Uwaga!

Zapis stenograficzny jest tekstem nieautoryzowanym.

Zapis stenograficzny ze wspólnego posiedzenia

Komisji Praw Człowieka i Praworządności (41.),

Komisji Ustawodawczej (79.)

oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej (29.)

w dniu 24 września 2008 r.

Porządek obrad:

1. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Służbie Celnej i ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (cd.) (druk senacki nr 168).

Witam na wspólnym posiedzeniu Komisji Ustawodawczej, Komisji Praw Człowieka i Praworządności oraz Komisji Rodziny i Polityki Społecznej. Witam także w imieniu obu panów przewodniczących.

Na początku gorąco przepraszam za to, że państwo czekali, ale zajmowaliśmy się projektem ustawy, do którego początkowo nie było żadnych uwag, ale w trakcie posiedzenia komisji okazało się, że była ich znaczna liczba i stąd to opóźnienie.

Witam na posiedzeniu przedstawiciela Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, panią dyrektor Katarzynę - przepraszam, nazwisko zostało napisane niezbyt wyraźnie - panią dyrektor...

(Głos z sali: Kobierską.)

Witam bardzo serdecznie. Witam zastępcę komendanta głównego Policji, pana Henryka Tusińskiego. Witam, Panie Komendancie. Witam pana dyrektora z Komendy Głównej Policji. Witam zastępcę szefa Służby Celnej, dyrektora Departamentu Służby Celnej w Ministerstwie Finansów, pana Grzegorza Smogorzewskiego. Witam serdecznie.

Jednocześnie informuję państwa, że wspólnie z panami przewodniczącymi wyraziliśmy zgodę, żeby fragment posiedzenia komisji został sfilmowany przez telewizję. Nie ma w tym projekcie zapisów, które uniemożliwiałyby publiczną dyskusję nad nimi.

Najpierw oddaję głos pani senator Grażynie Annie Sztark, która reprezentuje grupę wnioskodawców.

Dzień dobry państwu.

Na początku chciałabym przypomnieć, że projekt ustawy, nad którym procedujemy obecnie, miał swój początek w dniu 5 sierpnia 2008 r. Mam nadzieję, że nie będziemy musieli, biorąc za wzór poprzednie posiedzenie, wracać już do historii, albowiem jest to ustawa bardzo ważna. Niemniej jednak wszystkie poprawki i zastrzeżenia ze strony służb oraz ministra pracy i polityki społecznej wpłynęły niemal w ostatniej chwili. Mam nadzieję, że dzisiaj wszystkie wątpliwości, które spowodowały przełożenie procedowania nad tym projektem aż o przeszło miesiąc, zostaną wyjaśnione, co pozwoli na szczęśliwe zakończenie tych prac i poddanie pod głosowanie projektu ustawy.

Jeżeli państwo pozwolicie, nie będę wracała do historii. Wszyscy państwo otrzymaliście zestawienie poprawek, które wpłynęły, przedłożonych do projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Służbie Celnej i ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Przedstawię poprawki, które przygotowała pani legislator z Biura Legislacyjnego.

I tak, do art. 1, dotyczącego ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, wprowadza się następujące zmiany.

W art. 44 dodaje się ust. 3 w brzmieniu: "Przepisy ust. 1 i 2 stosuję się odpowiednio do policjanta-ojca w okresie korzystania przez niego z urlopu macierzyńskiego".

Art. 44a otrzymuje brzmienie: "Policjantowi zwolnionemu na podstawie art. 41 ust. 2 pkt 5 i 6 w czasie urlopu wychowawczego przysługują do końca okresu, na który ten urlop został udzielony: 1) świadczenie pieniężne, wypłacane na zasadach obowiązujących przy wypłacaniu zasiłku wychowawczego; 2) inne uprawnienia przewidziane dla pracowników zwalnianych z pracy w czasie urlopu wychowawczego z przyczyn niedotyczących pracowników".

Art. 79 otrzymuje następujące brzmienie. Ust. 1: "Policjantowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem lub wychowywaniem dzieci według przepisów prawa pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są funkcjonariuszami, z uprawnień może korzystać tylko jedno z nich." Ust. 2: "Policjantowi nie przysługuje prawo złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu służby w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego."

W art. 2, dotyczącym ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej, art. 43 otrzymuje brzmienie: "Art. 43. 1. Do funkcjonariusza celnego stosuje się przepisy określone w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (...) dotyczące uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, chyba że przepisy niniejszej ustawy są dla niego korzystniejsze".

I w art. 3, dotyczącym ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, art. 93 otrzymuje brzmienie: "Funkcjonariuszowi przysługują uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, określone w dziale VIII ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (...), jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej".

To jest odniesienie się do poprawek wniesionych przez wspomniane służby. Jeżeli chodzi zaś o wystąpienie pani minister Jolanty Fedak, minister pracy i polityki społecznej, to mam nadzieję, że jest przedstawiciel ministerstwa i w pełni odniesie się do zgłoszonych wcześniej uwag, albowiem jest ich bardzo dużo i nie chciałabym wyręczać ministra.

Dziękuję.

