Moje ostatnie oświadczenie, kierowane na ręce pana Leszka Balcerowicza, pozwalam sobie złożyć do protokołu. Dotyczy ono sytuacji finansowej w jednostkach energetyki zajmujących się dystrybucją. W piśmie tym zwracam się do pana premiera o bliższe zainteresowanie się sytuacją finansową przedsiębiorstw sektora elektroenergetycznego w Polsce i podjęcie stosownych decyzji w celu poprawy sytuacji spółek dystrybucyjnych; chodzi tu o zakłady energetyczne. Zakłady te będą miały wynik ujemny za 1998 r., co skutkować będzie dalszym pogorszeniem się sytuacji na rynku remontów i inwestycji.

Wyniki finansowe spółek dystrybucyjnych determinowane są decyzjami urzędowymi Ministra Finansów w zakresie cen energii elektrycznej dla odbiorców i Ministra Gospodarki w zakresie cen energii w obrocie hurtowym pomiędzy jednostkami elektroenergetyki. W roku 1998 wystąpiły znaczne dysproporcje pomiędzy przyrostem cen energii dla odbiorców - około 9% bez VAT - a przyrostem cen zakupu hurtowego energii dla spółek dystrybucyjnych - około 16%. Zaskutkowało to przyrostem kosztów zakupu energii elektrycznej wyższym od przyrostu przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej dla odbiorców, a w konsekwencji wystąpieniem planowanej i rzeczywistej straty finansowej w podstawowej działalności spółek dystrybucyjnych. Sytuacja ta odbija się niekorzystnie na funkcjonowaniu spółek poprzez ograniczenie zakresu prac inwestycyjnych i remontowych, przy zwiększonych wymaganiach prawa energetycznego w zakresie ciągłości i jakości dostarczanej energii elektrycznej. Nie daje to również możliwości zapewnienia pracownikom wypłaty nagród z zysku.

Trudna sytuacja finansowa całego sektora elektroenergetycznego w 1998 r. była prognozowana, co znalazło wyraz w "Stanowisku Ministra Skarbu Państwa i Ministra Gospodarki..." z dnia 30 grudnia 1997 r. W dokumencie tym podkreślono, że pogorszenie wyników ekonomicznych związane będzie z obiektywnymi okolicznościami funkcjonowania firm tego sektora w 1998 r. i nie powinno być oceniane jako wynik złej pracy załóg i zarządów. Z dostępnych danych wynika, że za pierwszy kwartał 1998 r. cały sektor elektroenergetyczny osiągnął zysk brutto ze sprzedaży energii elektrycznej, natomiast w poszczególnych podsektorach sytuacja jest zróżnicowana w następujący sposób:

Relacje wyniku finansowego pomiędzy dystrybucją a PSE S.A. są zniekształcone poprzez stosowanie sezonowych cen - zima, lato - w zakupie energii przez dystrybucję. Stosowanie wyższych cen w okresie zimowym, czyli w pierwszym i czwartym kwartale, powoduje uzyskanie niekorzystnych wyników w spółkach dystrybucyjnych w pierwszym kwartale, poprawę sytuacji w drugim i trzecim kwartale i jej pogorszenie w ostatnim kwartale. Układ cen sezonowych skutkuje na początku roku przesunięciem środków finansowych ze spółek dystrybucyjnych do PSE SA. Stosowanie cen sezonowych zakupu nie jest zasadne na tle obowiązujących jednakowych cen w trakcie całego roku w obrocie hurtowym pomiędzy wytwórcami i PSE SA i cen sprzedaży dla odbiorców finalnych.

Wyniki finansowe sektora elektroenergetycznego za pierwszy kwartał 1998 r. potwierdzają występujące od kilku lat tendencje do pogarszania się sytuacji ekonomiczno-finansowej podsektora dystrybucji. Systematycznie maleje udział marży dla dystrybucji w przychodach branży ze sprzedaży energii elektrycznej, od 26% w 1994 r. do około 15% w 1998 r., co jest wynikiem rozbieżności dynamiki wzrostu urzędowych cen finalnych wobec wzrostu urzędowych cen zakupu w obrocie hurtowym.

Przyjęty poziom cen w obrocie hurtowym na rok 1998 nie uwzględnił zbliżonych warunków ekonomicznych działania poszczególnych podsektorów w roku 1998 na tle przyrostu kosztów, na przykład wzrostu cen węgla, wzrostu kosztów amortyzacji. Moim zdaniem, częściowa poprawa sytuacji finansowej podsektora dystrybucji jest możliwa poprzez korekty cen hurtowych w obrocie energią elektryczną. Na tę możliwość wskazuje fakt, że ceny węgla dla energetyki na 1998 r. są i będą niższe od przyjętych przy kalkulacji wyniku branży.

W sektorze dystrybucji występują bardzo duże potrzeby inwestycyjne. Modernizacja istniejących urządzeń elektroenergetycznych jest również nakazem chwili. ZE działające na terenach rolniczych lub z przewagą tychże oceniają potrzeby modernizacyjne na minimum 30% obecnego stanu. Zwiększenie kosztów amortyzacji - przeszacowania majątku - zobowiązania długoterminowe i koszty zmienne spowodują, że wynik finansowy w 1998 r. będzie ujemny. Wpłynie to istotnie na ograniczenie wydatków na remonty i inwestycje. Tu są ważne nakłady na likwidację stanu technicznego sprzyjającego stratom handlowym z nielegalnego poboru energii elektrycznej.