4. Posiedzenie Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi

Parlamentarny Zespół ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi na 4. Posiedzeniu 18 listopada 2008 r. wysłuchał informacji o aktualnej działalności polskich organizacji pozarządowych poza granicami kraju, zapoznał się z wynikami raportu dotyczącymi wybranych problemów osób powyżej 50-tego roku życia w Polsce oraz zapoznał się z informacją o efektach prac Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w kwestii zwolnień darowizn żywnościowych od podatków (VAT, CIT, PIT).

Justyna Janiszewska z Fundacji Edukacja dla Demokracji mówiła o priorytetach, wyzwaniach i barierach w działaniach organizacji pozarządowych. Przedstawiła strukturę polskiej pomocy poza granicami kraju. Poinformowała, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych określa priorytety pomocy, koordynuje działania podejmowane przez inne resorty i urzędy oraz udziela pomocy przy realizacji projektów. Finansowanie zadań pomocowych odbywa się w ramach środków przewidzianych corocznie w budżecie państwa w ramach rezerwy celowej. Realizacja zadań odbywa się na podstawie rocznego programu polskiej pomocy zagranicznej określającego wielkość środków i sektory wsparcia w poszczególnych krajach. W pierwszych miesiącach roku minister spraw zagranicznych ogłasza konkurs na realizację zadania "Pomoc zagraniczna", którego podstawą jest "Program polskiej pomocy zagranicznej" na dany rok. W ramach tego programu zgłaszać i realizować programy pomocowe mogą organizacje pozarządowe i wyższe uczelnie, a także organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego. Projekty mogą być również realizowane za pośrednictwem polskich placówek dyplomatycznych we współpracy z partnerami w krajach, do których działania są skierowane (tzw. Fundusz Małych Grantów).

Jacek Michałowski z Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności przedstawił wnioski wynikające z badania dotyczącego działalności polskich organizacji pozarządowych na Wschodzie, przeprowadzonego w okresie kwiecień - wrzesień 2008 roku. Z raportu wynika, że badani są raczej krytycznie nastawieni do polskiej polityki wschodniej wskazując na brak jej koordynacji i wyraźnego sprecyzowania polskiej racji stanu.

Raport zawiera następujące rekomendacje:

- konieczność przygotowania przez rząd długofalowej strategii pomocy krajom wschodnim w ramach polskiej polityki wschodniej,

- priorytety konkursów grantowych ogłaszanych przez MSZ skierowanych do organizacji pozarządowych powinny być spójne z tą strategią,

- wprowadzenie możliwości realizacji przez organizacje pozarządowe projektów długofalowych,

- zadbanie o to by instytucje publiczne przyznając dofinansowanie wspomagały organizacje w realizacji projektów pod względem technicznym.

Z kolei Wojciech Tworkowski z Fundacji im. Stefana Batorego przedstawiając postulaty wynikające z doświadczeń organizacji pozarządowych działających poza granicami kraju wskazał na:

- pilną potrzebę uchwalenia ustawy o pomocy zagranicznej,

- umożliwienie przedsięwzięć wieloletnich,

- zwiększenie wolumenu polskiej pomocy, w tym środków w dyspozycji MSZ,

- koncentrację środków w krajach priorytetowych i oparcie współpracy na średnioterminowych strategiach,

- niezależną ewaluację polskiej pomocy (np. w postaci polskiej agencji i odciążenia MSZ).

W dyskusji uczestnicy posiedzenia pozytywnie odnieśli się do przedstawionych przez prelegentów rekomendacji i uznali za konieczne poprawienie skuteczności mechanizmów udzielania pomocy zagranicznej. Obecny na posiedzeniu zespołu Marek Ziółkowski dyrektor Departamentu Współpracy Rozwojowej MSZ zgodził się prelegentami w kwestii potrzeby uproszczenia procedur finansowania projektów pomocowych i zagwarantowania długofalowości działań.

Tomasz Schimanek z Forum Darczyńców przedstawił wyniki raportu nt. "Wybrane problemy osób powyżej 50-tego roku życia w Polsce". Z raportu wynika, że pogłębia się wykluczenie społeczne Polaków powyżej 50-tego roku życia. Przyczynami są: niski poziom zaufania, niskie poczucie własnej wartości, niskie kwalifikacje zawodowe, nieufność pracodawców, brak ofert ze strony instytucji rynku pracy oraz mechanizmy zachęcające do wczesnej dezaktywacji zawodowej.

Zdaniem autorów raportu należy pilnie podjąć następujące działania w celu zapobieżenia pogłębianiu się tego zjawiska demograficznego. Przede wszystkim trzeba: rozpowszechniać kwestię kształcenia ustawicznego i uniwersytetów trzeciego wieku, zaproponować stosowne zmiany ustawowe, podjąć pracę nad ustawą o ubezpieczeniu od ryzyka niesamodzielności.

Wicemarszałek Senatu Krystyna Bochenek oraz senator Mieczysław Augustyn zaproponowali zorganizowanie wspólnego posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi i Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych. Celem spotkania byłaby dyskusja nad rolą organizacji pozarządowych i organizacji seniorskich w wypracowaniu zmian dotyczących sytuacji seniorów w Polsce.

Senator Mieczysław Augustyn przedstawił ponadto rozwiązania prawne dotyczące zniesienia opodatkowania darowizn żywnościowych. Słynna już kwestia podatku VAT od żywności darowanej na cele charytatywne w świetle przegłosowanych na ostatnim posiedzeniu Sejmu rozwiązań, została uregulowana w sposób korzystny dla darczyńców. W toku prac Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, przy współpracy z Ministerstwem Finansów i partnerami społecznymi m.in. Federacją Polskich Banków Żywności, do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, wprowadzono zwolnienie z opodatkowania darowizn żywnościowych przekazywanych na rzecz organizacji pożytku publicznego [druk sejmowy 661].

Ponadto wprowadzone zostały symetryczne zmiany do ustawy o PIT i CIT [druk sejmowy 340] pozwalające na odliczenie darowizny (jeśli jest ona opodatkowana VAT) zgodnie z przepisami od towarów i usług w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o VAT (art. 1 pkt 19 ust 6). Poprawki zgłoszone do tych ustaw na etapie prac senackich, dopuszczają również, jako alternatywę, zaliczenie darowizny do kosztów uzyskania przychodów (art. 1 pkt 19 ust 6f), szacując jej wartość zgodnie z ustawą.

Ustawy czekają na podpis Prezydenta RP.

Materiały przygotowane na posiedzenie Zespołu (pdf)