Oświadczenie skierowane do ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego

Szanowny Panie Ministrze!

Po raz kolejny chciałbym zwrócić uwagę na konieczność dokonania zmian w sposobie kształcenia konserwatorów zabytków.

Kryzys szkolnictwa zawodowego i pomaturalnego w dziedzinie ochrony zabytków zaowocował odczuwalnym na rynku pracy brakiem pracowników o specjalistycznym przygotowaniu. Pracodawcy zmuszeni są do szybkiego przyuczania przypadkowych osób, co w większości wypadków obniża jakość wykonanych prac. Duża część czynności podejmowanych w trakcie działań konserwatorskich jest prosta, ale i czasochłonna, wobec czego zatrudnianie do ich wykonywania absolwentów elitarnych sześcioletnich studiów magisterskich zdarza się sporadycznie.

W dyskusji nad unormowaniem systemu kształcenia wyższego uwzględniano do tej pory jedynie sugestie i uwagi środowiska akademickiego, ignorując sytuację i potrzeby rynku pracy. Tymczasem poza trzema ośrodkami akademickimi dzieją się rzeczy istotne dla przetrwania naszego dziedzictwa kulturowego.

Decyzja o wyłączeniu konserwacji i restauracji dzieł sztuki spod obowiązku podziału na dwa stopnie, mimo podpisania Deklaracji Bolońskiej, jest niezrozumiała, tym bardziej, że wspomniane środowisko akademickie niejednokrotnie podejmowało temat konieczności zorganizowania kształcenia na wszystkich poziomach i podnoszenia kwalifikacji w każdej grupie zawodowej. Postulaty te wysunięto między innymi w projekcie krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przyjętym przez Radę Ochrony Zabytków w 2004 r. oraz na Kongresie Konserwatorów Polskich, który odbył się w październiku 2006 r.

Istnienie potrzeby kompleksowego i interdyscyplinarnego kształcenia, dającego gwarancję właściwej ochrony zabytków, nie budzi wątpliwości. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, iż tylko w nielicznych krajach kształci się konserwatorów wyłącznie w systemie studiów jednolitych. W takich państwach, jak Estonia, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Hiszpania, Niemcy, Słowacja, Szwajcaria, Włochy i Wielka Brytania dostrzeżono potrzebę kształcenia nie tylko konserwatorów, ale i wykwalifikowanej kadry pomocniczej. Tamtejsze uczelnie mają szeroką ofertę studiów z zakresu konserwacji prowadzonych zarówno jako jednolite magisterskie, podzielone na dwa stopnie, studia licencjackie, a nawet jako krótkoterminowe kursy.

W ostatnich latach możemy zaobserwować pozytywne zjawisko, jakim jest rozwój branży konserwatorskiej. Związany jest on ze wzrostem przekazywanych na ten cel funduszy. Zmiany w sposobie kształcenia wydają się więc naturalną odpowiedzią na potrzeby rynku pracy i wydają się być uzasadnione.

W związku z tym zwracam się do Pana Ministra z prośbą o poparcie działań zmierzających do umożliwienia dwustopniowego kształcenia konserwatorów zabytków w Polsce.

Z poważaniem
Ryszard Knosala
senator RP