Spis oświadczeń, oświadczenie, odpowiedź 2

Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej przekazał informację w związku z oświadczeniem senatora Józefa Kuczyńskiego, złożonym na 41. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 44):

Warszawa, 09.09.1999 r.

Prof. dr hab. Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Szanowna Pani Marszałek,

W związku z nadesłanym przy piśmie z 16 sierpnia 1999 r. nr AG/043/344/99/IV oświadczenia senatora Józefa Kuczyńskiego, złożonym podczas 41 posiedzenia Senatu RP w dniu 5 sierpnia 1999 r. w sprawie działań, podejmowanych na rzecz opłacalności produkcji rolniczej i zwiększenia eksportu produktów rolno-spożywczych, w załączeniu przesyłam stosowną odpowiedź, zgodnie z kompetencjami.

Z poważaniem

Z up. Ministra Rolnictwa

i Gospodarki Żywnościowej

Jerzy Plewa

Podsekretarz Stanu

Zał.1.

Odpowiedź na oświadczenie senatora Józefa Kuczyńskiego w sprawie konieczności podjęcia przez rząd działań, dotyczących zwiększenia opłacalności produkcji rolnej oraz eksportu produktów rolno-spożywczych, złożone na 41 posiedzeniu Senatu RP w dniu 5 sierpnia 1999 r.

Proces zmniejszania dochodów rolniczych rozpoczął się w 1996 r. i wynikał zarówno z przyczyn strukturalnych jak i bieżącej sytuacji na rynkach rolnych krajowym i zagranicznym. Głównymi przyczynami spadku dochodów rolniczych były:

- niekorzystne "nożyce cen". Na skutek ograniczonego popytu na żywność ceny rolne wzrastały wolniej niż ceny środków produkcji dla rolnictwa. Tendencja ta występowała także w innych krajach jednak na ogół była rekompensowana dopłatami do podstawowych produktów rolnych;

- ujemne saldo obrotów w handlu zagranicznym towarami rolno-spożywczymi. Konkurencja ze strony produktów zagranicznych (często dotowanych w kraju producenta w trakcie produkcji i poprzez dopłaty do eksportu) na rynku krajowym i na zagranicznych rynkach zbytu polskich produktów;

- kryzys gospodarczy w Rosji, który spowodował gwałtowny spadek eksportu polskich produktów rolno-spożywczych (o 74% w I półroczu 1999 r. w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku).

Trudna sytuacja dochodowa wynika też z faktu rozkładania się dochodów rolniczych na zbyt dużą liczbę pracujących w rolnictwie, a także braku dostatecznych środków finansowych i systemów skutecznej interwencji na rynku rolnym, podobnej do stosowanej w krajach Unii Europejskiej. W Polsce trzeba dopiero stworzyć system kwotowania produkcji, dopłat kompensujących spadek cen i innych instrumentów regulujących rynek rolny (np. poprzez poprawę organizacji handlu poprzez giełdy) i oddziaływujących na rolnictwo i przemysł spożywczy. Wymaga to środków i czasu.

W obecnych warunkach podjęto szereg działań na rzecz poprawy bieżącej sytuacji w rolnictwie oraz trwałej przebudowy rolnictwa i obszarów wiejskich. Efekty nie są zadowalające przede wszystkim dlatego, że nie jest możliwe w krótkim czasie nadrobić wieloletnich zapóźnień i dokonać zmian strukturalnych.

W bieżącym roku prowadzone są w uzgodnieniu z organizacjami rolniczymi następujące działania:

