Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment


ODPOWIEDZI NA OŚWIADCZENIA SENATORÓW

Minister Kultury przedstawił stanowisko w związku z oświadczeniem senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka, złożonym na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3):

Warszawa, dnia 26 listopada 2001 r.

Pan
Prof. Longin Pastusiak
Marszałek Senatu RP

Szanowny Panie Marszałku

Nawiązując do oświadczenia senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka dotyczącego Muzeum Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, przesłanego pismem Pana Profesora nr LP/043/24/01/V z dnia 21 listopada br., chciałbym przedstawić w tej sprawie swoje stanowisko.

Postulowana we wspomnianym oświadczeniu zmiana organizatora szydłowieckiego muzeum nie jest, w świetle obecnie obowiązującego w Polsce prawa, możliwa. Wszystkie rozporządzenia dotyczące podległości instytucji kultury organom rządowym i samorządowym zostały wydane na podstawie delegacji dla Prezesa Rady Ministrów zawartych w Ustawie z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa. Ich wykonanie określiło podporządkowanie instytucji kultury wg stanu na dzień 1 stycznia 1999 r., a tym samym delegacje te, mające charakter jednorazowy, zostały wyczerpane i nie mogą stanowić podstawy do nowelizacji wymienionych rozporządzeń. Ewentualne odmienne od dotychczasowego usytuowanie niektórych instytucji kultury wymagałoby nowelizacji ustawy poprzez wprowadzenie nowej delegacji, która byłaby podstawą takich działań.

Odnosząc się do kwestii środków finansowych przeznaczanych na utrzymanie Muzeum, uprzejmie informuję, iż realia prawne w rzeczowej sprawie przedstawiają się następująco:

1. Zgodnie z Ustawą z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z późn. zm.) oraz Ustawą z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 1997 r. Nr 110, poz. 721 z późn. zm.) środki finansowe potrzebne do zapewnienia działalności statutowej (środki niezbędne do rozpoczęcia i prowadzenia działalności kulturalnej oraz utrzymania obiektu, w którym działalność jest prowadzona) poszczególnych instytucji kultury zapewnia ich organizator.

2. Ustawa budżetowa, uniemożliwia przekazywanie środków finansowych przez organy administracji państwowej organizacjom samorządowym na wykonywanie zadań statutowych przez podległe im instytucje kultury. Wszyscy samorządowi organizatorzy muzeów w Polsce mają obowiązek zapewnić finansowanie tych instytucji. Jak wiadomo ewentualne wsparcie finansowe, ze strony naszego Ministerstwa jest możliwe w formie zadania celowego (np. częściowe sfinansowanie kosztów wydania katalogu wystawy itp.). Każdego roku podawane są do publicznej wiadomości, określone przez Ministra Kultury zadania priorytetowe, o realizację których mogą się ubiegać instytucje kultury, w tym również muzea.

Władze samorządowe, które przejęły z dniem 1 stycznia 1999 r. instytucje kultury, mogły ponadto do tej pory wystąpić z wnioskiem o dofinansowanie kosztów utrzymania np. muzeum. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 9 maja 2000 r. w sprawie określenia zakresu zadań w dziedzinie kultury objętych mecenatem państwa oraz szczegółowych zasad i trybu udzielania jednostkom samorządu terytorialnego dotacji na te zadania i dotacji celowych na dofinansowanie bieżących zadań własnych, związanych z prowadzeniem instytucji kultury, przejętych w dniu 1 stycznia 1999 r. (Dz.U. nr 40 z 19 maja 2000 r., poz. 463) wniosek w przedmiotowej sprawie, wraz z uzasadnieniem oraz informacjami i wskaźnikami finansowymi, według wzrostu stanowiącego załącznik nr 2 do rozporządzenia, należało kierować bezpośrednio do Wojewody w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na dany rok. Wspomniane Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 maja 2000 r. ... przedstawia szczegółowo całą procedurę uzgadniania i zatwierdzania tego typu wniosków. W ciągu 14 dni od otrzymania wniosków właściwy dla danego regionu kraju wojewoda dokonywał ich analizy i przedstawiał Ministrowi Kultury. Minister Kultury w ciągu 14 dni od dnia otrzymania wniosku zawiadamiał wojewodę i Ministra Finansów o zaakceptowanych kwotach dotacji. Po uzgodnieniu wniosków z Ministrem Kultury, wojewoda przedstawiał Ministrowi Finansów wnioski o dokonanie odpowiednich zmian w budżecie państwa.

Organizator danej instytucji danej instytucji kultury ma obowiązek poinformować dyrekcję tejże instytucji o trybie składania wniosków, zarówno w odniesieniu do dotacji celowych, jak i wniosków o dofinansowanie działalności statutowej.

Niezależnie od ewentualnych projektów przyszłych regulacji prawnych, obecne przepisy pozwalają jedynie na zawieranie dobrowolnych porozumień o współprowadzeniu instytucji kultury (w tym wypadku przez samorząd szczebla powiatowego i wojewódzkiego).

Szanowny Panie Marszałku,

Uprzejmie proszę o przekazanie mojego pisma senatorom Wiesławie Sadowskiej i Zbigniewowi Gołąbkowi.