Od strony technicznej będziemy procedować w następujący sposób. Nad poprawkami, które przedstawiła pani senator Grażyna Anna Sztark, będziemy głosować łącznie. Do nich są tylko drobne uwagi dotyczące zapisów, a nie ma uwag merytorycznych. A więc za chwilę oddam głos przedstawicielom strony rządowej, poszczególnych resortów i instytucji, prosząc, żeby w swoich wypowiedziach ustosunkowali się do tekstu wraz z przedstawionymi poprawkami. Proszę przyjąć założenie, że my za chwilę przejmiemy te poprawki. Niestety, nie ma przedstawiciela Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, więc chyba będę zmuszony odczytać opinię pani minister Fedak, jako że pani minister ma najdalej idące uwagi. Chodzi o to, żebyśmy wiedzieli, nad czym pracujemy.

Teraz oddam głos legislatorowi - przepraszając stronę rządową - żeby przedstawił drobne uwagi do tego zakresu poprawek, a później poprosimy przedstawicieli strony rządowej o ustosunkowanie się.

Dzień dobry.

Proszę państwa, w zestawieniu poprawek Biuro Legislacyjne nie przedstawiło żadnych swoich poprawek. To są propozycje, które zostały przedłożone przez poszczególne grupy funkcjonariuszy. Ja je tylko zapisałam. Wprowadziłam do tekstu przedstawionego w zestawieniu poprawek pewne podkreślenia, pogrubienia po to, żeby zwrócić uwagę na to, iż pewne analogiczne sformułowania są różnie ujęte we wszystkich trzech ustawach o tych służbach. Dlatego prosiłabym ewentualnie państwa senatorów o przyjęcie ujednoliconej formy tych poprawek.

(Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski: Propozycji.)

Propozycji poprawek.

Jeśli chodzi o ustawę o Policję, to te przepisy muszą być sformułowane inaczej niż przepisy ustawy o Służbie Celnej i ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, dlatego że ustawa o Policji jest ustawą regulującą w sposób bardzo szczegółowy uprawnienia funkcjonariuszy, właściwe policjantów. W związku z tym poprawki wniesione do tej ustawy różnią się od tych, które zostały zaproponowane do ustawy o Służbie Celnej i ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, które nie regulują w sposób tak szczegółowy uprawnień swoich funkcjonariuszy, i wobec tego będzie potrzebne jedynie odesłanie do przepisów kodeksu pracy.

Na które sformułowania chciałabym zwrócić uwagę? Odpowiednikiem wyrażenia: "Policjantowi przysługują uprawnienia", jest w ustawie o Służbie Celnej wyrażenie: "Do funkcjonariusza stosuje się przepisy (...) dotyczące uprawnień", a w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu wyrażenie: "Funkcjonariuszowi przysługują uprawnienia". Biuro Legislacyjne proponowałoby jednak państwu wyrażenie: "przysługują uprawnienia", ponieważ z tego sformułowania wynika roszczenie pracownika czy funkcjonariusza o pewne przysługujące mu prawo. A zatem nie stosują się do niego przepisy, lecz przysługują mu uprawnienia. Proponuję zapisać, że funkcjonariuszowi bądź policjantowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem.

Państwo reprezentujący resort policji zaproponowali ponadto zwrot: "lub wychowaniem dzieci". W innych ustawach nie ma sformułowania: "lub wychowaniem dzieci". Jest to poszerzenie, chociaż rozumiem, że im więcej się zapisze, tym lepiej, tyle tylko że później inne służby mogą podnosić, że im też to się należy, skoro w ustawie o Policji będzie zawarte sformułowanie: "lub wychowaniem dzieci". Prosiłabym państwa senatorów o rozważenie, czy konieczne jest dopisywanie w ustawie o Policji wyrazów: "lub wychowaniem dzieci", czy wystarczy tylko zapis: "uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem", jako że wychowanie też jest związane z rodzicielstwem. Wydaje mi się, że to jest już zawarte w wyrażeniu: "uprawnienia związane z rodzicielstwem".

Następnie w ustawie o Policji proponuje się zapis: "według przepisów prawa pracy". To jest bardzo szeroki zapis, o wiele szerszy, niż zostało to określone w ustawie - Kodeks pracy albo w przepisach związanych z rodzicielstwem, określonych w dziale VIII kodeksu pracy. Tam jest to ujęte węziej. W ustawie o Policji jest proponowany najszerszy zapis: "według przepisów prawa pracy", czyli wszystkich przepisów prawa pracy, również pozakodeksowych. W ustawie o Służbie Celnej proponuje się zapisać: "określonych w kodeksie pracy", a najwęższy zapis jest proponowany w odniesieniu do ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu: "określone w dziale VIII".

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Biuro Legislacyjne zdecydowanie jest przeciwne zapisowi "określone w dziale VIII", ponieważ to jest ujęte zbyt wąsko. Jest szereg uprawnień określonych w innych działach kodeksu pracy, które odnoszą się do uprawnień związanych z rodzicielstwem. A więc wybór jest ewentualnie taki: albo sformułowanie "według przepisów prawa pracy", albo sformułowanie "określone w kodeksie pracy", ale raczej uważam, że najlepsza jest opcja: "według przepisów prawa pracy". A więc proponuję przyjąć w odniesieniu do ustawy o Służbie Celnej i ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu taki sam zapis, jaki zaproponowano w odniesieniu do ustawy o Policji, a więc rozszerzyć to na przepisy prawa pracy.

