Spis oświadczeń, oświadczenie

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki nadesłał odpowiedź na oświadczenie senatora Wojciecha Kruka, złożone na 35. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 38):

Warszawa, 28 maja 1999 r.

Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Pani Alicja Grześkowiak

Szanowna Pani Marszałek,

Odpowiadając na Pani pismo z dnia 11 maja 1999 roku, dotyczące oświadczenia złożonego przez Senatora Wojciecha Kruka, pragnę poinformować, że oświadczenie Pana Senatora porusza sześć problemów. Problemy te dotyczą dwu obszarów życia gospodarczego.

Cztery pierwsze i ostatni poruszają zagadnienia związane z przyłączaniem odbiorców do sieci elektroenergetycznej (nadzór nad sprawami z tym związanymi sprawuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów).

Odrębną sprawę stanowi natomiast wysokość cen i stawek opłat zawartych w taryfach spółek zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej (nadzór nad nimi sprawuje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki).

Ustosunkowując się do zagadnień związanych z przyłączaniem odbiorców do sieci elektroenergetycznej, pragnę poinformować, że:

Stosownie do art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 i Nr 158, poz. 1042 oraz z 1998 r. nr 94, poz. 594, Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1126), przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła (w konkretnym przypadku zakłady energetyczne) mają obowiązek zapewniać realizację i finansowanie budowy i rozbudowy sieci, w tym przyłączeń odbiorców, jeżeli sieci te są przewidywane w planach zagospodarowania przestrzennego, na warunkach określonych w:

Z treści art. 7 ust. 4 ustawy - Prawo energetyczne można wywodzić, że obowiązek zapewniania przez przedsiębiorstwa energetyczne realizacji i finansowania przyłączeń odbiorców oznacza zarówno możliwość wykonywania robót budowlano-montażowych przez samo przedsiębiorstwo jak i możliwość powierzenia ich innym wyspecjalizowanym przedsiębiorstwom.

W myśl § 3 rozporządzenia przyłączeniowego przyłączenie odbiorcy do sieci elektroenergetycznej następuje na podstawie dokumentu wydawanego przez przedsiębiorstwo energetyczne, zwanego "warunkami przyłączenia" oraz na podstawie umowy o przyłączenie zawartej między tym przedsiębiorstwem a odbiorcą.

Warunki przyłączenia i umowy o przyłączenie określone są odpowiednio w przepisach § 7 ust. 1 i § 8 ust. 1 rozporządzenia przyłączeniowego. W mojej ocenie nie można zgodzić się z praktyką ogólnikowego formułowania warunków przyłączenia i ich "doprecyzowywania" w trakcie realizacji inwestycji. Rodzi to bowiem uzasadnione podejrzenie o stosowanie praktyk monopolistycznych.

Z kolei z treści § 14 ust. 1 i § 13 ust. 2 rozporządzenia przyłączeniowego wynika, że nakłady i koszty przyłączeń odbiorców ponosi przedsiębiorstwo energetyczne. Koszty przyłączenia poniesione przez przedsiębiorstwo energetyczne odbiorca energii obowiązany jest pokryć w formie opłaty za przyłączenie, której stawki określone są w taryfie skalkulowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne w oparciu o przepisy § 12-15 rozporządzenia taryfowego i zatwierdzonej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Stawki opłat za przyłączenie kalkuluje się z uwzględnieniem podziału na stawki opłat za budowę przyłącza i stawki opłat za rozbudowę sieci niezbędnej do realizacji przyłączenia, w oparciu o średnie uzasadnione koszty budowy poszczególnych elementów przyłączy i rozbudowy sieci o tym samym napięciu, jak napięcie, na którym następuje przyłączenie. Wspomnieć należy, że dla odbiorców przyłączanych bezpośrednio do sieci niskich napięć (tzw. IV i V grupa przyłączeniowa), przyłączanych do sieci przewidzianych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, opłatę za przyłączenie ustala się w formie stawek ryczałtowych za typowe przyłącze danego rodzaju oraz stawek ryczałtowych za rozbudowę sieci. Wysokość tej opłaty określają algorytmy przedstawione w § 15 ust. 3 rozporządzenia przyłączeniowego,

