Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o organizmach genetycznie zmodyfikowanych*,

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych.

*Ustawa zawiera przepisy dostosowujące polskie prawodawstwo do prawa Unii Europejskiej.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 i 2 ustawy o radiofonii i telewizji, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przedstawia corocznie sprawozdanie ze swojej działalności za rok poprzedzający oraz informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji.

Sprawozdanie, a także informację o podstawowych problemach radiofonii i telewizji, przedstawił Izbie przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji Juliusz Braun.

Stanowisko Komisji Kultury i Środków Przekazu przedstawił senator Piotr Ł.J. Andrzejewski. Senator poinformował, że w stanowisku komisji podkreślono prawidłowość sporządzenia relacji zawartej w sprawozdaniu, ale zarazem wytknięto mankamenty, których zakres spowodował sformułowanie wniosku o odrzucenie sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznej działalności przy jednoczesnym przyjęciu informacji o podstawowych problemach radiofonii i telewizji. Uznano tę informację za niewystarczającą przede wszystkim w zakresie usunięcia mankamentów funkcjonowania krajowej rady i sprawowania przez nią funkcji nadzorczych i kontrolnych nad przestrzeganiem ustawy o radiofonii i telewizji, konstytucji i ustawy - Prawo prasowe.

W opinii komisji, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji pominęła całkowitym milczeniem wnioski wypływające z kontroli władzy ustawodawczej nad działaniem tak ważnego organu państwa i podległej mu dziedziny funkcjonowania państwa, kultury i prawa, wnioski formułowane przez trzy kolejne lata przy odrzucaniu sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Toteż podkreślając postęp, jaki się dokonał w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji w związku z przewodniczeniem jej przez aktualnego prezesa, komisja uznała, że istnieje zakres pewnej niewrażliwości na krytykę i niechęć do usuwania istniejących mankamentów. Jak stwierdził senator P.Ł.J. Andrzejewski, w sprawozdaniu pominięto całkowicie dotychczasowe, formułowane przez trzy lata stanowisko Senatu, zawierające przykłady łamania prawa przez nadawców (w różnym zakresie) i nieskuteczność usuwania tych naruszeń przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Zdaniem senatora, z takim stanowiskiem rady nie można się pogodzić. Jest ono sprzeczne z konstytucyjnym obowiązkiem reagowania w sprawozdaniu na to, co Senat jako władza ustawodawcza uznał za rażące naruszenia prawa w dotychczasowej działalności rady. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie wskazała odpowiednich środków ani nie podjęła należytych kroków w postaci postanowień, uchwał, rozporządzeń bądź praktycznych działań zmierzających do usunięcia w przyszłości tego typu zastrzeżeń, które wytknięto w poprzednich stanowiskach Senatu.

W przyjętym stanowisku komisja z umiarkowaną aprobatą odnotowuje zauważalną aktywność przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji w zakresie przestrzegania przez telewizję publiczną ustawy o radiofonii i telewizji. Uzasadniając wniosek o odrzucenie sprawozdania, komisja stanęła na stanowisku, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji niedostatecznie wypełniła zadania przewidziane ustawą. Szczególną dezaprobatę wzbudziło naruszenie art. 18 ust. 1, 2 i 3 ustawy o radiofonii i telewizji przez nadawców publicznych i komercyjnych. Komisja stwierdza, że brakuje skutecznej kontroli wobec działań prowadzonych przez nadawców, do czego zobowiązuje Krajową Radę Radiofonii i Telewizji art. 6 oraz art. 14 ustawy o radiofonii i telewizji. Brakuje ze strony Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji rzeczywistego nadzoru nad reformą strukturalną i finansową w telewizji publicznej oraz dbałości o dobro interesu publicznego w rozumieniu art. 213 konstytucji i ustawy o radiofonii i telewizji. Ponadto Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji narusza zasady przyznawania koncesji w wypadku telewizji Puls, jednocześnie promując zły program TVN. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie zapewnia pluralistycznego charakteru radiofonii i telewizji - art. 6 ust. 1 ustawy o radiofonii i telewizji. W pracach komisji zwrócono uwagę na szczególne upartyjnienie telewizji publicznej, co wyraża się w obsadzaniu stanowisk w telewizji publicznej, Programie I i Programie II, a także w ośrodkach regionalnych.

W imieniu mniejszości Komisji Kultury i Środków Przekazu projekt uchwały w sprawie przyjęcia sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z rocznego okresu działalności rekomendował senator Ryszard Sławiński.

Po pierwsze, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w ciągu omawianego w sprawozdaniu okresu zajmowała się nie tylko problemami telewizji publicznej, działalność której stała się w zasadzie wyłączną podstawą do oceny tej instytucji przez większość komisji. Podzielając po części zastrzeżenia co do merytorycznej zawartości Programu I, Programu II i regionalnych programów telewizji publicznej oraz zbyt skromnych zmian strukturalnych, mniejszość uznała, że działalność krajowej rady zasługuje na pozytywną ocenę.

Po trzecie, w omawianym okresie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przyjęła sześćset dwie uchwały i odbyła sześćdziesiąt pięć posiedzeń oraz czterdzieści spotkań, przede wszystkim z nadawcami zarówno publicznymi, jak i komercyjnymi. W pierwszym kwartale bieżącego roku krajowa rada przyjęła już sto dziesięć uchwał, odbyła piętnaście posiedzeń i tyle samo spotkań z nadawcami. Podjęła wiele ważnych i pożytecznych działań, wyrażających się poprawą sposobu układania programów w mediach publicznych i komercyjnych, jak na przykład akcja "Przyjazne media".

Po czwarte, zdaniem mniejszości, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wypełnia swoje funkcje nadzorcze w stosunku do nadawców publicznych i komercyjnych w miarę określonych prawem możliwości w zakresie ochrony wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji, tak jak nakazuje to art. 213 ust. 1 konstytucji.

Po szóste, krajowa rada prowadziła monitoring programów radiowych i telewizyjnych pozwalający na podejmowanie interwencji tam, gdzie naruszony został interes słuchacza i widza. Niestety, rada ma wciąż - także za sprawą Izby - zbyt skromne środki na prowadzenie w pełni efektywnego monitoringu.

W opinii senatora R. Sławińskiego, wymienione powody są wystarczającą rekomendacją, aby roczne sprawozdanie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji przyjąć, o co zwrócił się w imieniu mniejszości komisji.

W pierwszej kolejności przeprowadzono głosowanie nad wnioskiem Komisji Kultury i Środków Przekazu o odrzucenie sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Na 76 obecnych senatorów 44 głosowało za, 27 było przeciw, a 5 osób wstrzymało się od głosu. Wobec wyników głosowania Senat podjął uchwałę w sprawie odrzucenia sprawozdania Krajowej Rady Radiofonii i telewizji z rocznej działalności:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 109. posiedzeniu, 23 maja br. Do Senatu została przekazana 24 maja br. i tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nauki i Edukacji Narodowej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Rozpatrywana ustawa sejmowa w art. 1 ustanawia program o nazwie "Budowa Kampusu 600-lecia Odnowienia Uniwersytetu Jagiellońskiego". Ustawa przewiduje, że program ten będzie realizowany w latach 2001-2010. Na mocy ustawy powierza się również ministrowi właściwemu do spraw szkolnictwa wyższego nadzór nad realizacją tego programu. Najistotniejszą jednak kwestią zawartą w ustawie jest sprawa dotycząca wysokości finansowania z budżetu państwa tej inwestycji. Przy cenach z roku 2001 z budżetu państwa ma być wyasygnowana kwota 600 milionów zł, przy założeniu, że wartość kosztorysowa tej inwestycji wynosi 820 milionów zł.

Bardzo istotną kwestią jest również sprawa ustawowej gwarancji, że w latach 2001-2010 w ustawie budżetowej każdego roku będzie przewidziana określona kwota na zrealizowanie tego programu inwestycyjnego.

Senator K. Lipiec przypomniał, że omawiana ustawa jest projektem rządowym i że została skierowana przez rząd na szybką ścieżkę legislacyjną. Rada Ministrów, przedkładając Sejmowi ten projekt, uzasadniała pilność uchwalenia tej ustawy tym, że byłoby wskazane, aby została ona uchwalona przed rozpoczęciem debaty nad budżetem na rok 2002, a więc teraz, bo Rada Ministrów planuje już budżet na rok następny. Pilność tej ustawy wynika również z konieczności spełnienia wymagań przewidzianych w polskim prawie, pozwalających na realizację tej inwestycji. Dotyczy to przede wszystkim kwestii związanych z uzyskaniem stosownych pozwoleń, wynikających z prawa budowlanego.

Zgodnie ze stanowiskiem sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej, zawartym w przedłożeniu rządowym, regulacja ta nie jest objęta zakresem prawa Unii Europejskiej.

Na mocy przepisów ustawy o finansach publicznych tego typu regulacje muszą zawierać charakterystykę programu wieloletniego. W przedłożeniu do tej ustawy jest zawarta taka charakterystyka.

Ponadto senator K. Lipiec zwrócił uwagę, że z powodu braku wystarczającej bazy obiektów dydaktycznych i naukowych Uniwersytet Jagielloński jest obecnie zmuszony wynajmować blisko 20 tysięcy m² powierzchni użytkowej, by stworzyć warunki kształcenia studentów na wielu kierunkach studiów. Budowa kampusu umożliwi kształcenie przez dotychczasową kadrę naukowo-dydaktyczną dodatkowo około piętnastu tysięcy studentów.

Projekty, które zostały objęte programem i które będą finansowane z budżetu państwa, to przede wszystkim kompleks nauk biologicznych, instytut zoologii, cztery moduły z pięciu przewidzianych do zrealizowania, instytut geografii i gospodarki przestrzennej, instytut nauk geologicznych oraz trzy moduły z czterech wydziału zarządzania i komunikacji społecznej. Z budżetu państwa będzie finansowanych pięć modułów z siedmiu - instytut informatyki, instytut fizyki, instytut matematyki, wydział studiów międzynarodowych i nauk politycznych oraz wydział chemii. Powstaną również obiekty towarzyszące w zakresie zaplecza hotelowego, kultury, sportu i rekreacji, nastąpi także wykup gruntów i budowa infrastruktury.

Sprawozdawca Komisji Nauki i Edukacji Narodowej podkreślił, że Uniwersytet Jagielloński, przygotowując się do wdrożenia w życie tego wieloletniego projektu, już od 1995 r. prowadził działania prawne, w wyniku których zakupił od kilkuset prywatnych właścicieli teren o powierzchni ponad 58 ha. Po scaleniu tych działek uczelnia przeznaczyła cały ten obszar na cele programu. Jest to bardzo istotna wartość, którą wnosi uniwersytet i jest wpisana w całą jego wartość kosztorysową. Ponadto w realizacji tego programu Uniwersytet Jagielloński będzie miał partnerów, takich jak miasto Kraków i inwestorzy komercyjni, między innymi miejskie przedsiębiorstwo energetyki cieplnej, zakład energetyczny, zakład gazowniczy i Telekomunikacja Polska SA. Przewidziany jest udział finansowy inwestorów na łączną kwotę 1 miliona 600 tysięcy zł.

Stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej przedstawiła senator Janina Sagatowska. Senator poinformowała, że celem omawianej nowelizacji sejmowej jest zwiększenie wysokości objętego dopłatami ze środków budżetu państwa kredytu dla krajowych przedsiębiorców prowadzących produkcję rolniczą, przeznaczonego na zakup rzeczowych środków obrotowych do produkcji rolniczej, zakup środków obrotowych do produkcji żywności metodami ekologicznymi, na przystosowanie gospodarstw rolnych do tej produkcji lub na postęp biologiczny w rolnictwie. Konieczność zwiększenia wysokości kredytów preferencyjnych przeznaczonych na zakup rzeczowych środków do produkcji rolnej wynika z potrzeby stworzenia lepszych warunków funkcjonowania gospodarstwom rolnym znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej z różnych powodów, między innymi na skutek klęsk powodziowych czy suszy.

Brak kapitałów własnych w gospodarstwach rolnych, przy jednoczesnym wzroście cen środków do produkcji rolnej: paliwa, energii, nawozów, powoduje, że dotychczasowa norma kredytu jest niewystarczająca. Wynosiła ona dotychczas równowartość 6 q żyta na 1 ha użytków rolnych. Obecnie proponuje się 10 q żyta na 1 ha użytków rolnych, według cen przyjmowanych dla celów naliczenia podatku rolnego.

Senator J. Sagatowska podkreśliła, że Rada Ministrów skorzystała z upoważnienia do podwyższenia wysokości kredytu do równowartości 10 q żyta na 1 ha użytków rolnych, zawartego w art. 6 ust. 4 ustawy nowelizowanej. Nowelizacja utrwala stan istniejący w zakresie wysokości objętego dopłatami kredytu na niektóre cele rolnicze, ale jednocześnie umożliwia Radzie Ministrów podniesienie jego maksymalnej wysokości do równowartości 15 q żyta na 1 ha użytków rolnych, według cen przyjmowanych dla celów naliczenia podatku rolnego.

W imieniu Komisji Gospodarki Narodowej senator zaapelowała o przyjęcie bez poprawek nowelizacji ustawy o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych.

Senator sprawozdawca stwierdził, że obecnie równowartość 10 q żyta wynosi 358 zł. Kredyt jest udzielany krajowym przedsiębiorcom ze środków banku, a Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa ze środków budżetowych dopłaca do oprocentowania. Praktycznie kredyt ten dla rolnika wygląda następująco: rolnik spłaca sumę i około 8% oprocentowania, 1% prowizji oraz, w zależności od banku, od 20 do 100 zł opłaty za rozpatrzenie wniosku. Niektóre banki spółdzielcze, tam, gdzie nie ma wystarczającej konkurencji, wymuszają na rolnikach, którzy przychodzą po ten kredyt, wpłaty udziału członkowskiego.

W głosowaniu Senat - 76 głosami - poparł stanowisko przedstawione przez Komisję Gospodarki Narodowej oraz Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wobec wyników głosowania Izba podjęła uchwałę o przyjęciu bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o dopłatach do oprocentowania niektórych kredytów bankowych.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 108 posiedzeniu, 9 maja br. Do Senatu została przekazana 10 maja br. Marszałek Senatu 11 maja br., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Wojciech Kruk. Jak stwierdził senator, uchwalona cztery lata temu ustawa, stwarzająca możliwości udzielania przez skarb państwa poręczeń i gwarancji, wymaga obecnie pewnych zmian wynikających z polityki rządu. W ubiegłym roku rząd opracował projekt pod nazwą: Kierunki działań rządu wobec małych i średnich przedsiębiorstw do roku 2002. Właśnie z tego projektu wynika potrzeba wprowadzenia pewnych zmian. Senator podkreślił, że instytucja poręczeń kredytowych dobrze wpisała się w działania wspierające przedsiębiorczość i rozpatrywana nowelizacja zmierza do rozszerzenia ich zakresu.

Trzecia nowość, którą wprowadza nowelizacja, dotyczy finansowania kontraktów eksportowych realizowanych przez małe i średnie przedsiębiorstwa. Wprowadzony zapis umożliwi uruchomienie pakietu pod nazwą "Eksport", opracowanego wspólnie przez Bank Gospodarstwa Krajowego i korporacje ubezpieczeń kredytów eksportowych. Te działania wpłyną na lepsze, efektywniejsze wykorzystanie środków przeznaczanych na udzielanie tych poręczeń i gwarancji skarbu państwa.

Senator W. Kruk podkreślił, że Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych będzie mógł udzielać poręczeń i gwarancji różnego rodzaju funduszom lokalnym tworzonym przez samorządy. Ma to bardzo istotne znaczenie, ponieważ wiele samorządów już teraz tworzy różnego rodzaju fundusze wspierające rozwój regionalny. Udzielanie swoistego rodzaju regwarancji przez centralny fundusz spowoduje, że te lokalne fundusze będą mogły dysponować większą liczbą środków.

Poprawki: pierwsza, druga, trzecia i piąta, mają na celu doprowadzenie do spójności ustawy. Nowelizacja dała Bankowi Gospodarstwa Krajowego nowy instrument działania w postaci gwarancji. Nie uwzględniła jednak tego we wszystkich przepisach nowelizowanej ustawy, czyli w przepisach ogólnych w art. 1 i 2 oraz w rozdziale 9 w art. 35, 45 i 46. Powstały tam zapisy mówiące wyłącznie o poręczeniach udzielonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Senator W. Kruk zwrócił się o przyjęcie pięciu poprawek komisji, które, jak podkreślił, nie zmieniają meritum ustawy, ale czynią ją bardziej klarowną. Komisja uważa, że rozpatrywana nowelizacja jest bardzo potrzebna i że będzie dobrze służyła rozwojowi naszej gospodarki, a przede wszystkim że będzie wsparciem dla małych i średnich przedsiębiorstw, które borykają się z brakiem kapitału i nie zawsze posiadają wystarczające zabezpieczenia do zaciągania kredytów w bankach komercyjnych.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 108. posiedzeniu, 9 maja br. Do Senatu przekazana ją 10 maja br. Marszałek Senatu 11 maja br., zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Nauki i Edukacji Narodowej. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Gospodarki Narodowej przedstawił senator Wojciech Kruk. Senator zwrócił uwagę, że rozpatrywana nowelizacja dotyczy obniżenia podatku od towarów i usług dla pewnych wybranych grup podatników. Jak przypomniał, rolą Komisji Gospodarki Narodowej jest m.in. pilnowanie finansów publicznych państwa i zwracanie uwagi na skutki wynikające z tworzonego prawa.

Senator W. Kruk stwierdził, że członkowie komisji zdają sobie sprawę, że kwestia komputeryzacji, informatyki i rozwoju tych dziedzin w naszym szkolnictwie jest kluczem do sukcesu następnych pokoleń i kluczem do rozwiązywania problemów, przed jakimi stoimy. Dlatego na posiedzeniu komisji nie padły żadne głosy za tym, żeby tę ustawę odrzucić. Szukano jednak rozpaczliwie sposobu, by ją wprowadzić w życie tak, żeby nie wywoływała skutków dodatkowych ponad te, które są zakładane.

Senator przypomniał, że ustawa w wersji sejmowej proponuje obniżenie z 22% do 3% podatku VAT od komputerów kupowanych dla szkół. Komisja zaproponowała poprawkę, która utrzymuje ten zapis, ponieważ uznano, że w trudnej sytuacji oświaty jest on słuszny. Ale nie całkiem właściwy jest zaproponowany sposób rozwiązania tej kwestii. W opinii senatora W. Kruka, taki zapis doprowadziłby do sytuacji, w której każdy mógłby udać się do sklepu, zakupić komputer i poprosić o wystawienie rachunku na szkołę sklepu podstawową i w ten sposób nie zapłacić podatku VAT. Taka sytuacja jest, zdaniem członków komisji, absolutnie nie do przyjęcia. Należy ten problem rozstrzygnąć, wprowadzając rozwiązanie, które spowoduje, że rzeczywiście wyłącznie szkoła będzie mogła zakupić komputer taniej.

Ustawa przewiduje, że szkoły będą zwolnione z płacenia podatku VAT za korzystanie z Internetu. W opinii senatora W. Kruka, jest to bardzo dziwne rozwiązanie, z którego wynika, że podłączenie do jednego gniazdka powoduje, że nie trzeba płacić podatku, natomiast podłączenie do innego gniazdka powoduje, że należy. Jest to ogromne pole do nadużyć. Przede wszystkim szkoła nie jest czynna tylko przez osiem godzin, a w pracowni internetowej przebywają nie tylko uczniowie, ale mogą w niej przebywać także osoby trzecie. A więc w szkole ktoś może całe popołudnie czy noc pracować w Internecie, korzystając ze stawki zerowej. Szkoła może także urządzić kawiarenkę internetową i po prostu sprzedawać te usługi bez żadnych ograniczeń, bo takich zakazów nie ma.

Senator W. Kruk poinformował, że w przyjętym stanowisku Komisja Gospodarki Narodowej wniosła o skreślenie trzech punktów ustawy uniemożliwiających, jej zdaniem, wprowadzenie zawartych w nowelizacji rozwiązań.

W debacie nad rozpatrywaną ustawą senator W. Kruk zgłosił wniosek o charakterze legislacyjnym, zbieżny z tokiem rozumowania przyjętym przez Komisję Gospodarki Narodowej. Zdaniem wnioskodawcy, zapewni on szkołom zakup komputerów objętych trzyprocentowym VAT, a jednocześnie w 100% wyeliminuje możliwość wykorzystania tego przepisu przez pozostałych podatników.

Senator sprawozdawca poinformował, że uchwalona przez Sejm ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym była projektem sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży. Po dyskusji na posiedzeniach plenarnych Sejmu wprowadzono dodatkowe poprawki. Komisja sejmowa zaproponowała przyjęcie zmian powodujących objęcie zerową stawką VAT usług polegających na drukowaniu książek, broszur i czasopism, w tym czasopism specjalistycznych; trzyprocentową stawką VAT zakupu oraz importu sprzętu komputerowego przeznaczonego dla szkół oraz przedszkoli; siedmioprocentową stawką VAT usług teleinformatycznych. Jeszcze jedną kategorię stanowi zwolnienie od podatku VAT usług w zakresie edukacji, w tym połączeń z Internetem w placówkach oświatowych, w szkołach wyższych i wyższych szkołach zawodowych, co jest zapisane w załączniku nr 2 do ustawy w poz. 23.

W trakcie dyskusji na posiedzeniu komisji pojawiły się problemy z precyzyjnym określeniem takich pojęć jak placówki oświatowe, połączenia z Internetem oraz usługi teleinformatyczne. Stwierdzono, że te pojęcia są nieścisłe i nie nadążają za szybkim i dynamicznym rozwojem usług internetowych. Dyskusja wykazała również, że nie wiadomo, jak odróżnić połączenie z Internetem do celów edukacyjnych od połączenia do celów nieedukacyjnych. Problemy pojawiły się też przy określeniu podmiotów objętych zwolnieniami i ulgami w podatku VAT.

Jak stwierdził senator B. Tomaszek, w opinii przewodniczącej sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, omawiany projekt ustawy zmierza do objęcia zwolnieniami i ulgami w podatku VAT usług i zakupów pomocy naukowych oraz dydaktycznych, w tym komputerów przeznaczonych na potrzeby edukacyjne. Jest tak w wypadku przedszkoli i szkół, lecz w wypadku szkół wyższych trudno oddzielić cele edukacyjne od celów naukowych. Jeśli tak, to żeby nie różnicować sektorów nauki, czyli szkół wyższych, placówek Polskiej Akademii Nauk, jednostek badawczo-rozwojowych, należałoby takie same uprawnienia nadać zarówno placówkom PAN, jak i jednostkom badawczo-rozwojowym. Odpowiednie poprawki w tej sprawie zgłosił senator Adam Graczyński, ale nie uzyskały one poparcia komisji.

W przyjętym stanowisku komisja zaproponowała przyjęcie 8 poprawek. o różnym charakterze: uściślającym i doprecyzowującym zapisy sejmowe oraz merytorycznym. Zaproponowano m.in. zmianę definicji wydawnictw, które produkują czasopisma, książki, publikacje i są objęte stawką zerową VAT. Inna poprawka dotyczyła zapisu zawartego w załączniku nr 2 w poz. 23, odnoszącego się do usług edukacyjnych, w tym usług telekomunikacyjnych polegających na dostępie do sieci internetowej dla przedszkoli, szkół, uczelni oraz uczelni zawodowych. Komisja zaproponowała rozdzielenie zapisu zaproponowanego przez Sejm na dwa oddzielne zapisy, zawarte w załączniku nr 2 w poz.  31 i w załączniku nr 3 w poz. 88. Chodziło o dokładne sprecyzowanie, co to są usługi telekomunikacyjne.

Komisja Nauki i Edukacji Narodowej zaproponowała ponadto, aby rozpatrywana ustawa weszła w życie po upływie siedmiu dni od ogłoszenia, z wyjątkiem art. 1 pkt 2 i 3, które wchodzą w życie 1 września br.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Nauki i Edukacji Narodowej, które ustosunkowały się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowały wspólne sprawozdanie w tej sprawie, które przedstawił senator W. Kruk. Senator poinformował, że połączone komisje proponują przyjęcie 6 spośród 22 zgłoszonych poprawek.

Poprawka omówiona przez senatora B. Tomaszka zakładała równoprawność jednostek naukowo-badawcze i szkół wyższych w zakresie obniżki VAT na zakup sprzętu komputerowego.

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 108. posiedzeniu, 11 maja br. Do Senatu przekazano ją 15 maja br. Tego samego dnia marszałek Senatu, zgodnie z art. 68 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Sprawozdanie komisji przedstawiła senator Genowefa Ferenc, która stwierdziła, że projektowana nowelizacja ma na celu dostosowanie polskiego ustawodawstwa do prawa Unii Europejskiej. W uzasadnieniu do projektu rządowego wskazano, że prawo pierwotne Unii Europejskiej nie zawiera postanowień odnoszących się wprost do problematyki zamówień publicznych. Traktat Rzymski nie reguluje odrębnie trybu zakupów dokonywanych przez rządy, samorząd i instytucje publiczne państw członkowskich, ustanawia jednak zasady stosowane w zamówieniach publicznych, a mianowicie zakaz dyskryminacji ze względu na narodowość, swobodę przepływu towarów i świadczenia usług oraz swobodę prowadzenia działalności gospodarczej. Dyrektywy dotyczące zamówień publicznych zmierzają natomiast do przejrzystości i jawności procedur udzielania zamówień, otwartego, publicznego i równego dostępu, rzeczywistej konkurencji w ubieganiu się o zamówienia zapewniającej wybór najkorzystniejszych ofert, a także kontroli prawidłowości działania osób i instytucji udzielających zamówień oraz otwartego dostępu do zamówień dla przedsiębiorców z innych państw członkowskich.

W dziedzinie zamówień publicznych obowiązuje osiem dyrektyw. Zmierzają one do wprowadzenia minimalnych wspólnych reguł udzielania zamówień publicznych, ograniczających się w zasadzie do określania podmiotów i rodzajów udzielanych przez nie zamówień podlegających wspólnym regułom udzielania zamówień publicznych; określenia dopuszczalnych procedur udzielania zamówień publicznych; ustalenia zasad formułowania specyfikacji technicznych opisu przedmiotu zamówienia; ustalenia zasad ogłoszeń o zamówieniach publicznych; określenia zasad uczestnictwa i wyboru najkorzystniejszej oferty; wprowadzenia obowiązku przekazywania określonych informacji statystycznych o zamówieniach publicznych do Komisji Europejskiej.

Senator G. Ferenc podkreśliła, że omawiana ustawa jest bardzo obszerną nowelizacją. Jej zakres przemawiałby raczej za przygotowaniem nowego aktu. Po wejściu w życie nowelizacji do stosowania ustawy obowiązane będą jednostki sektora finansów publicznych, a także państwowe i komunalne jednostki organizacyjne oraz jednostki zależne wykonujące zadania o charakterze użyteczności publicznej. Do stosowania ustawy obowiązane zostaną również inne podmioty w wypadku, kiedy ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia będzie finansowane ze środków publicznych lub bezpośrednio przez podmioty wprost wskazane w ustawie. Nowelizacja włącza ponadto w zakres ustawy wszystkie podmioty działające we wskazanych sektorach użyteczności publicznej. Wyłączono natomiast stosowanie całości ustawy do zamówień obejmujących usługi wymienione w nowym brzmieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz niektórych jej przepisów do usług określonych w art. 6 ust. 2. W art. 2 pkt 4 pierwotnej ustawy uchylono też wymóg finansowania ze środków publicznych jako przesłankę do uznania zamówienia za publiczne. Pozostaną tylko dwie przesłanki, podmiotowa i przedmiotowa.

Nowelizacja, obok dotąd obowiązujących progów wartości zamówienia, czyli 3 tysięcy, 30 tysięcy, 200 tysięcy euro, wprowadza nowe, dotyczące publikacji ogłoszeń o zamówieniach publicznych w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich. Z przesłanek do skrócenia terminu poniżej progów unijnych będą miały zastosowanie krajowe przesłanki, niemające swoich odpowiedników w dyrektywach, a stosowanie trybu zapytania o cenę dopuszczalne będzie tylko do zamówień o wartościach nieprzekraczających progu 130 tysięcy euro.

Senator stwierdziła, że zaproponowane przez Komisję Nadzwyczajną Legislacji Europejskiej poprawki dotyczą różnych problemów. Część z nich ma charakter czysto legislacyjny. Komisja zaproponowała m.in. zastąpienie pojęcia nabycia rzeczy, które w polskim prawie dotychczas nie występowało, pojęciem nabywania własności. Inna ze zmian zmierzała do usunięcia odwołania się w ustawie do rozporządzenia wykonawczego do ustawy o statystyce publicznej. Ponadto z katalogu podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy usunięto Krajowy Związek Kas Chorych, który ma zakończyć działalność do końca czerwca br. Przyjęto również poprawkę zmierzającą do objęcia ustawą jednostek zarządzających gospodarką leśną i prowadzeniem jej w lasach stanowiących własność skarbu państwa. Kolejna z poprawek komisji stanowiła, że zamawiający wyznacza termin, w którym dostanie wyjaśnienie, a nie, jak stanowiło przedłożenie sejmowe, że zamawiający sam sobie wyznacza termin, w którym może żądać uzupełnienia lub złożenia wyjaśnienia.

Podczas przerwy w obradach odbyło się posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej, która ustosunkowała się do przedstawionych w toku debaty wniosków i przygotowała sprawozdanie w tej sprawie.

Zgodnie z art. 54 ust. 1 Regulaminu Senatu, przeprowadzono głosowania nad przedstawionymi poprawkami według kolejności przepisów ustawy. Ogółem Izba poparła 34 poprawki. Uchwałę w sprawie ustawy o zmianie ustawy o zamówieniach publicznych podjęto 82 głosami, przy 2 głosach wstrzymujących się:

Uchwała

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej przedstawił senator Marek Waszkowiak. Jak stwierdził, celem opiniowanej ustawy jest dostosowanie prawa polskiego do ustawodawstwa unijnego w zakresie tworzenia kompleksowego systemu bezpieczeństwa biologicznego oraz ochrony środowiska i zdrowia ludzi w związku ze stosowaniem produktów inżynierii genetycznej. Zakres przedmiotowy regulowany ustawą jest obecnie normowany jedynie fragmentarycznie w rozporządzeniu ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa.

Ustawa reguluje cztery kategorie działań z organizmami genetycznie modyfikowanymi: zamknięte użycie GMO, zamierzone uwalnianie GMO do środowiska w celach innych niż wprowadzenie do obrotu, wprowadzenie do obrotu produktów GMO oraz wywóz za granicę i tranzyt produktów GMO. Przepisów ustawy nie stosuje się do modyfikacji genetycznej i genomu ludzkiego. W rozumieniu ustawy za techniki prowadzące do otrzymania GMO nie uważa się między innymi naturalnych procesów przenoszenia DNA w bakteriach oraz klonowania komórek somatycznych i rozrodczych.

Senator M. Waszkowiak stwierdził, że rozpatrywana ustawa jest tak specyficzna i tak hermetyczna, że w trakcie dyskusji podczas posiedzenia Komisji Nadzwyczajnej Legislacji Europejskiej były kłopoty z ustaleniem z ekspertami pewnych sformułowań i zagadnień. Dlatego też Komisja Nadzwyczajna Legislacji Europejskiej zaproponowała dwanaście poprawek, które w trakcie prac komisji zostały uzgodnione i wyjaśnione. Z kolei w wypadku części niewyjaśnionych zagadnień. Uznano, że zostaną one wyjaśnione w trakcie posiedzenia Komisji Ochrony Środowiska.

Sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska przedstawił senator Janusz Okrzesik. Senator przypomniał, że modyfikacje genetyczne żywych organizmów są przedmiotem debaty publicznej, wywołującej bardzo duży oddźwięk. U jednych budzą się olbrzymie nadzieje, że genetyka i modyfikacje genetyczne pozwolą rozwiązać wiele problemów medycznych czy związanych z produkcją żywności, u innych raczej niepokój związany z niewiadomymi i nie do końca możliwymi do przewidzenia skutkami takich manipulacji genetycznych. Rozpatrywana ustawa próbuje narzucić procedury i ująć w pewne reguły postępowanie naukowców, producentów i handlowców, którzy wprowadzają do powszechnego użytku organizmy modyfikowane genetycznie.

Senator sprawozdawca wskazał na istotne, jego zdaniem, zastrzeżenia. Jak stwierdził, ustawa nie dotyczy modyfikacji genetycznej genomu ludzkiego, która jest w Polsce zabroniona. Również w krajach Unii Europejskiej modyfikacje genetyczne genomu ludzkiego nie są dopuszczalne, w przeciwieństwie do innych krajów.

Senator J. Okrzesik stwierdził, że dyskusja dotyczyła przede wszystkim kwestii, czy omawiana ustawa ma mieć charakter umownie mówiąc europejski, czyli taki, w którym w sposób dość drobiazgowy i biurokratyczny konstruuje się przepisy dotyczące organizmów genetycznie zmodyfikowanych i wprowadzania ich do obrotu, czy też przyjąć filozofię, którą umownie można by nazwać filozofią amerykańską, bardziej stawiającą na szanse związane z genetyką, dającą dużo większą możliwość swobodnych badań naukowych, zaś dużo mniejszą uwagę przywiązującą do informowania konsumenta o tym, czy żywność jest genetycznie zmodyfikowana i nie stosującą takich obostrzeń, jeśli chodzi o wprowadzenie organizmów genetycznie zmodyfikowanych do środowiska. Od samego początku prac w Sejmie przyjęto filozofię umownie nazywaną europejską, dość drobiazgową i ostrożną, taką, która nakazuje zwracanie bardzo dużej uwagi i stosowanie bardzo dużych obostrzeń przy manipulacjach genetycznych. Komisja Ochrony Środowiska nie czuła się upoważniona do tego, żeby zmieniać ten sposób myślenia i proponować inną filozofię. Ta ustawa mieści się w ramach europejskiego podejścia, ostrożnego w stosunku do modyfikacji genetycznych. Komisja uznała, że nie należy na tym etapie prac zajmować się zmianą przyjętej filozofii. Należy jedynie ulepszać ten model, który został wypracowany w Sejmie, a który pasuje do prawodawstwa europejskiego.

Dlatego Komisja Ochrony Środowiska nie zaproponowała żadnych rewolucyjnych poprawek, a jedynie zmiany zmierzające do ulepszenia przedstawionego modelu ustawy, spowodowane uwagami ekspertów. Jest oczywiste, że w pracy nad tak specjalistyczną ustawą, kiedy potrzebna jest bardzo głęboka wiedza specjalistyczna, komisje musiały posiłkować się opiniami ekspertów. Wśród poprawek znalazły się również takie, które poprawiają wersję sejmową z punktu widzenia pragmatyki polskich przepisów i funkcjonowania organów administracji państwowej.

Jak poinformował senator J. Okrzesik, dyskusję wywołała poprawka do art. 59, w którym jest mowa o przepisach karnych związanych z łamaniem postanowień ustawy. Komisja doszła również do wniosku, że należy usunąć z ustawy obowiązek zawierania ubezpieczenia przez instytucje, które prowadzą prace nad modyfikacją genetyczną organizmów czy wprowadzają je do środowiska. Z uzyskanej przez komisję opinii, potwierdzonej przez ekspertów, wynika, że zawieranie w tej chwili takich ubezpieczeń jest praktycznie niemożliwe ze względu na brak odpowiedniej oferty na rynku i niespełnienie wielu warunków, które mogłyby ten skądinąd pożyteczny mechanizm uruchomić.

Komisja Ochrony Środowiska zaproponowała ponadto, by zezwolenie na wprowadzanie do obrotu GMO nie było wydawane na czas nieokreślony, jak proponował Sejm, ale na czas określony, nie dłuższy niż 10 lat. Zdaniem komisji, taki okres chroni interesy firm czy instytucji, które prowadzą tego rodzaju działalność, a jednocześnie pozwala na lepszą kontrolę zezwoleń.

Uchwała

Rozpatrywane ustawa została uchwalona przez Sejm na 108. posiedzeniu, 11 maja br. Do Senatu przekazano ją 15 maja 2001 r. Marszałek Senatu skierowała ustawę do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Senat rozpatrywał ustawę sejmową łącznie z ustawą o dodatkach mieszkaniowych.

Senator M. Janowski podkreślił, że przepisy omawianej ustawy obejmują ochronę wszystkich lokatorów, nie tylko najemców. W myśl art. 2 lokatorem jest bowiem najemca lokalu lub osoba używająca lokalu na podstawie innego tytułu niż prawo własności. Art. 5 ustawy mówi z kolei o tym, że umowa o odpłatne używanie lokalu może być zawarta na czas nieoznaczony lub oznaczony, ale nie krótszy niż trzy lata. Nie dotyczy to lokalu socjalnego.

Podwyżki czynszu lub innych opłat za użytkowanie lokalu są możliwe nie częściej niż co pół roku, chyba że zaistnieją okoliczności niezależne od właściciela, przy czym owe podwyżki nie mogą w danym roku przekraczać średniorocznego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, a ich wielkość procentowa zależy od relacji dotychczasowego czynszu do wartości odtworzeniowej. Mówi o tym art. 7 ust. 3. Przez wartość odtworzeniową lokalu rozumie się wielkość, która jest iloczynem jego powierzchni i kosztu odtworzenia 1 m² powierzchni użytkowej. Koszty te ogłaszane są co pół roku przez właściwego terytorialnie wojewodę.

Art. 9 ustawy wymienia przyczyny, które upoważniają właściciela lokalu do złożenia wypowiedzenia umowy najmu bądź innej relacji prawnej łączącej lokatora i właściciela. Jeśli wypowiedzenie miałoby miejsce z tego powodu, że lokator - jak się to określa - jest w zwłoce z zapłatą czynszu lub innych opłat za użytkowanie lokalu co najmniej trzy pełne okresy płatności, i jeśli ów lokator osiąga dochody umożliwiające ubieganie się o lokal socjalny w gminie, to wypowiedzenie jest ważne i skuteczne w wypadku zawarcia ugody między właścicielem a lokatorem. W myśl tej ugody, która musi mieć postać pisemną, następuje również umorzenie odsetek od zaległych należności. Wobec uciążliwego lokatora, który rażąco i uporczywie narusza zasady porządku domowego, również inny lokator może wytoczyć powództwo o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego upoważniającego do użytkowania lokalu. Jeśli sąd wydaje wyrok nakazujący opróżnienie lokalu, to orzeka on również o uprawnieniu do lokalu socjalnego bądź o braku takiego uprawnienia. Gmina jest zobowiązana do zapewnienia lokalu socjalnego.

W rozdziale 3 ustawy uregulowane są zasady tworzenia mieszkaniowego zasobu gminy i gospodarowania nim, rozdział 4 mówi o trybie przyznawania lokali socjalnych. Przepisy przejściowe stanowią między innymi, że do 31 grudnia roku 2004 najemcy lokali znajdujących się w domach będących własnością osób fizycznych, w których najem nawiązany jest na podstawie niegdysiejszych decyzji administracyjnych, opłacać będą czynsz nie przekraczający 3% wartości odtworzeniowej lokalu.

Senator M. Janowski podkreślił, że uchwalenie rozpatrywanej ustawy wynika także z konieczności realizacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r. Skutki wejścia w życie tego werdyktu, co może nastąpić 11 lipca bieżącego roku, są bardzo istotne. Trybunał Konstytucyjny orzekł bowiem, że z tym dniem traci moc art. 56 ust. 2 ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Przepis ten pozwalał na stosowanie czynszu regulowanego w budynkach osób fizycznych do 31 grudnia roku 2004, jeśli w odniesieniu do tych lokali miała miejsce decyzja administracyjna o przydziale lokalu bądź najmie. Przepis ten, zdaniem trybunału, przerzuca na właścicieli budynków główny ciężar pomagania najemcom, znajdującym się w trudnej sytuacji finansowej. Kształtowanie czynszu poniżej faktycznych kosztów ponoszonych przez właściciela pozbawia go tak ważnego elementu prawa własności, jakim jest pobieranie godziwych czynszów. Problem ten postanowiono rozwiązać poprzez zapis art. 26 ust. 2. Mówi się tam, że do 31 grudnia roku 2004 najemcy lokali znajdujących się w domach stanowiących własność osób fizycznych albo lokali stanowiących własność takich osób, w których najem jest nawiązany na podstawie decyzji administracyjnej, opłacają czynsz obliczony na podstawie wartości odtworzeniowej, nie wyższy niż 3%.

Senator M. Janowski zauważył, że Sejm w art. 7 ust. 3 w bardzo poważnym stopniu ograniczył górną granicę stawek czynszowych. Tak więc omawiana ustawa dzieli w swoisty sposób posiadaczy budynków i lokali na dwie grupy: tych, którzy mogą stosować czynsze wolne, oraz tych, którzy mają czynsze narzucone, regulowane. Rodzi się zatem bardzo poważna wątpliwość, czy owo zróżnicowanie właścicieli jest zgodne z konstytucją.

Ustawa wkracza na niezwykle drażliwy, ale i bardzo ważny obszar, w którym racje ekonomiczne zderzają się z racjami społecznymi, prawo własności z prawem do mieszkania, rozwijanie budownictwa mieszkaniowego przez podmioty prywatne z koniecznością poszukiwania źródeł publicznych na finansowanie budownictwa komunalnego. Powstaje problem, czy kierować pomoc do całych grup społecznych, na przykład do wszystkich mieszkańców lokali komunalnych czy lokali spółdzielczych, czy też do konkretnych rodzin, będących w potrzebie. Kategorie ekonomiczne, a takimi wszakże są opłaty za najem, nie muszą uwzględniać interesu takiej czy innej grupy społecznej. Nie oznacza to jednak, że należy ten interes pomijać, i na pewno nie oznacza, że można mieszać pojęcia ekonomiczne i społeczne.

W rozpatrywanej ustawie wprowadza się także zapisy zmieniające Kodeks cywilny. Ujmuje je art. 24. Regulują one między innymi ochronę przed samowolnym zajęciem lokalu oraz wprowadzają ogólną zasadę dotyczącą wypowiadania zobowiązań bezterminowych w okresie ciągłym. Uzupełniono też art. 680¹ Kodeksu cywilnego w odniesieniu do małżeńskiej wspólności majątkowej i prawa do najmu lokalu.

Senator M. Janowski poinformował, że Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej podczas swego posiedzenia zapoznała się z opinią posła sprawozdawcy, poznała stanowisko rządu, wysłuchała uwag organizacji grupujących właścicieli nieruchomości, a także stowarzyszeń lokatorów najemców. Zapoznano się ponadto z opinią organizacji samorządowych: Związku Miast Polskich i Związku Powiatów Polskich. Dyskusja była bardzo interesująca. Komisja przyjęła poprawki zawarte w sprawozdaniu.

Poprawka czwarta, jedenasta i trzynasta skreślają przepisy dotyczące czynszów regulowanych, ponieważ w nowym, przyjętym przez ustawę systemie, nie będzie już takich czynszów.

Poprawka ósma ma zapobiec tworzeniu przymusowego zasobu mieszkaniowego przez gminy, bo może się okazać, że w niektórych gminach, na przykład wiejskich, jest to bezcelowe.

Poprawki jedenasta i trzynasta, polegające na skreśleniu art. 31, 32 i 33 są konsekwencją nieistnienia czynszów regulowanych.

Poprawka ostatnia ma na celu zmianę terminu wejścia w życie ustawy. Zdaniem komisji, powinno to nastąpić jak najszybciej. Stąd też propozycja, aby trzydziestodniowy termin przewidziany przez Sejm skrócić do czternastu dni.

Pierwszy z wniosków mniejszości przedstawił senator Zbyszko Piwoński. Jak stwierdził wnioskodawca, przed Izbą stoi bardzo trudne i odpowiedzialne zadanie pogodzenia sprzecznych z natury rzeczy interesów właścicieli nieruchomości i  grupy najemców, wśród których - i to właśnie chyba jest najtrudniejsze do rozstrzygnięcia - tak wielu jest na pograniczu ubóstwa, a nawet biedy. Dlatego właśnie ta kwestia była przedmiotem największej kontrowersji rozważanej na posiedzeniu komisji. Stąd też powstały dwie odrębne grupy wniosków mniejszości dotyczące tej kwestii, będące próbą pogodzenia czynnika ekonomicznego ze społecznym. Zdaniem senatora Z. Piwońskiego, należy określić konkretny termin doprowadzenia do tak zwanych czynszów ekonomicznych. Czynsz musi bowiem pokryć koszty utrzymania, konserwacji, a nawet zapewnić niewielki zysk właścicielom, inaczej nie będzie spełniał swojej podstawowej funkcji. Z drugiej zaś strony należy liczyć się z tym, że szerząca się bieda przy dość znacznym podwyższeniu czynszu spowoduje, że wielu lokatorów będzie miało kłopoty z wywiązaniem się z podstawowej powinności, jaką jest zapłacenie za zajmowany lokal. O szczególnej ochronie lokatorów przypomina również jeden z zapisów konstytucji.

W związku z tym mniejszość komisji poprzez zgłoszenie grupy trzech wniosków zmierza do tego, by dochodzenie do optymalnego stanu rozłożyć na kolejnych kilka lat, aż do 2007 r. Ponadto zaproponowano zmianę ust. 2 w art. 26 i dodanie do tego artykułu przepisów stwierdzających, że w  bieżącym roku zachowuje się stan dotychczasowy, a w następnych latach przewidziane są podwyżki czynszu. W kolejnych zapisach mowa jest o niewielkiej rekompensacie, która z budżetu państwa przynależna byłaby tym, którzy stracą, nie uzyskując przynależnego im czynszu.

Kolejny wniosek mniejszości Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej do ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego przedstawił senator Lech Feszler. Proponowana zmiana dotyczyła ust. 3 art. 7 ustawy. Mniejszość komisji postulowała, by podwyżka czynszów lub innych opłat za użytkowanie lokalu nie mogła w skali roku przekraczać 0,5% wartości odtworzeniowej lokalu z II półrocza poprzedniego roku w wypadkach, gdy przed podwyżką czynsz lub opłaty za używanie lokalu są w skali roku niższe od 3% wartości odtworzeniowej lokalu. Jeżeli przed podwyżką czynsz lub opłaty za używanie lokalu są w skali roku wyższe od 3% jego wartości odtworzeniowej, podwyżka nie może przekraczać 125% średniego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w minionym roku w stosunku do roku poprzedzającego. Poprawka ta miała na celu stworzenie mechanizmu zapewniającego możliwość utrzymania w należnym stanie zasobów mieszkalnych, a jednocześnie chroniącego interes lokatorów.

W opinii senator E. Płonki, problematyka omawianych ustaw jest bardzo poważna i wywołuje wiele niepokoju, dotyczy kwestii społecznych, a także nawiązania porozumienia między właścicielem lokalu a lokatorem. Dlatego przy rozbieżnych stanowiskach obu tych grup należało znaleźć takie rozwiązanie, które może nie będzie idealne, ale możliwe do zaakceptowania. Takiego rozwiązania nie dostarczyły obie ustawy sejmowe, a zwłaszcza ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Rozpatrywana ustawa realizuje art. 75 konstytucji głoszący, że ochronę praw lokatorów określa ustawa. Obecnie funkcjonuje jeszcze ustawa o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych, która reguluje te sprawy i przewiduje czynsze regulowane do 2004 r. W wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 11 listopada 2000 roku mają zostać uwolnione także czynsze w zasobach prywatnych. Istnieje więc konieczność znalezienia rozwiązań, które zastąpią czynsze regulowane, a także wyjdą naprzeciw orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. Takie rozwiązania zawarte są właśnie w tych dwóch ustawach, a zwłaszcza w ustawie o ochronie praw lokatorów. Ma ona charakter prospołeczny w stosunku do obecnej regulacji, bowiem wyjątkowo szeroko chroni prawa lokatorów i obejmuje ochroną wszystkich, nie tylko najemców. Lokatorem jest każda osoba użytkująca lokal na podstawie tytułu innego niż prawo własności. Ustawa zabrania zawierania umów o odpłatne używanie lokalu na czas krótszy niż trzy lata, co jest bardzo istotne, a także zabrania podwyższania czynszu w inny sposób niż to jest określone w ustawie, również przez zastrzeganie klauzul waloryzacyjnych.

Wypowiedzenie stosunku prawnego łączącego lokatora i właściciela może nastąpić tylko z przyczyn określonych w ustawie. Jeśli wypowiedzenie nastąpi dlatego, że lokator nie płacił czynszu za trzy pełne okresy płatności, a ponadto może on starać się o lokal socjalny, wypowiedzenie jest skuteczne, jeśli właściciel zawrze z lokatorem ugodę. Jest to nowa propozycja ustawowa. Ugoda musi się sprowadzać między innymi do umorzenia odsetek od zaległych należności.

Ustawa rozszerza ponadto krąg osób, wobec których w wyroku eksmisyjnym nie można orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Nowymi uprawnionymi są obłożnie chorzy, bezrobotni oraz emeryci i renciści spełniający kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej. Ustawa reguluje także zasady tworzenia mieszkaniowego zasobu gminy, zasady gospodarowania tym zasobem oraz zasady przyznawania lokali socjalnych.

W przepisach przejściowych postanowiono, że do 31 grudnia 2004 r. najemcy lokali położonych w domach stanowiących własność osób fizycznych, w których najem jest nawiązany na podstawie decyzji administracyjnej, opłacają czynsz nie wyższy niż 3% wartości odtworzeniowej lokalu. Czynsz regulowany będzie opłacany przez najemców lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy. Ustawa nie określa terminu obowiązywania przepisów o czynszu regulowanym. Do 1 stycznia 2002 r. ustawa utrzymuje w mocy rozdział 6 ustawy z 2 lipca 1994 r. o dodatkach mieszkaniowych.

Jak stwierdziła senator E. Płonka, konieczność uchwalenia rozpatrywanej ustawy wynika nie tylko z obowiązku realizacji normy konstytucyjnej, ale także z faktu, że ustawodawca winien pilnie odnieść się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Komisja Rodziny i Polityki Społecznej musiała rozstrzygnąć kwestię, czy rozwiązania przyjęte przez Sejm wychodzą naprzeciw orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego. Rozważając ten problem, komisja postanowiła zmienić ust. 3 w art. 7 i stworzyć szansę na stopniowe dochodzenie do wartości odtworzeniowej i stopniowe uwalnianie czynszu. Tak więc komisja uznała, że w wypadku, gdy w skali roku czynsze nie przekraczają 3% wartości odtworzeniowej lokalu, należy zaproponować podwyżkę w wysokości 0,5% wartości odtworzeniowej, zaś w wypadku, gdy przekracza 3% wartości odtworzeniowej - 125% średniorocznego wzrostu cen towarów i usług z roku poprzedniego.

Inną ważną sprawą, która została doprecyzowana i którą w kolejne poprawce zaproponowała komisja, było przywrócenie zapisu, który jakby umyka w zapisie ustawy przyjętej przez Sejm. Chodzi o zapisu stanowiącego, że do 31 grudnia 2004 r. w stosunkach najmu powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy wysokość czynszu w lokalach, w których obowiązywał w dniu wejścia w życie ustawy czynsz regulowany, nie może przekraczać w stosunku rocznym 3% wartości odtworzeniowej lokalu.

W debacie nad ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego wnioski o charakterze legislacyjnym zgłosili senatorowie: J. Danielak, Dorota Kempka, E. Płonka, Dorota Simonides, Wiesław Chrzanowski, M. Janowski, Krzysztof Kozłowski, Kazimierz Kutz, Bogusław Litwiniec, Z. Piwoński i Bogdan Tomaszek. Część ze zgłoszonych w dyskusji zmian zakładała, że artyści nie będą musieli płacić za swoje pracownie takich czynszów jak np. właściciele sklepów za użytkowane przez nich lokale.

Uchwałę w sprawie ustawy w sprawie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w całości, ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek Izba przyjęła 50 głosami, przy 31 głosach wstrzymujących się:

Uchwała

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 108. posiedzeniu, 11 maja br. Do Senatu przekazano ją 15 maja 2001 r. Marszałek Senatu skierowała ustawę do Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Senat rozpatrywał ustawę sejmową łącznie z ustawą o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Senator sprawozdawca podkreślił, że omawiana ustawa oraz prezentowana wcześniej ustawa o ochronie lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego zastępują ustawę z 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych. W ramach ustawy z 2 lipca 1994 r. dokonano decentralizacji systemu czynszowego w Polsce, przyznając gminom kompetencję do samodzielnego kształtowania stawek czynszu. W celu ochrony lokatorów ograniczono maksymalny poziom czynszu do kwoty 3% wartości odtworzeniowej budynków i wprowadzono system dodatków mieszkaniowych. Jednym z celów ustawy było zwiększenie nakładów remontowych poprzez podwyższenie czynszu. Niestety, pomimo ponad sześciu lat działania wymienionej ustawy, przewidywany i pożądany wzrost nakładów na pokrycie kosztów eksploatacji i remontów budynków mieszkaniowych nie nastąpił.

Senator T. Kopacz poinformował, że nowa ustawa zmienia dotychczasowe zasady przyznawania dodatków mieszkaniowych w taki sposób, aby słabsze ekonomicznie gospodarstwa domowe mogły dostosować się do zmienionych ustawą o ochronie lokatorów warunków wynajmu lokali. W szczególności ustawa ma przeciwdziałać skutkom podwyżek czynszów w lokalach, w których dotychczas stosowany był czynsz regulowany. Ponadto omawiana ustawa rozszerza krąg uprawnionych do dodatków mieszkaniowych także na osoby opłacające czynsz wolny.

Konieczność uchwalenia przedmiotowej ustawy wynika również z konieczności odniesienia się ustawodawcy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r., dotyczącego utraty mocy 11 lipca br. art. 56 ust. 2 ustawy o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych. Zakwestionowany przepis pozwalał na zastosowanie do 31 grudnia 2004 r. czynszu regulowanego do najmu lokali położonych w domach i lokalach stanowiących własność osób fizycznych, jeżeli stosunek najmu w tych domach i lokalach został nawiązany na podstawie decyzji administracyjnej o przydziale albo na podstawie szczególnego trybu najmu.

Sprawozdawca Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej poinformował, że komisja zapoznała się z wieloma opiniami dotyczącymi rozpatrywanej ustawy, m.in. Zbigniewa Krysiaka, pracownika naukowego Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie w Szkole Głównej Handlowej, Związku Miast Polskich, Polskiej Unii Właścicieli Nieruchomości, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Lokatorów, Związku Rewizyjnego Spółdzielni Mieszkaniowych oraz Biura Legislacyjnego Kancelarii Senatu. Po wysłuchaniu tych opinii oraz stanowiska rządu przedstawionego przez ministra Piotra Mynca i wiceminister Ewę Bończak-Kucharczyk z Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, oraz po przeprowadzonej dyskusji Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej postanowiła zarekomendować Senatowi przyjęcie sześciu poprawek. Dwa wnioski zostały zgłoszone przez mniejszość komisji. Następnie senator szczegółowo omówił i uzasadnił proponowane przez komisję poprawki.

Sprawozdanie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych przedstawiła senator Elżbieta Płonka.

Senator poinformowała, że uchwalona przez Sejm ustawa uchyla art. 6 ustawy o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych. Ustawa reguluje zasady i tryb przyznawania, ustalania wysokości, finansowania i wypłacania dodatków mieszkaniowych oraz właściwość organów w tych sprawach. Senator E. Płonka podkreśliła, że w sprawie dodatków mieszkaniowych ustawa odnosi się do faktycznego stanu ekonomicznego rodziny, ponieważ nie uzależnia dodatku mieszkaniowego od czynszu i od zamieszkiwanego lokalu, a więc obejmuje także lokatorów mieszkań o czynszu wolnym. Dodatek mieszkaniowy jest uzależniony od dochodu przypadającego w gospodarstwie domowym na jedną osobę, a także od normatywnej powierzchni lokalu.

Senator poinformowała, że Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zaproponowała wprowadzenie 5 poprawek do ustawy o dodatkach mieszkaniowych. Komisja uznała m.in., że do grona osób uprawnionych do otrzymywania dodatków mieszkaniowych należy zaliczyć oprócz najemców także podnajemców. Stwierdzono również, że w wypadku określania dodatków mieszkaniowych za dochód nie należy uznawać zasiłków pielęgnacyjnych. Komisja zaproponowała zmianę ust. 5 w art. 5 zmierzającą do stwierdzenia, że dodatek mieszkaniowy przysługuje wtedy, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkaniowego nie przekracza normatywnej o więcej niż 30% albo 50% pod warunkiem, że udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej tego lokalu nie przekracza 60%.

Drugi wniosek mniejszości Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej do stanowiska w sprawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych przedstawił senator Lech Feszler. Senator przypomniał, że sukcesywnie, począwszy od 1994 r., wzrasta kwota dodatków mieszkaniowych. Spowodowane jest to przede wszystkim wzrostem wysokości przeciętnego dodatku mieszkaniowego, który z kolei wynika z wysokiego tempa wzrostu kosztów utrzymania mieszkań przekraczającego inflację, a także zwiększeniem liczby osób korzystających z tej pomocy.

Jak stwierdził senator L. Feszler, proponowane w ustawie rozwiązania spowodują dodatkowe, poza wynikającymi ze wzrostu kosztów utrzymania, skutki finansowe dla budżetu państwa, a głównie dla budżetów gmin. System dodatków mieszkaniowych nie spełnia przyjętych przez projektodawcę założeń, zgodnie z którymi miało być zapewnione w większym stopniu dofinansowanie gmin mających mniejszy zasób własny, a zatem mających mniejszy wpływ na politykę czynszową w istniejących w gminie zasobach.

W 1994 r. intencją ustawodawcy było stworzenie nowej formy osłony socjalnej dla rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, środki pochodzące ze zwiększonych czynszów miały zaś służyć zwiększeniu nakładów na substancję mieszkaniową. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że mają one być przeznaczone także na dodatki mieszkaniowe. W celu urzeczywistnienia tych intencji ustawodawcy mniejszość komisji zaproponowała, by gminy w całości finansowały dodatki wypłacane lokatorom mieszkaniowego zasobu komunalnego, a na dodatki wypłacane mieszkającym w pozostałych zasobach otrzymywały dotacje celowe. Zdaniem mniejszości, proponowane zmiany pozwolą na stworzenie mechanizmu urynkowienia czynszów, bo będzie on powiązany z pomocą socjalną wypłacaną przez gminy.

W wyniku przeprowadzonych głosowań Senat zaakceptował 8 poprawek. Uchwałę w sprawie w sprawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych w całości, ze zmianami wynikającymi z przyjętych poprawek podjęto 81 głosami, przy 3 głosach wstrzymujących się:

Uchwała

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment