Warszawa,1999-11-05

Gmina prowadzi gospodarkę finansową samodzielnie na podstawie uchwalonego budżetu. Samodzielność ta istnieje w granicach obowiązującego prawa. Tryb opracowywania, uchwalania i wykonywania budżetu gminy określony jest ustawami. Podstawowe znaczenie w tym zakresie mają ustawy: z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. Nr 13, poz. 74 z późniejszymi zmianami), z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 z późniejszymi zmianami) z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000 (Dz. U. Nr 150, poz. 983 z późniejszymi zmianami).

Budżet gminy jest rocznym planem finansowym obejmującym dochody i wydatki budżetu gminy. Sposób, w jaki ujęte są w budżecie gminy jej dochody, nie wpływa bezpośrednio na wykonanie budżetu. Gmina bowiem utrzymuje dochody nie dlatego, że zostały one ujęte w budżecie, ale dlatego, że z ustaw i innych aktów prawnych wynika obowiązek do dokonywania wpłat na rzecz budżetu gminy. Rozmiary dochodów gminy nie zależą więc od tego, jak zostaną one ujęte w budżecie gminy, ale od tego jak ukształtują się podstawowe dochody podatkowe gminy oraz od tego, na ile uda się osiągnąć wszystkie należne gminie dochody. Dopiero analiza poszczególnych źródeł dochodów pozwala stwierdzić czy stopień realizacji dochodów jest na odpowiednim poziomie, czy też jest wynikiem naturalnych nierównomierności rozkładu dochodów, będzie to miało wpływ na wysokość subwencji ogólnej przyznanej gminie w roku następnym. Np.: jeżeli wskaźnik podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy (wskaźnik G) będzie niższy od 85% analogicznego wskaźnika, obliczonego łącznie dla wszystkich gmin (wskaźnika P) - gmina otrzyma kwotę wyrównawczą stanowiącą element składowy części podstawowej subwencji ogólnej (zgodnie z art. 21 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 i 2000).

Zasady opodatkowania poszczególnymi podatkami regulują odrębne ustawy. W wielu przypadkach ustawy podatkowe określają jedynie górne granice stawek podatkowych, pozostawiając sprawę wymiaru podatku do decyzji rady gminy. Niezależnie od tego wójtowi (burmistrzowi), w odniesieniu do podatków wpłacanych bezpośrednio na rachunek gminy i zarządowi, w odniesieniu do dochodów gminy realizowanych przez urzędy skarbowe przysługuje prawo udzielania ulg, odroczeń i umorzeń oraz zaniechania poboru należnych gminie podatków. Np.: zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy określa wysokość stawek podatków lokalnych, natomiast Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, określa górne granice stawek kwotowych na każdy rok podatkowy (art. 20 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).

Z upoważnienia Ministra Finansów

Sekretarz Stanu

Jerzy Miller