Przejdę teraz do sformułowania: "jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej". Taki zapis jest proponowany w ustawie o Policji, jak również w ustawie o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, a także znajduje się on w innych ustawach, które mówią o tych uprawnieniach. W ustawie o Służbie Celnej proponuje się zapisać: "chyba że przepisy niniejszej ustawy są dla niego korzystniejsze". Oczywiście zapis, który dotyczy celników, jest najkorzystniejszy dla funkcjonariuszy, bo to oznacza, że jeżeli zapisy ustawy są inne, ale niekorzystne, to wtedy funkcjonariuszowi te uprawnienia wynikające z prawa pracy już nie przysługują, ponieważ będzie on ograniczony swoją ustawą, która przewiduje inaczej. Przepisy ustawy o Służbie Celnej będą stosowane w przypadku praw rodzicielskich tylko wtedy, jeżeli będą dla funkcjonariusza korzystniejsze niż przepisy prawa pracy.

Nie wiem, czy państwo senatorowie przychylą się do propozycji dotyczącej Służby Celnej. Myślę, że powinno być zapisane: "jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej", bo owszem, te ustawy dla poszczególnych służb zostały stworzone w tym celu, aby dać funkcjonariuszom uprawnienia, ale jednak przede wszystkim dlatego, żeby wyróżnić, że te służby mają swoje obowiązki. Uprawnienia, które są określone w kodeksie i w ogóle w prawie pracy dla pracowników, są ograniczone w stosunku do funkcjonariuszy ze względu na sprawowane przez nich funkcje, ze względu na ich służbę.

Prosiłabym, aby zwrócić uwagę na to, że to ograniczenie: "chyba że przepisy niniejszej ustawy są korzystniejsze", albo "jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej", nie oznacza tego samego, bo zwrot: "nie stanowią inaczej", znaczy, że mogą stanowić na niekorzyść w danym szczególnym przepisie. W tym momencie lex specialis ustawy może być na niekorzyść funkcjonariusza w stosunku do kodeksu pracy. Co będzie miało wtedy pierwszeństwo? W przypadkach, w których jest zapis: "jeżeli nie stanowi inaczej", pierwszeństwo będzie miała ustawa o danej służbie, a w przypadku zapisu: "chyba że są korzystniejsze", pierwszeństwo będą miały przepisy kodeksu pracy, chyba że dla funkcjonariuszy ich ustawa będzie korzystniejsza, a jeśli nie będzie korzystniejsza, to nie będzie się jej stosować. Dziękuję.

Dziękuję bardzo.

Najpierw oddam głos panu komendantowi, przedstawicielom Komendy Głównej Policji, a później poproszę pana przewodniczącego Augustyna o przedstawienie państwu opinii Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Następnie poproszę o zabranie głosu zastępcę szefa Służby Celnej, a później przedstawicieli Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu.

Panie Komendancie, proszę bardzo.

Panowie Przewodniczący! Szanowne Panie i Szanowni Panowie Senatorowie!

Kierunek poprawek zaproponowany przez stronę rządową ma czysto porządkujący charakter. My nic nie zmieniamy, nic nie proponujemy. Chcemy tylko - zgodnie z sugestią pani legislator z Biura Legislacyjnego - uporządkować pewne sprawy. Te kierunki, które tutaj przed chwilą zostały wskazane, są, naszym zdaniem, dobre. My je oczywiście akceptujemy. Zwrot "lub wychowaniem" można wykreślić, dlatego że rodzicielstwo wyczerpuje znamiona wychowania, nie ma tu problemu. Bardzo istotne jest dla nas natomiast sformułowanie "według przepisów prawa pracy".

Odnosi się to również do ust. 2. Odnośnie do ust. 2 w art. 79 chodzi nam o to, że zgodnie z naszymi przepisami nie możemy zatrudnić policjanta na 1/4 etatu, 1/2 etatu, 7/8 etatu. Po prostu nie mamy możliwości obniżenia policjantowi, opierając się na istniejącej ustawie i naszych przepisach wewnętrznych, składników uposażenia wtedy, kiedy mu przysługuje w tym okresie urlop wychowawczy. To dotyczy tylko takich sytuacji, kiedy oboje rodziców są policjantami. Akceptujemy te propozycje. Jeżeli trzeba to jeszcze szerzej uzasadnić, to poproszę dyrektora Biura Prawnego w Komendzie Głównej Policji, który przygotował interpretację, o uzasadnienie proponowanych przez nas zmian.

Proszę bardzo.

Panowie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Na temat zakresu zmian właściwie wiele już zostało powiedziane. Nie wiem, czym mógłbym jeszcze uzupełnić te wypowiedzi. Praktycznie zmiany te mają charakter porządkujący, jak już stwierdzono. Chciałem to jeszcze raz podkreślić. Ponadto zmiany powodują jednoznaczność przepisów, zwłaszcza jeśli chodzi o ustawę o Policji, bardzo rozbudowaną w zakresie niektórych postanowień, na przykład dotyczących przesłanek zwolnienia policjanta ze służby.

A zatem właśnie z uwagi na taką konstrukcję oraz zakładany cel regulacji, podjętej z inicjatywy Senatu, wydaje mi się, że w tej sytuacji nasza propozycja, propozycja ministerstwa, pozwala generalnie na jednoznaczne określenie statusu prawnego policjantów bez zróżnicowania na policjantów kobiety i policjantów mężczyzn. Te uprawnienia, zgodnie z ogólnym kierunkiem rozwoju prawa pracy, zostały w znaczącej mierze zrównane, a zatem nie ma uzasadnienia, by w sposób różny traktować policjantów, co niestety obecne brzmienie ustawy może sugerować. Jeżeli będą jakieś pytania, to służę odpowiedzią.

