Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment

W dniach 8, 9, 10 i 11 sierpnia br. odbyło się 88. posiedzenie Senatu. Obradom przewodniczyli marszałek Alicja Grześkowiak i wicemarszałkowie - Tadeusz Rzemykowski, Donald Tusk i Marcin Tyrna. Na sekretarzy posiedzenia wyznaczono senatorów Andrzeja Mazurkiewicza i Tomasza Michałowskiego; listę mówców prowadził senator T. Michałowski.

Zaakceptowany i uzupełniony przez Izbę porządek posiedzenia obejmował 30 punktów:

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustaw: o podatku dochodowym od osób fizycznych, o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej i ustawy o szkolnictwie wyższym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o kulturze fizycznej oraz ustawy - Prawo działalności gospodarczej,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Rumunią o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, podpisanej w Bukareszcie dnia 15 maja 1999 r.,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw*,

- zmiana w składzie komisji senackiej,

*Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Przedstawił je senator Wojciech Kruk Jak zaznaczył, rozpatrywana nowelizacja ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" w zasadzie dotyczy niewielkiego zakresu - zasad sprzedawania mieszkań kolejowych. Nowelizacja ta jest potrzebna, ponieważ po wejściu w życie w zeszłym roku ustawy o restrukturyzacji kolei weszły w życie także inne ustawy dotyczące określania zasad sprzedaży mieszkań zakładowych. Spowodowało to, że warunki sprzedaży mieszkań zawarte w ustawie dotyczącej restrukturyzacji kolei były gorsze, a więc powstał taki stan prawny, że mieszkania, zależnie od branży, podlegały różnym zasadom sprzedaży.

Senator sprawozdawca poinformował, że Komisja Gospodarki Narodowej rozpatrzyła tę sprawę na swoim posiedzeniu i postanowiła zaproponować przyjęcie ustawy w zasadzie bez poprawek. Uznała jednak, że jeden z jej punktów wymaga skreślenia. W wersji sejmowej jest mianowicie zapis mówiący o tym, że emerytom, rencistom, wdowom lub wdowcom przysługuje dziewięćdziesięciopięcioprocentowa bonifikata, jeżeli korzystają z takiego mieszkania. Komisja uznała, iż zapis ten jest o tyle niesprawiedliwy, że mógłby prowadzić do sytuacji, iż ktoś, kto mieszka w takim mieszkaniu np. zaledwie miesiąc, uzyskuje tę największą bonifikatę. Bonifikata powinna istnieć, ale powinna dotyczyć osób, które rzeczywiście całe życie przepracowały na kolei. Poza tym wprowadzenie tej bonifikaty mogłoby sprawić, że pewna grupa zawodowa korzystałaby ze zdecydowanie większych udogodnień. W związku z tym komisja postanowiła zgłosić wniosek, by wprowadzić do tekstu następującą poprawkę: w art. 1 pkt 4 skreśla się literę b i oznaczenie litery a.

Uchwała

Uchwała

Przedstawił je senator Kazimierz Drożdż. Jak podkreślił, ustawa ma na celu umożliwienie wykorzystania środków zgromadzonych pomiędzy 1 sierpnia 1997 r. a 31 stycznia 1998 r. na wyodrębnionym rachunku utworzonym przez szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów na finansowanie wydatków związanych z usunięciem skutków powodzi, mającej miejsce w 2001 r. Środki stanowią 35% dopłat do stawek w grach liczbowych stanowiących monopol państwa. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 64a środki te można było przeznaczyć na usuwanie skutków powodzi, która miała miejsce w latach 1997 i 1998. Ponadto ustawa ta aktualizuje w ust. 3 odesłanie do ustawy o finansach publicznych, ponieważ dotychczasowe odesłanie odnosiło się do uchylonego prawa budżetowego.

Podczas dyskusji senatorowie Andrzej Chronowski i Krzysztof Lipiec zgłosili poprawkę do ustawy. Miała ona na celu zwiększenie środków, jakie będzie można przeznaczyć na finansowanie wydatków związanych z usuwaniem skutków powodzi, w ten sposób, że zobowiązywała podmiot urządzający gry liczbowe do przekazywania części dopłat do stawek dla danej gry od 1 września 2001 r.

Uchwała

Mniejszość komisji zaproponowała 2 poprawki. Jej wniosek przedstawił senator Zbigniew Romaszewski.

Dalsze poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji.

Uchwała

Przedstawił je senator Jerzy Baranowski. Senator podkreślił, że aktualny stan i kondycja polskiego hutnictwa żelaza i stali budzą uzasadniony niepokój. W czerwcu 1998 r. Rada Ministrów przyjęła "Program restrukturyzacji przemysłu hutnictwa żelaza i stali w Polsce". W tym czasie dekoniunktura na rynku stali spowodowała załamanie cen wyrobów hutniczych. Ta kryzysowa sytuacja zdecydowanie wzmogła konkurencję na rynku krajowym i mimo częściowego odbudowania koniunktury wdrażanie przedsięwzięć restrukturyzacyjnych okazało się trudne bez nowej, dokładnej, uwzględniającej nowe warunki analizy stanu poszczególnych hut, szczególnie dotyczącej lat 1998-2000.

Opracowano nowy program - "Program restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali - aktualizacja 2001". Celem strategicznym programu jest osiągnięcie możliwości oferowania przez polskich producentów konkurencyjnych wyrobów hutniczych swoim klientom na rynkach polskim, regionalnym i światowym, przy jednoczesnym zapewnieniu godnych warunków pracy wszystkim pracownikom i poszanowaniu środowiska naturalnego, a także działaniu zgodnym z regułami otwartego rynku. Te strategiczne cele są zawarte w ustawie. Jak stwierdził senator sprawozdawca, nie kwestionowano niezbędności projektowanej ustawy w życiu gospodarczym, podkreślając bardzo duże opóźnienie w jej opracowaniu i wielką potrzebę jej wprowadzenia.

Projekt rządowy ustawy o restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali zakłada, że podstawowym elementem działań naprawczych jest przeprowadzenie restrukturyzacji finansowej hut. Ale ponadto niezbędne są: konsolidacja produktowa hutnictwa i restrukturyzacja organizacyjna, restrukturyzacja zatrudnienia, programy inwestycyjne i zamierzenia proekologiczne, restrukturyzacja majątkowa, zgodność z programami lokalnymi, prywatyzacja, pomoc publiczna, nadzór nad programami restrukturyzacyjnymi. Istotną sprawą jest też przekazanie nadzoru właścicielskiego od ministra skarbu do ministra gospodarki.

Senator sprawozdawca poinformował, że projekt ustawy otrzymał pozytywną opinię Komitetu Integracji Europejskiej o zgodności z prawem Unii Europejskiej, ale w zapisie tej opinii jest sformułowanie, iż projekt ustawy należy traktować jako przewidujący restrukturyzację ściśle powiązaną z ograniczeniem zdolności produkcyjnych hut. Podkreślono również, że żadna pomoc publiczna nie może być udzielana na naprawę zanieczyszczenia środowiska. Odpowiada za to i finansuje restrukturyzowany podmiot gospodarczy.

Podczas dyskusji wniosek o charakterze legislacyjnym złożył senator J. Baranowski.

Uchwała

Sprawozdawca komisji senator Janusz Okrzesik podkreślił, że już trzeci raz w historii polskiego parlamentaryzmu po 1989 r. Izba zajmuje się tą ustawą. Poprzednio dwa razy parlament nie zdążył zakończyć prac legislacyjnych. Tym razem Izba ma szansę je zakończyć, uchwalić ustawę - Prawo wodne i w ten sposób uwieńczyć olbrzymi wysiłek legislacyjny, który podjął parlament tej kadencji, związany z uchwaleniem zupełnie nowego prawa ochrony środowiska.

Senator sprawozdawca zaakcentował, że rozpatrywana ustawa zawiera aż dwieście dwadzieścia artykułów i zapewnia kompleksowe rozwiązanie problemu gospodarki wodnej.

Jako instrumenty zarządzania zasobami wodnymi ustawa wskazuje przede wszystkim plany gospodarki wodnej, pozwolenia wodnoprawne, opłaty i należności, kataster wodny i kontrole gospodarowania wodami.

Senator sprawozdawca poinformował, że w trakcie prac komisji pojawiły się różne wątpliwości. Podczas dyskusji sformułowano, za opiniami legislatorów, a także ekspertów, szereg wątpliwości i uwag dotyczących poprawności legislacyjnej oraz niektórych rozwiązań merytorycznych w ustawie. Po dłuższej, rzeczowej dyskusji senatorowie z Komisji Ochrony Środowiska uznali jednak, że żadna z tych uwag i wątpliwości nie ma na tyle zasadniczego charakteru, by uzasadniała przedłużenie procesu legislacyjnego. Wniesienie poprawek i zwrot ustawy do Sejmu groziłyby powtórzeniem sytuacji z poprzednich dwóch kadencji, a więc stwarzały ryzyko niedokończenia prac nad prawem wodnym. Tymczasem dokończenie tych prac i uchwalenie prawa wodnego jest kwestią absolutnie fundamentalną dla zbudowania systemu prawa ochrony środowiska w Polsce. Dlatego Komisja Ochrony Środowiska postanowiła przedstawić Izbie wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek - tak żeby zakończyć w tej kadencji proces legislacyjny i żeby ustawa - Prawo wodne mogła jak najszybciej wejść w życie.

Poprawki do ustawy zgłosili senatorowie podczas dyskusji. Senator Jadwiga Stokarska zgłosiła wniosek o odrzucenie ustawy.

Uchwała

Senator zaznaczył, że obecnie obowiązująca ustawa z 31 maja 1962 r. - Prawo lotnicze w gruncie rzeczy przestała być aktualna, mimo że miały miejsce jej nowelizacje. Dystans czasowy sięgający trzydziestu dziewięciu lat oraz istotne przemiany w Polsce i  świecie w sferze gospodarki i polityki, a także techniki i technologii oraz prawodawstwa powodują, że potrzebna jest zmiana ustawy.

W ciągu tych lat zawarto też nowe międzynarodowe umowy lotnicze, które były ratyfikowane przez Polskę. Do umów tych należą między innymi: konwencja tokijska, konwencja haska, konwencja montrealska dotycząca karnych przepisów lotniczych, konwencja z Guadalajary oraz protokół haski uzupełniający konwencję warszawską (konwencja warszawska o międzynarodowym przewozie lotniczym wywodzi się z roku 1929). Zostały także wprowadzone nowe artykuły i załączniki do konwencji chicagowskiej z roku 1944 o międzynarodowym lotnictwie cywilnym. Rozpatrywana ustawa zawiera także unormowania spójne z rozwiązaniami Unii Europejskiej - potwierdza to opinia Komitetu Integracji Europejskiej.

Rzeczpospolita Polska, zgodnie z ustawą, sprawuje całkowite i wyłączne zwierzchnictwo nad swą przestrzenią powietrzną. Funkcje wynikające z tego faktu, niezwiązane z obronnością, wykonuje minister właściwy do spraw transportu. Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach lotnictwa cywilnego jest prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Powołuje go i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw transportu na okres pięciu lat. Zadania i kompetencje urzędu i prezesa określa art. 20.

Urząd Lotnictwa Cywilnego jest państwową jednostką budżetową o statusie nadanym przez premiera. Przewiduje się możliwość utworzenia oddziałów terenowych tego urzędu. Prezes urzędu jest upoważniony do kontrolowania przestrzegania przepisów i wykonania decyzji z zakresu lotnictwa cywilnego. Kontroli tej podlegają: osoby posiadające licencję członka personelu lotniczego, podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie lotnictwa cywilnego oraz szefowie lotnisk.

Ustawa precyzuje warunki zakładania i rejestracji lotnisk, rozróżniając lotniska użytku publicznego i lotniska użytku niepublicznego. Nadto, zgodnie z ustawą, rozróżnia się lotniska użytkowane stale i użytkowane doraźnie. Rejestr lotnisk cywilnych prowadzi prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Rejestr lotnisk wojskowych prowadzi minister obrony narodowej. W ustawie określono zasady eksploatacji użytkowania lotnisk, a także, co bardzo istotne, problemy ratownictwa i ochrony przeciwpożarowej lotnisk.

Sprawy personelu lotniczego ujęte są w art. 99-121 ustawy. Wymieniono tam na przykład dwadzieścia jeden specjalności w odniesieniu do personelu pokładowego - mówi o tym art. 99. Członkiem personelu lotniczego może być wyłącznie osoba posiadająca ważną licencję bądź równorzędne świadectwo kwalifikacji i wpisana do państwowego rejestru personelu lotniczego. Sprawność fizyczną i psychiczną osób zaliczanych do personelu lotniczego, a także kandydatów, sprawdza się podczas lotniczych badań lekarskich. Do ich przeprowadzania upoważnieni są: naczelny lekarz lotnictwa cywilnego, lekarze orzecznicy oraz centra medycyny lotniczej. Ustawa precyzuje szczegółowe wymogi w tym zakresie.

Wiele miejsca w ustawie poświęcono na ujęcie problemów lotniczej działalności gospodarczej, a w szczególności koncesjonowaniu usług transportu lotniczego. Mówią o tym art. 173-183. Ustawa wprowadza także zmiany w siedmiu innych ustawach.

Uchwała

Punkty ósmy, dziewiąty i dziesiąty porządku obrad Senat rozpatrywał łącznie. Rozpatrywane ustawy zostały uchwalone przez Sejm na 113. posiedzeniu, 20 lipca br. Do Senatu zostały przekazane 24 lipca. Tego samego dnia marszałek Senatu skierowała je do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym przedstawił senator Marian Noga. Jak wskazał, proponowane zmiany dotyczą rozdziału 3 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne z  20 listopada 1998 r. Zmiany te polegają na rozszerzeniu katalogu osób, których zatrudnienie nie stanowi przeszkody uniemożliwiającej opodatkowanie w formie karty podatkowej. Mają one na celu zwiększenie dopuszczalnej liczby zatrudnionych: po pierwsze, z jednego do czterech absolwentów skierowanych przez urząd pracy do odbywania stażu u pracodawcy; po drugie, do nie więcej niż trzech bezrobotnych lub absolwentów w rozumieniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu bezrobociu; po trzecie, z trzech do sześciu pracowników w wypadku pracodawców prowadzących działalność gospodarczą na terenie gmin dotkniętych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, i po czwarte, z dwóch do pięciu pracowników w wypadku osób prowadzących gospodarstwo rolne i wykonujących równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą w miejscowości o liczbie mieszkańców do pięciu tysięcy osób. We wskazanych sytuacjach stawka karty podatkowej nie ulega zmianie. Jak stwierdził senator sprawozdawca, zaproponowane rozwiązania mają na celu przede wszystkim stworzenie pracodawcom opłacającym podatek dochodowy w formie karty podatkowej korzystnych warunków do zwiększania zatrudnienia osób bezrobotnych i absolwentów oraz pobudzenie przedsiębiorczości na terenach dotkniętych strukturalnym bezrobociem.

Senator M. Noga podkreślił, że wejście w życie ustawy nie pociąga za sobą skutków finansowych dla budżetu państwa i nie wpływa na uszczuplenie wpływów w budżetach gmin.

Sprawozdanie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym przedstawiła senator Elżbieta Płonka. Senator przypomniała, że rozpatrywana ustawa jest projektem rządowym. Jednak w trakcie prac Sejmu doszło do jej znacznego poszerzenia i zmian, stąd w jej tytule uwzględniono kilka ustaw. W stosunku do projektu rządowego ustawa sejmowa zwiększa obciążenie budżetu państwa. Dlatego też Komisja Rodziny i Polityki Społecznej postanowiła zaproponować przywrócenie brzmienia projektu rządowego. Poprawki zaproponowane przez komisję były identyczne z  przedstawionymi w stanowisku Komisji Gospodarki Narodowej

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie ustawy o zmianie ustaw: o podatku dochodowym od osób fizycznych, o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym przedstawił senator Andrzej Sikora.

Senator przypomniał, że ustawa ta została wniesiona jako projekt rządowy, a konieczność jej uchwalenia wynika z nowelizacji kodeksu cywilnego, polegającej na wprowadzeniu do niego regulacji dotyczących umowy leasingu. Ustawa porządkuje przepisy podatkowe dotyczące tej umowy, zawiera bardzo szczegółowe unormowania gwarantujące ścisłe interpretowanie pojęć i czynności, definiuje umowę leasingu, określa warunki, jakie ta umowa powinna spełniać, określa skutki podatkowe dla stron umowy leasingowej, a także mówi, kto i do jakiej wysokości ma prawo do odpisów amortyzacyjnych. Ustawa ponadto dostosowuje przepisy ustaw podatkowych do nowych zasad tworzenia i funkcjonowania spółek handlowych wprowadzonych przez kodeks spółek handlowych. Innym ważnym dla gospodarki efektem nowelizacji może być możliwość ożywienia sprzedaży samochodów osobowych przeznaczonych do celów gospodarczych, jak również obniżenie kosztów małych i średnich przedsiębiorstw poprzez zaliczanie w koszty uzyskania przychodów odpowiednich odpisów amortyzacyjnych oraz składki na ubezpieczenie.

Senator sprawozdawca poinformował, że komisja po wysłuchaniu przedstawiciela rządu, który zaprezentował uzasadnienie wprowadzenia ustawy, oraz po wysłuchaniu pozytywnej opinii Biura Legislacyjnego, nie wnoszącego żadnych uwag do ustawy, postanowiła przyjąć i rekomendować Izbie jedną poprawkę do ustawy.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przedstawił senator Adam Graczyński. Senator zaznaczył, że ustawa jest projektem poselskim, a jej materia dotyczy systemu przyznawania stypendiów uczniom i studentom oraz zasad ich opodatkowania.

Senator podkreślił, że należy rozwijać system stypendialny dla uczniów i studentów, jak również popierać różne formy zwolnienia tej pomocy od podatku, przy zachowaniu istniejących norm prawnych. Jednak Komisja Gospodarki Narodowej po wnikliwej dyskusji stwierdziła, że do przedłożenia sejmowego należy wprowadzić poprawkę - w art. 1 skreślić pkt. 2, czyli tym samym ograniczyć możliwości przyznawania stypendiów i zwalniania ich od podatków. Komisja kierowała się tu szacunkami Ministerstwa Finansów, mówiącymi, że pozostawienie tego zapisu spowoduje uszczuplenie dochodów budżetowych o 197 milionów zł, a także tym, że zapis art. 1 pkt 2 jest nieprecyzyjny, więc nie można wykluczyć nadużywania tego prawa i uzyskiwania niezasłużonych korzyści.

W odniesieniu do ustawy o zmianie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym dwie komisje senackie przedstawiły jednobrzmiące projekty uchwał, w których wnosiły o wprowadzenie poprawek do ustawy. Poszczególne poprawki poddano pod głosowanie, a następnie 74 głosami, przy 5 wstrzymujących się, Senat powziął uchwałę:

Uchwała

Uchwała

Uchwała

W systemie prawnym zaistniała jednak niespójność. Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie została bowiem dostosowana do wyżej wskazanego uregulowania kodeksu pracy. Zawiera ona wprawdzie uregulowanie dotyczące wyjątkowych sytuacji, umożliwiające pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie tylko ubezpieczonej matce, nie przewiduje jednak zasiłku dla ojca korzystającego z urlopu macierzyńskiego po skróceniu takiego urlopu przez matkę.

Senator sprawozdawca podkreślił, że wprowadzenie do ustawy możliwości zrezygnowania przez matkę z części urlopu macierzyńskiego i wykorzystania pozostałej części przez ojca dziecka od samego początku było nieprzemyślane. Wnioskodawcy tak bardzo starali się dać kobiecie prawo do zrezygnowania z części urlopu macierzyńskiego, że ciągle pozostawiali w proponowanych zmianach wiele błędów.

Jak przypomniał senator sprawozdawca, pierwsza próba wprowadzenia możliwości wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przez ojca dziecka została odrzucona przez Senat, ale z kolei Sejm większością głosów odrzucił poprawki Senatu. Następna próba została odrzucona z pomocą posłów wnioskodawców. Wówczas to część posłów, niezadowolona z wyników głosowania, niezadowolona z tego, jak sama głosowała, domagała się powtórzenia głosowania. Kiedy to żądanie nie zostało uwzględnione, grupa posłów po raz drugi zgłosiła odrzucony projekt, który w ekspresowym tempie wszedł pod obrady Sejmu. Rozpatrywana ustawa jest efektem tych właśnie prac Sejmu.

Senator sprawozdawca zaznaczył, że również ta ustawa zawiera poważne błędy. Trudności, jakie występują w wypadku, kiedy ojciec dziecka podejmie z dnia na dzień decyzję o wykorzystaniu pozostałej części urlopu macierzyńskiego, zostały całkowicie przez posłów pominięte. Nie wiadomo zatem, kiedy ma on obowiązek powiadomienia pracodawcy o swoich planach.

W opinii senatora sprawozdawcy, historia tego projektu dowodzi jedynie, że propozycje zmiany zasad wykorzystywania urlopu macierzyńskiego i w konsekwencji zmiany dotyczącej wypłaty zasiłku macierzyńskiego były nieprzemyślane.

Senator D. Kłeczek poinformował, że komisja postanowiła wprowadzić do kodeksu pracy poprawki dające możliwość normalnego funkcjonowania przedsiębiorstw, a to poprzez wprowadzenie procedury poinformowania pracodawcy o skróceniu urlopu macierzyńskiego przez matkę oraz wprowadzenie procedury poinformowania pracodawcy o zamiarze skorzystania z urlopu macierzyńskiego przez ojca. Konsekwencją wprowadzenia tych poprawek jest zmiana tytułu ustawy.

Zdaniem senatora sprawozdawcy, poprawki te są konieczne, ponieważ według rozwiązań zaproponowanych przez Sejm powstaje taka sytuacja, że matka dziecka może poinformować pracodawcę, iż od następnego dnia wraca do pracy, a nawet zgłosić się w czasie rozpoczęcia dnia pracy i zakomunikować, że oto powraca do pracy po urlopie macierzyńskim. Z kolei ojciec dziecka może poinformować pracodawcę, że od następnego dnia nie stawia się w pracy, a nawet w chwili rozpoczęcia dnia pracy może zakomunikować pracodawcy, że właśnie idzie na urlop macierzyński.

W imieniu komisji senator sprawozdawca wniósł o uchwalenie zaproponowanych poprawek.

Uchwała

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawiła senator Janina Sagatowska. Senator przypomniała, że rozpatrywany projekt jest inicjatywą poselską. Nowelizacja zawiera wiele istotnych zmian, których potrzeba wprowadzenia wynika w szczególności z ostatnich orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dotyczących ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i ustawy - Prawo spółdzielcze. Pomimo krótkiego istnienia w systemie prawa ustawy z  15 lutego 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, środowiska zarówno szeregowych członków tych spółdzielni, jak i przedstawicieli zarządu wielokrotnie i do różnych organów administracji publicznej zgłaszały postulaty o doprecyzowanie i uszczegółowienie niektórych jej zapisów.

Ostatecznie Komisja Gospodarki Narodowej postanowiła zaproponować Izbie wprowadzenie dziewiętnastu poprawek do uchwalonej przez Sejm ustawy nowelizującej ustawę o spółdzielniach mieszkaniowych. Senator sprawozdawca omówiła i uzasadniła proponowane poprawki.

Senator Grzegorz Lipowski przedstawił wniosek mniejszości Komisji Gospodarki Narodowej. Jak stwierdził, projekt nowelizacji ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wprawdzie usuwa większość wątpliwości sygnalizowanych przez ekspertów i przedstawicieli rządu, ale na przykład stwarza członkom spółdzielni możliwość decydowania w trybie referendum o finansowych warunkach przenoszenia własności mieszkania na członków, którym przysługuje spółdzielcze prawo lokatorskie. Ta propozycja nasuwa nowe wątpliwości i pytania. Po pierwsze, czy referendum może być przeprowadzone w trybie korespondencyjnym czy też w formie udziału bezpośredniego, poprzez wrzucenie kart do urn. Po drugie, w jakiej formie ma być ustalone pisemne poparcie dla kandydatów na członków komisji referendalnej. I po trzecie, dlaczego możliwość decyzji referendalnej ma być ograniczona tylko do alternatywy: albo odpłatność nie większa niż 3% wartości mieszkania, albo pełna. Zdaniem senatora sprawozdawcy, jeżeli ma to być oddane ludziom do decyzji w formie referendum, to zapis ten jest niekonstytucyjny.

Jak stwierdził senator, to wszystko przemawia za poparciem wniosku mniejszości o odrzucenie ustawy w całości.

Podczas dyskusji senatorowie: Jolanta Danielak, Piotr Ł.J. Andrzejewski, Elżbieta Płonka i Mieczysław Janowski złożyli wnioski o charakterze legislacyjnym.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyły dwie komisje senackie. Komisje poparły 22 spośród 39 zgłoszonych ogółem poprawek. Mniejszość komisji poparła 2 poprawki.

Uchwała

Przedstawił je senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Senator zaznaczył, że ustawa dotyczy szczególnego charakteru sprawy odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką - z reguły dotyczy to dzieci. Dotychczasowy zakres uregulowań nie odbiegał od schematu traktującego taką osobę, a zwłaszcza dziecko, jako przedmiot egzekucji komorniczej. W opinii senatora, nie godzi to się ani z interesem dziecka, ani ze sprawnością postępowania. Aktualny stan prawny w tym zakresie jest niezadowalający nie tylko ze względu na nadmierny formalizm, który prowadzi do przewlekłości postępowania. Odbieranie osoby tak jak rzeczy budziło powszechny sprzeciw z punktu widzenia zarówno konwencji dotyczących praw dziecka, jak i szczególnego charakteru, jaki ma interes dziecka w postępowaniu egzekucyjnym.

Dlatego ustawa wprowadza zupełnie nowy tryb, przenosząc ciężar zagadnienia z postępowania egzekucyjnego i sądowego, często wszczynanego z urzędu, na postępowanie osoby szczególnej, jaką jest kurator sądowy, i przyznaje kontrolę nad tym postępowaniem w trybie administracyjnym samorządowi kuratorskiemu, a nie, jak dotychczas, sądowi, który może działać z własnej inicjatywy i z urzędu. Jest to rozwiązanie nowoczesne, gdzie kurator sądowy pośrednio korzysta z pomocy prokuratora i sądu, ale sam podejmuje decyzję co do tego, jak i w jakim zakresie wykonywać egzekucje orzeczeń oraz na co wskazuje interes dziecka.

Ustawa ta wprowadza cały dział przepisów, od nowego artykułu w kodeksie postępowania cywilnego w dziale V, od art. 598¹ do art. 598¹³, zarazem skreślając arbitralny zakres funkcjonowania sądu z urzędu oraz wykonywanie tego typu orzeczeń w trybie egzekucji sądowej.

Towarzyszą temu również rozwiązania, które mówią o odformalizowaniu i zrezygnowaniu z przepisów o egzekucji orzeczenia o wydaniu rzeczy tam, gdzie chodzi o osobę. Dodatkową gwarancję prawidłowości postępowania przewiduje zakres informowania prokuratora przez doręczanie mu odpisów wniosków, zawiadamianie go o terminach rozpraw i o przeszkodach w wykonywaniu orzeczenia w razie ukrycia dziecka. A jednocześnie przepisy o kosztach sądowych uznają, iż będzie również obowiązek uiszczania kosztów związanych z wykonaniem orzeczenia, które sąd będzie nakładał w orzeczeniu kończącym z zastosowaniem reguł, jeżeli istnieje skutek powierzenia czynności związanych z odebraniem osoby w zakresie winy osoby, która utrudnia postępowanie.

Senat w głosowaniu zaakceptował to stanowisko i 79 głosami, przy 1 wstrzymującym się, powziął uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Ustawa ta została uchwalona przez Sejm na 113. posiedzeniu, 18 lipca br. Do Senatu została przekazana 19 lipca. Marszałek Senatu 24 lipca, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Ustawodawczej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdawca komisji senator Stanisław Gogacz poinformował, że po rozpatrzeniu ustawy komisja postanowiła wnieść o przyjęcie jej bez poprawek. Senator wskazał, że celem nowelizacji jest usunięcie niespójności między art. 121 §5 ustawy z 17 czerwca 1965 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji a przepisami rozporządzenia wykonawczego z 7 maja 1966 r. do ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych oraz o zmianie niektórych ustaw. Zgodnie z §10 tego rozporządzenia w celu obliczenia premii prezes Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, w porozumieniu z ministrem finansów, ustala cenę 1 m² powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji stanowi natomiast, że cenę taką ustala minister właściwy do spraw administracji publicznej.

Występuje tu niespójność polegająca na tym, że w wymienionym rozporządzeniu kompetencje te przyznaje się prezesowi Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Wsi, a w nowelizowanej ustawie ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej, co nie jest zgodne z ustawą o działach administracji rządowej.

Druga zmiana dotyczy art. 121 §5 ustawy, w którym po słowie "ustalonej" dopisano "i ogłoszonej". W §5 nowelizowanej ustawy mówi się jedynie o cenie ustalonej przez ministra właściwego do spraw administracji do obliczania premii itd. Dla większej jasności dodano, że chodzi o cenę nie tylko ustaloną, ale i ogłoszoną, tak aby od momentu ogłoszenia do momentu promulgacji ta cena była traktowana jako norma. Nowa propozycja polega więc na tym, że po wyrazie "ustalonej" dodaje się wyrazy "i ogłoszonej przez prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Wsi" itd.

Jak stwierdził senator S. Gogacz , komisja senacka, mimo że prowadziła dyskusję dotyczącą tego, czy zmiana ta powinna sprowadzać się do wprowadzenia wyrazów "i ogłoszonej" czy raczej "ostatnio ogłoszonej", stanęła na stanowisku, że nie będzie wprowadzała dodatkowych poprawek i zaproponowała, żeby ustawę przyjąć bez poprawek.

Jak stwierdził senator sprawozdawca, w opinii wnioskodawców, zmiana ta ma rozwiązać pewne problemy praktycznego funkcjonowania szpitali klinicznych, jednak sposób rozwiązania ustawowego budzi poważne zastrzeżenia prawne. Mianowicie nie można bez naruszenia podstawowych zasad prawa zmieniać organu założycielskiego szpitala klinicznego z ministra zdrowia na uczelnię medyczną, zachowując jednocześnie dotychczasowy status prawny państwowych szpitali klinicznych jako publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz zasady jego finansowania. Obecnie publiczne zakłady opieki zdrowotnej mogą być tworzone przez rząd i jego agendy oraz jednostki samorządu terytorialnego. Ustawa zaś tworzy pewien wyłom, nadając uczelni medycznej atrybut władzy publicznej, która dotychczas przypisywana była rządowi i samorządom terytorialnym.

Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem przy dobrej woli ministra zdrowia oraz władz uczelni medycznej (a tej woli często brakowało po jednej czy po drugiej stronie) można, bez zmiany organu założycielskiego, zwiększyć uprawnienia uczelni medycznej w stosunku do szpitala klinicznego w działalności związanej z wykonywaniem zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w szpitalach klinicznych lub oddziałach innych zakładów opieki zdrowotnej, udostępnionych uczelniom medycznym.

Uczelnia medyczna ma osobowość prawną. Jest odrębnym od państwa podmiotem prawa, dlatego nie może tworzyć publicznego zakładu opieki zdrowotnej z majątku publicznego stanowiącego, w myśl obowiązującego obecnie prawa, własność państwową lub samorządową. Na podstawie dotychczasowego prawa uczelnia medyczna mogła utworzyć szpital kliniczny czy też może utworzyć szpital kliniczny będący niepublicznym zakładem opieki zdrowotnej. To uregulowanie nie odpowiadało statusowi prawnemu państwowych uczelni medycznych jako odrębnej od skarbu państwa jednostki organizacyjnej mającej osobowość prawną.

Jeżeli uczelnia medyczna z mocy prawa staje się organem założycielskim państwowych szpitali klinicznych, dokonuje ono przeniesienia własności majątku szpitala klinicznego na uczelnię, a także wszystkich kosztów związanych z funkcjonowaniem tego szpitala. Może to również wywierać niekorzystny wpływ na funkcjonowanie uczelni medycznych, jeśli chodzi o tworzenie nowych szpitali klinicznych oraz rozwój szpitali już funkcjonujących, ponieważ uczelnia jest zmuszona utworzyć i finansować szpital z własnych środków majątkowych.

W tym świetle szczególnie groźne dla pacjentów, a także dla finansów publicznych, są zapisy nowego art. 36b. Dotyczy on statusu prawnego szpitala, na którego likwidację nie wyraził zgody minister właściwy do spraw zdrowia. Minister, nie mając wpływu na zarządzanie tym szpitalem, ma zapewnić mu środki publiczne niezbędne do jego dalszego funkcjonowania w zakresie gwarantującym realizację świadczeń na dotychczasowym poziomie, a odpowiedzialność za zobowiązania powstałe po odmowie ministra zdrowia co do wydania zgody na likwidację ponosi skarb państwa.

Z analizy kondycji finansowej szpitali klinicznych wynika, że jest kilkanaście szpitali generujących zysk, jednak większość szpitali przynosi straty. Straty te są wynikiem różnych okoliczności, ale szczególnym powodem wydaje się złe administrowanie i zarządzanie tymi szpitalami. I jest to niezależne od tego, czy większy nadzór nad tymi jednostkami ma minister zdrowia, czy też rektor. W myśl obowiązującego prawa mają oni zobowiązania, które mają charakter wzrostowy - obecnie wynoszą one około 500 milionów zł.

Związki zawodowe uważają, że występuje tutaj uwłaszczenie uczelni medycznych znacznym majątkiem skarbu państwa, bez możliwości wpływania czy kontroli społecznej na ten majątek oraz na kształtowanie polityki zdrowotnej, a także że może dochodzić do ograniczenia potrzebnych, choć mniej rentownych świadczeń zdrowotnych.

Teoretycznie uczelnie mogą na przykład złożyć wniosek o likwidację, zmuszając skarb państwa do przejęcia zobowiązań przy zachowaniu działalności szpitali. Jest też możliwość niezbyt precyzyjnego rozdziału środków na lecznictwo z kas chorych i na działalność naukowo-dydaktyczną prowadzoną na terenie szpitali. Nie uwzględnia się jednak tutaj faktu, że większość pracowników państwowych szpitali klinicznych nie jest pracownikami akademii medycznych, istnieje więc obawa, że w wyniku głębokich restrukturyzacji może dojść do zwolnień z pracy oraz do ograniczenia już i tak niskich płac w ochronie zdrowia.

Sprawozdanie mniejszości Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu przedstawił senator Jerzy Cieślak. Senator stwierdził m.in., że większość Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu, proponując odrzucenie tej bardzo potrzebnej ustawy, przyjęła do wiadomości subiektywnie przedstawione przez Ministerstwo Zdrowia wątpliwości o charakterze formalnoprawnym. Zdecydowanie nie zgadzając się z tą argumentacją, sprawozdawca wniosku mniejszości przedstawił m.in. fragmenty Stanowiska Konferencji Rektorów Uczelni Medycznych, opinię Stowarzyszenia Dyrektorów Szpitali Klinicznych, fragmenty ekspertyzy prawnej opracowanej przez Ewę Abramek na zlecenie Ministerstwa Zdrowia i dofinansowanej przez Komitet Badań Naukowych.

W imieniu mniejszości komisji senator J. Cieślak zwrócił się o przyjęcie rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Poprawki do ustaw zgłosili natomiast senatorowie Sławomir Willenberg i Zbigniew Kulak podczas dyskusji.

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, poprzedni fragment, następny fragment