- interwencje na rynku wieprzowiny, zbóż, masła, mleka odtłuszczonego w proszku, miodu i skrobi ziemniaczanej. Wprowadzane są nowe sposoby interwencji takie jak dopłaty bezpośrednie do skupu zbóż, dopłaty do eksportu mleka i skrobi. W sierpniu br. na rynku zbóż został wprowadzony nowy system interwencji polegający na stosowaniu dopłat do minimalnych cen skupu ustalonych w wysokości 450 zł/tonę pszenicy i 320 zł/tonę żyta. Bezpośrednie dopłaty dla producentów zbóż (rolników) są zróżnicowane: od 60 zł/tonę w sierpniu, 70 zł/tonę we wrześniu do 90 zł/tonę w październiku dla pszenicy i odpowiednio 40-55-70 zł/tonę żyta. Skup z dopłatami obejmuje 2,5 mln ton pszenicy i 0,62 mln to żyta konsumpcyjnego. Udzielane przez Agencję Rynku Rolnego subsydia eksportowe do krajowych produktów pochodzenia rolniczego zwiększają konkurencyjność cenową polskich towarów. Stosowane są poręczenia kredytowe;

- ochrona na krajowym rynku produktów rolnych i żywnościowych. Przyspieszono możliwość wprowadzenia dodatkowych opłat celnych, zwiększono cła na szereg wrażliwych produktów, zlikwidowano część preferencji przywozowych w umowach handlowych, podzielono kontyngenty taryfowe na kwartały (niewykorzystane nie przechodzą na następny okres), wprowadzono rejestrację przewozu niektórych towarów, włączono część produktów do tych, na które nakłada się obowiązek złożenia opłat tranzytowych. W szczególności:

- W zakresie dodatkowych opłat celnych:

*W roku 1999 rozszerzono listę towarów, w imporcie których można zastosować opłaty celne dodatkowe o tytoń, nasiona traw i skrobię kukurydzianą,

Na wniosek Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej ustanowiony został rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 maja 1999 r. (Dz. U. Nr 50 z 1999 r. poz. 512) obowiązek pobierania opłat celnych dodatkowych na importowane mięso wieprzowe, mięso i jadalne podroby z drobiu, róże i chryzantemy cięte, świeże oraz cukier biały. Obowiązek pobierania opłat celnych dodatkowych na powyższe towary rolne został ustanowiony do końca 1999 r. Opłata celna dodatkowa będzie pobierana jeżeli jednostkowa cena importowa powyższych towarów jest niższa o 10% od ceny progu, określonej w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 lutego 1999 r. w sprawie określenia ceny progu dla towarów rolnych przewożonych z zagranicy (Dz. U. Nr 16, poz. 150).

- Podniesiono stawki celne autonomiczne na następujące produkty:

- na pszenicę z dniem 31.03.99 r. została podniesiona stawka celna autonomiczna do wysokości stawki celnej konwencyjnej tj. do 70% min. 0,11 EUR/kg,

- na mięso wieprzowe z dniem 1.01.1999 r. do wysokości 83,3% maks. 0,98 EUR/kg,

- na słód z dniem 1.01.1999 r. została podniesiona stawka celna autonomiczna do wysokości 20%,

- na produkty spożywcze pozostałe (m.in. zabielacz do kawy i herbaty produkowane na bazie skrobi, mieszkanki piekarnicze w skład których wchodzi proszek jajeczny). Z dniem 1.01.1999 r. podniesiono również stawkę celną autonomiczną do wysokości stawki celnej konwencyjnej tj. do 27,5% min. 0,14 EUR/kg,

- ponadto skrócony został z trzech miesięcy do jednego miesiąca okres, w którym po zmianach taryfy celnej importerzy mogą sprowadzić towary na poprzednich zasadach tj. po preferencyjnej stawce celnej - z 1.01.1999 r.

- na rzepak pozostały została podniesiona stawka celna autonomiczna do poziomu stawki celnej konwencyjnej, tj. z 15 do 30% - od 15.09.1999 r. (Dz. U. Nr 72 z 1999 r. poz. 805).

