W swoim wystąpieniu chcę nawiązać do sytuacji związanej z obrotem polską ziemią, szczególnie sprzedażą jej na rzecz cudzoziemców. Uczestniczyłem w zorganizowanym we Wrocławiu sympozjum dotyczącym tego problemu. Skala zjawiska jest niepokojąca. W związku z tym, po przeanalizowaniu tej sprawy, uważam, że w zakresie obrotu ziemią na rzecz cudzoziemców postulować należy takie uregulowania prawne, które nie byłyby sprzeczne z Układem Europejskim z 29 stycznia 1993 r. w zakresie nabywania nieruchomości przez cudzoziemców. Analizując zaś ten układ, należy stwierdzić, że w odniesieniu do nieruchomości rolnych, lasów oraz zasobów naturalnych pozostawia on swobodę w określaniu przez ustawodawstwo krajowe ewentualnych wymogów nabycia. Nie ma więc żadnych przeszkód, żeby w tym zakresie, jeśli chodzi o nieruchomości rolne, lasy oraz zasoby naturalne, regulować to w sposób, nazwijmy to, swobodny - nie dowolny, a swobodny - poprzez nasze własne ustawodawstwo krajowe. I nie będzie to sprzeczne z Układem Europejskim, o którym tutaj wspominałem.

Jeśli chodzi natomiast o inne nieruchomości, to przepis art. 44 pkt 7 układu potwierdza prawo przedsiębiorstw założonych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a więc według prawa polskiego, do nabywania, używania, wynajmowania i sprzedaży nieruchomości wtedy, gdy jest to bezpośrednio niezbędne do prowadzenia przez nie działalności gospodarczej.

W literaturze przedmiotu prezentowane jest stanowisko, zgodnie z którym ten warunek, to jest sformułowanie "bezpośrednio niezbędne", powoduje, że organ polski winien spełnienie tego warunku stwierdzić w drodze odpowiedniego postępowania, czyli kwestia ta może podlegać ocenie dzięki odpowiednio ustawionym kryteriom. Przepis ten nie określa przy tym granic takiego uznania. pozwala to na sformułowanie wniosku o możliwości stosowania dotychczasowych przepisów o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców z 1920 r., a więc tej ustawy, która była nowelizowana. Można ją stosować nadal po wypracowaniu odpowiednich kryteriów udzielania zezwoleń przez stronę polską na podstawie tej ustawy. Niezależnie bowiem od faktu, że art. 2 ust. 2 ustawy z 1920 r. stanowi, iż Ministerstwo Spraw Wewnętrznych może stawiać specjalne warunki dla cudzoziemca, należy stwierdzić, że ta ustawa nie formułuje żadnych kryteriów wydawania zezwoleń. Pozwala to organowi uprawnionemu na swobodę w wypracowaniu takich kryteriów i ich stosowaniu, co też niniejszym postuluję. Może to być uczynione w formie rozporządzenia do wyżej wymienionej ustawy, a jeżeli brak tam jest legitymacji do wydawania takiego rozporządzenia, to można dodać taką legitymację w drodze nowelizacji tej ustawy. Wydanie takich przepisów byłoby też pomocne w kreowaniu decyzji władczych podmiotów pragnących zbyć nieruchomość na rzecz cudzoziemców.

Druga kwestia - i tę część oświadczenia kieruję do pana ministra spraw wewnętrznych i administracji - pozostaje w związku z inwazją zagranicznych super- i hipermarketów. Należy apelować do pana marszałka Sejmu o jak najszybsze poddanie procedurze legislacyjnej i uchwalenie przez parlament ustawy o wielkopowierzchniowych obiektach handlowych. Projekt tej ustawy, proszę państwa, nawiązuje do uregulowań prawnych we Francji, przyjętych w 1973 r. Podobne ograniczenia są w innych krajach Unii Europejskiej, jak Portugalia, Grecja, Belgia i Holandia. A polska racja stanu, że wspomnę o ochronie rodzimego handlu, tworzącej się klasy średniej itp., wymaga tego i nie będzie to sprzeczne, jak już wskazałem wyżej, ze standardami Unii Europejskiej.

Doświadczenia wynikające chociażby z gromadzenia danych o zakresie obrotu ziemią na rzecz cudzoziemców - próbowałem takowe zebrać w regionie północno-wschodnim i były z tym kłopoty - uzasadniają też postulat wprowadzenia przepisów nakazujących prowadzenie ścisłych rejestrów zbywanych gruntów i dających wojewodom prawo egzekwowania od podmiotów zbywających obowiązku dostarczania tych danych.

Problem jest bardzo istotny i prosiłbym o dokładne ustosunkowanie się do poruszonych kwestii, a także o poinformowanie, czy rząd zechce podjąć w poruszonych sprawach stosowne inicjatywy ustawodawcze. Jako parlamentarzysta może i nie powinienem tego robić, bo przecież i my możemy podjąć taką inicjatywę, ale krótka, szybka odpowiedź umożliwi podjęcie ewentualnych stosownych kroków chociażby tutaj, na forum Senatu, żeby ruszyć te sprawy.

Panie Marszałku! Wysoki Senacie! Trochę okroiłem, skróciłem swoje wystąpienie. We wcześniejszej jego części nawiązuję i podaję konkretne przykłady, w tym dotyczące samorządu. Samorządy mają duże możliwości władcze w zakresie zbywania gruntów. Taki proceder trwa, a przy tym jak gdyby unaocznia się też problem niedostatecznej kontroli, szczególnie organów wykonawczych samorządu, my tutaj... ale to już problem odpowiedni na debatę.