W związku z oświadczeniem złożonym przez senatora Jerzego Suchańskiego na 19 posiedzeniu Senatu RP w dniu 6 sierpnia 1998 r., w którym zawarta jest prośba o podjęcie stosownych decyzji w celu poprawy sytuacji finansowej spółek dystrybucyjnych energii elektrycznej pragnę poinformować Panią Marszałek, co następuje:

Warunkiem odejścia Ministra Finansów od urzędowego ustalania cen energii elektrycznej jest jednak wydanie aktów wykonawczych do ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, która daje podstawę do traktowania tej energii jako towaru i wprowadzenia w sektorze energetycznym mechanizmów rynkowych.

W celu dotrzymania ustalonego przez Rząd terminu uwolnienia cen omawianego nośnika energii Minister Gospodarki zobowiązany został do przyśpieszenia prac nad wejściem w życie następujących rozporządzeń w sprawie:

-warunków przyłączenia podmiotów do sieci, pokrywania kosztów przyłączenia, obrotu energią elektryczną, świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców,

-zasad kształtowania kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń energią elektryczną,

-wymagań efektywności energetycznej, jakie powinny spełniać urządzenia.

Wydanie tych aktów prawnych spowoduje, iż ceny energii ustalać będą sami dostawcy na podstawie zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, a ich wysokość weryfikowana będzie przez system umowy odbiorca dostawca bądź w przypadku rynku zmonopolizowanego (dystrybucja i obrót energią) zatwierdzane będą przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Taryfy dla energii, zapewniając pokrycie uzasadnionych kosztów działalności przedsiębiorstw energetycznych w zakresie wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji oraz kosztów modernizacji, rozwoju i ochrony środowiska, umożliwiają wprowadzenie gry ekonomicznej w tym sektorze.

Powyższe działania zatem powinny przyczynić się do realizacji wnioskowanej przez senatora Suchańskiego uzdrowienia i poprawy sytuacji finansowej spółek dystrybucyjnych.

Przy czym Minister Finansów planując corocznie podwyżki cen tego nośnika energii musiał brać pod uwagę zarówno sytuację finansową przedsiębiorstw elektroenergetycznych jak i sytuację budżetów domowych (szczególnie tych o najniższych dochodach), w których udział wydatków na zakup nośników energii z roku na rok wzrasta.

Podkreślenia wymaga również fakt istotnego wpływu podwyżek cen energii elektrycznej na wzrost wskaźnika inflacji (ocenia się, że wzrost cen energii elektrycznej o 1% wywołuje około 0,06% impuls inflacyjny), którego ograniczenie decyduje o powodzeniu reform gospodarczych.

Ponadto należy zwrócić uwagę, że mimo tego, iż począwszy od roku 1995 przyjęte w pracach nad ustawami budżetowymi podwyżki cen energii elektrycznej zwiększające przychody elektroenergetyki były niższe od wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych budziły one ostre protesty zarówno wielu parlamentarzystów jak i związków zawodowych.

Wyższa zatem skala wzrostu cen energii, poprawiająca sytuacje finansową energetyki, była niemożliwa do wprowadzenia.

Wskazać jednak trzeba, że wypracowany w latach 1990-1994 dzięki wysokim podwyżkom cen energii elektrycznej (znacznie przewyższających inflację) istotny poziom zysku zamiast na finansowanie potrzeb inwestycyjnych, w znacznej części, przeznaczony został przez przedsiębiorstwa energetyczne na inne cele, w tym głównie na wzrost płac, co wielokrotnie podnoszone było przez odbiorców energii elektrycznej, którzy kwestionowali zasadność podwyżek cen, których skala przewyższała inflację.

Należy przy tym zwrócić uwagę na fakt, iż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło w roku 1996 873, w tym w sektorze przedsiębiorstw 957 zł podczas gdy w omawianej grupie przedsiębiorstw 1.306 zł (było zatem wyższe od dwóch pozostałych grup odpowiednio o 49,6% i 36,5%), w roku 1997 w sektorze przedsiębiorstw wynagrodzenie wyniosło 1.162 zł, w spółkach dystrybucyjnych zaś 1.570 zł.

Wymaga jednak zaznaczyć, że ograniczeniu podwyżek cen energii (jaki miał miejsce w latach 1995-1998), a co zatem idzie również zmniejszeniu kwot zysku towarzyszyły działania powodujące zwiększenie kwot odpisów amortyzacyjnych, co w efekcie przyczyniło się do zwiększenia środków na rozwój.

I tak w roku 1994 w branży elektroenergetycznej amortyzacja wyniosła 838 mln zł, w 1995 -1.366, w roku 1996 - 1.886 mln zł, w roku 1997 kwoty odpisów amortyzacyjnych osiągnęły wartość 2.090 mln zł. Plan na rok 1998 zakłada wartość odpisów amortyzacyjnych na kwotę 3.425 mln zł.

Pragnę jednocześnie zwrócić uwagę, na fakt systematycznego zmniejszania się strat ponoszonych przez spółki dystrybucyjne na sprzedaży energii elektrycznej począwszy od I kwartału br.

styczeń - marzec br. -458,7 mln zł,

styczeń - kwiecień br. -381,6 mln zł,

styczeń - maj br. -292,7 mln zł,

styczeń - czerwiec br. -220,7 mln zł.

Dane te pozwalają oczekiwać, iż sytuacja finansowa dostawców energii elektrycznej odbiorcom finalnym może okazać się mniej dramatyczna niż sygnalizowana w wielu wystąpieniach.

Rafał Zagórny