- Zastosowane zostały następujące środki ochronne w imporcie produktów

rolnych, z krajów, z którymi Polska ma zawarte umowy preferencyjne:

- na mięso wieprzowe świeże, chłodzone lub mrożone zostały wycofane z dniem 31.03.1999 r. preferencyjne w imporcie mięsa wieprzowego z Węgier co oznacza, że stawka celna w imporcie z tego kraju wynosi 83,3% maks. 0,98 EUR/kg,

- na mięso i jadalne podroby z drobiu wycofane zostały z dniem 31.03.1999 r. preferencje w imporcie z Węgier co oznacza, że stawka celna w imporcie z tego kraju wynosi 60% minimum 0,6 EUR/ kg,

- na pszenicę (poza pszenicą durum) wycofane zostały z dniem 31.03.1999 r. preferencje dla Węgier, Czech i Słowacji, co oznacza, że stawka celna w imporcie z tych krajów wynosi 70% min. 0,11 EUR/kg,

- wycofano również z dniem 31.03.1999 r. preferencje importowe dla Unii Europejskiej w imporcie dla Polski jogurtów o zawartości tłuszczu mlecznego od 3 do 6%, co oznacza, że stawka celna w imporcie z tego kierunku, dla tego rodzaju jogurtu wynosi 35%,

- z dniem 1.01.1999 r. wycofano preferencje celne w imporcie cukru ze Słowacji tj. przywrócono cło do wysokości stawki celnej autonomicznej - 40% minimum 0,17 EUR/kg,

- na produkty skrobiowe wycofano preferencje od 1.01.1999 r. w imporcie z Litwy i Łotwy,

- utrzymano wprowadzone w latach poprzednich środki ochronne w imporcie kukurydzy, koncentratu pomidorowego, produktów skrobiowych z krajów CEFTA i cukru z Czech.

- W zakresie podziału kontyngentów WTO dostępu do rynku wprowadzono na rok bieżący kwartalny podział kontyngentu WTO na następujące pozycje taryfowe:

- mięso wołowe, drobiowe, pszenicę (po 25% na każdy kwartał),

- mięso wieprzowe (I kwartał 40%, II, III, IV kwartał po 20%) oraz skrócony okres ważności pozwolenia przywozu na mięso drobiowe, wieprzowe i wołowe do 1 miesiąca.

Wprowadzenie kwartalnego podziału kontyngentu WTO pozwoli na równomierny import w ramach tych kontyngentów w skali całego roku.

- W zakresie rejestracji przewozu i opłat tranzytowych:

- rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 25.05. br. (DZ. U. Nr 51, poz. 523) ustanowiona została na wniosek Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej automatyczna rejestracja obrotu w przewozie niektórych towarów rolnych w 1999 r. Automatyczną rejestracją obrotu objęte zostały w 1999 r.: mięso wieprzowe, jadalne podroby, mięso i jadalne podroby z drobiu, maślanka, mleko zsiadłe i śmietana kwaśna, jogurt, kefir, jelita, pęcherze i żołądki zwierząt, mąka pszenna, mąka żytnio-pszenna, mąka kukurydziana, mąka jęczmienna, mąka owsiana, otręby, śruty i inne pozostałości odsiewu, przemiału lub innej obróbki zbóż i roślin strączkowych. Na osoby dokonujące przywozu na polski obszar celny powyższych towarów nałożony został obowiązek składania, co 30 dni, sprawozdań ze stopnia wykorzystania udzielonego pozwolenia,

- rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 12 maja br. (Dz. U. Nr 45, poz. 445) ustanowiony został na wniosek Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej obowiązek składania zabezpieczenia przy przewozie towarów w ramach procedury tranzytu. Z obowiązku tego nie mogą zostać zwolnione z towarów rolno-spożywczych: mięso wieprzowe, wołowe, drobiowe, mięsne podroby jadalne, mleko i śmietana, produkty mleczarskie, piwo, wino, wermut i inne wina ze świeżych winogron przyprawione roślinami lub substancjami aromatycznymi, pozostałe napoje fermentowane, spirytus, wódki, litery i inne napoje alkoholowe, cygara, cygaretki, i papierosy, pozostałe przetwory tytoniowe i przetwory namiastki tytoniu, tytoń "homogenizowany" i "odtworzony", ekstrakty i esencje tytoniowe.

Należy nadmienić, że Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej monitoruje import wielu wrażliwych produktów rolnych w celu podjęcia ewentualnych decyzji odnośnie regulacji celnych wobec tych produktów.

