Warszawa, 17.05.1999 r.

Szanowny Panie Senatorze

Odpowiadając na oświadczenie złożone przez Pana Senatora na 34 posiedzeniu Senatu w dniu 22 kwietnia 1999 r. w sprawie tzw. podatku katastralnego, uprzejmie wyjaśniam, co następuje:
W Ministerstwie Finansów, zgodnie z kierunkiem wytyczonym uchwałą Sejmu z dnia 5 marca 1994 r. w sprawie zwiększenia dochodów budżetu państwa, trwają prace mające na celu zmianę istniejącego systemu opodatkowania nieruchomości, która ma zapewnić stabilne i wydajne źródło dochodów gmin oraz bardziej racjonalne rozłożenie ciężaru podatkowego z tytułu posiadania nieruchomości. W wyniku tych prac będzie przygotowany projekt ustawy o podatku od wartości nieruchomości. Nieporozumieniem jest nazywanie projektowanego podatku od wartości nieruchomości "podatkiem katastralnym". Podatku takiego nie ma w żadnym kraju, nie opodatkowuje się bowiem katastru, czyli ewidencji nieruchomości.

Zreformowany system opodatkowania nieruchomości będzie uproszczony w stosunku do obecnie funkcjonującego. Zapewni to spójność regulacji prawnych oraz ułatwi administrowanie podatkiem od wartości nieruchomości, co też przyczyni się do obniżenia kosztów ustalania i poboru podatku.

Istota zmiany zasady opodatkowania nieruchomości ma polegać na przyjęciu wartości jako jednej z podstawowych cech charakteryzujących nieruchomość, a nie powierzchni jak to jest obecnie. Rozwiązanie takie jest stosowane nie tylko w krajach Unii Europejskiej, ale także w innych krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Zakłada się, iż wartość nieruchomości będzie ustalana do celów podatkowych. Oznacza to, iż podstawą opodatkowania będzie wartość fiskalna nieruchomości, a nie bieżąca wartość rynkowa. Wartość fiskalna nieruchomości, nie mając bezpośredniego związku z wartością rynkową, ma służyć ustaleniu podstawy opodatkowania. Przyjmuje się, że wartość ta będzie ustalana metodami parametrycznymi. Wyceny nieruchomości dokona organ podatkowy gminy lub w określonych sytuacjach sam podatnik. Sposób wyceny nieruchomości będzie stosunkowo łatwy, a wyniki wyceny będą mogły być jednoznacznie weryfikowane. Nie zakłada się więc indywidualnej masowej wyceny nieruchomości do celów podatkowych, której koszty byłyby bardzo wysokie, a czas jej przeprowadzenia trwałby kilka lat.

Celem przygotowywanej reformy nie jest w żadnym razie wymuszanie sprzedaży nieruchomości przez ich właścicieli, poprzez stosowanie wysokich stawek podatku, co sugerują niektóre publikacje prasowe. Nieuzasadnione są więc obawy, że wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości spowoduje zaniechanie remontów budynków i lokali mieszkalnych, drastyczne podniesienie czynszów, czy nawet zlicytowanie domów. Wyłącznie w odniesieniu do nieruchomości niezabudowanych możliwe będzie większe zróżnicowanie obciążeń z tytułu ich posiadania.

Czynnikami wpływającymi na wzrost dochodów gmin będzie obniżenie kosztów administrowania podatkiem od wartości nieruchomości, zwiększenie obciążenia podatkowe właścicieli nieruchomości o dużej wartości, ograniczenie ulg i zwolnień w tym podatku, ujawnienie nieruchomości dotychczas nie objętych opodatkowaniem bądź opodatkowanych niezgodnie z przeznaczeniem lub wykorzystaniem (w wyniku założenia i funkcjonowania katastru fiskalnego). Wymienione czynniki, jak się przewiduje, spowodują 30% wzrost dochodów gmin z tytułu opodatkowania nieruchomości.

Należy też mieć na względzie korzyści pozafiskalne. Będące skutkiem zmiany zasady opodatkowania nieruchomości. Opodatkowanie wartości nieruchomości zapewni gminom większą autonomię i dynamikę dochodów lokalnych, a co za tym idzie uwiarygodni gminy jako podmioty rynku kapitałowego (wzrost możliwości finansowania inwestycji lokalnych poprzez kredyty i obligacje komunalne). Powiązanie korzyści ekonomiczno-użytkowych lokalizacji nieruchomości z wysokością podatku spowoduje bardziej racjonalne rozłożenie ciężaru podatkowego. Obecnie obciążenie podatkiem od nieruchomości nie ma związku z zamożnością majątkową podatnika. Wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości umożliwi gminom prowadzenie polityki pobudzania obrotu nieruchomościami. Właściciele nieruchomości będą zachęcani do wykorzystywania swoich nieruchomości zgodnie z logiką procesów gospodarczych. Podatek ten sprzyjać też będzie przyspieszeniu prywatyzacji nieruchomości komunalnych oraz rozwojowi budownictwa mieszkalnego. Szybsze zbywanie gruntów przeznaczonych pod zabudowę powinno spowodować wzrost ich podaży i obniżkę cen. Na podkreślenie zasługuje również fakt, że nastąpi umocnienie bezpośredniej demokracji lokalnej. Jest to możliwe, jeżeli mieszkańcy gminy będą postrzegać bezpośredni związek między płaconymi przez siebie podatkami a wydatkami z budżetu gminy, przeznaczanymi na poprawę warunków życia społeczności lokalnej.

Reasumując, wszelkie spekulacje na temat szczegółowych rozwiązań nie mają wiele wspólnego z przygotowywanym projektem ustawy o podatku od wartości nieruchomości. Obecnie analizuje się warianty możliwych rozwiązań. Wiele kwestii nie zostało jeszcze przesądzonych, w tym podstawa opodatkowania, stawki podatku oraz termin wprowadzenia w życie podatku od wartości nieruchomości. Dopiero z chwilą wypracowania właściwych rozwiązań, składających się na projekt ustawy o podatku od wartości nieruchomości, stanie się on przedmiotem oceny społecznej.

Pragnę też przy tej okazji przypomnieć, że problematyka podatku od wartości nieruchomości była szczegółowo omówiona w dniu 20 stycznia 1999 r. w Sejmie na seminarium nt. "Reforma opodatkowania nieruchomości w Polsce w świetle doświadczeń wdrażania i rozwoju podatku ad valorem w wybranych krajach", które zostało zorganizowane przez Ministerstwo Finansów przy współudziale Amerykańskiej Agencji Rozwoju Międzynarodowego oraz Komisję Polityki Przestrzennej, Budowlanej i Mieszkaniowej Sejmu RP. W seminarium uczestniczyła liczna grupa posłów i senatorów zainteresowanych rozwiązaniami stosowanymi w podatku od wartości nieruchomości. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż prezentowane na seminarium zagadnienia zostały życzliwie przyjęte przez jej uczestników.