Odpowiedź na oświadczenie senatora Zbigniewa Gołąbka, wygłoszone podczas 6. posiedzenia Senatu, przekazał Minister Finansów:
Warszawa 10 lutego 1998 r.
Pani
Alicja GRZEŚKOWIAK
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Wielce Szanowna Pani Marszałek!
W związku z przekazanym w dniu 27 stycznia 1998 r. przy piśmie AG/043/5/98/IV, tekstem oświadczenia Pana Senatora Zbigniewa Gołąbka w sprawie nowelizacji ustawy z dnia 24 listopada 1995 r. o zmianie zakresu działania niektórych miast oraz o miejskich strefach usług publicznych, uprzejmie informuję, że Ministrowi Finansów znane są problemy tzw. dużych miast. Dość regularne są spotkania pracowników Ministerstwa z przedstawicielami tych miast. W ich efekcie nastąpiła dość istotna nowelizacja zasad finansowania zadań przejętych przez "duże miasta".
Dokonana w 1996 r. nowelizacja ustawy uzależnia, zgodnie z zapisem art. 11 ust. 1, wielkość dochodów własnych miast, objętych jej działaniem, od zaplanowanej w ustawie budżetowej ogólnej kwoty wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych. W wyniku tej nowelizacji, budżet państwa został obciążony ryzykiem związanym z osiągnięciem mniejszych wpływów z tego podatku od zaplanowanych w ustawie budżetowej, natomiast miasta zostały uwolnione od tego ryzyka.
Otrzymują one równe, miesięczne raty rocznej kwoty udziałów.
Jednocześnie ustawa gwarantuje miastom, że kwota ich dochodów, określonych przy pomocy wskaźnika U, nie może być niższa, niż kwota dochodów otrzymanych w roku poprzednim, z uwzględnieniem wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Zmiana zapisu dotyczącego treści współczynnika K96, stanowiącego element wzoru, przyjętego w art. 28 ust. 1 ustawy dla wyliczeń wskaźników U dla "dużych miast", oznaczałaby podwyższenie wartości współczynnika U, a w efekcie wzrost udziałów "dużych miast" o 173.378 tys. zł (w warunkach realizacji budżetu 1998 r.).
Postulowane zwiększenie środków na inwestycje z 2% do 10% oznacza obciążenie budżetu państwa w 1998 r. kwotą około 220.000 tys. zł (a przy jednoczesnej postulowanej korekcie wskaźnika U - kwotą ok. 415.000 tys. zł). Budżety miast, obejmujące zarówno ich wydatki jako "zwykłych" gmin, jak i tzw. dużych miast, umożliwiły w 1996 r. przeznaczenie na inwestycje 1.677.466 tys. zł, co stanowi 16,9% wydatków z ich budżetów ogółem. W 1997 r. miasta zaplanowały wydatki inwestycyjne na kwotę 2.315.794 tys. zł, co stanowi 15% wydatków ich budżetów. Natomiast z budżetów wojewodów, na terenie których zlokalizowane są duże miasta, poniesione zostały w 1996 r. wydatki inwestycyjne w wys. 1.858.503 tys. zł, co stanowiło 13,9% ich wydatków ogółem. W roku 1997 planowane wydatki inwestycyjne z budżetów tych wojewodów wynosiły 2.253.206 tys. zł, co stanowi 13,4% planowanych wydatków ogółem. W ustawie budżetowej na 1998 r. planowane wydatki w budżetach tych wojewodów wynoszą 3.050.308 tys. zł i stanowią zaledwie 10% ogółu planowanych wydatków.
Zwiększenie o 8% wartości udziałów miast w podatku dochodowym od osób fizycznych oznaczałoby konieczność przesunięcia środków z budżetu państwa do budżetów samorządowych, co oznaczałoby dalsze ograniczenie wydatków inwestycyjnych ponoszonych z budżetów wojewodów.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że licząc się jednak z finansowymi trudnościami miast w budżecie państwa na 1998 r. utworzona została rezerwa celowa na dofinansowanie zadań własnych realizowanych przez "duże miasta" w wysokości 120 mln zł, która zostanie rozdzielona między te miasta, proporcjonalnie do obowiązujących w 1998 r. wskaźników U.
W związku z opracowywaną reformą państwa, należy przypuszczać, że 1998 rok będzie ostatnim rokiem funkcjonowania tzw. dużych miast w kształcie takim jak dotychczas, dlatego rząd nie proponuje kolejnej nowelizacji omawianej ustawy.
Z wyrazami głębokiego szacunku
Podsekretarz Stanu
Halina Wasilewska-Trenkner