Warszawa, dnia 08.04.1999 r.

luty '99 r. był pierwszym miesiącem poboru składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne i z kilku powodów miesiącem nietypowym. Część uposażeń wypłacanych pracownikom w styczniu br. stanowiła wynagrodzenie za pracę wykonaną w grudniu 1998 r. i jako wynagrodzenie z przed 1 stycznia 99 r. nie zostały objęte składką na ubezpieczenie zdrowotne. Wynagrodzenia za pracę w styczniu '99 r. mogły zostać wypłacone najpóźniej 1 lutego '99 r. Spowodowało to opóźnienie części wpływów do kas chorych, ponieważ zgodnie z art. 26, ust. 1 ustawy z dnia 6 lutego 1999 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, płatnicy składek są obowiązani opłacić składki na ubezpieczenie zdrowotne za każdy miesiąc kalendarzowy w terminie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenie społeczne, a w tych przypadkach, w których nie znajdują zastosowania przepisy o ubezpieczeniu społecznym - w terminie do 15 dnia następnego miesiąca. W związku z tym składki na ubezpieczenie zdrowotne od wynagrodzeń wypłaconych w dniu 1 lutego wpłyną do kas chorych do dnia 15 marca '99 r. Ponadto, 16 grudnia 1998 r. do ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym wprowadzono nowy zapis, tj. art. 169g, którego wpływ na wysokość składek na ubezpieczenie zdrowotne jest obecnie trudny do oceny. Umożliwia on obniżenie składki do wysokości zaliczki na podatek dochodowy, jeżeli składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez płatnika zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, należałoby uznać, że ocena rzeczywistej ściągalności składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne w 1999 r., oparta o dane pochodzące z lutego '99 r., nie może być rzetelna. Dopiero po zanalizowaniu marcowych wpływów do kas chorych i rozliczeniu I kwartału br. będzie można w sposób bardziej ścisły ocenić poziom ściągalności składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Odnosząc się do stwierdzenia Pana Senatora Jerzego Cieślaka, że kontrakty "narzucane" samodzielnym zakładom opieki zdrowotnej przez regionalne kasy chorych nie przekraczają 60-80% ubiegłorocznych wydatków, należy stwierdzić, że większość ZOZ posiada kontrakty, których wysokość przekracza ubiegłoroczne nakłady. Jedynie część ZOZ podpisała kontrakty na kwoty niższe niż wydatki w latach poprzednich, ale jest to związane ze zmniejszeniem zakresu świadczeń zdrowotnych wykonywanych przez te zakłady. Analizując ten problem, należy mieć na uwadze, że przy zawieraniu kontraktów na świadczenia zdrowotne, kasy chorych są przede wszystkim rzecznikiem osób ubezpieczonych w danej kasie chorych. Ich obowiązkiem jest zapewnienie świadczeń zdrowotnych w takiej ilości i na takim poziomie, aby mogły zostać zaspokojone potrzeby zdrowotne członków danej kasy chorych.

Warunkiem przystąpienia do kontraktu z kasą chorych było przekształcenie zakładu opieki zdrowotnej w samodzielny zakład opieki zdrowotnej. Spoczywał na nim obowiązek opracowania planu strategicznego i biznes planu dla zakładu. Plan powinien był uwzględniać m.in. analizę potrzeb zakładu, jak i możliwości pozyskiwania środków na finansowanie działalności statutowej. Istotne jest poszukiwanie środków z różnych źródeł. We wdrażanym obecnie systemie nie będą to jedynie regionalne kasy chorych, ale także fundusze z budżetu państwa za świadczenie procedur wysokospecjalistycznych, opłaty z tytułu świadczeń ponadstandardowych (w granicach określonych ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym), działalność zakładu finansowana ze źródeł znajdujących się poza systemem, np. wykonywanie badań okresowych pracowników (medycyna pracy) na zamówienie zakładów pracy finansujących te świadczenia.

Dotyczy to także państwowych przedsiębiorstw uzdrowiskowych przekształcanych w jednoosobowe spółki skarbu państwa. One również muszą poszukiwać alternatywnych źródeł finansowania. Polityka resortu w zakresie lecznictwa uzdrowiskowego oparta jest o ustawę o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym z 1996 r. wraz z rozporządzeniami wykonawczymi oraz o ustawę z dna 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, która nakłada na kasy chorych obowiązek zapewnienia ubezpieczonym leczenia uzdrowiskowego w drodze zawierania umów z podmiotami świadczącymi tego rodzaju usługi. Kontaktowanie świadczeń uzdrowiskowych zostało poprzedzone analizą zrealizowanych skierowań na leczenie uzdrowiskowe i ilości wykonanych osobodni oraz zwrotów skierowań w latach 1997 i 1998. Uwzględniono także analizę potrzeb i preferencji osób ubezpieczonych w tym zakresie. W rezultacie zawarto umowy na wykonywanie świadczeń zdrowotnych w uzdrowiskach w styczniu i lutym br. Po zakończeniu i rozliczeniu I kwartału br. kasy chorych i świadczeniodawcy przystąpią do renegocjacji zawartych umów. Jednakże ograniczone zasoby finansowe kas chorych nie pozwalają na zawarcie umów zapewniających 100% wykorzystanie miejsc w uzdrowiskach i sanatoriach. Placówki te, tak jak dotychczas, będą zmuszone do podejmowania samodzielnych działań zmierzających do zapewnienia innych źródeł finansowania, znajdujących się poza systemem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Nieunikniona wydaje się także restrukturyzacja przedsiębiorstw uzdrowiskowych, w tym restrukturyzacja zatrudnienia.

Podstawowym źródłem finansowania opieki zdrowotnej do końca br., jak i docelowo, będą wpływy ze składek na ubezpieczenie zdrowotne od osób objętych obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, osób ubezpieczających się dobrowolnie oraz wpływy z budżetu państwa pokrywające składkę na ubezpieczenie zdrowotne rolników, bezrobotnych bez prawa do zasiłku itd., zgodnie z ustawą o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Część niezbywalnych zadań państwa w zakresie ochrony zdrowia nadal będzie finansowana z budżetu. Należeć do nich będą m.in. procedury wysoko specjalistyczne, programy polityki zdrowotnej, nadzór epidemiologiczny itd., a także inwestycje o znaczeniu centralnym, szkolnictwo medyczne, współpraca międzynarodowa. Kolejnym źródłem finansowania będą wpływy ze środków własnych ubezpieczonych, pokrywające koszty niektórych świadczeń zdrowotnych i świadczeń ponad standardowych. Należy dodać, że zgodnie z art. 131b, ust. 7, w przypadku wystąpienia niedoborów finansowych w regionalnych kasach chorych, będą one mogły skorzystać z pożyczek, których może im udzielić sejmik województwa, na obszarze którego działa regionalna kasa chorych. Możliwość skorzystania z tej pożyczki będzie stanowić zabezpieczenie dla kas chorych na wypadek pojawienia się problemów finansowych wymagających doraźnego rozwiązania.

Franciszka Cegielska