serdecznie witam wszystkich na tradycyjnym noworocznym spotkaniu w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej. Progi polskiego Parlamentu są zawsze szeroko otwarte dla zagranicznych przyjaciół, którzy pełnią dyplomatyczną służbę w naszym kraju, ale takie spotkania jak dzisiejsze mają zawsze szczególną atmosferę. Spotykamy się tu głównie po to, by zamanifestować naszą jedność jako cząstka międzynarodowej społeczności, aby podkreślić wolę dalszej współpracy, wolę dążenia do wspólnych wszystkim narodom celów, ale także dlatego, by poznać się lepiej osobiście i złożyć noworoczne życzenia.

W tym roku takich manifestacji jedności i podejmowania wspólnych, międzynarodowych inicjatyw bardzo nam będzie potrzeba. Początek roku skłania zwykle do optymizmu, ale teraz nadziei towarzyszą liczne obawy. Nasze zaufanie do możliwości rozwoju gospodarczego, do poprawy egzystencji i życia w pokoju zostało zachwiane przez okrutny atak terrorystów 11 września na Stany Zjednoczone.

Ostatnie kilkanaście lat to wielkie zmiany historyczne, upadek systemu jałtańsko-poczdamskiego będącego wynikiem II Wojny Światowej. Zniknęła "żelazna kurtyna", spolaryzowany świat rozpadł się. Jednak przez to nie stał się wcale światem bezpieczniejszym, bardziej stabilnym. Wciąż rodzi nowe źródła konfliktów międzynarodowych i nowe wyzwania. Istnieje więc pilna potrzeba stworzenia mechanizmów rozwiązywania problemów w nowych warunkach i wypracowania nowego ładu międzynarodowego. Taki ład wciąż jeszcze nie powstał. Jesteśmy w okresie przejściowym i choć zewsząd słychać głosy raczej pesymistyczne, ja sądzę, że obecna sytuacja po 11 września daje nam szansę na stworzenie lepszego, sprawiedliwego systemu, wykreowanie nowego ładu światowego, który uniknie błędów poprzedniego porządku międzynarodowego. Kryzysy są właśnie po to, jak uczy historia, by wykorzystywać je do tworzenia opartych na mocniejszych niż dotąd podstawach długich okresów prosperity.

Stabilizacja świata i budowanie nowego ładu międzynarodowego to zadania dla całej społeczności międzynarodowej. To proces, w który zaangażować muszą się wszyscy - rządy państw i ich obywatele, międzynarodowe organizacje polityczne, koła finansowe i gospodarcze, kraje biedne i bogate. Nowy ład światowy oznaczać będzie wzrost roli dyplomacji i dyplomatycznych technik rozstrzygania sporów międzynarodowych. Stąd duża rola nas, tu zgromadzonych, polityków i dyplomatów. To od naszej aktywności zależą międzynarodowe stosunki, to my mamy szansę budować pozytywny wizerunek innych krajów, innych kultur wśród naszych narodów, przełamywać stereotypy, uczyć tolerancji. Szacunek wobec odmienności i poszukiwanie łączących nas ideałów to kamienie węgielne budowniczych nowego ładu. Los świata leży w naszych rękach. Nie możemy dopuścić do tryumfu chaosu i zaprzepaścić szansy na ułożenie na nowo światowych relacji. Nie stać nas na to, by świat dryfował w niekontrolowany sposób.

Polska wchodzi w Nowy Rok 2002 z bagażem wielu nierozwiązanych problemów, które wymagają podjęcia pilnych działań. Spowolnienie gospodarki i wynikające stąd perturbacje spędzają sen z powiek polskich polityków. Jesteśmy już na tyle włączeni w światowy system gospodarczy i finansowy, że również my odczuwamy skutki kryzysów, które mają swe źródła daleko od naszych granic. Jest to sytuacja wymagająca dużej mobilizacji i podejmowania odważnych działań.

Polska wchodzi jednak w Nowy Rok także z nadzieją, że problemy te uda się przezwyciężyć. Wyłoniony w wyborach 23 września nowy Parlament RP i powołany następnie nowy rząd mają odwagę podejmowania niepopularnych, ale koniecznych decyzji, które mają na celu ożywienie polskiej gospodarki, zmniejszenie bezrobocia, wyrównanie nierówności społecznych i zapewnienie właściwego miejsca Polski na arenie międzynarodowej. Czy sprostamy tym wyzwaniom? Potencjał tego rządu i tego parlamentu oraz poparcie jakim cieszy się wśród społeczeństwa pozwalają żywić taką nadzieję. Także i Senat będzie aktywnie współdziałać w rozwiązywaniu problemów naszego kraju. Chcemy nie tylko włączać się w działania proponowane przez Rząd i Sejm, ale także korzystać z przyznanych przez Konstytucję uprawnień i występować z inicjatywami ustawodawczymi. Jesteśmy do tego przygotowani - w skład Senatu obecnej kadencji wchodzą osoby doświadczone, niezwykle kompetentne, gwarantujące wysoką jakość wykonywanej przez Senat pracy. Aż 92 na 100 senatorów posiada pełne wyższe wykształcenie, co jest najwyższym wskaźnikiem w dotychczasowej historii Senatu. W stuosobowym Senacie mamy więcej prawników niż w 460-osobowym Sejmie. Mamy też w obecnym Senacie najwyższy w całej historii parlamentaryzmu polskiego odsetek kobiet - 23%. To jeszcze jeden powód, dlaczego Senat nazywany jest Izbą Wyższą, a ponadto zasługuje też na nazwę izby piękniejszej. Będziemy starali się ten intelektualny potencjał wykorzystać dla dobra naszego kraju, dla dobra stanowionego prawa.

