Warszawa, 22.11.2000 r.

Pani
Alicja Grześkowiak
Marszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej

Podzielam stanowisko Pana Senatora, iż sytuacja w grupie zawodowej pielęgniarek budzi obawy. Pod względem zatrudnienia kadry pielęgniarskiej (6,07 na 1000 mieszkańców) Polska znajduje się na dość odległej pozycji wśród krajów europejskich (w Wielkiej Brytanii wskaźnik ten wynosi 13,9 na 1000 mieszkańców, w tym pielęgniarek o niepełnych kwalifikacjach), przy czym liczba zatrudnionych pielęgniarek w naszym kraju systematycznie spada. W porównaniu z 1997 r. stan zatrudnienia pielęgniarek zmniejszył się o 4063 tj. o 1,8%.

Zmiany sytuacji będziemy upatrywać w rozwiązaniach systemowych zmierzających do znacznej poprawy warunków pracy i płacy pielęgniarek oraz transformacji kształcenia poprzez wdrożenie nowego modelu kształcenia. Nowy model ma zachęcać do podejmowania kształcenia zawodowego w szkołach wyższych, a uruchomienie instrumentów socjoekonomicznych umożliwi zdobycie wykształcenia zawodowego większej grupie młodzieży.

Wprowadzanie reformy systemu ochrony zdrowia na przełomie lat 1998/99 zbiegło się z akcjami protestacyjnymi grup zawodów medycznych. Takie reakcje środowisk medycznych wynikały przede wszystkim z obawy, iż nowy kształt rynku usług medycznych ujawniając np.: nieefektywność w zarządzaniu zakładami opieki zdrowotnej, dysproporcje w zatrudnieniu pracowników, pogorszy warunki pracy. Oczekiwano, iż reforma automatycznie spowoduje wzrost płac w ochronie zdrowia, co wynikało z niezrozumienia jej mechanizmów.

Wobec powyższego pierwszym miesiącom funkcjonowania powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego towarzyszyła atmosfera napięcia i niepewności. W tej sytuacji społeczny odbiór reformy, mimo akcji informacyjno-promocyjnych prowadzonych przez Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Wprowadzenia Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego, Kasy Chorych i Ministerstwo Zdrowia (różnego rodzaju publikacje, dystrybucja broszur i ulotek informacyjnych, infolinia, audycje i programy informacyjne w radio i telewizji, informacje na stronach internetowych), nie mógł być właściwy. Pełną akceptację wprowadzonych zmian w systemie ochrony zdrowia uniemożliwiały m.in. środki masowego przekazu, które nie były obiektywne - prezentując wyłącznie negatywne zjawiska związane z systemem ochrony zdrowia.

Jednocześnie należy wskazać, iż w wyniku przeprowadzonych w lutym 2000 r. badań opinii społecznej (np. Charney Research) stwierdzono, iż 50% respondentów uznaje reformę za słuszną i potrzebną, a 355 za zbędą. Podkreślenia wymagają wyniki badań na postawie których stwierdza się, że negatywne doświadczenie z nowym systemem miało trzykrotnie mniej pacjentów niż w poprzednim systemie (CBOS 1998 i 2000). Badania przeprowadzone przez CBOS, PENTOR wskazują, iż istnieje rozbieżność między społecznym doświadczeniem wynikającym z korzystania ze świadczeń zdrowotnych w nowym systemie a opiniami, głównie wyrażanymi przez mass media, na temat wprowadzonych zmian po 1 stycznia 1999 r.

W nawiązaniu do zarzutu zawartego w oświadczeniu, iż "Kasy Chorych nie są odpowiednimi gospodarzami przekazywanych im pieniędzy osób ubezpieczonych" należy wskazać, iż ubezpieczeni niezależnie od faktycznie przekazanych środków finansowych - składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 7,5% podstawy wymiaru składki - mają takie samo prawo korzystania ze świadczeń zdrowotnych określonych w ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zmianami) - zgodnie z zasadą solidarności społecznej. Zasada solidarności społecznej, służąca zabezpieczeniu interesów ubezpieczonych, odnosi się również do gospodarki finansowej Kas Chorych. Kasy chorych uczestniczą bowiem w wyrównaniu finansowym dokonywanym między Kasami Chorych ze względu na zróżnicowanie przychodów i kosztów.

Wyjaśniam, iż średnio, w skali kraju Kasy Chorych, na swoje funkcjonowanie wydają 0,98% wpływów, co oznacza, że na finansowanie świadczeń zdrowotnych udzielanych ubezpieczonym, wydawane jest 99,02% wpływów (dane za rok 1999). Podane dane są sprzeczne z oceną zawartą w przekazanym oświadczeniu a dotyczącą prowadzenia gospodarki finansowej przez Kasy Chorych.

Wskazany w oświadczeniu przykład jednej Kasy Chorych nie może stanowić podstawy do stwierdzenia: "Kasy Chorych nie są odpowiednimi gospodarzami przekazywanych im pieniędzy osób ubezpieczonych". Zasadne jest zwrócenie uwagi na rozbieżności jakie istnieją między kosztami świadczeń poniesionych przez Kasy Chorych - przykładem Kasy Chorych, która poniosła najniższe koszty (496,7 zł) w przeliczeniu na jednego ubezpieczonego jest Wielkopolska Regionalna Kasa (dane za rok 1999).

Jednocześnie należy wskazać na centralny organ administracji rządowej Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, który sprawuje nadzór nad gospodarką finansową Kas Chorych stosując kryterium legalności, rzetelności, celowości i gospodarności oraz zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Urząd Nadzoru może wydawać zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności kontrolowanego podmiotu do przepisów prawa. Uprawienia te realizuje Urząd Nadzoru w stosunku do wskazanej przez Pana Senatora Kasy Chorych jako przykładu niewłaściwego gospodarowania środkami finansowymi.

W podsumowaniu nawiązując do wniosku Pana Senatora Stanisława Cieśli o zmiany: "które zapewnią lepszą niż obecnie realizację art. 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej" zasadne jest podkreślenie, iż w normach programowych, a więc także w art. 68 jest zawarte minimum praw obywatela jako odpowiednik obowiązków władzy państwowej. Jednocześnie istnieje konieczność na wskazanie ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. Nr 28, poz. 153 ze zm.), która została wprowadzona w życie 1 stycznia 1999 r. - w art. 1a stanowi, iż ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach: solidarności społecznej, samorządności, samofinansowania, prawa wolnego wyboru lekarza i Kasy Chorych, zapewnienia równego dostępu do świadczeń, działalności Kas Chorych nie dla zysku, gospodarności i celowości działania. Zasadne jest wskazanie na prowadzone prace, które mają na celu usprawnienie mechanizmów wprowadzonej reformy - przykładem jest rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz zmianie niektórych ustaw (druk 1456).

Grzegorz Opala