Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment

W dniach 20 i 21 maja br. odbyło się 36. posiedzenie Senatu. Posiedzeniu przewodniczyli wicemarszałkowie: Andrzej Chronowski, Tadeusz Rzemykowski, Donald Tusk.

Zaakceptowany przez Izbę porządek dzienny posiedzenia obejmował:
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej i Urzędu Ochrony Państwa,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Estońską o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, pracowniczych i karnych, podpisanej w Tallinie dnia 27 listopada 1998 r.,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Protokołu dodatkowego do Konwencji o przekazywaniu osób skazanych,
- stanowisko Senatu w sprawie ustawy o ratyfikacji Konwencji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, Rządem Królestwa Danii i Rządem Republiki Federalnej Niemiec dotyczącej Wielonarodowego Korpusu Północno-Wschodniego, podpisanej w Szczecinie dnia 5 września 1998 r.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 49. posiedzeniu, 7 maja br. i w tym samym dniu przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 7 maja, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisja po rozpatrzeniu ustawy przygotowała swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawił je senator Paweł Abramski. Senator sprawozdawca podkreślił m.in., że ustawa o odpowiedzialności materialnej funkcjonariuszy jest uzasadniona koniecznością podporządkowania wszystkich przepisów prawnych Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W obecnym stanie prawnym do odpowiedzialności materialnej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej oraz Urzędu Ochrony Państwa nie będą miały zastosowania dekrety z 1955 r., które w znacznej mierze się zdezaktualizowały i nie były spójne z obowiązującym stanem prawnym. Jest uzasadniona potrzeba dokonania odrębnej regulacji zasad dochodzenia odpowiedzialności za szkody spowodowane przez żołnierzy i funkcjonariuszy w mieniu, którym się oni posługują w związku z pełnieniem służby. Nieraz jest to mienie o wielkiej wartości.

Senator P. Abramski zaznaczył, że nowa regulacja dotycząca odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy w dużej mierze odpowiada unormowaniom działu V Kodeksu pracy. Ponieważ funkcjonariusze nie podlegają orzecznictwu sądów wojskowych, nie jest możliwe objęcie ich przepisami dotyczącymi żołnierzy, stąd konieczność odrębnej regulacji prawnej. Przyjęto zatem zasadę orzekania odpowiedzialności za szkody w trybie administracyjnym, z zachowaniem pełnej kontroli sądowej przez sądy pracy.

Stanowisko Komisji Ustawodawczej przedstawił senator Marian Cichosz. Senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił 12 poprawek zaproponowanych przez komisję.

<< Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 7 maja 1999 r. ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

Uchwała

W uzasadnieniu powziętej uchwały podkreślono, że Senat uznał za niezbędne wprowadzenie do ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej obywateli, która stanowi realizację postanowienia art. 118 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ponad trzydziestu poprawek. Postanowił, między innymi, zmienić treść art. 4 ust. 1 stanowiącego o warunkach, którym powinien odpowiadać projekt ustawy wnoszony przez grupę obywateli polskich. Wśród wymienionych w tym przepisie aktów prawnych, za ustawą zasadniczą, powołany został Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, a następnie przedmiotowa ustawa. Senat, kierując się postanowieniami Konstytucji uznał, że Regulamin Sejmu nie stanowi źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z czym nie może stanowić podstawy do nałożenia na grupę obywateli występujących z inicjatywą wymogu spełnienia niektórych warunków, tym bardziej nie wynikających z dwóch pozostałych wymienionych w art. 4 ust. 1 aktów prawnych. Przyjmując omawianą poprawkę, Senat miał też na względzie treść art. 112 Konstytucji, określającego dopuszczalny zakres przedmiotowy Regulaminu Sejmu.

Senat zmodyfikował nieznacznie procedurę zgłaszania projektu do Marszałka Sejmu na jej wstępnym etapie. Kierując się potrzebą zapewnienia większej wiarygodności i gwarancji uzyskania poparcia społeczeństwa dla inicjatywy, Senat wprowadził w art. 6 wymóg dołączenia przez komitet inicjatywy ustawodawczej do zawiadomienia Marszałka Sejmu o utworzeniu komitetu 1000 podpisów obywateli popierających projekt. Podpisy te miałyby być zbierane zgodnie z wymogami określonymi w art. 9 ust. 2, jak również wliczane do wymaganej liczby 100 tysięcy podpisów.

Komitet inicjatywy ustawodawczej, aby spełnić wymogi konstytucyjne, musi przedstawić w uzasadnieniu do projektu skutki finansowe jego wykonania. Izba uznała jednak, że komitet powinien mieć prawo przedstawienia uzasadnienia w tej części w terminie późniejszym niż dzień przyjęcia przez Marszałka Sejmu zawiadomienia o utworzeniu komitetu lub uwzględnienia tego zawiadomienia przez Sąd Najwyższy. Natomiast, aby zapewnić możliwość przedstawienia rzetelnego i wiarygodnego uzasadnienia, w art. 6 ust. 3b Senat przewidział możliwość wystąpienia przez pełnomocnika komitetu z żądaniem do organów administracji państwowej o udzielenie pomocy przy określeniu skutków finansowych wykonania projektu ustawy.

Ustawa w art. 7 ust. 1 nakłada na komitet obowiązek ogłoszenia informacji o nabyciu przez komitet z dniem przyjęcia zawiadomienia o jego utworzeniu osobowości prawnej, adresie komitetu oraz miejscu udostępniania projektu do publicznego wglądu. Ustawa nie przewiduje jednak sankcji za niewykonanie tego obowiązku. Senat, aby zagwarantować realizację tego obowiązku, nałożył go na Marszałka Sejmu, równocześnie zmieniając publikator z dziennika o zasięgu ogólnopolskim na Monitor Polski. Ponadto Senat rozszerzył ten obowiązek na ogłaszanie informacji o rozwiązaniu komitetu, a co za tym idzie - ustaniu jego osobowości prawnej.

Senat dokonał zmiany treści zakazu zawartego w art. 16 ust. 2 dotyczącego przekazywania wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych na rzecz komitetu. Zmieniany przepis opiera się na pojęciach Prawa dewizowego, używanych niewłaściwie, ponieważ Prawo dewizowe posługuje się pojęciem "obrót dewizowy z zagranicą", a nie "obrót dewizowy z zagranicy rezydentów i nierezydentów". Wprowadzając tą poprawkę, Senat miał na względzie precyzyjne określenie zakresu podmiotowego zakazu, o którym mowa w tym przepisie.

Izba uznała za zbyt wczesny termin składania sprawozdania finansowego ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, określony na 3 miesiące od wniesienia projektu ustawy z podpisami, a co za tym idzie całkowitego rozliczenia się i przekazania pozyskanej nadwyżki instytucji charytatywnej. Sejm nie wziął pod uwagę możliwej do wystąpienia w czasie prac legislacyjnych w parlamencie potrzeby sporządzania opinii do projektu ustawy czy zapraszania ekspertów komitetu do udziału w pracach. Z tych względów Senat postanowił wprowadzić rozwiązanie polegające na składaniu dwóch sprawozdań. Przy sprawozdaniu wstępnym termin złożenia nie został zmieniony, przy końcowym zaś określony na 30 dni od zakończenia postępowania ustawodawczego, bezskutecznego upływu terminu do wniesienia projektu wraz z podpisami lub wcześniejszego rozwiązania komitetu.

Art. 18 ust. 2 ustawy ma na celu określenie terminu rozwiązania komitetu w innych wypadkach niż wymienione w ust. 1. Przepis ten odsyła do art. 17 ust. 2, co komplikuje interpretację, gdyż w powołanym przepisie mowa jest między innymi o wcześniejszym rozwiązaniu komitetu. W celu zastąpienia niejasnego przepisu art. 18 ust. 2 bardziej czytelnym i precyzyjnym, Senat nadał nowe brzmienie art. 18 ust. 1, wskazując w nim przesłanki rozwiązania komitetu, jak również przewidział w ust. 2 możliwość samorozwiązania komitetu.

Przedstawił je senator Jerzy Smorawiński. Senator sprawozdawca zaznaczył, że zadaniem Polskiej Organizacji Turystycznej, powoływanej do życia rozpatrywaną ustawą, będzie inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej oraz promowanie polskiej turystyki. Polska Organizacja Turystyczna będzie państwową osobą prawną, tworzącą warunki współpracy organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego i organizacji zrzeszających przedsiębiorców z dziedziny turystyki, a także samorządu gospodarczego i zawodowego oraz stowarzyszeń działających w tej dziedzinie. Zadania POT to promocja Polski jako kraju atrakcyjnego turystycznie, zapewnienie funkcjonowania systemu informacji turystycznej w kraju i za granicą oraz inicjowanie, opiniowanie i wspomaganie planów rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej. W celu wykonania swych zadań POT może tworzyć regionalne organizacje turystyczne. POT przejmie również nieodpłatnie zadania przedsiębiorstwa państwowego Polska Agencja Promocji Turystyki oraz składniki majątkowe należące do polskich ośrodków informacji turystycznej za granicą. POT może otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa na finansowanie zadań przewidzianych w jej planie finansowym.

Ponadto, jak wiadomo, w ramach funduszu PHARE istnieją możliwości pozyskania pokaźnych kwot na promocję i rozwój turystyki w poszczególnych krajach. Dotyczy to również Polski, która realizuje już programy pod hasłem TURIM 1, 2 i 3, nakierowane na rozwój konkretnych infrastruktur turystycznych. Przykładem tego jest chociażby program służący rozwojowi Małopolski, który przewiduje zaangażowanie znaczącej kwoty 3 milionów ECU. Bardzo ciekawym programem w ramach funduszu PHARE jest również program bezpieczeństwa, szybkiego porozumienia się w wypadku awarii lub kolizji na drogach Polski zachodniej, a więc w rejonie zbliżonym do granicy z Niemcami. PHARE oferuje również 750 tysięcy ECU, konkretnie na wprowadzenie ustawy powołującej narodową organizację turystyczną. Powołanie tej organizacji jest szczególnie ważne, wiadomo bowiem, że według Unii Europejskiej beneficjentem tych wszystkich kwot powinna być właśnie instytucja o charakterze narodowym.

Senator J. Smorawiński zaznaczył, że rozpatrywana ustawa jest inicjatywą poselską, jednakże była ona przedmiotem szerokich konsultacji i uzyskała akceptację Polskiej Izby Turystyki, Instytutu Turystyki, Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki oraz Komisji Integracji Europejskiej. Ustawa ta powstała również w bardzo ścisłej współpracy z przedstawicielami Komisji Integracji Europejskiej. Jednakże, jak stwierdził senator sprawozdawca, pomimo tak rozlicznych i szerokich konsultacji tekst ustawy, który trafił pod obrady Senatu, a wcześniej do Komisji Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu, zawierał dość znaczną liczbę usterek i potknięć.

Dlatego komisja zdecydowała rekomendować Izbie wprowadzenie do ustawy 28 poprawek. Senator sprawozdawca przedstawił i uzasadnił proponowane poprawki.

Wszystkie wnioski i propozycje poprawek rozpatrzyła podczas przerwy w obradach Komisja Zdrowia, Kultury Fizycznej i Sportu. Komisja rekomendowała Senatowi przyjęcie 27 spośród 31 zgłoszonych ogółem wniosków i poprawek.

"Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 7 maja 1999 r. ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej, wprowadza do jej tekstu następujące poprawki:

4) w art. 3 w ust. 2 w pkt 2 po wyrazach "samorządu gospodarczego" dodaje się wyrazy "i zawodowego" oraz skreśla się wyrazy "innymi organizacjami turystycznymi, a zwłaszcza";

8) w art. 6 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

9) w art. 6 w ust. 2 w pkt 3 oraz w art. 11 w ust. 1 w pkt 3 wyrazy "sprawozdań z rocznej" zastępuje się wyrazami "rocznych sprawozdań z";

11) w art. 6 w ust. 2 pkt 6 otrzymuje brzmienie:

"Art. 7a. 1. Rada Polskiej Organizacji Turystycznej powołuje ze swojego składu i odwołuje Przewodniczącego i Zastępcę Przewodniczącego Rady Polskiej Organizacji Turystycznej.

15) w art. 9 ust. 3 otrzymuje brzmienie:

"3. Pełnienie funkcji Prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej nie stanowi naruszenia przepisów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne.";

18) w art. 13 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

21) w art. 17 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Fundusz statutowy, z zastrzeżeniem art. 16, odzwierciedla mienie Polskiej Organizacji Turystycznej, w tym w szczególności:
1- inwestycje realizowane z dotacji budżetowej,
2- wartość netto środków trwałych,
3- wartości niematerialne i prawne,
4- wartość środków obrotowych przekazanych Polskiej Organizacji Turystycznej.";

24) w art. 23 w pkt 1 po wyrazach "w art. 6 w ust. 1" dodaje się wyrazy "w pkt 12 kropkę na końcu zastępuje się przecinkiem oraz";

26) w art. 25 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

"1. Polska Organizacja Turystyczna staje się pracodawcą w stosunku do pracowników polskich ośrodków informacji turystycznej za granicą. Przepisy art. 23¹ § 1, 2 i 5 Kodeksu pracy, z zastrzeżeniem przepisów o pracownikach urzędów państwowych oraz o służbie cywilnej, stosuje się odpowiednio.";

27) w art. 26 po wyrazach "rozdziału 2" dodaje się wyrazy "i art. 24".

W uzasadnieniu powziętej uchwały stwierdzono, że Senat uznaje za potrzebne i zasadne powołanie Polskiej Organizacji Turystycznej, jako podmiotu, który zapewni właściwą promocję Polski w dziedzinie turystyki. Zdaniem Senatu, niezbędne jest jednak skorygowanie szeregu przepisów ustawy o Polskiej Organizacji Turystycznej w brzmieniu uchwalonym przez Sejm, w taki sposób, aby przepisy ustawy zapewniały właściwe wykonywanie zadań przez powoływaną organizację.

W zakresie przepisów określających szeroko rozumiane zadania Polskiej Organizacji Turystycznej Senat uznaje ponadto za konieczne wprowadzenie następującego rozwiązania. Skoro ustawa przewiduje możliwość wykonywania przez Polską Organizację Turystyczną zadań powierzanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz przez przedsiębiorców, to niezbędne jest zastrzeżenie, iż zadania te są wykonywane na zasadach, które zainteresowane podmioty określają w drodze umowy (poprawka 3 - do art. 3 ust. 1 pkt 4). Pozwoli to uniknąć sytuacji, gdy uprawnione osoby lub organy, działając w oparciu o ustawowe uprawnienie, będą chciały powierzyć Polskiej Organizacji Turystycznej zadania, bez uwzględnienia stanowiska Organizacji co do np. warunków finansowych tego powierzenia.

Senat rozważył zapisy ustawy dotyczące kreowania organów Polskiej Organizacji Turystycznej oraz określenia zasad ich działania. W tym zakresie Senat proponuje umożliwienie Radzie Polskiej Organizacji Turystycznej przedstawiania opinii i wniosków w sprawach dotyczących działalności Organizacji - zarówno z własnej inicjatywy, jak i na skutek np. prośby przedstawionej przez inny podmiot (poprawka 12 - do art. 6 ust. 3). Ograniczenie Rady w tym zakresie do działania jedynie z własnej inicjatywy jest nieuzasadnione i nadmierne.

Senat proponuje także zmianę art. 9 ust. 3 ustawy (poprawka 15). Zmianie ulega brzmienie przepisu, jednak nie jego istota, którą jest umożliwienie osobom zajmującym kierownicze stanowiska państwowe sprawowania funkcji prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej bez naruszania przepisów o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez te osoby. W brzmieniu przyjętym przez Sejm przepis formułował uprawnienie skierowane także do osób, które bądź to z istoty sprawowanych funkcji nie obejmą stanowiska prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej, bądź też nie mogą zajmować funkcji Prezesa ze względu na normy wynikające z innych ustaw (np. rzecznik praw obywatelskich). W miejsce tego rozwiązania Senat proponuje zapisać normę ustawową, stanowiącą jednoznacznie, iż sprawowanie wskazanej funkcji nie narusza przepisów, które ograniczają swobodę prowadzenia i zarządzania działalnością gospodarczą przez osoby zajmujące kierownicze stanowiska państwowe.

Senat proponuje także dokonanie zmian niektórych przepisów dotyczących mienia i zasad gospodarki finansowej Polskiej Organizacji Turystycznej. Senat uznaje za potrzebne sprecyzowanie, że przekazanie Polskiej Organizacji Turystycznej akcji Polskiej Agencji Rozwoju Turystyki SA następuje w celu podwyższenia funduszu statutowego Polskiej Organizacji Turystycznej (poprawka 18 - do art. 13 ust. 2). Sam zaś fundusz statutowy Polskiej Organizacji Turystycznej nie stanowi mienia w znaczeniu rzeczowym, jest tylko odzwierciedleniem wartości tego mienia (poprawka 21 - do art. 17 ust. 2).

Istotnym źródłem przychodów Polskiej Organizacji Turystycznej są dotacje budżetowe. Cele, na jakie przeznaczane będą dotacje, muszą uwzględniać zakres zadań stawianych przed tą organizacją. Z tego względu Senat uważa za konieczne umożliwienie pozyskiwania przez Polską Organizację Turystyczną dotacji z budżetu państwa na wszystkie zadania, a nie tylko na zadania własne (poprawka 20 - do art. 15 ust. 3 pkt 1).

Senat zważył także, że niezbędne jest wprowadzenie w życie przepisu art. 24 łącznie z przepisami rozdziału 2 - przed wejściem w życie całości ustawy - gdyż umożliwi to wykonanie dyspozycji norm zawartych w tymże rozdziale 2 (poprawka 27 - do art. 26).

Senat wnosi do ustawy także szereg poprawek o charakterze redakcyjnym, porządkujących systematykę przepisów w ramach ustawy oraz korygujących brzmienie niektórych przepisów. Wśród tej grupy poprawek wskazać należy przede wszystkim na następujące:

- poprawka 2 - do art. 1 ust. 2, ma charakter redakcyjny, jednocześnie jednak zapewnia rozdzielenie normy określającej cel utworzenia Polskiej Organizacji Turystycznej (art. 1) i normy wskazującej na formę prawną, jaką przyjmuje Polska Organizacja Turystyczna (art. 2), usuwając z korygowanego przepisu określenie Polskiej Organizacji Turystycznej jako "instytucji";

- poprawka 19 - do art. 14 ust. 5, art. 15 ust. 3 pkt 4 i 5, art. 16 i art. 18 ust. 1, dostosowuje brzmienie tych przepisów do terminologii stosowanej w ustawie o rachunkowości.

Przedstawił je senator Tadeusz Lewandowski. Senator sprawozdawca w imieniu komisji zaproponował wprowadzenie poprawki do ustawy. Senator przypomniał, że nowelizacja dotyczy obniżenia z 30 do 25% diety parlamentarnej posła i senatora. Proponowana poprawka Komisji Regulaminowej i Spraw Senatorskich polegała na tym, iż ustawa obowiązywałaby od 1 stycznia 1999 r. Biorąc pod uwagę to, że ubruttowienie uposażeń nastąpiło z dniem 1 stycznia bieżącego roku, a zaproponowane nowe ustalenie wysokości diety nie spowoduje jej realnego obniżenia, komisja zaproponowała skorygowanie przepisu dotyczącego diety parlamentarnej z mocą od 1 stycznia 1999 r.

Do wniosków zgłoszonych podczas debaty ustosunkowała się Komisja Regulaminowa i Spraw Senatorskich. Komisja poparła wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 49. posiedzeniu, 7 maja br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 7 maja, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Edmund Wittbrodt. Senator sprawozdawca zaznaczył, że rozpad Związku Radzieckiego i uzyskanie niepodległości przez Republikę Estońską oraz fakt, że Estonia nie uznała sukcesji umów podpisanych przez były Związek Radziecki, spowodowały, że obowiązująca wcześniej umowa między PRL a ZSRR o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych, podpisana 28 grudnia 1957 r. w Warszawie, przesłała obowiązywać.

Senator E. Wittbrodt podkreślił, że omawiana umowa została opracowana z uwzględnieniem dotychczasowych umów dwustronnych. Jednakże postanowienia tej umowy częściowo odbiegają od treści ustawodawstwa polskiego. Dotyczy to na przykład norm określających właściwości sądów i prawa w poszczególnych kategoriach spraw cywilnych i pracowniczych oraz w zakresie zasad uznawania i wykonywania orzeczeń sądów zagranicznych. Różnice te związane są wyłącznie z tym, że uzgodnione postanowienia są bardziej szczegółowe i rozwijają postanowienia kodeksu postępowania cywilnego i ustawy - Prawo prywatne międzynarodowe. Nie pozostają one jednak w sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Te uszczegółowienia, w opinii przedstawicieli resortu sprawiedliwości, są korzystne.

W odniesieniu do unormowań instytucji międzynarodowego prawa karnego umowa z Estonią uwzględnia postanowienia wielostronnych umów międzynarodowych, które ratyfikowała Polska. Jest ona zgodna z przepisami stanowiącymi część dorobku prawnego trzeciego filaru Unii Europejskiej. Umowy tego typu Polska zawarła już z trzydziestoma krajami, w tym z pozostałymi krajami bałtyckimi. Można więc stwierdzić, że ratyfikacja tej umowy kończy pewien etap porządkowania spraw międzynarodowych, związanych z udzielaniem pomocy prawnej i ze stosunkami prawnymi.

Senator sprawozdawca dodał, że umowa, wypełniając powstałą lukę, przyczyni się do zwiększenia ochrony prawnej przyznawanej obywatelom jednego państwa na terytorium drugiego. Stworzy też podstawę do stabilnej współpracy sądów i prokuratur obydwu państw. Służy interesom obu krajów.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 49. posiedzeniu, 7 maja br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 7 maja, zgodnie z art. 55 ust. 1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej oraz Komisji Praw Człowieka i Praworządności. Komisje po rozpatrzeniu ustawy przygotowały swoje sprawozdania w tej sprawie.

Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej przedstawił senator Krzysztof Majka. Senator sprawozdawca przypomniał, że rozpatrywana ustawa w art. 1 wyraża zgodę na dokonanie przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikacji protokołu dodatkowego do konwencji o przekazywaniu osób skazanych, sporządzonego w Strasburgu 18 grudnia 1997 r. Przedmiotowa konwencja jest konwencją Rady Europy otwartą do podpisu w Strasburgu 21 marca 1983 r. Jak wskazał senator sprawozdawca, konwencja reguluje warunki i tryb przekazywania skazanych do państwa, którego są obywatelami, w razie skazania ich w innym państwie-stronie konwencji. Konwencja wymienia niezbędne warunki przekazywania osób skazanych. Są nimi: po pierwsze, prawomocność orzeczenia skazującego; po drugie, okres kary pozostałej do wykonania; po trzecie, zgoda obu zainteresowanych państw; po czwarte, zgoda skazanego. Jak wykazała praktyka, konieczność wypełnienia właśnie tego ostatniego, obligatoryjnego warunku, który mówi o zgodzie skazanego, była źródłem istotnych trudności w realizacji celów konwencji i powodem podjęcia prac nad protokołem dodatkowym. Protokół dodatkowy eliminuje sytuacje, w których brak zgody skazanego był dla niego furtką do uniknięcia kary.

Praktyka wykazała, że uregulowania wymagają w szczególności dwie sytuacje. Pierwsza sytuacja dotyczy przypadku ucieczki skazanego na terytorium państwa, którego jest obywatelem, przed odbyciem przez niego kary lub w trakcie jej wykonywania. Skoro taka osoba znajduje się już na terytorium własnego kraju, to nie może być przekazana do niego zgodnie z trybem konwencji. Powstaje sytuacja, w której skazany mógłby uniknąć kary, ponieważ ekstradycja własnego obywatela najczęściej nie jest dopuszczalna. Druga sytuacja dotyczy przypadku, gdy osoba skazana wyrokiem sądu lub na podstawie decyzji administracyjnej wydanej w następstwie wyroku podlegałaby wydaleniu z państwa skazania. W konsekwencji, po odbyciu kary pozbawienia wolności, osoba taka podlegałaby najczęściej wydaleniu z państwa skazania do państwa, którego jest obywatelem. Względy skuteczności resocjalizacji, a także późniejszej adaptacji osoby skazanej po odbyciu kary przemawiają jednak za wcześniejszym przekazaniem jej do kraju, w którym znajdzie się ona po odbyciu kary. Obydwie sytuacje stanowią niewątpliwie o niedostatkach konwencji. W tym zakresie zostało to poprawione w protokole dodatkowym.

Co do pierwszego przypadku protokół dodatkowy w art. 2 ust. 1 stwierdza, że państwo skazania może skierować do państwa, do którego uciekł skazany, wniosek o przyjęcie wykonania kary. Jeszcze przed przesłaniem dokumentów uzasadniających taki wniosek państwo wzywające może zwrócić się do państwa wezwanego z kolejnym wnioskiem o zastosowanie dodatkowych sankcji, tak aby uniemożliwić dalszą ucieczkę skazanego. W takim przypadku przejęcie wykonania kary nie wymaga zgody skazanego. Jednak pozbawienie wolności na podstawie niniejszego przepisu nie może pogorszyć sytuacji prawno-karnej skazanego. Odnośnie do drugiego przypadku, dotyczącego skazanych, wobec których orzeczono zakaz pobytu na terytorium państwa skazania, w myśl art. 3 państwo wezwane, na wniosek państwa skazania, może przejąć skazanego bez jego zgody, po zwolnieniu go z zakładu karnego. Może, ale nie musi. Odstępstwo od wymogu stanowi uprawnienie, a nie obowiązek. Oznacza to, że państwo wezwane może odmówić zgody na zastosowanie takiego trybu postępowania w konkretnej sprawie.

Kończąc swe wystąpienie, senator K. Majka podkreślił, że ratyfikacja protokołu dodatkowego nie spowoduje konieczności wprowadzenia zmian ustawowych. Obowiązujący od 1 września 1998 r. Kodeks postępowania karnego przewiduje rozwiązania, które są zgodne z postanowieniami protokołu dodatkowego. Nie spowoduje też dodatkowych wydatków państwa. Ponadto przyjęcie tego protokołu przez Polskę powinno pozytywnie wpływać na współpracę z państwami unijnymi oraz pozostałym państwami-stronami konwencji i innymi państwami członkowskimi Rady Europy.

Izba w głosowaniu poparła stanowisko komisji i 75 głosami, przy 1 przeciw i 1 wstrzymującym się, powzięła uchwałę o przyjęciu rozpatrywanej ustawy bez poprawek.

Rozpatrywana ustawa została uchwalona przez Sejm na 49. Posiedzeniu, 7 maja br. i tego samego dnia przekazana do Senatu. Marszałek Senatu 7 maja, zgodnie z art. 55 ust.1 Regulaminu Senatu, skierowała ją do Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Spraw Zagranicznych i Integracji Europejskiej. Komisje, po rozpatrzeniu ustawy, przygotowały swoje sprawozdanie w tej sprawie.

Przedstawiła je senator Anna Bogucka-Skowrońska. Senator sprawozdawca, przypomniała, że konwencja między rządem Rzeczypospolitej Polskiej, rządem Królestwa Danii i rządem Republiki Federalnej Niemiec, podpisana w Szczecinie 5 września 1998 r., powoduje Wielonarodowy Korpus Północno-Wschodni. Korpusy wielonarodowe są częstą praktyką państw NATO, służącą planowaniu działań i działaniu przez te państwa na rzecz wspólnych celów obronnych, rozwiązywaniu sytuacji kryzysowych, łącznie z misjami pokojowymi oraz misjami humanitarnymi i ratowniczymi w czasie klęsk żywiołowych. Senator A. Bogucka-Skowrońska przypomniała, że te wspólne cele obronne, o których jest mowa w traktacie waszyngtońskim, polegają na przyjęciu zasady, iż w sytuacji agresji, zbrojnej napaści na jedno z państw, uważa się, że jest to zbrojna napaść przeciwko wszystkim i że każda ze stron może udzielić pomocy w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa, łącznie z użyciem siły zbrojnej.

Polska, już w pakiecie siedmiu podstawowych dokumentów dorobku prawnego sojuszu, czyli tak zwanych natowskich acquis, ratyfikowała umowę dotyczącą statusu sił zbrojnych, sporządzoną w Londynie 19 czerwca 1951 r., zwaną potocznie NATO SOFA, a także protokół zwany paryskim, dotyczący statusu międzynarodowych dowództw wojskowych, sporządzony w Paryżu 28 sierpnia 1952 r.

Senator sprawozdawca wskazała, że konwencja w preambule powołuje się wprost na umowę NATO SOFA, a ponadto powołuje się na nią w przepisach dotyczących statusu prawnego korpusu, zwolnień podatkowych członków sił zbrojnych i personelu cywilnego, administracji i gospodarki, nietykalności siedziby, bezpieczeństwa danych w dokumentach i ochrony danych osobowych. Wprowadza jednak uszczegółowienie zasad zawartych w podstawowych dokumentach w celu zorganizowania współpracy w ramach korpusu, ustalenia statusu kwatery głównej i określenia zakresu odpowiedzialności stron. Korpus składać się będzie, po pierwsze, z wielonarodowej kwatery głównej, tak zwanego sztabu korpusu, w tym wielonarodowego plutonu centrum systemów łączności i informacji oraz kompanii przy kwaterze głównej, zapewnionych przez Polskę; po drugie, z wielonarodowej brygady wspomagania dowodzenia przy kwaterze głównej, również z tak zwanych wkładów narodowych, uzgodnionych w poszczególnych wypadkach. Do kwatery głównej, jej personelu i członków rodzin stosuje się postanowienie NATO SOFA, a w stosunku do innych podmiotów korpusu te przepisy, czyli NATO SOFA, stosuje się uzupełniająco. Jeśli chodzi o roszczenia osób trzecich, to konwencja rozwiązuje ten problem nieco odmiennie, ustalając, że strony będą odpowiadały w równych częściach, a roszczenia będą wypłacane z wielonarodowego budżetu. W układzie NATO SOFA jest to uzależnione od winy państwa przyjmującego czy wysyłającego. Tutaj natomiast jest przyjęte, że chodzi wyłącznie o odpowiedzialność wobec osób trzecich i że roszczenia będą wypłacane w równych częściach z tego wielonarodowego budżetu.

Konwencja tworzy wielonarodowy budżet, składający się z równych udziałów trzech państw, a jego rozliczenia będą kontrolowane przez krajowe instytucje kontrolne na zasadzie rotacji. W celu ułatwienia gospodarowania budżetem kwatera główna może posiadać dowolne waluty i prowadzić odpowiednie konta, które mogą być zwolnione z wewnętrznych przepisów dewizowych, jeśli chodzi o ogólne ograniczenia w tym względzie. Kwatera główna będzie miała zdolność do zawierania umów. Jej dokumenty i archiwa będą nietykalne. Także siedziba kwatery głównej jest nietykalna.

Jak wskazała senator A. Bogucka-Skowrońska, w konwencji znajdują się także przepisy dotyczące łączności, a więc prawa do wwożenia, tworzenia obiektów telekomunikacyjnych i radiowych, posiadania odpowiednich pasm częstotliwości. Zawiera też przepisy dotyczące usług pocztowych, przesyłek ze specjalnym oznakowaniem i zwolnienia z kontroli oraz przepisy dotyczące transportu. Reguluje także sprawy dotyczące tablic rejestracyjnych pojazdów, warunków odstępstw od przepisów o ruchu drogowym w zakresie dozwolonym dla sił zbrojnych państwa przyjmującego. Konwencja wprowadza także przepisy dotyczące bezpieczeństwa danych, w tym bezpieczeństwa informatycznego i przepisy ochrony danych osobowych.

Senator sprawozdawca poinformowała też, że w 1999 r., jak wynika z przedłożenia rządowego, budżet korpusu osiągnie wartość około 5 milionów 700 tysięcy zł. Obciążenie państwa polskiego z tytułu składki, czyli jednej trzeciej, wyniesie około 1 miliona 900 tysięcy zł. Składka ta jest zaplanowana w budżecie. W przyszłych latach, w związku z działalnością korpusu i jego budżetem, trzeba będzie zaplanować w budżecie państwa odpowiednie środki.

Komisje rekomendowały Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek.

Diariusz Senatu RP: spis treści, następny fragment