Z poważaniem

Andrzej Celiński

* * *

Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Grzegorza Lipowskiego, złożonym na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3):

Warszawa, dnia 26.11. 2001 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Pol
skiej

W odpowiedzi na pismo sygn.: LP/043/7/01/V z dnia 21 listopada 2001 r. dotyczące oświadczenia skierowanego do Prezesa Rady Ministrów przez senatora Grzegorza Lipowskiego podczas 3 posiedzenia Senatu RP w sprawie dotowania przez Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" Domu Kultury Polskiej w Wilnie, uprzejmie informuję, z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów, że Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" jest organizacją pozarządową powołaną w lutym 1990 roku z inicjatywy Marszałka Senatu RP. Decyzje w sprawie finansowania przez Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" Domu Kultury Polskiej w Wilnie podejmowało w formie uchwał Prezydium Senatu RP.

Marek Wagner

* * *

Informację w związku z oświadczeniem senatora Jerzego Suchańskiego, złożonym na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3), przekazał Minister Edukacji Narodowej i Sportu:

Warszawa, 2001.1130

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Wielce Szanowny Panie Marszałku

W nawiązaniu do pisma z dnia 21 listopada 2001 r. LP/043/16/01/V w spawie oświadczenia złożonego przez Pana Jerzego Suchańskiego - Senatora RP podczas 3. posiedzenia Senatu RP w dniu 16 listopada 2001 r. uprzejmie informuję, iż procedurę konkursową na funkcję dyrektora jednostki badawczo-rozwojowej określa zarządzenie Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych z dnia 20 września 1991 r. w sprawie szczegółowych zasad postępowania konkursowego na funkcję dyrektora jednostki badawczo-rozwojowej (MP. Nr 32, poz. 230). Po dokonaniu szczegółowej analizy przeprowadzonego we wrześniu i październiku br. postępowania konkursowego na funkcję dyrektora Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Aparatury Badawczej i Dydaktycznej "COBRABID" w Warszawie, nie stwierdzono żadnych uchybień proceduralnych.

Jednocześnie pozwolę sobie zwrócić uwagę na fakt, iż skład komisji rozstrzygającej konkurs na funkcję dyrektora jednostki badawczo-rozwojowej określa art. 21 ust. 6 ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (j.t. Dz.U. z 2001 r., Nr 33, poz. 388), zgodnie z którym w skład komisji konkursowej wchodzą trzy osoby zatrudnione w jednostce badawczo-rozwojowej w pełnym wymiarze czasu pracy, wskazane przez jej radę naukową oraz po dwie osoby wskazane przez ministra właściwego do spraw nauki i przez organ sprawujący nadzór nad jednostką badawczo-rozwojową. Stosownie do postanowień cytowanego artykułu, w skład komisji konkursowej dokonującej wyboru kandydata na funkcję dyrektora "COBRABID" weszły trzy osoby wskazane przez Radę Naukową "COBRABID", a także po dwóch przedstawicieli Ministra Edukacji Narodowej oraz Przewodniczącego Komitetu Badań Naukowych. Fakt, iż w składzie komisji konkursowej znaleźli się reprezentanci różnych podmiotów, a wyłonienie kandydata nastąpiło w drodze tajnego głosowania, wyklucza możliwość ... "tak zwanego ustawienia" konkursu, o którym pisze Pan Senator w swoim oświadczeniu.

Po zakończeniu procedury konkursowej i wyłonieniu kandydata na funkcję dyrektora Ośrodka - stosownie do postanowień art. 21 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy - Minister Edukacji Narodowej zwrócił się do Rady Naukowej "COBRABID" o opinię dotyczącą powołania kandydata wyłonionego w drodze konkursu na funkcję dyrektora Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Aparatury Badawczej i Dydaktycznej "COBRABID" w Warszawie. Rada Naukowa wyraziła jednomyślnie pozytywną opinię w tej sprawie. Jednakże, Przewodniczący KBN - w związku z przeprowadzaną kompleksową kontrolą Ośrodka - wystąpił do Ministra o wstrzymanie decyzji o powołaniu kandydata wyłonionego w postępowaniu konkursowym na funkcję dyrektora "COBRABID". Mając na uwadze przede wszystkim zapewnienie prawidłowego funkcjonowania "COBRABID" oraz właściwej współpracy pomiędzy Komitetem Badań Naukowych, a Ministerstwem Edukacji Narodowej i Sportu w zakresie wynikającym ze sprawowanego nadzoru nad Ośrodkiem, Minister przychylił się do wniosku Przewodniczącego KBN. Po zakończeniu kontroli Ośrodka, Minister zwrócił się do Przewodniczącego KBN o przekazanie stanowiska - uwzględniającego wyniki przeprowadzonej kontroli - w kwestii powołania Pana doc. dr inż. Zdzisława Stefaniaka na okres kolejnych pięciu lat na funkcję dyrektora "COBRABID" (kopia pisma z dnia 13 listopada 2001 r. Nr DK/WP/120/644/MN/2001 w załączeniu).

Przedstawiając powyższe pragnę zapewnić, iż po otrzymaniu stanowiska Przewodniczącego KBN w sprawie, niezwłocznie przekażę Panu marszałkowi decyzję dotyczącą powołania dyrektora Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Aparatury Badawczej i Dydaktycznej "COBRABID" w Warszawie.

