Oświadczenie skierowane do ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego

Panie Ministrze!

Tuż po zawarciu unii polsko-litewskiej w 1569 r., w ciągu kilku tygodni po jej zawarciu, z polecenia króla Zygmunta Augusta wzniesiono w Lublinie, na placu, gdzie obozowali Litwini, nazwanym z czasem Placem Litewskim, pomnik dla uczczenia unii. Był to usytuowany na niewielkim kopcu czworokątny kamienny obelisk. W połowie XVIII wieku pomnik ten uległ zniszczeniu. W XIX wieku, dzięki zabiegom księdza Stanisława Staszica, pomnik odbudowano. W 1825 r. zamiast kamiennego wzniesiono obelisk z lanego żelaza w stylu klasycznym. Zdobiły go dwie złocone alegoryczne płaskorzeźby symbolizujące Polskę i Litwę, zaprojektowane przez Pawła Malińskiego, ucznia słynnego Thorvaldsena. Po słabej renowacji z 1999 r. rozpoczęto kolejną w roku ubiegłym, 2008, gdyż pomnikowi groziła katastrofa, zniszczenie. Upływają miesiące. Renowacja pomnika trwa, nie widać jej końca. Ciągnie się ona dłużej, niż trwała jego budowa w 1569 r. i ta w 1825 r. Instytucje miejskie odpowiadające za odnowę pomnika przerzucają odpowiedzialność na firmy wykonawcze. Jest pat. Pomnik będący w renowacji, zakryty folią, szpeci Plac Litewski w Lublinie, szpeci centrum miasta. Uwłacza to miastu, a także Polsce, ze względu na historyczne walory pomnika. Inercja władz miejskich i wojewódzkich jest niepokojąca, zatrważa.

Zwracam się do pana ministra z prośbą, żeby pan zarówno osobiście, jak i przez generalnego konserwatora zabytków wpłynął na zmianę sytuacji, tak by pomnik unii polsko-litewskiej w Lublinie został jak najszybciej dobrze odrestaurowany. Sądzę, Panie Ministrze, że mimo decentralizacji administracji w Polsce posiada Pan możliwość wpływu, aby omawiany pomnik nie był remontowany dłużej, niż był budowany. Jest on zabytkiem, powiem więcej: jest to klejnot dziedzictwa narodowego, a ono jest w gestii pana ministra i w gestii resortu, którym pan kieruje. Proszę pana ministra o rychłe podjęcie niezbędnych działań i decyzji.

Ryszard Bender
senator RP