Oświadczenie skierowane do ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego

Szanowny Panie Ministrze!

Oficjalne relacje rządu RP i obu izb parlamentu polskiego z władzami Litwy są poprawne. Nie wpływają jednak one na sytuację ludności polskiej na Litwie. Doznaje ona wielu utrudnień, a nawet dyskryminacji ze strony władz litewskich, zarówno lokalnych, jak i państwowych.

Polacy na Litwie, mieszkający tam w większości od głębokiego średniowiecza, liczyli na to, że wejście tego kraju do Unii Europejskiej sprawi, iż unijne standardy chroniące mniejszości narodowe obejmą również ludność polską. Mieli nadzieję, i żywią ją nadal, że rząd RP, podpierając się ustawodawstwem europejskim, skłoni rząd Litwy do realizacji postanowień traktatu o stosunkach wzajemnych, zawartego już przed laty. Tak się jednak nie dzieje.

Z wypowiedzi posła na sejm litewski Waldemara Tomaszewskiego, z Akcji Wyborczej Polaków na Litwie, wynika, że postanowienia wspomnianego traktatu nie są realizowane w odniesieniu do ludności polskiej zamieszkującej Litwę. Według niego sytuacja Polaków na Litwie jest tragiczna. Poseł Waldemar Tomaszewski alarmuje w mediach: "Jesteśmy pozbawieni praw, które nam gwarantowały nawet władze sowieckie". To są gorzkie słowa, przerażająca konstatacja.

Panie Ministrze, ze względu na sytuację, którą ludność polska zamieszkująca Litwę uważa za wręcz tragiczną dla niej, zwracam się do Pana, ażeby podjął pan szybką interwencję dyplomatyczną i dał nadzieję Polakom w Wilnie i innych częściach Litwy, że rząd polski o nich pamięta i nie zapomina o ich prawach zawartych w traktacie polsko-litewskim. Wypełnianie postanowień tego traktatu trzeba z całą mocą egzekwować od władz litewskich bez opieszałości, która trwa.

Fakty bowiem porażają. Sejm Republiki Litwy obraduje nad zmniejszeniem liczby godzin wykładowych w języku polskim w szkołach i zwiększeniem liczby godzin języka państwowego, czyli litewskiego. Nadal w miejscowościach, gdzie większość, nawet 70%, ludności stanowią Polacy, między innymi w rejonie solecznickim, usuwane są tablice dwujęzyczne z nazwami miejscowości. Samorząd solecznikowski płaci kary za tablice z polskimi napisami. Władze twierdzą, że tablice są niezgodne z litewską ustawą o języku państwowym. Nadal Polacy na Litwie nie mogą pisać swoich nazwisk zgodnie z pisownią polską. Rok po roku składane są zapewnienia, że sprawa będzie już załatwiona. Jednak na słowach zobowiązania traktatowe Litwy w tej sprawie się kończą.

Panie Ministrze, dochodzi do paranoicznych, uwłaczających Polakom sytuacji. Każdy z nas, mojego i pańskiego pokolenia, wie, kim była dziewica bohater, wódz powstańców listopadowych na Litwie Emilia Plater. Wyższy Sąd Administracyjny Litwy w kwietniu 2008 r. postanowił, że nosząca jej imię szkoła średnia w Ławaryszkach może je zachować, ale w brzmieniu litewskim: Emilijos Platerites.

Panie Ministrze, pytam, czy Pan zechce podnieść swój głos protestu, zaprotestuje w imieniu polskiego MSZ, chociażby w tej ostatniej kwestii, i przywróci Pan polskiej szkole w Ławaryszkach właściwe brzmienie imienia i nazwiska jej patronki Emilii Plater.

Ryszard Bender
senator RP