Z wyrazami szacunku

Krystyna Łybacka

* * *

Minister Edukacji Narodowej i Sportu przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Witolda Gładkowskiego , złożone na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3):

Warszawa, 30.11. 2001 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

W odpowiedzi na oświadczenie Pana Senatora Witolda Gładkowskiego, złożone podczas trzeciego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 listopada 2001 r. w sprawie problemów dotyczących Zespołu Szkół Ogólnokształcących z ukraińskim językiem nauczania w Białym Borze uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

W pełni podzielam opinię Pana Senatora Witolda Gładkowskiego dotyczącą roli i znaczenia Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Białym Borze. Wysoko oceniam zaangażowanie nauczycieli z Białego Boru w realizację założeń reformy systemu oświaty, a w szczególności w tworzenie podstawy programowej oraz programów do nauki języka ukraińskiego dla zreformowanej szkoły.

Znana mi jest również trudna sytuacja lokalowa i finansowa tej placówki, dla której Ministerstwo przekazywało znaczne kwoty na inwestycje z budżetu resortu w tych czasach, gdy możliwość przyznawania środków na ten cel leżała w gestii Ministra Edukacji Narodowej.

Pragnę zapewnić, że resort oświaty podejmuje wiele działań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, językowej i kulturowej uczniów należących do mniejszości narodowych w Rzeczypospolitej polskiej. Działania te wymagają jednak zabezpieczenia finansowego, dlatego też od kilku lat organy, które prowadzą szkoły dla mniejszości narodowych, otrzymują w ramach części oświatowej subwencji ogólnej dodatkowe środki na pokrycie zwiększonych kosztów bieżących utrzymania tych szkół (koszty te wynikają z organizowania dodatkowych zajęć nauki języka mniejszości oraz historii i geografii kraju macierzystego). Ponadto, po analizie rzeczywistych kosztów utrzymania szkół dla mniejszości narodowych w kontekście prognoz demograficznych, Ministerstwo wprowadziło w projekcie algorytmu naliczania części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego nowy mechanizm, umożliwiający ochronę finansową małych szkół dla mniejszości narodowych, dla których niż demograficzny często oznacza zagrożenie bytu placówki.

Jeśli chodzi o konkretne działania na rzecz Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Białym Borze to uprzejmie informuję, że w roku bieżącym poza zwiększoną subwencją Ministerstwo przyznało, na wniosek Burmistrza Białego boru i Starosty Powiatu Szczecinieckiego dodatkowe środki z jednoprocentowej rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej, przeznaczone na funkcjonowanie tej właśnie placówki.

Ustosunkowując się do kwestii zmiany organu prowadzącego trzeba stwierdzić, że jest faktem, iż po wprowadzeniu reformy administracji publicznej żadna szkoła dla mniejszości narodowych w Polsce - mimo dyskusji w tej sprawie - nie została włączona do wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 października 1998 r. w sprawie określenia wykazu szkół i placówek nie może nastąpić w trybie nowelizacji powyższego rozporządzenia.

Na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 1333 poz. 872 z późn. zm.) z dniem 1 stycznia 1999 r. mienie będące we władaniu jednostek organizacyjnych przejmowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, a stanowiące dotychczas własność Skarbu Państwa, z mocy prawa stało się mieniem komunalnym jednostek przejmujących. Tak więc z dniem 1 stycznia 1999 r. nastąpiła komunalizacja mienia jednostek oświatowych na odpowiednim poziomie samorządu terytorialnego. W tym stanie nie jest możliwe odwrócenie skutków przekazania szkół i placówek powiatom w drodze nowelizacji wymienionego wyżej rozporządzenia, przez rozszerzenie listy szkół i placówek, których prowadzenie należy do samorządu województwa. Rozporządzenie to określa jedynie szkoły i placówki, które na dzień 1 stycznia 1999 r. zostały uznane za mające znaczenie ponadregionalne i w związku z tym przekazane samorządowi jako jego zadanie.

Podtrzymuję zatem stanowisko, że w obecnym stanie prawnym przejęcie prowadzenia przez samorząd województwa szkół i placówek spoza wykazu zawartego w rozporządzeniu, jest możliwe, jednak powinno ono nastąpić na zasadzie powierzenia przez właściwy powiat tego zadania samorządowi województwa w trybie art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91, poz. 578 z późn. zm.). Porozumienie pomiędzy powiatem i samorządem województwa powinno regulować m.in. sposób finansowania powierzonych zadań i kwestie korzystania z mienia szkolnego, stanowiącego od 1 stycznia 1999 r. własność powiatu.

Wyrażam nadzieję, że powyższe wyjaśnienia ułatwią zainteresowanym stronom, to znaczy samorządom terytorialnym właściwego szczebla i społeczności lokalnej, znaleźć wspólnie rozwiązanie omawianego problemu i uzgodnić odpowiednie działania organizacyjne i formalne.

Z wyrazami szacunku

Krystyna Łybacka

* * *

Informację w związku z oświadczeniem senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka, złożonym na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3), przekazał Minister Pracy i Polityki Społecznej:

Warszawa, dn. 3 grudnia 2001 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

W związku z przekazanymi przy piśmie z dnia 21 listopada br., znak: Lp/043/26/01/V oświadczeniami złożonymi przez senatorów Zbigniewa Gołąbka i Wiesławę Sadowską podczas 3 posiedzenia Senatu RP w dniu 16 listopada 2001 r. dotyczącymi niedoboru środków finansowych na uregulowanie zobowiązań Powiatowego Urzędu Pracy w Radomiu oraz Szydłowcu uprzejmie informuję, co następuje:

Niedobór środków Funduszu Pracy i związane z tym opóźnienia w refundowaniu przez powiatowe urzędy pracy pracodawcom wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom i opłaconych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne oraz finansowaniu aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu, w tym prac interwencyjnych i robót publicznych wynika z bardzo napiętej sytuacji finansowej Funduszu Pracy i dotyczy wszystkich urzędów pracy. Przyjęty przez Sejm RP w ramach ustawy budżetowej na 2001 r. plan Funduszu Pracy okazał się bowiem nierealny, gdyż faktyczne wydatki i świadczenia dla bezrobotnych są znacznie wyższe.