Senat RP prowadzi aktywną działalność na forum międzynarodowym. Wspieramy cele polityki zagranicznej przedstawione przez Rząd, działamy efektywnie w międzynarodowych organizacjach parlamentarnych. Lobbying parlamentarzystów jest nie do przecenienia w działaniach dyplomatycznych. To właśnie inicjatywy parlamentarne, tzw. dyplomacja parlamentarna przecierają często drogę do porozumień na szczeblu rządowym, ułatwiają dalsze kontakty. Staramy się także podtrzymywać dobre stosunki bilateralne z sąsiadami Polski i krajami, które są naszymi partnerami w organizacjach międzynarodowych.

Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed nami w polityce zagranicznej jest zakończenie negocjacji o przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Nasze ambitne zamierzenie, którego możliwość realizacji została potwierdzona przez Komisję Europejską, to dołączenie do krajów "piętnastki" w 2004 roku. Liczymy tu na ścisłą współpracę z krajami członkowskimi, które życzliwe są polskim aspiracjom i z innymi krajami kandydującymi do członkostwa w Unii. Ten rok będzie rokiem kulminacyjnym, w którym chcielibyśmy zamknąć wszystkie rozdziały negocjacyjne i w ten sposób zakończyć proces przygotowawczy. Wymaga to wielkiego wysiłku legislacyjnego, dyplomatycznego i przekonania społeczeństwa do słuszności obranej ku Europie drogi.

Senat RP aktywnie wspiera proces negocjacji z Unią Europejską, zarówno poprzez działania zewnętrzne, jak też poprzez wkład w harmonizację prawa polskiego z acquis communautaire. Panuje w tym względzie wśród senatorów niemal pełna jednomyślność. Ponad 90% senatorów obecnej kadencji należy do ugrupowań, dla których wejście Polski do Unii Europejskiej jest zadaniem o pierwszorzędnym znaczeniu. Będziemy oczywiście wsłuchiwać się w głosy przeciwne, aby tym lepiej przygotować grunt dla społecznej akceptacji tego procesu i uniknąć błędów, które może usunąć konstruktywny dialog.

Tu właśnie widzimy szczególną rolę, jaką może i powinien z racji swej istoty odegrać Senat. Ordynacja wyborcza przewiduje dla Senatu inną niż dla Sejmu formę wyboru. Senatorowie są wybierani nie w systemie proporcjonalnym jak Sejm, ale w systemie większościowym. To sprawia, że senatorowie są ściśle związani ze swoim regionem, ze swoim województwem. Tymczasem włączenie regionów w proces decyzyjny podczas negocjacji akcesyjnych jest dość zaniedbanym obszarem. Jak istotna jest to kwestia, nie trzeba nikomu tłumaczyć wobec faktu, że to właśnie na szczeblu lokalnym i regionalnym kształtuje się nastawienie do Unii Europejskiej. Rola Senatu w przekonywaniu społeczeństw lokalnych do zaangażowania się w ideę wspólnej Europy jest ogromna. Jest to chyba najbardziej wiarygodne ciało, a jego przedstawiciele darzeni są dużym zaufaniem społecznym.

Innym niezwykle istotnym elementem działalności Senatu na forum międzynarodowym jest opieka nad Polonią i Polakami mieszkającymi za granicą. Senat jest patronem i opiekunem tej 15-milionowej rzeszy Polaków i osób polskiego pochodzenia. Będziemy w obecnej kadencji kontynuować dotychczasowe działania i pomagać w utrzymaniu kontaktów Polonii z ojczyzną przodków, zachowaniu polskiej tradycji i języka polskiego. Zachęcamy jednocześnie wszystkich Polaków do aktywnego uczestnictwa w życiu krajów, w których przyszło im mieszkać, do przyczyniania się do dobrobytu swoich nowych ojczyzn. Polonia - i każda inna mniejszość narodowa w każdym miejscu na Ziemi - ubogaca swą obecnością kraj, w którym żyje. Może jednocześnie przyczyniać się do kreowania wizerunku Polski wśród innych społeczeństw, być na co dzień ambasadorami Polski w świecie. Może uczyć tolerancji, współistnienia różnych kultur, a więc tego wszystkiego, czego obecnie tak nam potrzeba.

rok 2002 będzie dla nas rokiem wytężonej pracy, rokiem analiz i dyskusji nad przyszłością Polski, Europy i świata. Nie będzie to rok zbierania żniwa, ale rok siewu, rok dążenia do celu. Będzie to rok kształtowania nowego oblicza świata, być może decydujący o kształcie rozpoczynającego się stulecia. Nie znaczy to jednak, że dane nam będą jedynie, przypominając słynne powiedzenie Winstona Churchilla, krew, pot i łzy. Patrzmy więc w przyszłość z optymizmem, a wtedy dostrzeżemy piękno życia, sens naszej pracy i odczujemy radość, że możemy przyczynić się do budowania lepszego świata.

Szanowny Panie Marszałku Senatu,

Panie i Panowie Senatorowie,

Jest to pierwsze spotkanie z Senatem V kadencji, któremu w wyniku zeszłorocznych wyborów został powierzony współudział we władzy ustawodawczej Trzeciej Rzeczypospolitej. Realizując ten mandat społeczny, Senat - jako wyższa Izba Parlamentu - spełnia bardzo ważną rolę w procesie stanowienia ustaw, na których bazuje demokratyczne państwo prawa.