Minister Pracy i Polityki Socjalnej przekazał odpowiedź na oświadczenie senatora Zbigniewa Gołąbka, złożone na 42. posiedzeniu Senatu ("Diariusz Senatu RP" nr 47):
Warszawa, 1999-10-20
Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek,
W odpowiedzi na oświadczenie złożone przez Senatora Zbigniewa Gołąbka na 42 posiedzeniu Senatu RP w dniu 23 września 1999 roku skierowane do Prezesa Rady Ministrów w sprawie zakładów pracy chronionej, przekazane pismem z dnia 30 września 1999 r. znak: DT/043/368/99/IV - z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów - pragnę wyjaśnić, iż trudno zgodzić się z tezą, że dotychczas funkcjonujące przepisy dotyczące z
asad funkcjonowania zakładów pracy chronionej mogą stanowić modelowy wzorzec rozwiązań systemowych.Zarówno izolacyjny charakter systemu pracy chronionej - sprzeczny z ideą integracji społecznej osób niepełnosprawnych - jak i skala nieprawidłowości w postępowaniu pracodawców prowadzących te zakłady, skłania do poszukiwania różnych form promocji osób niepełnosprawnych na rynku pracy.
Praca chroniona stanowi obecnie przedmiot żywej dyskusji nie tylko w Polsce, a także w krajach Wspólnoty Europejskiej, co potwierdza raport "Zatrudnienie chronione we Wspólnocie Europejskiej" opracowany na zlecenie Komisji Europejskiej - Dyrekcji Generalnej: Zatrudnienie, Zbiorowe Stosunki Pracy i Sprawy Społeczne.
Autorzy raportu oceniają, że oferowanie trwałej alternatywy wobec zatrudnienia w normalnych warunkach nie jest zgodne z zasadami integracji społecznej oraz zasadą równych szans. Według nich zatrudnienie chronione grozi wymykaniem się spod kontroli i trudno doprowadzić do prawidłowej struktury zatrudnienia - tj. zagwaran
towania w tej formie miejsc pracy dla osób najciężej poszkodowanych, przy jednoczesnym kierowaniu na otwarty rynek pracy wszystkich tych osób niepełnosprawnych, które mogą sprostać wymaganiom pracodawców korzystając z innych form pomocy.Istnienie rozbudowanego rynku chronionego może też stanowić skuteczną wymówkę dla innych pracodawców, by nie zatrudniać osób niepełnosprawnych. Doświadczenia naszego kraju potwierdzają te niekorzystne tendencje. Natomiast zaletą chronionego zatrudnienia jest niewątpliwie możliwość ustalenia przez zakład własnego cyklu produkcyjnego, zapewnienie bezpiecznych warunków pracy i usług rehabilitacyjnych.
Problemy związane z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych są bardzo złożone i trudno jednoznacznie przesądzać o słuszności jednej tylko formy działania. Mechanizmy promocji osób niepełnosprawnych muszą być zróżnicowane - tak jak różne są oczekiwania i możliwości osób niepełnosprawnych poszukujących pracy oraz uwarunkowania lokalnego rynku pracy i postawy pracodawców.
Podzielam pogląd, iż trudno liczyć na altruistyczne podejście pracodawców do osoby niepełnosprawnej jako pracownika, choć nie można nie dostrzegać wysiłków wielu osób niepełnosprawnych świadczących sumiennie pracę oraz - wbrew obiegowym opiniom - pracujących równie wydajnie jak ich pełnosprawni współpracownicy.
Trwające przez wiele miesięcy prace nad propozycjami nowych rozwiązań dotyczących kształtowania rynku pracy dla osób niepełnosprawnych uwzględniały także konieczność ekonomicznego wspierania pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne.
W ramach uzgodnień i prac nad ostateczną wersją projektu kompleksowych zmian dotyczących rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych, ze szczególną uwagą analizowane były uwagi, postulaty i propozycje środowiska pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, nadsyłane do Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych.
Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. został przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 5 października br.
Należy zaznaczyć, że funkcjonujące obecnie zakłady pracy chronionej byłyby w nowym systemie zaliczone do odpowiedniej kategorii, w zależności od wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, a proponowany system - obok dotacyjnej formy wyrównywania szans zawodowych osób niepełnosprawnych - utrzymuje dotychczasowe formy pomocy ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dla pracodawców takie jak: subwencje, pożyczki, pomoc w spłacie kredytów bankowych. Zatem zakłady pracy chro
nionej mogą wpisać się w nowe rozwiązania proponowane w niniejszym projekcie.Sądzę, że proponowane rozwiązania są zgodne z pojawiającymi się w środowisku osób niepełnosprawnych silnymi dążeniami integracyjnymi - związanymi z jednej strony z tendencją zatrudniania jak największej liczby osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy, z drugiej zaś - z włączaniem w pracę zawodową (poprzez zatrudnienie chronione) osób poważnie niepełnosprawnych.
Z poważaniem
Minister
Up. Sekretarz Stanu
Joanna Staręga-Piasek