Kredyty jakie w br. mógł zaciągnąć Prezes Krajowego Urzędu Pracy - dysponent Funduszu Pracy - poprawiły płynność Funduszu Pracy, jednak są niewystarczające dla uregulowania wszystkich zobowiązań.

W celu uregulowania jeszcze w bieżącym roku wszystkich wymagalnych zobowiązań ciążących na powiatowych urzędach pracy, Rada Ministrów przyjęła w dniu 27 listopada br. projekt nowelizacji tegorocznej ustawy budżetowej. Projekt ten przewiduje m. in. przyznanie dodatkowej dotacji dla Funduszu Pracy w kwocie 600 mln zł., co umożliwia uregulowanie wszystkich zobowiązań, których termin płatności upływałby z końcem br.

Projekt tej ustawy przewiduje również zwiększenie środków w budżetach wojewodów z przeznaczeniem na opłacenie przez powiatowe urzędy pracy zaległych składek na ubezpieczenie zdrowotne za bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku lub stypendium.

Wyrażam przekonanie, że Parlament w trybie pilnym rozpatrzy i przyjmie projekt tej ustawy, co umożliwi uregulowanie przez powiatowe urzędy pracy istniejących zobowiązań.

Pragnę jednocześnie poinformować Pana Marszałka, że przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu RP projekt ustawy budżetowej na 2002 r., w tym planu finansowego Funduszu Pracy przewiduje wzrost wydatków na zasiłki dla bezrobotnych oraz zasiłki i świadczenia przedemerytalne o 1.653 mln zł., tj. o 24% mln zł, co wydaje się kwotą realną.

Informując o powyższym

Jerzy Hausner

* * *

Prezes Krajowego Urzędu Pracy przekazał oświadczenie senatorów Wiesławy Sadowskiej i Zbigniewa Gołąbka, złożone na 3. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 3):

Warszawa, 3 grudnia 2001 r.

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Odpowiadając na Pana pismo LP/043/28/01/V z 21 listopada br. w sprawie zajęcia stanowiska wobec wspólnego oświadczenia Pani Senator Wiesławy Sadowskiej i Pana Senatora Zbigniewa Gołąbka, złożonego 16 bm. podczas 3. posiedzenia Senatu RP, pozwolę sobie przedstawić Panu Marszałkowi szczegółowe omówienie sytuacji Funduszu Pracy i towarzyszących jej okoliczności. Oświadczenie Senatorów odnosi się do kilku zagadnień formalnych, wymagających obszernych wyjaśnień, zatem tekst odpowiedzi został podzielony zgodnie z tymi odniesieniami.

1. Zasady tworzenia i wydatkowania Funduszu Pracy.

1.1. Wielkość Funduszu Pracy jest ustalana przez Parlament w trakcie prac nad budżetem i zapisywana w ustawie budżetowej na dany rok. Wydatki Funduszu podlegają rygorom tej ustawy oraz: ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu i ustawy o finansach publicznych. Dysponentem Głównym Funduszu jest Prezes Krajowego Urzędu Pracy, którego zadania w tej materii określają przepisy wspomnianych ustaw i który jest ponadto zobowiązany do dysponowania środkami z uwzględnieniem dodatkowych przepisów zawartych w rozporządzeniach wydanych na podstawie wymienionych ustaw.

1.2. Dochód Funduszu Pracy stanowią składki pracodawców (2,45% funduszu płac) oraz dotacja budżetowa. Celem dotacji jest przede wszystkim finansowanie wydatków związanych z zasiłkami i świadczeniami przedemerytalnymi.

Fundusz Pracy ma ustawową możliwość zaciągania kredytu w wysokości 8,33% (wyjątkowo 12,5% w roku 2001) na pokrycie bieżących zobowiązań w przypadku niedoborów grożących utratą płynności. Kredyt spłacany jest z bieżących dochodów Funduszu.

Ponadto, art., art. 39 i 41 ustawy budżetowej przewidują możliwość pokrywania niedoboru środków Funduszu Pracy z niewykorzystanych kwot przewidzianych na dofinansowanie programu SAPARD oraz na obsługę długu publicznego - łącznie 150 mln złotych.

1.3. Tryb podziału limitów Funduszu Pracy wynika z zapisów art. 57a ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 20 marca 2001 roku w sprawie algorytmu przekazywania środków Funduszu Pracy samorządom wojewódzkim i powiatowym.

Przekazywane starostom (i prezydentom miast na prawach powiatu) limity przyjmują trzy formy:

(1) wypłat obligatoryjnych, do których należą zasiłki i inne świadczenia należne osobom bezrobotnym z różnych tytułów ustawowych; wypłaty są dokonywane według zapotrzebowania powiatów,

(2) środków wyliczonych według matematycznego wzoru podziału, popularnie zwanego algorytmem, przewidzianych na finansowanie lokalnych programów aktywizacji osób bezrobotnych (aktywnych form przeciwdziałania skutkom bezrobocia); limit ustalany odrębnie dla poszczególnych powiatów i nie może ulec zmianie w trakcie roku budżetowego.

