Warszawa, 1998.02.09

Przepis par. 54 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 grudnia 1995 r. w sprawie wykonania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U Nr 154, poz. 797 z późn. zm.), określający iż w przypadku, gdy nabywca posiada fakturę nie potwierdzoną kopią u sprzedawcy, nie stanowi ona podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku, o którym mowa w art. 21, został wydany w ramach upoważnienia ustawowego zawartego w art. 23 pkt 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.).

Wyżej wymieniony przepis ustawowy art. 23 pkt 1, upoważnia Ministra Finansów do określenia w drodze rozporządzenia listy towarów i usług lub przypadków, w których nabycie towarów lub usług nie uprawnia do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

Należy przy tym podkreślić, że w kwestionowanym przepisie nie chodzi o braki w dokumentacji u sprzedawcy, a o fakt zapłacenia przez sprzedającego podatku wynikającego z tej faktury, dlatego też ustanowiono przepis (§ 54 ust. 8 ww. rozporządzenia), że w przypadku, gdy wystawca faktury uwzględnił wykazaną w niej sprzedaż i podatek należny w deklaracji dla podatku od towarów i usług, nie stosuje się wyżej omawianego przepisu § 54 ust. 4 pkt 2.

Konieczność stosowania tego przepisu wynika z konstrukcji podatku VAT polegającej na tym, że sprzedawca wystawia fakturę i płaci do budżetu podatek z niej wynikający, a nabywca ma prawo do potrącenia ze swego podatku kwoty zapłaconej przez sprzedawcę, lub do jego zwrotu. Gdyby nie było przepisu zabraniającego odliczania podatku wynikającego z oryginału faktury nie potwierdzonej kopią u wystawcy, podatnicy powszechnie podrabialiby faktury, podając jako wystawcę istniejący podmiot, podczas gdy w rzeczywistości podmiot ten nie dokonywał sprzedaży wykazanej na podrobionej fakturze. Byłaby zatem możliwość odliczania podatku, którego nikt nigdy nie zapłacił, a nie należy zapominać, że każda luka w prawie podatkowym jest bezwzględnie wykorzystywana przez podatników.

Należy również podkreślić, że organy podatkowe są obowiązane do stosowania się do przepisów ustawowych jak również do przepisów wykonawczych, wydanych na ich podstawie, nie może więc być mowy, aby takie działania urzędów i izb skarbowych naruszały zasadę konstytucyjną, wyrażoną w art. 2 konstytucji, a mówiącej o tym, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Ponadto należy podkreślić, iż podatnik który rzeczywiście otrzymał fakturę nie potwierdzoną kopią u sprzedawcy, ma prawo domagać się od tego sprzedawcy odszkodowania za poniesione straty na drodze cywilnoprawnej. Przyjęcie innego rozwiązania w przepisach o podatku od towarów i usług mogłoby spowodować, iż podatnik byłby zainteresowany uzyskaniem prawa do odliczeń (zwrotu) kosztem budżetu państwa, a nie dochodzeniem swoich roszczeń na drodze cywilnoprawnej. Powstałyby również warunki sprzyjające rozwojowi tzw. szarej strefy i niesprawdzania wiarygodności partnerów w obrocie handlowym. Warto poza tym podkreślić, iż sprawdzanie wiarygodności kontrahentów leży nie tylko w interesie budżetu państwa. Znane są bowiem przypadki wyłudzania towaru bez zapłaty, pobierania zaliczek na dostawę towaru, który nigdy nie zostanie dostarczony itp.

W świetle powyższego należy stwierdzić, iż ww. przepis par. 54 ust. 4 pkt 2 nie narusza praw obywateli. Wręcz przeciwnie, przepis ten zapewnia płacenie podatku VAT w prawidłowej wysokości. Zrezygnowanie z tego przepisu doprowadziłoby natomiast do powszechnych nadużyć, ograniczenia wpływów budżetowych i w konsekwencji braku możliwości zrealizowania wydatków budżetowych, umożliwiających realizację praw obywateli zagwarantowanych Konstytucją.

Z upoważnienia Ministra Finansów

Podsekretarz Stanu

Jan Rudowski