Dziękuję bardzo.

Pan przewodniczący Augustyn.

Proszę państwa, chciałbym przekazać państwu informację. Nie ma dzisiaj na posiedzeniu przedstawicieli Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z przyczyn absolutnie obiektywnych. Jak państwo pamiętacie, pani minister Fedak jest na urlopie zdrowotnym, jako że złamała nogę, a zastępujący ją pan minister Duda niestety nie mógł przybyć także ze względów zdrowotnych. Usiłował wrócić do pracy wczoraj, ale dziś rano niestety dzwonił i prosił, żebym państwu przekazał, że zbyt wysoka temperatura nie pozwala mu wziąć udziału w posiedzeniu komisji. Poprosił, ażeby przedstawić państwu obszerne stanowisko ministerstwa.

Ministerstwo nie kwestionuje celu ustawy, jakim jest zrównanie uprawnień rodzicielskich funkcjonariuszy Policji, Służby Celnej i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, zarówno pracowników, jak i pracownic, niezależnie od płci. Niemniej jednak ministerstwo zwraca uwagę, że przy obecnych zapisach, które budzą wątpliwości resortu, projektowane zmiany mogą stać w sprzeczności z celami założonymi przez twórców ustawy, a więc mogą nie zagwarantować zrównania uprawnień funkcjonariuszy z uprawnieniami pracowników oraz zrównania uprawnień związanych z rodzicielstwem przewidywanych dla funkcjonariuszy mężczyzn i funkcjonariuszy kobiet.

Na wstępie ministerstwo zauważa, że pojęcie przepisów prawa pracy, którym posługują się zarówno obecne ustawy, o których mowa...

(Rozmowy na sali)

(Przewodniczący Krzysztof Kwiatkowski: Proszę o ciszę na sali.)

...jak i projektodawcy, jest niezwykle szerokie. Obejmuje ono szereg ustaw i rozporządzeń wykonawczych zawierających przepisy prawa pracy, a także akty prawa wewnętrznego, na przykład układy zbiorowe pracy, regulaminy pracy, regulaminy wynagradzania itd. Przepisami powszechnie obowiązującymi, regulującymi tę problematykę uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, są przepisy działu VIII kodeksu pracy. Należy jednocześnie zaznaczyć, że dział ten nosi obecnie tytuł: "Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem". W związku ze zrównaniem w uprawnieniach rodzicielskich mężczyzn i kobiet tytuł, jaki nosił ten dział do maja 2001 r.: "Ochrona pracy kobiet", stał się nieadekwatny do jego treści.

Obecnie przepisy kodeksu pracy określają nie tyle szczególne uprawnienia pracownic, ile uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, aczkolwiek ze względów biologicznych z części z nich korzystać mogą jedynie pracownice, na przykład z urlopu macierzyńskiego przez pewien okres po porodzie, przerwy na karmienie. Uznaje się jednak, że z pozostałych uprawnień, niezwiązanych bezpośrednio z płcią, powinni korzystać na równych prawach wszyscy pracujący, zarówno kobiety, jak i mężczyźni. Jeżeli zatem celem projektodawców jest zrównanie funkcjonariuszy w uprawnieniach rodzicielskich z pracownikami niezależnie od płci, to pożądane było przyznanie funkcjonariuszom uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, określonych w dziale VIII kodeksu pracy. Taką regulację, najwłaściwszą legislacyjnie i niebudzącą wątpliwości, zdaniem ministerstwa, zawiera art. 82 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. I to jest sugestia Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.

Ponadto ministerstwo zaznacza, że kodeksowe przepisy dotyczące uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem obejmują także ochronę trwałości stosunku pracy w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego i urlopu wychowawczego. Ustawa o Policji i ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu zawierają z jednej strony przepisy gwarantujące stabilność służby, a z drugiej strony przepisy gwarantujące szczególne uprawnienia przysługujące pracownicom, obecnie tylko funkcjonariuszom kobietom. Także projekt zmian w tych ustawach, zawarty w druku nr 168, zawiera jedynie propozycje dotyczące przyznania szczególnych uprawnień funkcjonariuszom, nie zrównuje natomiast funkcjonariuszy mężczyzn w zakresie ochrony trwałości służby.

Taka sytuacja może budzić wątpliwości, czy w świetle projektowanych zmian kodeksowe przepisy o ochronie trwałości zatrudnienia, zawarte w dziale VIII kodeksu pracy, będą miały zastosowanie do funkcjonariuszy mężczyzn, czy nie. Kwestia ta wymaga jasnej regulacji. Należy podkreślić, że prawo do urlopu macierzyńskiego, jak również ochrony stosunku pracy w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego ustanawia dyrektywa Rady 92/85/EWG z 9 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią.

Prawo wspólnotowe nie przewiduje korzystania przez mężczyzn z urlopu macierzyńskiego. Prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje, zgodnie z art. 8 tej dyrektywy, pracownicom w związku z ciążą i urodzeniem dziecka. Urlop ten ma więc na celu ochronę kondycji biologicznej kobiety w okresie ciąży i po niej, o czym mówi kolejna dyrektywa w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego. Prawo wspólnotowe nie wymaga obecnie zagwarantowania ojcom prawa do urlopu ojcowskiego, jednakże państwa członkowskie zostały zachęcone do rozważenia przyznania pracującym mężczyznom takiego prawa stosownie do art. 1 pkt 2 dyrektywy z 2002 r.

Przepisy kodeksu pracy nie przewidują urlopu ojcowskiego, przewidują jednak, przypomnę, możliwość wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przez pracownika-ojca wychowującego dziecko w dwóch przypadkach. Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, gdy pracownica nie wykorzystała urlopu w pełnym wymiarze. W myśl art. 180 §5 kodeksu pracy pracownica po wykorzystaniu po porodzie co najmniej czternastu tygodni urlopu macierzyńskiego ma prawo zrezygnować z pozostałej części urlopu i w takim przypadku z niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego może skorzystać pracownik-ojciec wychowujący dzieci, na jego pisemny wniosek. Drugi przypadek jest następujący: na mocy art. 180 §7 kodeksu pracy prawo do niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko w razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego.

Reasumując, ministerstwo twierdzi, że jeżeli na mocy kodeksu pracy pracownik-ojciec wychowujący dziecko ma prawo do części urlopu macierzyńskiego, czyli quasi-urlopu ojcowskiego, i podlega w tym czasie ochronie przed zwolnieniem z pracy, korespondujące uprawnienie powinno przysługiwać także funkcjonariuszowi-ojcu wychowującemu dziecko. W przeciwnym razie można mówić o naruszeniu zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn.

Prawo do urlopu wychowawczego przewiduje dyrektywa Rady 96/34/WE z 1996 r. i porozumienie ramowe przyjęte na podstawie tej dyrektywy. Porozumienie to ma zastosowanie do wszystkich pracowników kobiet i mężczyzn. Zgodnie z klauzulą 2 ust. 4 porozumienia, w celu zapewnienia możliwości korzystania przez pracowników z prawa do urlopu rodzicielskiego państwa członkowskie wprowadzają niezbędne przepisy i podejmują środki w celu ochrony pracowników przed zwalnianiem z powodu ubiegania się o urlop rodzicielski lub korzystania z tego urlopu. Ochrona przed zwolnieniem nie jest różnicowana w zależności od płci korzystającego pracownika. Podobna sytuacja jest w przypadku takich uprawnień jak prawo do powrotu na to samo stanowisko pracy, zachowanie uprawnień nabytych lub nabytych przez pracownika w chwili rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego w niezmienionej formie. W związku z tym należy stwierdzić, że brak zagwarantowania tych uprawnień funkcjonariuszom-mężczyznom powoduje nierówne traktowanie, narusza też cel realizowany przez porozumienie w tej sprawie.

Jednocześnie pragnę pana przewodniczącego poinformować - napisała pani minister Fedak - że oszacowanie choćby przybliżonych skutków finansowych projektowanych zmian, uwzględniających także przedstawione przeze mnie sugestie dotyczące ich uzupełnienia, nie jest możliwe. Trudno bowiem przewidzieć, ilu funkcjonariuszy korzystałoby z nowych uprawnień. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń, zrównanie pracowników mężczyzn i kobiet pracownic w uprawnieniach rodzicielskich nie spowodowało znaczących skutków finansowych. Można zatem założyć, że podobna sytuacja będzie miała miejsce także w odniesieniu do funkcjonariuszy. Dziękuję.

Dziękuję bardzo panu przewodniczącemu.

Pani legislator wysłuchała uważnie tej opinii i z tej szerszej opinii wyłowiła to, co może stanowić wniosek dotyczący projektowanych zapisów.

Proszę teraz o zabranie głosu zastępcę szefa służby cywilnej.

Proszę bardzo.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Mam tutaj na liście...

(Głos z sali: Służby Celnej.)

Służby Celnej, przepraszam, oczywiście.

Panowie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

W propozycji, którą przedstawiliśmy, chcieliśmy zachować intencje projektodawców tej ustawy, tak nam się przynajmniej wydawało, ale jesteśmy skłonni do pewnej dyskusji, uwzględnienia stanowiska, które zostało przedstawione przez Biuro Legislacyjne. W pierwszej kwestii, dotyczącej rodzicielstwa, uwaga Biura Legislacyjnego wydaje mi się słuszna, jeżeli chodzi o sformułowanie związane z prawem pracy, kodeksem pracy. Zaproponowaliśmy takie rozwiązanie, jakie omawiamy w tej chwili w ramach prac komisji prawniczej nad ustawą o Służbie Celnej, przed skierowaniem ustawy o Służbie Celnej na posiedzenie Rady Ministrów. W dyskusji nad tymi zapisami doszliśmy do wniosku, że w tym wypadku należy odwoływać się do kodeksu pracy. Sformułowanie: "chyba że przepisy niniejszej ustawy są dla niego korzystniejsze", też wiąże się z kwestią innych regulacji, które są zawarte w ustawie.

Mamy tu do czynienia z aktem prawnym, który dotyka trzech ustaw. Wydaje się, że kwestia jest ta sama, ale charakter poszczególnych ustaw jest nieco odmienny i dlatego w naszym odczuciu sformułowanie, które zaproponowaliśmy, wydaje się właściwsze. W naszej ustawie często używane jest sformułowanie, że stosuje się przepisy kodeksu pracy, chyba że przepisy ustawy o Służbie Celnej są korzystniejsze. To jest kilkakrotnie powtarzane w ustawie o Służbie Celnej, stąd nasza propozycja, żeby zachować spójność całej naszej ustawy.

Rozumiemy jednak intencje projektodawców co do tego, że chodzi tu o uregulowanie kwestii, która w naszym odczuciu powinna być uregulowana, i jesteśmy zwarci i gotowi do wyjaśnień, uszczegółowień i tego typu kwestii. Mamy świadomość potrzeby osiągnięcia konsensusu, bo jedną ustawą dotykamy materii trzech ustaw. Trzeba jednak mieć na uwadze to, że ustawy te są odrębne w swoim charakterze, podobnie jak odmienne są uprawnienia i reżim funkcjonowania Służby Celnej i Policji. Dziękuję.

Dziękuję bardzo.

Proszę teraz o zabranie głosu przedstawicieli Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Szanowna Komisjo!

Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego złożył propozycję nowelizacji art. 93 naszej ustawy, rozumiejąc, że rozwiązanie dotyczące zrównania w uprawnieniach pracowniczych związanych z rodzicielstwem jest dobre i słuszne. Zresztą obligował nas do tego również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 czerwca 2006 r. A zatem w tym zakresie popieramy i akceptujemy te zmiany. Logiczne wydaje się objęcie ochroną związaną z uprawnieniami rodzicielskimi stosunku służby zarówno funkcjonariuszki, jak i funkcjonariusza. Zapewne należałoby się też zastanowić nad zmianą art. 64 naszej ustawy. Dziękuję bardzo.

Dziękuję bardzo.

O zabranie głosu proszę przedstawiciela Agencji Wywiadu.

Krzysztof Filipek, Agencja Wywiadu.

Nie powiem właściwie niczego nowego w stosunku do tego, co powiedział przedstawiciel Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Szef Agencji Wywiadu uważa, iż proponowane zmiany są jak najbardziej zasadne. My również uważamy, że należałoby się zastanowić nad nowelizacją art. 64 naszej ustawy, ale to jest chyba trochę inna kwestia. Dziękuję bardzo.

Dziękuję bardzo.

Poinformuję, że te opinie i wypowiedzi będziemy brać za chwilę pod uwagę w toku pracy nad propozycjami zapisów dotyczących tym razem pracowników Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Nie ma w tym momencie opinii z ich strony, ale już prosiłem legislatorów, żeby o tym pamiętać. Teraz oddam głos pani legislator w celu podsumowania tych wypowiedzi.

Mam propozycję o charakterze proceduralnym. Na początku przyjmiemy te poprawki, które nie budzą dyskusji, a które zostały przedstawione na początku. Jeżeli ewentualnie w wypowiedziach przedstawicieli strony rządowej pojawiły się jakieś wnioski, które będą bezpośrednio wpływać na te propozycje, to proszę o ich przedstawienie. Później rozpoczniemy dyskusję, ustosunkowując się w toku dyskusji do tych spraw, które pojawiły się w wypowiedziach, a które nie są uwzględnione w pierwotnym projekcie poprawek, które zostały przedstawione.

Oddaję głos, proszę bardzo.

Szanowni Państwo!

Po przedstawieniu przez państwa stanowisk i po odczytaniu stanowiska Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, które wcześniej nie było mi znane, chciałabym państwu wskazać, że jeżeli chodzi o najbardziej dyskusyjną kwestię, bo chyba to będzie najbardziej dyskusyjna sprawa, dotyczącą odesłania do działu VIII kodeksu pracy czy do kodeksu pracy, czy w ogóle do prawa pracy, to wydaje się, iż najbardziej rozsądnym rozwiązaniem jest przyjęcie takiej formuły, jaka została zaproponowana w odniesieniu do ustawy o Służbie Celnej, a mianowicie odesłania do ustawy - Kodeks pracy, tak żeby był określony akt prawny, a nie tylko dział VIII, ponieważ szereg uprawnień ojców jest określonych w innych przepisach kodeksu pracy niż przepisy działu VIII.

Dlatego proponowałabym państwu takie rozwiązanie. Jeżeli chodzi o kwestię, na którą wskazuje Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a którą ja również dostrzegłam, a mianowicie dotyczącą tego, że ustawa o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym odsyła do działu VIII kodeksu pracy, należałoby rozważyć, czy i w przypadku tej służby nie rozszerzyć tego na kodeks pracy, a nie tylko odnosić to do działu VIII, ponieważ w ten sposób funkcjonariuszy tych pozbawia się uprawnień, chyba że wynikają one z...

(Wypowiedź poza mikrofonem)

...o których mowa w art. 47, art. 50 §5, art. 57 §2, art. 163 §3.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

To są uprawnienia związane ze zwalnianiem z pracy. Te osoby nie mogą być zwolnione z pracy, a w przypadku zwolnienia ich z pracy w okresie urlopu mają nie tylko prawo do odszkodowania, ale również prawo do powrotu do pracy. W tych artykułach opisane są bardzo istotne uprawnienia.

Będę prosił, aby pani legislator od razu zaproponowała te zapisy, ponieważ one nie wywołują żadnych dyskusji. Przyjęlibyśmy je w bloku bezdyskusyjnych poprawek.

Chciałabym jeszcze wyjaśnić jedną kwestię, dotyczącą sformułowania: "chyba że przepisy niniejszej ustawy są dla niego korzystniejsze". Mam pytanie do pana reprezentującego Służbę Celną. Chodzi o to, że wszystkie służby... Nie wszystkie służby, ale na przykład Policja ewidentnie wprowadza to ograniczenie, ponieważ i w kodeksie pracy ono występuje. W kodeksie pracy jest napisane, że pracownik - to jest art. 187⁷ - uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Przedstawiciel Policji właśnie zaznacza, że policjanci nie będą mieli tego uprawnienia ze względu na rodzaj pełnionej służby.

Chodzi o to, że jeżeli państwo chcieliby wprowadzić takie ograniczenie, to państwo nie będą mogli go wprowadzić, dlatego że nie ma go w kodeksie pracy. W kodeksie pracy jest wprost zapisane uprawnienie do obniżonego wymiaru czasu pracy, a państwo zapisaliście, że w swojej ustawie możecie zawrzeć tylko rozwiązania korzystniejsze. W tym momencie niemożliwe jest, nawet gdyby dobro służby tego wymagało, obniżenie tego wymiaru, chyba że w drodze ustawy, ale jakieś innej, bo u państwa w ustawie nie mogłoby takie ograniczenie być zawarte. Chodzi o to, czy państwo nie zamierzacie ograniczać, dlatego że może nie ma takiej potrzeby, by w ustawie o Służbie Celnej zawierać przepisy bardziej ostre, zaostrzające.

Będę prosił od razu o odpowiedź, bo byśmy to uwzględnili.

Czyli państwo, że tak powiem, z pełną świadomością godzą się z tym, że w przypadku państwa służby nie będzie potrzeby ograniczać uprawnień, o których mowa w kodeksie pracy. Jeżeli takiej potrzeby nie ma, to może pozostać taki zapis, jaki państwo macie i jaki stosowany jest w całej ustawie. Dziękuję.

Proszę o odpowiedź.

Panowie Przewodniczący! Szanowni Państwo!

Chcę powiedzieć, że to zestawienie poprawek otrzymaliśmy w zasadzie przed chwilą i od razu zwróciłem uwagę na ten element, na zaproponowane uwagi, jeśli chodzi o ustawę o Policji. Nie zastanawialiśmy się nad tym tak dogłębnie i zapewne potrzebowałbym chwili czasu, żeby tę kwestię przemyśleć, ale z praktycznego punktu widzenia wiemy skądinąd, że funkcjonariusze różnych służb w jakiś sposób dokonują porównań swojego statusu. To ma miejsce w przypadku Służby Celnej i Straży Granicznej, czasami też Służby Celnej i Policji. Porównujemy czasami te ustawy właśnie z tego punktu widzenia, jak to jest rozwiązane w różnych ustawach. Sądzę, że powinniśmy zaproponować jedno rozwiązanie i w tej chwili nie wiem, czy to rozwiązanie... Wydaje mi się, że to rozwiązanie dotyczące ustawy o Policji mogłoby uzyskać naszą akceptację, bo ono stwarza pewną możliwość. Inaczej mówiąc, stosunek służby jest specyficznym stosunkiem. Jak się mówi, musi być po prostu porządek i wszyscy muszą wiedzieć, za co odpowiadają i jakie mają uprawnienia. Uważam, że powinniśmy zmierzać w kierunku ujednolicenia.

W takim razie ten zapis będziemy uwzględniać.

(Główny Legislator w Biurze Legislacyjnym w Kancelarii Senatu Beata Mandylis: Przepraszam bardzo...)

Proszę bardzo.

W takim razie mam jeszcze jedno pytanie. Czy pańska propozycja zmierza tylko do zmiany zdania: "jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej", czy ewentualnie państwo chcecie jeszcze dodatkowo zawrzeć takie zdanie, jakie jest proponowane w odniesieniu do ustawy o Policji, czyli wprowadzić ograniczenie? Czy na razie państwo tylko zostawią sobie taką możliwość, czy już chcą państwo ograniczyć swoich funkcjonariuszy, jeśli chodzi o tę niemożliwość złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy...

(Wypowiedzi w tle nagrania)

...czasu służby w okresie, w którym mogliby korzystać z urlopu wychowawczego? Już to wprowadzać, czy na razie tylko państwo sobie zostawicie taką możliwość? Dziękuję.

Proszę bardzo.

Trudno mi mówić, że chcemy wprowadzenia ograniczeń, ale wydaje mi się, że to jest kwestia logiki, która mówi o uporządkowaniu, i to powinno zmierzać w takim kierunku...

(Wypowiedzi w tle nagrania)

...by te zapisy były rozwiązane w podobny sposób.

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Przyjmujemy tę uwagę. Wszyscy mamy w tyle głowy początek tego roku.

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Służba Celna, tak.

Czy są jeszcze jakieś wątpliwości? Jeżeli nie ma, to mam gorącą prośbę. Poproszę panią legislator o zbiorcze przedstawienie tych poprawek. Będziemy nad nimi głosować, jeżeli nie będzie głosów sprzeciwu, w jednym głosowaniu.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Chodzi o te bezdyskusyjne poprawki, bo rozumiem, że tu nie było żadnych głosów. W zasadzie...

(Wypowiedzi w tle nagrania)

Aha, czyli są. W takim razie otworzę dyskusję. Jeżeli nie będzie uwag, to będziemy mogli przyjąć w jednym głosowaniu. Jeżeli któryś z tych zapisów będzie wywoływał jakąś dyskusję, a one wszystkie zostały przedstawione przez panią legislator, to będzie on odłożony do osobnego głosowania.

Czy ktoś z pań i panów senatorów ma wniosek? Czy ktoś ma jakieś uwagi merytoryczne do tych zapisów? Przypomnę, że to jest już kolejne nasze podejście do tego projektu ustawy. Nie ma zgłoszeń.

Wobec tego proszę o przypomnienie wszystkich poprawek i będziemy nad nimi za chwilę głosować.

W takim razie, gdybym mogła państwa prosić, prosiłabym, aby państwo przyjmowali poprawki do artykułów, czyli byłoby jedno głosowanie odnoszące się do art. 1, dotyczące ustawy o Policji, później byłoby głosowanie dotyczące art. 2 i następnie głosowanie dotyczące art. 3. Czy państwo są za rozszerzeniem?

Proszę o czytanie treści poprawek, a my będziemy nad nimi po kolei głosować.

Policjantowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w ustawie - Kodeks pracy - i tu będzie podany adres publikacyjny - jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. Cała reszta pozostaje tak, jak jest zapisane w propozycji poprawki zgłoszonej przez resort policji.

Kto z pań i panów senatorów członków połączonych komisji jest za przyjęciem takiego zapisu? (12)

Kto jest przeciwny? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

Dziękuję. Poprawka została przyjęta.

Proszę o przedstawienie kolejnej.

Druga propozycja odnosi się do art. 2, dotyczącego ustawy o Służbie Celnej. Przepis art. 43 ust. 1 brzmiałaby następująco: funkcjonariuszowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w ustawie - Kodeks pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej. I teraz dodany będzie nowy ustęp: funkcjonariuszowi celnemu nie przysługuje prawo złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu służby w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego.

Przystępujemy do procedury głosowania.

Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem takiego zapisu? Proszę podnieść rękę. (11)

Kto jest przeciwny? (0)

Kto się wstrzymał? (0)

Dziękuję. Jednogłośnie za.

Proszę bardzo.

Art. 3 dotyczy ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Funkcjonariuszowi przysługują uprawnienia pracownika związane z rodzicielstwem określone w ustawie - Kodeks pracy, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.

Przystępujemy do procedury głosowania nad tym wnioskiem.

Kto z pań i panów senatorów jest za jego przyjęciem? Proszę podnieść rękę. (11)

Dziękuję. Nie było głosów przeciwnych i nikt nie wstrzymał się od głosowania.

Proszę bardzo.

Ostatnia propozycja dotyczyłaby - przepraszam, nie mam ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym - odpowiedniego przepisu ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, który ogranicza uprawnienia funkcjonariuszy jedynie do działu VIII kodeksu pracy. Wyrazy "dział VIII" zostałyby... To znaczy odesłanie zostałoby skierowane do wszystkich przepisów kodeksu pracy.

(Głos z sali: To jest art. 82.)

Art. 82. Dziękuje bardzo.

Kto z pań i panów senatorów jest za przyjęciem tego wniosku? Proszę podnieść rękę. (11)

Dziękuję. 11 głosów za, nie było głosów przeciwnych, nikt nie wstrzymał się od głosowania.

Czy ktoś z naszych gości reprezentujących poszczególne resorty ma jeszcze jakieś uwagi, wnioski, opinie?

Jeżeli nie, to zgodnie z art. 80 regulaminu będziemy teraz głosować nad przyjęciem całego projektu ustawy wraz z poprawkami, w formie tekstu jednolitego projektu ustawy.

Kto z pań i panów senatorów jest za jego przyjęciem? Proszę podnieść rękę. (12)

Dziękuję. 12 głosów za, nie było głosów przeciwnych i nikt nie wstrzymał się od głosowania.

Teraz musimy wyznaczyć senatora wnioskodawcę. Najpierw zapytam panią senator, czy zechce być senatorem wnioskodawcą, aczkolwiek mam prośbę do dwóch pozostałych członków komisji z uwagi na liczbę projektów, jakie są w Komisji Ustawodawczej. Najpierw zapytam panią senator, jako że jest wnioskodawcą kilku projektów, czy prosiłaby o wsparcie innych członków komisji. Wówczas postawię taki wniosek.

Panie Przewodniczący, chętnie się zgodzę, pod warunkiem, że nie okaże się, iż powstanie podkomisja i na posiedzeniu tej podkomisji minister pracy nie odniesie się do całości i powie, że absolutnie się nie zgadza.

Takich gwarancji, dotyczących tego, co będzie w Sejmie, nie mamy. Nic nie wiemy. Wobec tego zapytam...

Sądzę, Pani Senator, że przyjęcie zapisu dotyczącego odniesienia się do przepisów kodeksu pracy w całości nie powinno, zgodnie z tym pismem, budzić wątpliwości Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, ponieważ to konsumuje w całości uwagi, które były tu przedstawione. Tak mi się wydaje.

(Wypowiedź poza mikrofonem)

Czyli jest wyznaczony senator sprawozdawca, pani senator Grażyna Anna Sztark.

Czy są jakieś wnioski członków połączonych komisji? Nie ma.

Zamykam posiedzenie połączonych komisji...

Mamy dwuminutową przerwę. Za dwie minuty rozpoczyna się krótkie posiedzenie Komisji Ustawodawczej w związku z zaległościami dotyczącymi wyroków z dnia wczorajszego.

Bardzo serdecznie dziękuję wszystkim gościom.

Przypominam, że o godzinie 18.00 w sali nr 176 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej, a o godzinie 18.15 posiedzenie Komisji Gospodarki Narodowej, Komisji Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisji Ustawodawczej w zakresie kodeksu pracy.

Uwaga!

Zapis stenograficzny jest tekstem nieautoryzowanym.