(3) dodatkowych środków pozostających do dyspozycji Prezesa Krajowego Urzędu Pracy (w tym roku 20% środków przewidzianych w ustawie budżetowej na programy aktywne, co stanowiło około 140 mln zł), które są przeznaczone na dofinansowanie lokalnych projektów przeciwdziałania bezrobociu.

2. Mechanizmy podziału środków Funduszu Pracy na aktywne przeciwdziałanie skutkom bezrobocia

2.1. Algorytm jest sztywnym wzorem matematycznym. Jego mechanizm uwzględnia mnożniki wynikające z warunków lokalnego rynku pracy (stopa bezrobocia, liczba bezrobotnych, liczba długotrwale bezrobotnych, liczba bezrobotnych bez prawa do zasiłku, liczba bezrobotnych absolwentów), które po odniesieniu do kwoty Funduszu Pracy przeznaczonej na aktywne programy rynku pracy dają w efekcie ostateczną kwotę limitu.

Limit jest ustalany dla każdego powiatu odrębnie w oparciu o dane zgromadzone na dzień 30 września roku poprzedzającego wyliczenie - nie ma wbudowanego mechanizmu reagowania na szczególne warunki panujące na lokalnych rynkach pracy po tej dacie. Daje to, z jednej strony, wyrównanie poziomu startu wszystkich powiatów (z odpowiednim wspomożeniem tych, które znajdują się na liście dotkniętych bezrobociem strukturalnym) ale - z drugiej - nie pozwala na uwzględnienie szeregu specyficznych czynników lokalnych i zmianę raz obliczonej kwoty.

2.2. Dostęp do rezerwy mają starostowie przedstawiający propozycje konkretnych działań przewidzianych przez siebie na lokalnym rynku pracy dla usunięcia specyficznego zagrożenia. W przeciwieństwie do algorytmu, który jest powszechny, rezerwa jest ograniczona do projektów przynoszących wysoką (relatywnie) aktywność wydatkowania środków publicznych i aplikowanych na obszarach dotkniętych znacznym bezrobociem. Przyjęcie projektu do finansowania kończy się podpisaniem kontraktu pomiędzy Prezesem Krajowego Urzędu Pracy i starostą (prezydentem miasta na prawach powiatu).

2.3. Limity wyliczone w oparciu o algorytm są przekazywane starostom i prezydentom miast na prawach powiatu raz w roku w postaci decyzji finansowych, a wielkość i kierunki wydatków ustala starosta (prezydent) po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia.

Limity pochodzące z rezerwy i wynikające z zawartych umów podlegają ich rygorom i muszą być realizowane zgodnie z zasadami w nich przyjętymi - starosta (prezydent) nie ma możliwości dokonania odstępstw o ile nie wynegocjuje zmiany samej umowy.

3. Sytuacja finansowa Funduszu Pracy

3.1. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wypłaty zasiłków i innych świadczeń z grupy wydatków obligatoryjnych (tzw. pasywnych) mają pierwszeństwo przed wypłatami związanymi z programami fakultatywnymi (tzw. aktywnymi).

Rodzi to bardzo poważne konsekwencje, które ważą na gospodarce środkami:

Fundusz Pracy jest uchwalany jako całość i wobec tego każde zwiększenie wydatków pasywnych ponad roczny plan budżetu zmniejsza automatycznie możliwość finansowania aktywnych form przeciwdziałania skutkom bezrobocia.

3.2. Opisana sytuacja towarzyszy Funduszowi Pracy od dwóch lat, a w ubiegłym roku stała się bezpośrednim powodem wypowiedzenia kontraktów zawartych ze starostami na dofinansowanie lokalnych programów.

Z tej samej przyczyny także w bieżącym roku finansowanie programów z rezerwy Prezesa Krajowego Urzędu Pracy zostało podjęte w niewielkim jedynie stopniu około 5% - ograniczając się głównie do finansowania robót publicznych na terenach dotkniętych klęską powodzi i, między innymi, krajowego programu "Młodzież dla historii" adresowanego do młodych bezrobotnych.

3.3. Przepisy ustawy o finansach publicznych stanowią, że:

(1) zmiana poziomu wydatków w ciągu roku budżetowego wymaga zmiany planu rocznego, to jest ustawy budżetowej,

(2) Prezes Krajowego Urzędu Pracy nie ma możliwości zwiększania poziomu wydatków ani limitów ponad poziom wskazany w ustawie budżetowej, nie może także dopuścić do wydatkowania środków jeżeli ma świadomość braku pokrycia w odpowiednich źródłach dochodów.

Dysponenci Funduszu mają wobec tego bardzo ograniczone możliwości finansowania przedsięwzięć aktywizujących osoby bezrobotne, a wykorzystana w ubiegłym i bieżącym roku możliwość zaciągnięcia kredytu pozwala jedynie na utrzymanie płynności finansowej Funduszu Pracy.

3.4. Z posiadanych danych oraz szacunkowych przewidywań stanu Funduszu Pracy na koniec roku wynika, że niedobór środków sięgnie w tym roku poziomu 839,3 mln złotych, to jest około 10% zaplanowanych na 2001 rok wydatków.

Na niedobór składa się: 350 mln zł zasiłków i świadczeń przedemerytalnych, 310 mln zł refundacji wynagrodzeń młodocianych, 140 mln zł zobowiązań z tytułu umów zawartych o zrealizowanie aktywnych form przeciwdziałania skutkom bezrobocia i 39,3 mln zł innych wydatków. Ponadto, około 1120 mln zł zobowiązań obciąży budżet 2002 roku.

Szanowny Panie Marszałku!

Odnosząc się do konkretnych problemów przywołanych przez Senatorów, autorów oświadczenia, pragnę podkreślić, że nie odbiegają one w swych rozmiarach od tych, które są udziałem innych powiatów o wysokiej stopie bezrobocia.

Z całą pewnością brak środków w powiecie radomskim jest dotkliwy, jednak z całą pewnością jego sytuacja jest nieco lepsza niż w innych powiatach. Przekazując środki na wydatki związane z aktywnymi formami przeciwdziałania skutkom bezrobocia braliśmy pod uwagę fakt znacznej koncentracji terytorialnej problemów towarzyszących wysokiemu bezrobociu i w związku z tym realizacja płatności z tego tytułu w Radomiu sięga 79% przy około 55% średniej w kraju.

Proszę pozwolić, ze zakończę refleksję osobistą. Czuję się do niej upoważniona w związku z ogólnym charakterem samego oświadczenia, związanym bardziej z tegoroczną sytuacją budżetu Państwa niż z zadaniami dysponenta Funduszu pracy.

Restrukturyzacja zatrudnienia w kraju, w którym w 1/3 powiatów stopa bezrobocia przekracza 20%, ponad 70% bezrobotnych nie ma kwalifikacji niezbędnych do podjęcia zatrudnienia a 30% bezrobotnych to ludzie poniżej 25 roku życia - będzie trwała wiele lat i będzie wymagała rzeczywistej realizacji strategii zatrudnienia oraz wytężonej pracy służb zatrudnienia przy wykonywaniu wszystkich ciążących na nich zadań - nie tylko na tych związanych z wydatkami z Funduszu Pracy. W tym sensie rozumiem i popieram dążenia Pani Senator Wiesławy Sadowskiej i Pana Senatora Zbigniewa Gołąbka do zaplanowania nakładów na przyszły rok w takiej wysokości aby uniknąć sytuacji, której świadkami byliśmy w ciągu ostatnich dwóch lat.

Jednak, przy tak wielkim nagromadzeniu problemów, o sukcesie będzie decydowało - jak w całej Europie - nie rozproszenie środków pomiędzy lokalne rynki pracy ale skoncentrowanie się na krajowych programach uwzględniających najważniejsze priorytety polityki społecznej, regionalnych strategiach rozwoju i systemowej przebudowie rynku pracy.

Z wyrazami szacunku

p.o. PREZES

KRAJOWEGO URZĘDU PRACY

Barbara Banasiak

* * *

Minister Finansów przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Henryka Stokłosy, złożonym na 2. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 1):

Warszawa, 2001.12.03

Pan
Longin Pastusiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Warszawa

Szanowny Panie Marszałku

W związku z pismem Pana Marszałka z dnia 31 października 2001 r. Nr LP/043/1/01/V i oświadczeniem złożonym przez senatora Henryka Stokłosę w sprawie sytuacji finansowej gminy Okonek uprzejmie informuję Pana Marszałka, że zgodnie z art. 3 pkt 3a ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 (Dz.U. Nr 150, poz. 983 z późn. zm.), dochodem budżetu gminy jest udział w podatku dochodowym od osób fizycznych, w wysokości 27,6% wpływów z tego podatku od osób zamieszkałych na terenie gminy.

Minister Finansów każdego roku przekazuje gminom informację o planowanej kwocie ich udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych. Informacja ta nie ma charakteru dyrektywnego, a jedynie informacyjno-szacunkowy, ponieważ dochody podatkowe planowane są w budżecie państwa na podstawie szacunków i prognoz. Natomiast realizacja dochodów może być większa lub mniejsza, w porównaniu z planem, z powodów, na które Minister Finansów nie ma bezpośredniego wpływu. Faktyczne dochody gmin z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych mogą być zatem także większe lub mniejsze od tych wielkości, które wynikają z informacji podanej przez Ministra Finansów. Wysokość kolejnych rat udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od wielkości wpływów z tego podatku za dany miesiąc w skali całego kraju. Dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego z tytułu udziału we wpływach z ww. podatku za poszczególne miesiące są bowiem realizowane w analogicznym stopniu, jak dochody budżetu państwa z tego tytułu.

W przypadku, gdy wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych są niższe od zaplanowanych w ustawie budżetowej, zarówno budżet państwa jak i gminy, uzyskują niższe dochody niż planowano.

W części dotyczącej wydatków poniesionych na wprowadzenie w roku 2000 nowych zasad wynagradzania nauczycieli w oparciu o znowelizowaną ustawę - Karta Nauczyciela, uprzejmie informuję, że Ministerstwo Edukacji Narodowej wyliczyło dla Miasta i Gminy Okonek należne środki na pokrycie w 2000 r. skutków znowelizowanej ustawy - Karta Nauczyciela dla 100,23 etatów nauczycielskich w kwocie 406.352 zł. Z tego w części oświatowej subwencji ogólnej Gmina otrzymała środki w wysokości 134.512 zł (rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego Dz.U. Nr 111, poz. 1284 oraz z roku 2000 Nr 6, poz. 74). W formie dotacji przekazanej z budżetu wojewody wielkopolskiego Miasto i Gmina Okonek otrzymało kwotę 26.744 zł. Pozostałą kwotę, tj. 245.096 zł otrzymało z dodatkowych środków części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego, w celu sfinansowania skutków wdrożenia zmian w wykazie stanowisk nauczycielskich w wyniku nowelizacji ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jednolity - Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 z późn. zm.). Jak więc wynika z powyższych wyjaśnień, Miasto i Gmina Okonek otrzymało w roku 2000 całą należną kwotę, którą wyliczyło Ministerstwo Edukacji Narodowej.

W dniu 12 kwietnia br. na rachunek bankowy Miasta i Gminy Okonek przekazano kwotę 15.045 zł, tj. ustawowe odsetki od nie przekazanej w ustawowym terminie, tj. do dnia 6 października 2000 r. całej - wyliczonej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej - kwoty środków na pokrycie skutków znowelizowanej w roku 2000 ustawy - Karta Nauczyciela.

Odnośnie obniżenia wysokości dotacji celowych na zadania własne i zadania z zakresu administracji rządowej realizowane przez gminę Okonek, uprzejmie informuję, że w ustawie budżetowej na rok 2001 dla województwa wielkopolskiego zostały zaplanowane w dziale 853 - Opieka społeczna dotacje celowe na finansowanie zadań z zakresu administracji rządowej zleconych gminom w wysokości 196.091 tys. zł.

Dotacje te zostały przeznaczone na wypłaty zasiłków z pomocy społecznej oraz opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej a także na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne za osoby rezygnujące z pracy w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad ciężko chorym członkiem rodziny, ponadto na finansowanie działalności ośrodków wsparcia, ośrodków pomocy społecznej oraz usług opiekuńczych świadczonych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Podziału dotacji na poszczególne gminy dokonuje samodzielnie Wojewoda Wielkopolski.

Ponadto, w toku wykonywania budżetu, decyzjami Ministra Finansów, na wnioski Ministra Pracy i Polityki Społecznej, uzgodnionymi z wojewodą - budżet województwa wielkopolskiego został zwiększony z następujących rezerw:

- na zasiłki z pomocy społecznej, dotacje dla samorządu województwa na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej oraz dotacje na wspieranie programów ponadregionalnych, regionalnych i lokalnych służących realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej - o kwotę 12.000 tys. zł,

- na uzupełnienie środków na składki na ubezpieczenie zdrowotne za osoby pobierające niektóre świadczenia z pomocy społecznej oraz za bezrobotnych bez prawa do zasiłku - o kwotę 2.780 tys. zł.

Ponadto informuję, że zgodnie z art. 18 ust. 3 i ust. 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 z późn. zm.), wydatki związane z finansowaniem oświetlenia dróg publicznych, dla których gmina nie jest zarządcą oraz oświetlenia dróg publicznych krajowych, wojewódzkich i powiatowych w granicach miast na prawach powiatu pokrywane są z budżetu państwa. Szczegółowe zasady i tryb przekazywania tych środków z budżetu państwa do poszczególnych gmin określone zostały w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 7 kwietnia 1999 r. w sprawie zasad i terminów przekazywania z budżetu państwa środków na finansowanie oświetlenia dróg publicznych, dla których gmina nie jest zarządcą, oraz na finansowanie oświetlenia dróg publicznych krajowych, wojewódzkich i powiatowych w granicach miast na prawach powiatu (Dz.U. Nr 35, poz. 326). W rozporządzeniu przyjęto zasadę refundacji poniesionych wydatków na podstawie przedłożonych rachunków oraz dowodów uiszczonej należności.

W ustawie budżetowej na 2001 r. na finansowanie oświetlenia zaplanowane zostały środki w wysokości 384.904 tys. zł, w tym na wydatki bieżące 335.860 tys. zł - na finansowanie kosztów energii elektrycznej pobranej przez punkty świetlne oraz koszty ich utrzymania, oraz na wydatki inwestycyjne 49.044 tys. zł - na finansowanie budowy nowych punktów świetlnych.

Dysponentami środków na finansowanie oświetlenia drób publicznych są poszczególni wojewodowie, a więc w przypadku gminy Okonek jest to Wojewoda Wielkopolski. W budżecie Wojewody Wielkopolskiego na ten cel zapisana została kwota 29.290 tys. zł, z tego na wydatki bieżące 26.823 tys. zł i na wydatki inwestycyjne 2.467 tys. zł.

Wykorzystanie środków na oświetlenie w województwie wielkopolskim za I półrocze 2001 r. wynosiło 51,7% zaś za trzy kwartały (01.01-30.09.2001 r.) 58,7%, a więc jest stosunkowo niskie.

Pragnę również dodać, że w przygotowywanej obecnie nowelizacji budżetu 2001 r. zaplanowano dodatkowe środki na finansowanie oświetlenia dróg w 2001 r. w wysokości 53.017 tys. zł, w tym dla województwa wielkopolskiego 2.129 tys. zł.

Kwestia dofinansowania gmin dotacją celową z budżetu państwa w zakresie realizowania przez gminy zadania własnego, jakim jest wypłata dodatków mieszkaniowych, uregulowana jest w rozdziale 6 art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 3 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. Nr 20, poz. 787 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem "gminy otrzymują dotacje celowe z budżetu państwa na dofinansowanie zadania, o którym mowa w ust. 1, w granicach kwot określonych na ten cel w ustawie budżetowej".

Należy również zauważyć, że zgodnie z zasadami ogólnymi finansów publicznych, zawartymi w Dziale I, rozdział 4 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r., o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 z późn. zm.), "wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej (...)", o czym stanowi art. 28 ust. 1 tej ustawy.

W ustawie budżetowej na 2001 r. na dotacje celowe dla gmin na dofinansowanie wypłat dodatków mieszkaniowych zaplanowana została kwota 550.000.000 zł. Środki te zostały już w całości rozdysponowane.

W okresie dwóch kwartałów bieżącego roku - na podstawie decyzji Ministra Finansów - budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 358.894.249 zł, tj. w wysokości wnioskowanej przez wojewodów.

W III kwartale br. - w związku z koniecznością ograniczenia limitów wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej ze względu na wyjątkowo trudną sytuację budżetu państwa - budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 92.679.939 zł, stanowiącą ok. 50% kwoty wnioskowanej.

Wojewodowie, zgodnie z przepisem zawartym w rozdziale 6, art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. z 1998 r. nr 120, poz. 787 z późn. zm.), są zobowiązani do przekazania decyzji gminom proporcjonalnie do kwot zapotrzebowania na dotację wynikającą z wniosków gmin o jej przyznanie, a zatem wojewodowie dokonali zwiększenia budżetów gmin o kwoty odpowiednio niższe w stosunku do kwot przez nie wnioskowanych.

Decyzją Ministra Finansów z dnia 5.10.2001 r., budżety wojewodów zwiększone zostały o kwotę 98.425.812 zł, z przeznaczeniem na dotacje celowe dla gmin na dofinansowanie wypłat omawianego świadczenia w IV kwartale 2001 r. Kwota ta pokrywa zgłoszone przez wojewodów zapotrzebowanie na dotację na IV kwartał br. w ok. 47%. Oznacza to, iż wojewodowie - analogicznie jak w III kwartale br. - dokonali podziału kwoty dotacji na poszczególne gminy w sposób określony w artykule 45 ust. 3 ustawy, o której mowa wyżej.

W związku z wyczerpaniem limitu wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej na 2001 r. na omawiany cel, należy stwierdzić, iż brak jest możliwości zwiększenia budżetów wojewodów o dodatkowe środki, które mogłyby być przeznaczone w br. na dofinansowanie przez gminy wypłat dodatków mieszkaniowych.

Odnośnie realizacji wpływów z tytułu opłaty skarbowej informuję, że do dnia 31 grudnia 2000 r. wpływy z opłaty skarbowej od umów sprzedaży (zamiany) nieruchomości przekazywane były na rachunek budżetu gminy, na obszarze, której położona była nieruchomość. We wszystkich innych przypadkach czynności cywilnoprawnych dokonywanych przed notariuszem, pobraną przez płatnika opłatę skarbową przekazywano na rachunek gminy, na terenie której znajdowała się kancelaria notarialna.

Stan ten uległ zmianie z dniem 1 stycznia 2001 r., kiedy znowelizowano ustawę o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999-2001 przez dodanie art. 16 a) określającego nowe zasady dystrybucji podatku od czynności cywilnoprawnych, niezależnie od tego, czy pobierany jest przez płatnika - notariusza, czy wpłacany bezpośrednio do urzędu skarbowego. Zgodnie z jego brzmieniem wpływy z podatku od czynności cywilnoprawnych są odprowadzane:

1) od czynności cywilnoprawnych, których przedmiotem jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego oraz wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawo do domu jednorodzinnego i prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na położenie nieruchomości,

2) od umowy spółki - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której spółka ma siedzibę,

3) od umów sprzedaży rzeczy i pozostałych praw majątkowych - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę nabywcy, a jeżeli jedynie zbywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w kraju - na rachunek budżetu gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zbywcy, jeżeli zaś żadna ze stron nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w kraju - według miejsca dokonania czynności,

4) od umowy sprzedaży przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa albo jego zorganizowana część,

5) od pozostałych czynności cywilnoprawnych - na rachunek budżetu gminy, na obszarze której położony jest właściwy miejscowo urząd skarbowy.

W konsekwencji nastąpiła racjonalizacja zasad dotyczących dystrybucji wpływów z podatku od czynności cywilnoprawnych, która przyniosła także realny wzrost dochodów gmin wiejskich, do tej pory w znacznej mierze ich pozbawionych. Dodatkowo wyeliminowana została niekorzystna praktyka uznaniowego, a czasem wręcz dowolnego przekazywania wpływów dla poszczególnych gmin.

Gorsza, w stosunku do ubiegłego roku, realizacja wpływów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty skarbowej w ocenie Ministerstwa Finansów w głównej mierze jest pochodną sytuacji gospodarczej kraju, skutkującą mniejszą liczbą dokonywanych transakcji podlegających opodatkowaniu.

Poziom wskaźnika wzrostu dochodów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty skarbowej w latach 2000-2001 w poszczególnych gminach może być bardzo zróżnicowany. Fakt, iż w niektórych gminach wystąpi w 2001 r. wzrost, a w innych spadek wpływów w stosunku do roku poprzedniego jest zakładanym efektem dokonanych zmian, których celem była dywersyfikacja wpływów.

Niezależnie od tego, ostateczne wnioski dotyczące ewentualnego wzrostu lub spadku wpływów z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych, można będzie przedstawić dopiero po uzyskaniu danych za cały 2001 r.

Z poważaniem

Z upoważnienia

MINISTRA FINANSÓW

Jacek Uczkiewicz

Podsekretarz Stanu


Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment