Posiedzenie Prezydium Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi

24 maja 2011 r. odbyło się posiedzenie Prezydium Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Do udziału w obradach zaproszono przedstawicieli Ministerstw: Finansów, Pracy i Polityki Społecznej oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji. Podczas spotkania rozpatrzono następujące postulaty zgłoszone przez organizacje pozarządowe:

1. zakres zwolnienia z podatku VAT przy przekazywaniu żywności na rzecz organizacji pożytku publicznego;
2. opodatkowanie VAT sms-ów charytatywnych;
3. uproszczenie wymogów powadzenia rachunkowości dla organizacji pozarządowych o niskim przychodzie rocznym;
4. projekt nowelizacji przepisów wykonawczych do ustawy z 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych.

Poszczególne postulaty omówił wiceprzewodniczący zespołu senator Mieczysław Augustyn.

W pierwszym punkcie porządku dziennego zajęto się wnioskiem dotyczącym rozszerzenia zwolnienia z podatku VAT na wszystkie darowizny żywnościowe. Od 1 stycznia 2009 r. ustawa o podatku od towarów i usług, znowelizowana z inicjatywy senatorów, umożliwia producentom produktów spożywczych przekazywanie żywności bez obowiązku naliczania podatku VAT od darowizn. Takiej możliwości nie mają jednak sieci handlowe, dystrybutorzy, restauratorzy, firmy cateringowe oraz inne podmioty, które chciałyby przekazywać żywność. W konsekwencji zróżnicowanie w kwestii zwolnienia z podatku VAT pozycji wytwórcy i dystrybutora sprzyja marnowaniu żywności w Polsce.

W opinii organizacji pozarządowych, proponowana zmiana nie przyniesie budżetowi państwa strat, ponieważ dotyczyć będzie żywności niebędącej już w obrocie handlowym. Jest to jednocześnie żywność pełnowartościowa, mimo że kierowana do utylizacji. Obecnie dystrybutorzy, kierując się rachunkiem ekonomicznym, wybierają utylizację żywności (ze względu na zwolnienie żywności utylizowanej z podatku VAT). Proponowana zmiana zmierza do likwidowania przeszkód dla wszystkich, którzy chcą wspomagać gorzej sytuowaną część społeczeństwa. W konsekwencji wprowadzenie takiego rozwiązania prowadziłoby do zmniejszenia zadań państwa.

Podczas dyskusji zastępca dyrektora Departamentu Podatków od Towarów i Usług w Ministerstwie Finansów Stanisław Rurka przypomniał, że w stosunku do producentów żywności - w przeciwieństwie do handlowców - nie jest możliwe określenie podstawy opodatkowania uwzględniającej realną wartość produktów spożywczych. Do jej obliczenia uwzględnia się koszty wytworzenia, które w krótkim okresie co do zasady nie ulegają zmianie. Jego zdaniem, brak jest uzasadnienia dla rozszerzania zwolnienia od podatku od towarów i usług na żywność przekazywaną organizacjom charytatywnym przez jej dystrybutorów.

W wyniku przeprowadzonej dyskusji prezydium zespołu zdecydowało o podjęciu inicjatywy ustawodawczej polegającej na wprowadzeniu stosownych zmian w ustawie o podatku od towarów i usług.

Drugi punkt porządku dziennego dotyczył podatku VAT od sms-ów charytatywnych. Obecnie usługi telekomunikacyjne, w tym usługi polegające na przesyłaniu sms-ów na cele charytatywne, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki 23%. 4 sierpnia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie ministra finansów z 2 czerwca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, które wprowadziło zwolnienie od podatku od towarów i usług dla usług o podwyższonej opłacie, o których mowa w ustawie z 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne, świadczonych w celu zebrania środków pieniężnych w trakcie zbiórki publicznej organizowanej przez organizację pożytku publicznego (z wyjątkiem usług przedpłaconych). W rozporządzeniu wprowadzono warunki umożliwiające zastosowanie zwolnienia od podatku przedmiotowych usług.

Zgodnie z tym rozporządzeniem, zwolnienie ma zastosowanie do kwoty należnej z tytułu wykonywanych usług o podwyższonej opłacie, w części przekraczającej kwotę zatrzymywaną przez dostawcę publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej (dostawcę usługi). W świetle tej regulacji, zwolnienie ma zastosowanie tylko do części kwoty należnej z tytułu wykonywanych usług o podwyższonej opłacie, która zostanie przekazana na rzecz organizacji pożytku publicznego. W wypadku, gdy dostawca usługi przekaże na rzecz organizacji całą kwotę, wówczas zwolnieniem będzie objęta cała kwota należna.

Organizacje pozarządowe zgłosiły postulat dotyczący wyłączenia kwoty darowizn przekazywanych na rzecz organizacji prowadzących działalność charytatywną z podstawy opodatkowania podatkiem VAT. Zaproponowano dodanie do ustawy o podatku towarów i usług nowego art. 29a. Zgodnie z nim, w wypadku usług o podwyższonej opłacie podstawa opodatkowania objęłaby wyłącznie kwotę prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usług pomniejszoną o kwotę podatku.

Zdaniem przedstawicieli organizacji pozarządowych, przyjęcie zaproponowanego rozwiązania byłoby ważnym krokiem w kierunku dostosowania krajowych regulacji w zakresie podatku VAT do prawa wspólnotowego. Według wnioskodawców, aktualne brzmienie rozporządzenia budzi wątpliwości w kontekście zgodności omawianych przepisów z Dyrektywą 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

W ocenie przedstawicieli resortów finansów i spraw wewnętrznych zastosowane w rozporządzeniu zwolnienie sms-ów charytatywnych wpisuje się w tendencję i praktykę występujące w innych państwach Unii Europejskiej, a przedłożony przez organizacje pozarządowe postulat nie może zostać uwzględniony. Po zapoznaniu się z wyjaśnieniami strony rządowej prezydium zespołu negatywnie ustosunkowało się do zgłoszonego postulatu.

W trzecim punkcie porządku zapoznano się z wnioskiem dotyczącym uproszczenia wymogów w zakresie powadzenia rachunkowości dla organizacji pozarządowych o niskim przychodzie rocznym. Przedstawiciele organizacji pozarządowych zaproponowali wprowadzenie zmian do obowiązujących przepisów tak, by zwolnić organizacje pozarządowe od obowiązku prowadzenia pełnej księgowości w sytuacji, gdy wartość osiąganych przez nie w roku budżetowym obrotów nie przekracza 50 tys. zł. W tym celu zaproponowano rozszerzenie delegacji zawartej w art. 82 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości dzięki wprowadzeniu możliwości wydania aktów wykonawczych upraszczających zasady rachunkowości małych organizacji.

Podczas 17. posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi 30 marca 2011 r. przedstawiciele Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej poinformowali, że projekt uproszczenia rachunkowości jest obecnie przedmiotem uzgodnień międzyresortowych. Resort pracy zobligowano do zebrania informacji analitycznych dotyczących liczby organizacji, które oczekują na wprowadzenie takich rozwiązań. Ma on też określić obowiązki ewidencyjne dla zainteresowanych organizacji oraz zakres ewentualnych zwolnień.

Przewodniczący zespołu marszałek Bogdan Borusewicz zwrócił się do przedstawicieli Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Ministerstwa Finansów o przedstawienie aktualnej informacji na ten temat.

Wiceminister pracy i polityki społecznej Jarosław Duda poinformował o prowadzonych w sejmowej podkomisji ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi pracach legislacyjnych nad nowelizacją ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W komisyjnym projekcie zawarto m.in. uproszczone sprawozdanie merytoryczne dla organizacji pożytku publicznego, która w roku obrotowym osiągnęła przychód nieprzekraczający 100 000 zł.

Czwarty punkt porządku dotyczył zgłoszonego przez grupę organizacji pozarządowych projektu nowelizacji przepisów wykonawczych do ustawy z 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych. Obecnie obowiązujące przepisy funkcjonują w prawie niezmienionej postaci od okresu międzywojennego. W świetle ustawy o zbiórkach publicznych z 1933 r., każdy apel o wsparcie skierowany do potencjalnych ofiarodawców za pośrednictwem środków masowego przekazu (radia, prasy, telewizji, internetu czy bilbordów) powinien być automatycznie uznany za zbiórkę publiczną. Tak szeroki zakres przedmiotowy ustawy powoduje problemy interpretacyjne, które przekładają się na trudności w przygotowaniu przepisów wykonawczych przez ministra właściwego ds. administracji publicznej. Na problemy z funkcjonowaniem przepisów o zbiórkach publicznych wielokrotnie wskazywały Rada Działalności Pożytku Publicznego i Forum Darczyńców. W odpowiedzi na uwagi strony społecznej Ministerstwo Administracji i Spraw Wewnętrznych przygotowało projekt założeń nowelizacji ustawy o zbiórkach publicznych. Podczas 17. posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi dyrektor Cezary Gawlas z  Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji zaprezentował projekt założeń tej nowelizacji. Nowela zmierza do uproszczenia procedury wydawania pozwoleń na przeprowadzenie zbiórki publicznej w sytuacji, gdy zebrane środki mają być zrealizowane za granicą. Wprowadza jednolity wzór wniosku o wydanie pozwolenia na przeprowadzenie zbiórki publicznej oraz wzór sprawozdania z  przeprowadzonej zbiórki publicznej z informacją o jej wyniku i sposobie zużytkowania zebranych środków.

Zdaniem inicjatorów nowelizacji, uregulowanie kwestii zbiórek publicznych wymaga zmian ustawowych, a sama nowelizacja rozporządzenia ministra nie byłaby wystarczająca. Przeciwnego zdania są przedstawiciele organizacji pozarządowych, którzy opowiadają się przeciwko nowelizacji ustawy, pozytywnie ocenianej przez środowisko prowadzące zbiórki publiczne. Ich zdaniem, zawarte w projekcie rozwiązania grożą zbiurokratyzowaniem, a w konsekwencji zahamowaniem dobrowolnej ofiarności publicznej. Przedstawiciele organizacji pozarządowych postulują pozostawienie treści dotychczasowej ustawy bez zmian, a wprowadzenie ich jedynie w przepisach wykonawczych do ustawy. W konsekwencji Forum Darczyńców w imieniu zrzeszonych w nim organizacji przygotowało i przesłało prezydium zespołu szczegółowe uwagi w sprawie zmiany aktu wykonawczego.

Zaproponowana zmiana dotyczy usunięcia z rozporządzenia możliwości przeprowadzania zbiórki publicznej w drodze wpłat na konto bankowe organizacji oraz poprzez sprzedaż usług, np. usług telekomunikacyjnych, m.in. sms. Zdaniem wnioskodawcy, wpłynie to na precyzyjne rozróżnienie między zbiórką publiczną a pozyskiwaniem funduszy na działalność statutową organizacji. Przedstawiony przez stronę społeczną wniosek nie uzyskał poparcia strony rządowej oraz członków prezydium zespołu.