Powrót do głównego dokumentu

Słowo Liban wywołuje u przeciętnego Polaka nieodparte skojarzenie z trwającą do niedawna, blisko 20-letnią wojną, o której niemal codziennie informowała prasa i telewizja.

Jednak zdając sobie sprawę z niedługiego czasu, jakim dysponuję, nie chcąc nadużywać Państwa uprzejmej uwagi, pozwolę sobie zaledwie wspomnieć o takich wybitnych osobowościach, jak wieszcz Juliusz Słowacki, który przebywając w Libanie napisał jeden z najdoskonalszych swych utworów Anhelii. Pragnę wspomnieć także ojca jezuitę Maksymiliana Ryłło, inicjatora i twórcę pierwszego Uniwersytetu Katolickiego na Bliskim Wschodzie - Kolegium Azjatyckiego, istniejącego do dziś pod nazwą Uniwersytetu Świętego Józefa. Zresztą życiorys charyzmatycznej postaci ojca Ryłły, misjonarza, mógłby z powodzeniem posłużyć za scenariusz porywającego filmu.

Ostateczny wyjazd uchodźców polskich z Libanu nastąpił w lipcu 1950 r. i dodatkowo zimą 1951 r. Potem los rozrzucił ich po całym świecie, ale z ogólnej liczby około 6-ciu tysięcy, tylko 607 osób poddało się repatriacji i wróciło do Polski. Dziś pozostała w Libanie garstka około 200 osób, trochę starej emigracji, tudzież kobiet zamężnych z Libańczykami, Polaków mających pracę w Libanie, oraz księży i zakonników, a także pewna liczba zabłąkanych dusz i osób nie zaliczonych przez Anglików na wyjazd.

Ośrodkiem spotkań emigrantów w tamtym okresie było poselstwo Rzeczypospolitej, gdzie kilka razy w roku zbierano się dla uczczenia rocznic narodowych i świąt, zwykle poprzedzanych nabożeństwami odprawianymi w bejruckich kościołach. Miejscem spotkań Polaków, zwłaszcza podczas uroczystości Zaduszek był również cmentarz uchodźców polskich w Bejrucie, urządzony na terenie ofiarowanym przez Radę Miejską Bejrutu, pismem Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z dnia 24 czerwca 1947 r.

Poselstwo w okrojonym składzie - poseł Zawadowski, wicekonsul Kowalski i sekretarz Irena Komornicka - nadal wydawało tygodnik "Przelotem", a oddział wydawnictwa "Reduta" publikacje "Sprawy Bliskiego Wschodu".

Z chwilą cofnięcia przez rząd Republiki Libańskiej w 1954 r. uznania dla Rządu Polskiego w Londynie - a był to ostatni na świecie rząd, który cofnął to uznanie - uległa też zmianie obsada polskiej placówki dyplomatycznej i siłą rzeczy przestała być ona ogniskiem działalności emigracyjnej we wszystkich jej formach. Odtąd Polki i ich rodziny przybywające do ambasady celem załatwienia formalności konsularno-wizowych traktowani byli jak zwykli petenci.

Zakończenie 17-letniej wojny w Libanie i przemiany ustrojowe w Polsce w 1989 r. znacząco i pozytywnie odmieniły życie polskiej emigracji. Mogła się już ona w miarę swobodnie ze sobą kontaktować, tym bardziej, że po latach reżimu komunistycznego ambasady RP otworzyły się dosłownie dla Polaków, a to za sprawą ówczesnego radcy polskiej placówki dyplomatycznej Piotra Kowalskiego. Z jego to inicjatywy ambasada na powrót stała się miejscem spotkań Polaków dla uczczenia świąt narodowych.

Podczas pamiętnej uroczystości z okazji święta Konstytucji 3 Maja w 1991 r., obecne tam panie, Teresa Dedenji i Anna Saleh zaproponowały zgromadzonym gościom, aby spotkania Polonii odbywały się regularnie w ambasadzie w każdą pierwszą sobotę miesiąca. Odzew na ten apel był entuzjastyczny i ta forma spotkań przetrwała do dziś, a nawet rozwinęła się z biegiem lat, a wszystko to dzięki gościnności ambasady, która udostępnia nam salę biblioteki wraz z księgozbiorem, gdyż nie mamy możliwości finansowych, aby stworzyć własną siedzibę na wzór Domu Polskiego.

Choć skład osobowy Komitetu Cmentarnego zmieniał się z biegiem lat, miejsce spoczynku naszych rodaków wciąż stanowi przedmiot troski i wytężonej pracy społeczności polskiej w Libanie, które dzięki dobrowolnym datkom, a zwłaszcza rodzin zmarłych i odpisom z funduszu naszej Wspólnoty, a pod czujnym okiem niezwykle zaangażowanej pani Marii Sikorskiej-Iskandar, wieloletniej członkini zarządu Wspólnoty, jest utrzymywane w nienagannym porządku, choć prawdą jest też, że cmentarz wymaga nieustannych prac porządkowych i renowacyjnych, gdyż co jakiś czas ulega dewastacji bądź przez wrogich nam ludzi, bądź przez agresywny klimat, dlatego w tej sprawie nie ustajemy w prośbach o środki do sponsorów cmentarza, w tym ostatnio do Rady Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa w Warszawie.

Mając na uwadze, że potomkowie starej emigracji w zasadzie nie mówią po polsku i znajomość ojczyzny ich matek jest nikła, główną uwagę musimy skupić na naszych dzieciach. Wytrwale, choć nie jest to łatwe, pracujemy nad zachowaniem świadomości tego pokolenia ich polskiego pochodzenia, poprzez pogłębianie znajomości spuścizny kulturalnej i historycznej kraju przodków, a co najważniejsze, znajomości języka polskiego.

Od 1992 r. działa przy stowarzyszeniu szkoła kultury i języka polskiego. Możliwość prowadzenia zajęć w prawdziwie szkolnych warunkach zawdzięczamy nieocenionemu bratu Władysławowi z zakonu Braci Szkolnych, dzięki któremu udostępniane są nam nieodpłatnie w piątki po południu klasy szkolne w centrum Bejrutu. Brat Władysław jest honorowym dyrektorem naszej szkółki, a z ramienia zarządu aktualnie odpowiada za oświatę pani Izabela Ayat.

Pod względem finansowym szkoła wspierana jest przez ambasadę RP. Pewne stałe kwoty są odpisywane z funduszu składkowego Wspólnoty, jak również od rodziców uczniów pobierane są symboliczne opłaty tak zwanego czesnego. Dzięki temu zatrudnione aktualnie dwie nauczycielki mogą otrzymywać skromną rekompensatę za swą trudną pracę i dojazdy do szkoły.

Mamy wielkie ambicje w stosunku do naszej młodzieży szkolnej w kwestii jak najlepszego poznania tysiącletniej historii i tradycji naszej ojczyzny. Pragnieniem naszym jest, aby młodzi Polacy w Libanie czuli się pełnoprawnymi obywatelami Rzeczypospolitej. W czasach, gdy słowo patriotyzm niewiele znaczy w młodzieżowej subkulturze, nasze dzieci z dumą odnoszą się do symboli polskości, takich jak Orzeł Biały czy Biało-Czerwona. Czują się Polakami, a nawet Europejczykami już teraz, gdy w kraju naszym dopiero mówi się o tym, że do tej Europy wchodzimy.

Z kolei w marcu corocznie organizujemy spotkania seniorek Polonii, które ze względów zdrowotnych oraz komunikacyjnych nie zawsze mogą czynnie uczestniczyć w bieżącym życiu Wspólnoty. Informujemy je wtedy o tym, co wydarzyło się w ciągu minionego roku, ponadto własnoręcznie przygotowujemy upominki dla starszych pań i, oczywiście, wypieki własnej roboty.

Dzień Dziecka dotychczas gromadził całe nasze rodziny w malowniczo położonym Don Bosko na terenie klasztoru ojców salezjanów w cieniu lasu piniowego, chroniącego przed czerwcowym skwarem. Po nabożeństwie w języku polskim odbywały się familijne biesiady, gdzie niejako z konieczności, przy zaimprowizowanych stołach, odbywały się rozmowy w języku polskim. Korzystaliśmy z tej miłej formy życia społecznego dzięki księżom salezjanom z Polski. Teraz, gdy ich zabrakło w Libanie, musimy na własną rękę starać się zapełnić tę lukę w życiu religijnym, a nie jest to łatwe. Ksiądz Józef Ciunajtis z zakonu bernardynów prowadził we wszelkich formach działalność duszpasterską. Odprawiana była gościnnie co niedzielę Msza św. w języku polskim w Kościele Santa Terra.

Trzy roczniki dzieci przygotowano do pierwszej Komunii świętej, z uroczystym udzieleniem tego sakramentu. Obecnie nawet odbycie spowiedzi świętej u miejscowych kapłanów nastręcza wiele trudności z racji bariery językowej.

Nasz kalendarz działalności w bieżącym roku przewiduje po wakacjach uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego w październiku. Natomiast listopad to oczywiście uroczystości Wszystkich Świętych na cmentarzu uchodźców polskich w Bejrucie, gdzie aktualnie spoczywają szczątki 122 osób - wspólne modlitwy za zmarłych, składanie wieńców, zapalenie zniczy - to zwyczajowy scenariusz tej uroczystości. Dbamy o to, aby na żadnej mogile nie zabrakło bodaj symbolicznego kwiatka i światełka. Od kilku lat obchody te uświetnia swą obecnością Kompania Honorowa Wojska Polskiego sił pokojowych ONZ, stacjonujących w Libanie Południowym.

Grudzień to okres oczekiwania na narodzenie Bożej Dzieciny, a dla nas chyba najbardziej wzruszający czas, albowiem wtedy odżywają wszystkie ciepłe wspomnienia z dzieciństwa i najsilniej doskwiera tęsknota za rodziną i ojczyzną. Nie odczuwa się w Libanie tej atmosfery przedświątecznej krzątaniny, nie widzi się choinek znoszonych do domów w mroźne popołudnia i prószącego śniegu. Owszem, dekoracje sklepów i ulic zachęcają do wzmożonych zakupów, ale to wszystko.

Organizujemy tę wieczerzę zgodnie z zasadą pierwszych Chrześcijan, a więc każdy przynosi z domu jakąś potrawę. Po modlitwie i wspólnym dzieleniu się opłatkiem spożywamy w skupieniu tradycyjną kolację i potem kolędujemy, aż całkiem się wyczerpie nasz repertuar. Najważniejsze w tym jest, że uczestniczy w Wigilii nasza młodzież, a trzeba wiedzieć, że tradycja libańskich Chrześcijan w tej materii niczym nie przypomina polskiej.

Jeżeli mam już skończyć, to ja nie będę czytała tego, co mam do przeczytania, chcę tylko powiedzieć, że mamy dwie osoby bardzo godne wspomnienia, jest to pani profesor biologii, która pracuje na Uniwersytecie Libańskim i nomen omen zajmuje się właśnie fizjologią nasion cedru, a cedr to godło Libanu. Drzewo to już praktycznie nie istnieje, najwięcej jest go na flagach.

Bardzo gorąco zachęcam do przeczytania mojego referatu w całości.

Dziękuję za uwagę. (Oklaski).

Powrót do głównego dokumentu