- zwiększono kwotę kredytów na zakup środków obrotowych do produkcji rolnej, a jednocześnie utrzymano zakres preferencyjnego kredytowania skupu produktów rolnych przy obniżeniu oprocentowania kredytów na skup zbóż i rzepaku.

Umożliwiono także odroczenie spłaty kredytów obrotowych zaciągniętych w 1998 r., a także inwestycyjnych,

- stosowane są preferencyjnie oprocentowane kredyty inwestycyjne w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spożywczym i otoczeniu rolnictwa,

- wspierane jest tworzenie nowych miejsc pracy na wsi, pozwalające na zmianę zawodu lub uzupełnienie dochodów rolniczych,

- utrzymano niską składkę emerytalną płaconą przez rolników.

Prowadzone jest także wiele innych działań, które w perspektywie powinny zapewnić poprawę sytuacji na wsi i w rolnictwie. Dotyczy to zwłaszcza działań na rzecz poprawy edukacji, doradztwa, budowy infrastruktury, organizacji rynku rolnego itd.

Opracowano trzy programy rządowe, które kompleksowo obejmują działania na rzecz wsi i rolnictwa. Są to:

- Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 21 kwietnia 1998 r.,

- Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 13 lipca 1999 r.,

- Pakt dla rolnictwa i obszarów wiejskich przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 22 lipca 1999 r.

Przykłady powyższe uwzględniają zadania związane z restrukturyzacją rolnictwa, kładą nacisk na otoczenie rolnictwa. Przykłady światowe wskazują, że tendencja do obniżania cen rolnych i zatrudnienia w rolnictwie jest trwała i poprawę sytuacji dochodowej w rolnictwie trzeba szukać poprzez zapewnienie wielofunkcyjnego rozwoju wsi.

Aktualnie w resorcie rolnictwa opracowywany jest program operacyjny do wykorzystania funduszu przedakcesyjnego SAPARD, który skierowany zostanie wyłącznie na potrzeby wsi i rolnictwa. Fundusz ten wspólnie ze środkami Phare pozwoli na zwiększenie finansowego wsparcia procesów przebudowy wsi i rolnictwa.

Resort rolnictwa podjął również działania, mające na celu tworzenie warunków ułatwiających eksport nadwyżek produktów rolnych. Resort rolnictwa wspiera tworzenie rolnych rynków hurtowych oraz giełd towarowych realizując program rozwoju rynków hurtowych i giełd. Jednym z głównych celów rozwoju tych nowych instytucji rynkowych jest przygotowywanie dużych jednolitych partii towarów rolnych na eksport.

Popierane są wszelkie działania promocyjne, ułatwiające wejście polskich towarów na rynki zagraniczne. Kontynuowana jest tradycja zapraszania na międzynarodowe Targi Rolno-Przemysłowe POLAGRA, które odbywają się pod patronatem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, ministrów rolnictwa państw, będących znaczącymi importerami polskiej żywności (m.in. z państw WNP). W uzgodnieniu z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi S.A. Ministerstwa Rolnictwa tych państw otrzymują bezpłatną powierzchnię wystawienniczą na stoiska informacyjne.

W ramach posiadanych skromnych środków na promocję, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej pomaga w organizowaniu imprez targowo-wystawienniczych, związanych z rolnictwem za granicą oraz wyposażaniu polskich stoisk w materiały informacyjno-promocyjne o polskim rolnictwie i gospodarce żywnościowej. Eksperci Ministerstwa uczestniczą w pracach Rady ds. Promocji Eksportu przy Ministrze Gospodarki, która m.in. określa założenia i kierunki promocji polskiego eksportu, rekomenduje decyzje w sprawie wydatkowania środków budżetowych na przedsięwzięcia promocyjne będące w dyspozycji Ministra Gospodarki. Większość środków przeznaczona jest na dofinansowanie uczestników i organizatorów targów i wystaw. Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej wydaje również i upowszechnia publikacje promocyjne.

Należy zaznaczyć, iż są to działania o charakterze uzupełniającym, gdyż generalnie za promocję polskiej gospodarki odpowiada Minister Gospodarki.

Spis oświadczeń, oświadczenie, odpowiedź 2