Szanowna Pani Marszałek

W uprzejmej odpowiedzi na oświadczenie, wygłoszone przez Pana Senatora w dniu 20 stycznia 1999 roku na 28. posiedzeniu Senatu RP, dotyczące wprowadzenia zmiany zapisów umieszczanych w legitymacjach kombatanckich członków Związku Sybiraków polegającej na zastąpieniu dotychczasowej formuły "deportacja do ZSRR" wyrażeniem "aresztowanie-zesłanie" informuję, że:
Kwestionowany zapis "deportacja do ZSRR" nie ma we współczesnej polszczyźnie, wbrew twierdzeniom Pana Senatora, wyłącznie jednego znaczenia, wskazującego, iż osoba poddana deportacji popełniła czyn karalny na terenie danego państwa i w związku z tym czynem zostaje przymusowo wydalona do kraju, z którego wcześniej przybyła. Zgodnie ze słownikową definicją wyraz "deportacja" oznacza "zesłanie (skazanego, aresztowanego, wysiedlonego) najczęściej do odległej, izolowanej miejscowości na przymusowy pobyt". (W. Kopaliński, "Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych", Warszawa 1989). Natomiast pod pojęciem "deportowani" słowniki rozumieją "przymusowo przesiedlonych" (tak: S. Ciesielski "Przemieszczenia obywateli polskich w głąb ZSRR w latach 1939-1941", ekspertyza przygotowana na zlecenie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, grudzień 1998).

Mając na względzie polskie doświadczenia historyczne termin "deportacja" najczęściej jest utożsamiany z niesłusznie doznanymi przez mieszkańców ziem polskich represjami ze strony władz III Rzeszy i Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Bogata literatura naukowa i pamiętnikarska dotycząca losów obywateli polskich w okresie okupacji niemieckiej i sowieckiej często używa terminu "deportacja" zarówno do osób przymusowo wywożonych do III Rzeszy na roboty, jak i do osób wywożonych w głąb Rosji sowieckiej. Bogatą dokumentację tej problematyki zawierają następujące opracowania - D. Tęczarowska "Deportacja w nieznane. Wspomnienia 1939-1942", Londyn 1981, T. Mikulski "Faktografia zbiorowa Polaków deportowanych do okręgu pawłodarskiego", Wrocław 1995 oraz opracowania wymienione w bibliografii do najnowszego opracowania dotyczącego losów Polaków na wschodnich ziemiach RP w latach 1939-1941 autorstwa A. Głowackiego "Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1941", Łódź 1998.

Należy ponadto zauważyć, że wyraz "deportacja" posiada definicję ustawową, zamieszczoną w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 31 maja 1996 roku o świadczeniu pieniężnym przysługującym osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (Dz.U. Nr 87, poz. 395). Powołany przepis stanowi, iż deportacja (wywiezienie) z terytorium państwa polskiego na terytorium ZSRR i terenów przez niego okupowanych stanowi represję. Z całokształtu regulacji powyższej ustawy w zestawieniu z brzmieniem definicji ustawowej można odczytać intencję ustawodawcy, który uznał za stosowne zrekompensowanie obywatelom polskim krzywd z tytułu doznanych represji. Nie można zatem domniemywać, iż kierujący się szlachetnymi przesłankami ustawodawca jednocześnie używał w ustawie określeń poniżających lub obraźliwych dla osób niesłusznie wywiezionych na tereny ZSRR.

Mając na uwadze powyższe zestawienie definicji leksykalnych i ustawowych oraz bogatą dokumentacją historyczną należy stwierdzić, iż nie wydaje się celowe wprowadzenie postulowanej przez środowisko Sybiraków zmiany w zapisach umieszczanych w legitymacjach kombatanckich, albowiem w obecnym brzmieniu kwestionowanych zapisów trudno doszukać się treści deprecjonujących cierpienia osób deportowanych w czasie wojny lub w okresie powojennym.