Wyjaśnienie w związku z oświadczeniem senatora Wiesława Pietrzaka, złożonym na 66. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 72), przekazał Minister Pracy i Polityki Społecznej:
Warszawa, 13 listopada 2000 r.
Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu RP
Szanowna Pani Marszałek,
W odpowiedzi na oświadczenie złożone przez senatora Wiesława Pietrzaka na 66 posiedzeniu Senatu w dniu 5 października 2000 r., w sprawie zasad, warunków i trybu wspierania środkami budżetu państwa programów inicjowanych przez organy samorządu województwa - przesłanego w piśmie z dnia 11 października br., znak: AG-043-310-2000-IV - pragnę wyjaśnić, co następuje:
1. Pan Senator pyta czy w sytuacji innych potrzeb (m.in. pokrycia zadłużenia urzędów pracy, aktywizacji osób młodych itp.) właściwe i logiczne jest wydatkowanie środków z rezerwy przeznaczonej na wspieranie regionalnych programów inicjowanych przez samorządy województw? Pytanie to należy rozpatrywać w kontekście formalnym i merytorycznym. Od strony formalnej należy uwzględnić dwa procesy:
- tryb prac nad budżetem państwa,
- trudności utrzymania płynności Funduszu Pracy.
Rezerwa budżetowa będąca przedmiotem Oświadczenia Pana Senatora Pietrzaka jest częścią budżetu państwa na 2000 r. i jako taka została uchwalona przez Parlament. Nawet jeśli Pan Senator uznaje inne potrzeby za ważniejsze, konstrukcja ustawy budżetowej nie pozwala w prosty sposób przeznaczać kwot na określone zadania na sfinansowanie innych zadań.
Rząd stara się zaradzić trudnościom płatniczym na jakie cierpi w 2000 r. Funduszu Pracy w inny sposób aniżeli poprzez likwidację rezerw i przenoszenie ich środków do Funduszu m.in. poprzez zaciągnięcie pożyczki na uzupełnienie środków Funduszu i spłatę jego zobowiązań.
2. Trudno zgodzić się z opiniami Pana Senatora negującymi potencjalną skuteczność uruchamianych środków rezerwy, a konkretnie ich małą przydatność dla Warmii i Mazur.
Po pierwsze, środki rezerwy przeznaczone są na poprawę sytuacji na obszarach wiejskich, a Województwo Warmińsko-Mazurskie prawie w całości składa się z takich obszarów, w większości wymagających dalekosiężnych prac restrukturyzacyjnych. Na obszarach tych zamieszkuje wiele osób młodych, które mogą być beneficjentami środków. Jako Senator z Województwa Warmińsko-Mazurskiego zapewne Pan Senator zdaje sobie sprawę jak ważną kwestią jest restrukturyzacja obszarów wiejskich dla władz samorządowych Województwa i ich partnerów. W lipcu br. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego uchwalił "Strategię rozwoju społeczno-gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego", w której restrukturyzacja obszarów wiejskich uznana jest za jeden z podstawowych celów strategicznych.
Po drugie, rozporządzenie - jak pisze Pan Senator - "jednoznacznie określa" zestaw instrumentów, na które można wydać pieniądze z rezerwy. W mojej opinii jest to zaleta aktu prawnego, a nie jego wada. Rozporządzenie określa dziewięć różnych konkretnych instrumentów, ale zarazem daje swobodę zarządowi województwa w adaptowaniu tych instrumentów do potrzeb lokalnych i regionalnych. Określenie tego, jakie usługi - spośród wymienionych w rozporządzeniu - będą realizowane na terenie województwa uzależnione jest od decyzji zarządu województwa. Zarząd województwa może dokonać wyboru tych usług, które z punktu widzenia województwa przyczynią się w stopniu najwyższym do przeciwdziałania negatywnym skutkom bezrobocia oraz utrzymaniu lub tworzeniu miejsc pracy. Zarząd województwa nie jest zobowiązany do podejmowania działań, mających na celu świadczenie wszystkich wymienionych w rozporządzeniu usług (np. może zrezygnować z kwestionowanych przez Pana Senatora usług na rzecz samorządu powiatowego czy też szkoleń). Zarząd może bowiem stosować różne kompozycje instrumentów i przeznaczać na nie stosownie zaplanowane kwoty w ramach otrzymanego limitu.
Po trzecie, Pan Senator krytykuje jednorazowe dotacje jakie można przyznać osobom rozpoczynającym działalność gospodarczą, preferując pożyczki. Rozporządzenie idzie tym samym torem, co uwagi Pana Senatora. Dotacje mogą bowiem otrzymać tylko te osoby, z terenów wiejskich oraz miast liczących do 15 tys. mieszkańców, które już spłacają pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej lub na tworzenie nowych miejsce pracy, udzielone ze środków własnych regionach i lokalnych instytucji kapitałowych lub ze środków publicznych (np. Funduszu Pracy) z wyłączeniem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Innymi słowy, dotacje, o których mowa mają za zadanie "potanić" istniejące pożyczki i zachęcić do ich pobierania.
Po czwarte, nie sposób zgodzić się z uwagą, że samorządom powiatowym w Województwie Warmińsko-Mazurskim nie są potrzebne usługi doradcze w kwestii rynku pracy. Samorządy lokalne - jak wiadomo - nie mają ustawowego obowiązku sporządzania planów ani programów rozwoju. Jednakże, trudna sytuacja na rynku pracy, zwłaszcza w Województwie Warmińsko-Mazurskim, wymaga aby programy takie były tworzone i realizowane. Czy potrzebne jest tu doradztwo? Robione trzy lata wcześniej analizy Banku Światowego, wykazywały, że kadry administracji publicznej regionu północnego, w tym ówczesnego Województwa Olsztyńskiego wymagają znacznego wzmocnienia w zakresie wiedzy, motywacji i skuteczności (por. "Notrhern Poland Regional Development. Competitiveness of the Northern Poland Region". Elbląg. Rotterdam, 1997).
3. Uznając wagę i konieczność wsparcia restrukturyzacji obszarów wiejskich w Województwie Warmińsko-Mazurskim, Rząd RP włączył to województwo do trzyletniego Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, który pozwala planować działania w sposób bardziej systematyczny aniżeli w skali roku. Celem nadrzędnym wydania rozporządzenia, o którym mowa było także zapewnienie dofinansowania środkami budżetu państwa działań podejmowanych w ramach Komponentu A Mikrokredyt i Podkomponentu B1 Program Przekwalifikowań/Reorientacji Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich, finansowanego częściowo z pożyczki Banku Światowego. Województwo Warmińsko-Mazurskie objęte zostało ww. komponentami. Zarówno typologia działań jak i tryb realizacji tych działań w ramach rozporządzenia są identyczne z typologią działań i trybem przyjętym w ramach Programu Banku Światowego.
4. Ponadto, celem rozporządzenia jest rozwijanie systemu niepublicznych usług rynku pracy na poziomie województwa. Rozwój tych usług jest istotny m.in. w kontekście przygotowań absorpcji Europejskiego Funduszu Społecznego oraz tworzenia krajowego dofinansowania programów regionalnych w zakresie rozwoju zasobów ludzkich finansowanych ze środków zagranicznych.
5. Kolejna wątpliwość Pana Senatora dotyczy konieczności wykorzystania środków wspomnianej rezerwy budżetowej do końca 2000 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej jest świadome tego, iż efektywne wydatkowanie tych środków do końca tego roku budżetowego jest bardzo trudne i lepiej byłoby wydawać je w dłuższym okresie. MPiPS uczulało zarówno wojewodów, jak i marszałków województw na możliwość włączenia, nie wydanych w roku 2000 środków rezerwy, do tzw. środków nie wygasających, które będą mogły być wykorzystane w przyszłym roku budżetowym. Pisma w tej sprawie zostały przesłane do Wojewody i Marszałka Warmińsko-Mazurskiego w dniu 20 września br., znak DP-R-732/2000/AN. Od Zarządu Województwa zależy czy przyjęte będą sugestie MPiPS.
Pozostaję z szacunkiem
z up.Podsekretarz Stanu
Grażyna Gęsicka