ustawą senator Jerzy Adamski złożył wniosek o przyjęcie jej bez poprawek. Jak zaznaczył, na posiedzeniu Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich padł wniosek o wykreślenie art. 1, aby nie pociągać do odpowiedzialności senatorów zawodowych, którzy pobierają uposażenie. Jednak, w opinii senatora, należy ich pociągać do odpowiedzialności finansowej, bo tylko do takiej odpowiedzialności można pociągnąć senatora i posła. Nie byłoby natomiast właściwe takie rozwiązanie, aby na salę obrad Sejmu czy Senatu wchodziła Straż Marszałkowska i wyprowadzała grupę np. czterdziestu parlamentarzystów, którzy nie są zdyscyplinowani. Parlamentarzyści to ludzie, którzy zdobyli społeczne zaufanie, senatorowie liczą głosy swoich wyborców w dziesiątkach tysięcy, dlatego Straż Marszałkowska jest tu niepotrzebna.

Sprawozdawca Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich senator Tadeusz Rzemykowski przedstawił wniosek komisji w sprawie zmian w składzie Komisji Ustawodawstwa i Praworządności. Jak poinformował, w tej sprawie Komisja Regulaminowa, Etyki i Spraw Senatorskich obradowała w dniu 13 lutego br. w czternastoosobowym składzie i jednogłośnie zarekomendowała senatorów Januarego Bienia, Adama Gierka i Tadeusza Wnuka do pracy w Komisji Ustawodawstwa i Praworządności.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że przed tą komisją w najbliższych miesiącach stoi wiele zadań i dlatego tak niezbędne i korzystne jest jej znaczne wzmocnienie kadrowe. Wszyscy trzej senatorowie mają duży dorobek zawodowy i społeczny, na pewno wniosą do Komisji Ustawodawstwa i Praworządności wiele mądrości, odpowiedzialności i zaangażowania.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment