Dzielono żołnierzy Września 1939 roku, zarzucając polskim dowódcom wojskowym głupotę i tchórzostwo. W podręczniku licealnym, wydanym w 1953, napisano nawet: "Generałowie, pułkownicy, wyżsi oficerowie, zamiast walczyć wraz z żołnierzami na polu bitwy, uciekali szczelnie załadowanymi, luksusowymi limuzynami przed siebie, aby po dwóch tygodniach znaleźć się na szosie Zaleszczyckiej i uciec za granicę przed gniewem ludu i przed swymi niedawnymi hitlerowskimi kompanami".

W mobilizacji narodu w pamiętnym Wrześniu 1939 roku miał swój udział Sejm i Senat Rzeczypospolitej. Obie Izby odbyły posiedzenia 2 września. Marszałek Senatu podpułkownik Bogusław Miedziński powiedział podczas posiedzenia Senatu, że Senat zespolony jest jak cały kraj w jednej myśli i w jednym uczuciu oraz oświadczył: "Nie ma ceny na ziemię polską i honor Polaków. Nie ma siły, która by te dwa skarby najwyższe potrafiła nam wydrzeć. Pycha i przebiegła obłuda złego sąsiada znajdzie na tej ziemi opór bezwzględny i niezłomny".

Wierzę, że ta tablica przypominać będzie senatorom obecnym i następnym oraz wszystkim przybywającym do Senatu także heroiczną obronę Polski we wrześniu 1939 roku.

Przed 60 laty, w piątek, 1 września 1939 roku, o tej właśnie porze mijała 13 godzina wojny rozpętanej napaścią Niemiec hitlerowskich na Polskę. W Warszawie odbywało się akurat, drugie w tym dniu, posiedzenie rządu. Wprawdzie napływały ciągle niepokojące wieści z frontu i nastąpił, akurat podczas obrad rządu, drugi nalot samolotów niemieckich na stolicę, wierzono w odmianę losu. Przekazano krzepiącą wiadomość, że sprzymierzeńcy Polski - Francja i Wielka Brytania wystosowały do Niemiec ultimatum, aby w ciągu 48 godzin zaprzestały działań wojennych i wycofały się z Polski. W dwa dni później, 3 września, wobec niespełnienia ultimatum, Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Niemcom.

Zarówno Niemcy hitlerowskie, jak i Związek Sowiecki, napadając na Polskę, złamały zawarte z Polską układy o nieagresji, które obowiązywać miały Polskę i Niemcy do 1944 roku, Polskę i Związek Sowiecki do 1945 roku!

Westerplatte,

Oksywie,

Hel,

Krojanty,

Bory Tucholskie,

Mokra,

Jordanów,

Piotrków,

Tomaszów Mazowiecki,

Wizna,

Warszawa,

Modlin,

Bzura,

Boratycze,

Tomaszów Lubelski,

Granica Wschodnia,

Grodno,

Szack,

Wytyczno,

Kock.

Jako Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej chylę czoła w hołdzie i modlitwie nad mogiłami poległych obrońców Polski z 1939 roku i tych, którzy nie doczekali tej rocznicy.

Panie, Panowie!

Stoi przed nami jeszcze inne wielkie zadanie - edukacji obywatelskiej młodego pokolenia, w duchu służby i ofiary dla Polski, także tej żołnierskiej. W czasach narodowej niewoli pokolenia Polaków marzyły o służbie w Wojsku Polskim, ze czcią przechowywano mundury żołnierskie, broń i ordery przodków. A gdy odrodziła się Polska, służbę w Wojsku Polskim uważano za zaszczyt i powinność. Służba wojskowa była zarówno szkołą żołnierskiego rzemiosła, jak i charakteru. W 1939 r. wojsko nie zawiodło narodu ani naród wojska. Siły Zbrojne III Rzeczypospolitej chcą być dziedzicem tej tradycji.

Szanowni Zgromadzeni!

Po 60 latach, odczytując te słowa generalskiego rozkazu, stwierdzamy:

Dzisiaj potrzeba dialogu i w ocenie historii, i w przezwyciężeniu jej tragicznych rezultatów - jeżeli chodzi o drugą wojnę światową - jest nie tylko potrzebą chwili, jest racją stanu Europy, racją stanu państwa polskiego, państwa rosyjskiego, państwa niemieckiego i przyszłej zjednoczonej Europy. Dlatego też z senatorem Władysławem Bartoszewskim uznaliśmy za stosowne, pod auspicjami marszałka Senatu Andrzeja Chronowskiego i przewodniczącego NSZZ "Solidarność" Mariana Krzaklewskiego, zwołać konferencję, aby jej wyniki dostarczyły nam podstaw do podjęcia trafnych, wyważonych decyzji i zajęcia stanowiska..

Podejmę wszystkie wysiłki, żeby w sposób dyplomatyczny, parlamentarny doprowadzić do zorganizowania repliki tych konferencji w Rosji, na Ukrainie, na Białorusi i w innych krajach. Będę o tym rozmawiał z liderami partii centroprawicowych i prawicowych Europy Środkowowschodniej, z którymi spotykamy się za niecałe dwa tygodnie w Gdańsku, przypominając przesłanie "Solidarności" sprzed 19 lat do krajów Europy Środkowej i Wschodniej, które później zaowocowało wolnością naszych krajów.

Mówiąc o umowie Hitlera ze Stalinem trzeba podkreślić to, że oficjalny pakt o nieagresji z 23 sierpnia 1939 roku miał charakter umowy pozornej, której rzeczywisty przedmiot i cel zawierał tajny protokół dodatkowy. Jest to dalszy argument świadczący o tym, że nie był to traktat oparty na prawie międzynarodowym, lecz że była to bezprawna i tajna zmowa dwóch agresorów.

Na koniec, proszę państwa, chciałbym podkreślić, że odkrywanie prawdy o tamtych czasach nie jest rozdrapywaniem ran, podsycającym wrogość, dlatego nie możemy ulec jakimkolwiek emocjom, choćby w następstwie tych informacji, jakie napłynęły do nas wczoraj wieczorem z Rosji. Wręcz przeciwnie, takie właśnie spotkania, takie dyskusje, nie tylko w Polsce, ale tak jak projektujemy w Rosji, na Ukrainie, są jednym z warunków prawdziwego pojednania ze wszystkimi narodami, także z tymi, których państwa w przeszłości pozbawiały nas niepodległości i dopuszczały do zbrodni ludobójstwa

Przypadła mi trudna rola podsumowania tej konferencji. Mam wrażenie, iż tutaj zostało powiedziane już prawie wszystko. Najcenniejszą wydaje mi się propozycja stworzenia instytucji międzynarodowej, do której mieliby wejść ludzie cieszący się ogromnym autorytetem moralnym, naukowym i społecznym. Jestem przekonany, iż dokładna i prawdziwa analiza oraz ocena wydarzeń sierpnia i września 1939 r. przez tego rodzaju instytucje jest jedyną drogą do powstania fundamentu, na którym można zbudować prawdziwą przyjaźń i partnerski układ między narodami Europy Środkowowschodniej, włączając w to oczywiście Rosję. Nie należy więc tego traktować jako rozdrapywania ran, lecz jedynie jako odkrywanie i zgłębianie prawdy historycznej.