Ponieważ, jak wspomniano wcześniej, nakłady i koszty przyłączeń odbiorców z reguły ponosi przedsiębiorstwo energetyczne (nie musi dotyczyć to przypadków, gdy sieci nie są przewidziane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub gdy realizacja przyłączenia wymaga zastosowania innych niż standardowe elementów sieci), a ich kompensata następuje w formie opłat taryfowych za przyłączenie, ustalanych na zasadach określonych w ustawie - Prawo energetyczne i w rozporządzeniu taryfowym, przedsiębiorstwo to zlecając podwykonawcom realizację przyłączenia może stawiać im wymagania zapewniające z jednej strony wykonanie prac zgodnie z wydanymi warunkami przyłączenia, z drugiej zaś nie narażając na konieczność poniesienia nadmiernych kosztów

Pragnę w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 45 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne, przedsiębiorstwa energetyczne obowiązane są kształtować taryfy, których istotnym elementem, są również stawki opłaty za przyłączenie, w oparciu o uzasadnione koszty swojej działalności z uwzględnieniem ochrony interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen. Rozporządzenie taryfowe w § 2 pkt 16 nakazuje minimalizowanie kosztów przy jednoczesnym uwzględnieniu należytej staranności zmierzającej do obrony interesów odbiorców.

W odniesieniu zaś do zagadnień dotyczących wysokości cen i stawek opłat zawartych w taryfach spółek zajmujących się dystrybucją energii elektrycznej, pragnę poinformować, że:

- zgodnie z art. 47 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 1997 r., nr 54, poz. 348 wraz z późniejszymi zmianami) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki zatwierdza taryfy dla przedsiębiorstw posiadających koncesje,

- na podstawie art. 46 powyższej ustawy Minister Gospodarki wydał w dniu 3 grudnia 1999 roku rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie energią elektryczną, w tym rozliczeń z indywidualnymi odbiorcami w lokalach (Dz.U. z 1998 r. Nr 153, poz. 1002).

Zgodnie z tymi przepisami taryfy będące zbiorami cen i opłat oraz warunków ich stosowania, ustalają na podstawie uzasadnionych kosztów swej działalności przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłem i rozdziałem energii elektrycznej (zakłady energetyczne). Taryfy te mogą wejść w życie po ich zatwierdzeniu przez Prezesa URE i opublikowaniu w Biuletynie Branżowym URE. Muszą one spełniać wymogi ustawy i rozporządzenia.

Pragnę zaznaczyć, że taryfy te różnią się zasadniczo od dotychczasowych cen urzędowych ustalanych przez Ministra Finansów. Ceny zatwierdzane w taryfach są skalkulowane w ten sposób, aby pokryć najważniejsze składniki kosztów: koszt wytworzenia energii elektrycznej u wytwórcy oraz koszt przesłania i dystrybucji energii przez zakłady energetyczne.

Stawki opłat za usługę przesyłową i dystrybucyjną można podzielić z kolei na dwa zasadnicze składniki: stały i zmienny.

- Składnik stały związany jest z utrzymaniem infrastruktury sieciowej służącej dostarczaniu energii elektrycznej. Pokrywa on m.in. koszty: eksploatacji przyłączy oraz eksploatacji, odtworzenia i modernizacji sieci (w tym także urządzeń zabezpieczeniowych, pomiarowych i kontrolnych).

- Składnik zmienny pokrywa koszty zakupu energii w ilości niezbędnej do pokrycia różnicy bilansowej oraz utrzymania standardów jakościowych dostarczanej energii.

Dodatkowo odbiorca energii obciążany jest opłatą abonamentową, która pokrywa koszty związane z odczytem układów pomiarowo-rozliczeniowych i wystawianiem rachunków.

Z powyższego wynika, że nawet jeśli odbiorca w ogóle nie pobiera energii, to i tak jest zobowiązany do ponoszenia opłat rekompensujących koszty utrzymania sieci w wysokości odpowiadającej zgłoszonym potrzebom oraz koszty obsługi handlowej (koszty związane z odczytem układów pomiarowo-rozliczeniowych i wystawianiem rachunków).

Dla odbiorców, którzy pobierają małą pomoc w stosunku do mocy zapotrzebowanej w umowie i małe ilości energii, opłaty ustalone przez przedsiębiorstwa zajmujące się przesyłem i rozdziałem energii elektrycznej na podstawie cen i stawek opłat zatwierdzonych przez Prezesa URE w lutym br. mogły gwałtownie wzrosnąć w stosunku do cen ustalanych dotychczas w trybie cen urzędowych.

Stosowane obecnie zasady ustalania cen mają doprowadzić do racjonalniejszego użytkowania infrastruktury energetycznej w kraju. Dotychczasowa praktyka w odniesieniu do budowanych przyłączy powodowała bowiem, że odbiorca nie był zainteresowany w dostosowywaniu mocy umownej (zapotrzebowanej) do rzeczywistych potrzeb. Koszty utrzymywania niezbędnych rezerw (nadwyżkowe moce u wytwórców i w sieci elektroenergetycznej), ponosili jednak wszyscy użytkownicy energii elektrycznej.

Biorąc pod uwagę fakt, że mali odbiorcy mogli nie być w sposób dostateczny przygotowani na zasadniczą zmianę struktury opłat za energię elektryczną, co uniemożliwiło im racjonalizację działań, zwróciłem się do spółek dystrybucyjnych z prośbą o dokonanie analizy skutków finansowych dla poszczególnych odbiorców energii. Zaproponowałem także przedłożenie ewentualnych zmian w zatwierdzonych taryfach, uwzględniających interesy małych odbiorców.

W wyniku tego apelu spółki dystrybucyjne w większości wystąpiły o korektę taryf. Korekta ta polegała m.in. na zmniejszeniu stałego składnika stawki opłaty za usługę przesyłową, poprzez przeniesienie części kosztów z tego składnika do składnika zmiennego stawki. Takie działanie sprawi, że po korekcie taryf dla odbiorców o bardzo niskim zużyciu energii elektrycznej, opłaty wzrosną w stosunku do opłat wnoszonych w trybie cen urzędowych w stopniu mniej dla nich dotkliwym.

Dotychczas z wnioskiem o korektę taryf wystąpiło kilkanaście zakładów energetycznych.

Stawki opłat za moc umowną, ceny energii oraz opłaty za przekroczenie mocy umownej stanowią podstawowe elementy taryf przedkładanych do zatwierdzenia Prezesowi URE. Z tego też względu stanowią one przedmiot szczegółowej analizy (w tym analizy kosztów z nimi związanych) realizowanej w toku postępowania o zatwierdzenie taryfy. Analiza ta (w tym uzasadnienie ponoszonych kosztów) warunkuje decyzję Prezesa dotyczącą zatwierdzenia taryfy. Zarzut niegospodarności poszczególnych rejonów i zakładów energetycznych, stanowiącej domniemywaną przyczynę wzrostu cen i stawek opłat w taryfach spółek dystrybucyjnych, nie znalazł potwierdzenia w toku postępowań o zatwierdzenie taryf.

Oprotestowywane przez odbiorców znaczne wzrosty cen w indywidualnych przypadkach wynikają, jak już stwierdziłem wcześniej w większości wypadków z tego, iż wiele umów zwieranych w okresach wcześniejszych przez odbiorców z zakładami energetycznymi przewiduje dostarczanie mocy umownej (zapotrzebowanej) w wielkości znacznie przekraczającej rzeczywiste potrzeby odbiorców). W tych przypadkach pragnąłbym zasugerować weryfikację umów o dostarczanie energii elektrycznej pod kątem ich rzeczywistych potrzeb.

Jestem przekonany, że moje wyjaśnienia stanowią odpowiedź na pytania nurtujące senatorów Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności zaś odpowiadają na pytania pana senatora Kruka. W przypadku dalszych wątpliwości, bardzo proszę o osobistą rozmowę z Panem Senatorem.

Z poważaniem
Leszek Juchniewicz

Spis oświadczeń, oświadczenie