(Początek posiedzenia o godzinie 10 minut 03)

(Posiedzeniu przewodniczy marszałek Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałkowie Grażyna Sztark, Zbigniew Romaszewski i Marek Ziółkowski)

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Otwieram sześćdziesiąte ósme posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.

(Marszałek trzykrotnie uderza laską marszałkowską)

Na sekretarzy posiedzenia wyznaczam pana senatora Andrzeja Szewińskiego oraz pana senatora Władysława Dajczaka. Listę mówców prowadzić będzie senator Władysław Dajczak.

Proszę senatorów sekretarzy o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.

Wysoka Izbo! W dniu 24 grudnia ubiegłego roku zmarł Jerzy Józef Baranowski, senator czwartej kadencji, członek Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Ochrony Środowiska. Uczcijmy pamięć senatora minutą ciszy.

(Wszyscy wstają) (Chwila ciszy)

Dziękuję.

Informuję, że Sejm na osiemdziesiątym posiedzeniu w dniu 16 grudnia 2010 r. przyjął wszystkie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o partiach politycznych, do ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, do ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw, do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym, do ustawy o racjonalizacji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych i niektórych innych jednostkach sektora finansów publicznych w latach 2011-2013, a także większość poprawek Senatu do ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, do ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw.

Informuję też państwa senatorów, że Sejm na osiemdziesiątym drugim posiedzeniu w dniu 5 stycznia 2011 r. przyjął wszystkie poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustawy - Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego, do ustawy o zmianie ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz niektórych innych ustaw, a także przyjął jedyną poprawkę Senatu do ustawy o zmianie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji oraz niektórych innych ustaw. Ponadto Sejm na tym samym posiedzeniu w dniu 5 stycznia 2011 r. przyjął większość poprawek Senatu do ustawy o zmianie ustawy o broni i amunicji oraz ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, do ustawy - Kodeks wyborczy, do ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę - Kodeks wyborczy, do ustawy o zmianie ustawy - Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw, do ustawy o kierujących pojazdami.

Wobec niewniesienia zastrzeżeń do protokołu sześćdziesiątego czwartego posiedzenia stwierdzam, że protokół tego posiedzenia został przyjęty.

Informuję, że protokoły sześćdziesiątego piątego i sześćdziesiątego szóstego posiedzenia Senatu zgodnie z Regulaminem Senatu są przygotowane do udostępnienia senatorom. Jeżeli nikt z państwa senatorów nie zgłosi do nich zastrzeżeń, to zostaną one przyjęte na kolejnym posiedzeniu.

Doręczony państwu senatorom projekt porządku obrad sześćdziesiątego ósmego posiedzenia obejmuje:

1. Stanowisko Senatu  w sprawie ustawy budżetowej na rok 2011.

2. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa.

3. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego.

4. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o lasach oraz ustawy o ochronie przyrody.

5. Stanowisko Senatu w sprawie ustawy o zmianie ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej.

6. Drugie czytanie projektu uchwały w sprawie zmiany Regulaminu Senatu.

Wysoka Izbo! Proponuję uzupełnienie porządku obrad o punkt: zmiany w składzie komisji senackich - i rozpatrzenie go jako punktu siódmego porządku obrad.

Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, to uznam, że Wysoka Izba przyjęła przedstawioną propozycję.

Wobec braku głosów sprzeciwu stwierdzam, że Senat przedstawioną propozycję przyjął.

Czy ktoś z państwa senatorów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego porządku obrad? Nie widzę zgłoszeń.

Stwierdzam...

(Senator Bohdan Paszkowski: Ja mam...)

Proszę bardzo.

Senator Bohdan Paszkowski:

Panie Marszałku, mam pewne pytanie. Dołożyłem wszelkich starań, żeby uzyskać druk budżetu uchwalonego przez Sejm i nie uzyskałem do niego dostępu. Nie jest on dostępny, przynajmniej w zeszłym tygodniu nie był, kiedy tu byłem. Dzisiaj też nie ma go na półkach. Dlatego mam pytanie do pana marszałka w związku z tym punktem porządku obrad: czy był zarządzony przez pana marszałka druk tego budżetu, który został uchwalony przez Sejm, a jeżeli tak, to w ilu egzemplarzach?

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Druk został dostarczony w formie elektronicznej po zakończeniu prac komisji, a oprócz tego został wyłożony na półkach.

Senator Bohdan Paszkowski:

Panie Marszałku, ja zadałem konkretne pytanie. Ile egzemplarzy budżetu zostało wydrukowanych? Chodzi mi o druk, który uchwalił Sejm. Ile było tych egzemplarzy? Ja przyznam, że byłem tu tydzień temu i nie było tego druku, dzisiaj też nie ma tego druku, ani tu na zapleczu, ani w korytarzu, gdzie są one wykładane.

(Senator Władysław Dajczak: Lasy oszczędzamy.)

Marszałek Bogdan Borusewicz:

Druk ten był w formie elektronicznej, 23 grudnia 2010 r. został wydrukowany i wyłożony na półkach do dyspozycji senatorów.

(Rozmowy na sali)

(Głos z sali: To nie jest rzecz marszałka.)

Panie i Panowie Senatorowie, została wydrukowana dostateczna liczba egzemplarzy i druk ten nadal jest do pobrania w Biurze Prac Senackich, tak jak zawsze, według ustalonej procedury.

Stwierdzam, że Senat zatwierdził porządek obrad sześćdziesiątego ósmego posiedzenia Senatu Rzeczypospolitej Polskiej siódmej kadencji.

Informuję, że głosowania zostaną przeprowadzone pod koniec posiedzenia Senatu.

Informuję również, że jutro o godzinie 12.00 zostanie zarządzona półgodzinna przerwa na otwarcie wystawy "Żołnierze «Warszyca»".

Przystępujemy do rozpatrzenia punktu pierwszego porządku obrad: stanowisko Senatu w sprawie ustawy budżetowej na rok 2011.

Marszałek Senatu skierował ustawę budżetową do komisji senackich.

Komisje senackie po rozpatrzeniu właściwych części budżetowych przekazały swoje opinie Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, która na ich podstawie przygotowała sprawozdanie w tej sprawie. Tekst ustawy zawarty jest w druku nr 1072, a sprawozdanie Komisji Budżetu i Finansów Publicznych w druku nr 1072A.

Proszę sprawozdawcę Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, pana senatora Kazimierza Kleinę, o przedstawienie sprawozdania komisji.

Senator Kazimierz Kleina:

Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!

W imieniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie naszej komisji o uchwalonej przez Sejm w dniu 17 grudnia 2010 r. ustawie budżetowej na rok 2011. Nasze sprawozdanie zostało zawarte w druku nr 1072A. Komisja nasza, Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, wnosi o przyjęcie ustawy wraz z zaproponowanymi przez Komisję Budżetu i Finansów Publicznych poprawkami.

Panie Marszałku! Panie i Panowie Senatorowie!

Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy państwowej, organów kontroli i ochrony prawa, sądów i trybunałów oraz administracji rządowej. W budżecie przewiduje się środki na subwencje i dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego. Budżet państwa jest wyrazem polityki społeczno-gospodarczej i finansowej państwa i jego struktur. Ustawa budżetowa jest więc podstawą gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym. Budżet powinien spełniać dwie ważne funkcje, powinien wzmacniać instytucje państwowe, aby mogły one zapewnić bezpieczeństwo finansowe całego państwa i wszystkich obywateli.

Polska jest krajem, w którym skutki światowego kryzysu dla gospodarki realnej okazały się znacznie mniej dotkliwe niż w innych krajach OECD. Nasza gospodarka jako jedyna w Unii Europejskie i jedna z nielicznych w OECD odnotowała wzrost gospodarczy w roku 2009. Budżet na rok 2011 to kontynuacja dobrej polityki gospodarczej, budżet na rok 2011 jest kolejnym etapem wprowadzania niższego deficytu, stabilizacji i konsolidacji finansów publicznych. Jak mówi minister Rostowski, budżet musi budować kulturę stabilności finansów publicznych.

Polityka budżetowa w 2011 r. musi uwzględniać również rekomendacje dotyczące redukcji nadmiernego deficytu oraz opinię Ecofin na temat polskiego programu konwergencji, aktualizacji z roku 2009. W najbliższych latach, szczególnie w roku bieżącym i w roku 2012, Polska powinna zredukować nadmierny deficyt w wiarygodny i trwały sposób.

Uwzględniając różne uwarunkowania oraz dużą niepewność dotyczącą czynników zewnętrznych, rząd zgodnie z zachowaniem zasady ostrożności zdecydował się na oparcie budżetu państwa na konserwatywnym scenariuszu makroekonomicznym. Należy dodać, że szczególnymi uwarunkowaniami, jakimi należało się kierować podczas prac nad budżetem państwa na rok 2011, były olbrzymie straty związane z powodzią, która dotknęła nasz kraj w ubiegłym roku.

Szanowni Państwo, ustawa budżetowa na rok 2011 jest opracowana według zasad wynikających z ustawy o finansach publicznych i z uwzględnieniem określonych założeń makroekonomicznych. Budżet na rok 2011 przyjmuje ostrożne założenia. Konieczne jest zmniejszenie tempa wzrostu długu publicznego, co wymaga przede wszystkim ograniczenia wzrostu wydatków publicznych.

Przyjęte na rok 2011 założenia, odnoszące się do podstawowych wskaźników makroekonomicznych, należy uznać za realistyczne. Według sporządzonych prognoz wzrost produktu krajowego brutto w ujęciu realnym ma wynieść 4% wobec wzrostu o 3,4% w roku 2010 i spadku o 1% w 2009 r. Przyjęto również, iż nastąpi jedynie niewielkie przyspieszenie dynamiki cen towarów i usług konsumpcyjnych, czyli inflacji, która wyniesie średniorocznie 2,3%. Ponadto prognozuje się wzrost przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce o 3,7% do poziomu ponad 3 tysięcy 350 zł, prawie 3 tysięcy 360 zł. Prognozuje się też wzrost liczby zatrudnionych o 1,8% przy jednoczesnym zmniejszeniu się liczby zarejestrowanych bezrobotnych o 20%, to jest do miliona pięciuset osiemdziesięciu ośmiu tysięcy osób, i stopy bezrobocia o 2,4 punktu procentowego do 9,9%. Nastąpi ponadto umocnienie złotówki wobec dolara i euro oraz pogorszenie salda obrotów bieżących.

Najważniejszy kierunek polityki fiskalnej jest skutkiem nałożonej przez Radę Unii Europejskiej na Polskę procedury nadmiernego deficytu w związku z przekraczaniem relacji deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych do wartości referencyjnej, wynoszącej 3% PKB. W jej wyniku powinna nastąpić stosowna redukcja deficytu do poziomu nieprzekraczającego wielkości, o której wspomniałem, do końca roku 2012 w sposób trwały i wiarygodny. Jednocześnie Rada zobowiązała Polskę do corocznego obniżania deficytu o 1,25 punktu procentowego. Po zniesieniu procedury nadmiernego deficytu konieczne jest utrzymanie deficytu strukturalnego na poziomie 1% PKB. Deficyt sektora w roku 2008 wyniósł 3% PKB, w 2009 r. 7,2%, zaś w 2010 r. wyniesie najprawdopodobniej niespełna 8%. Ostatnio, i wczoraj, i przedwczoraj, o problemie deficytu i szacowania jego poziomu w roku 2010 pisały media. Z szacunków Komisji Europejskiej wynika, że deficyt sektora w roku 2011 powinien ulec zmniejszeniu do poziomu 6,6%, ewentualnie 6,7% PKB, zaś w roku 2012 do poziomu 6%. Obserwowany trend kształtowania się wielkości deficytu jest bardzo daleki od oczekiwań i wytycznych Rady Unii Europejskiej, ale działania, które podejmuje rząd, zmierzają w tym bardzo pozytywnym kierunku.

W 2010 r. mieliśmy do czynienia z dalszym pogłębieniem ogromnej nierównowagi w sektorze instytucji rządowych i samorządowych. W związku z tym, jak państwo senatorowie pamiętacie, podjęliśmy wiele ustaw, które miały zapobiec tej nierównowadze i ograniczyć wydatki publiczne w poszczególnych sferach życia społecznego, związanych z finansowaniem z budżetu państwa.

Należy oczekiwać, iż saldo sektora znacznie i trwale poprawi się tylko dzięki szybszemu wzrostowi gospodarczemu. Przykład roku 2007 wyraźnie pokazuje niebezpieczeństwo kryjące się w głębokiej nierównowadze strukturalnej niwelowanej czynnikami cyklicznymi. Podejmowane działania w celu zacieśnienia polityki fiskalnej w najbliższym czasie, polegające na podwyższeniu stawek podatku od towarów i usług oraz na poprawie zarządzania płynnością, a także wprowadzeniu reguły wydatkowej, należy ocenić jako bardzo dobre działania, oczekiwane, ale pewnie jeszcze w wielu przypadkach niewystarczające. Te wszystkie działania, które przyczyniają się do ograniczenia kryzysu finansów publicznych, ciągle nie eliminują wszystkich zagrożeń. W związku z tym te prace nad budżetem zmierzają do tego, aby w maksymalnym stopniu ograniczyć ewentualne skutki kryzysu finansów publicznych, jeżeli mogłoby do niego dojść w jakimś większym stopniu.

Trwałe efekty restrykcyjnej polityki fiskalnej można uzyskać, podejmując działania mające na celu obniżenie skali wydatków publicznych, na co wskazują liczne doświadczenia polskie, ale także innych krajów. Podwyżki podatków muszą być bardzo umiarkowane, dlatego też ta decyzja dotycząca podatku VAT była decyzją o rzeczywiście niewielkiej zmianie podatku, ale jednak mającej istotny wpływ na sytuację budżetu państwa. Działania związane ze zmianami w systemie podatków muszą mieć związek i być skorelowane z działaniami na rzecz redukcji wydatków publicznych.

Wysoka Izbo! Przystąpię teraz do omówienia zmian w projekcie ustawy budżetowej na 2011 r. wprowadzonych przez Sejm. Jak państwo senatorowie wiedzą, za projekt budżetu odpowiedzialny jest rząd. Przygotowuje tę ustawę w odpowiednim terminie, kieruje ją do Sejmu, zaś Sejm podczas prac w Komisji Finansów Publicznych, a także podczas debat plenarnych, dokonuje modyfikacji tej ustawy. Oczywiście w trakcie debaty nad ustawą budżetową w Sejmie, ale także i w Senacie, deficyt budżetu państwa, jako ten istotny element wskazujący pewien kierunek polityki finansowej państwa, nie ulega zmianie. Ustalony on został w tym roku w wysokości 40 miliardów 200 milionów zł.

A oto poprawki wniesione do projektu ustawy budżetowej na rok 2011 przez Komisję Finansów Publicznych.

W stosunku do projektu rządowego - projekt został skierowany do Sejmu 29 września 2010 r. - dochody budżetu państwa uległy zmniejszeniu o 29 milionów 194 tysiące zł. Te zmniejszenia były dokonane w części 32 "Rolnictwo" w wyniku przekształcenia jednostki budżetowej Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi w agencję wykonawczą z dniem 1 stycznia 2011 r. W związku z tymi zmianami w ustawie o finansach publicznych, o czym będę jeszcze mówił podczas mojego wystąpienia, podobnych zmian i podczas prac Sejmu, i podczas prac Senatu było więcej, wynikały one z przekształcenia niektórych zakładów budżetowych czy jednostek budżetowych w instytucje gospodarki budżetowej. O tym mówiliśmy więcej i szerzej na posiedzeniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych. W związku z tą poprawką, o której wspominałem, tą zmianą, zwiększono w części 80 "Regionalne izby obrachunkowe" dochody budżetu państwa, co było skutkiem zmian wynikających z ustawy o finansach publicznych polegających na likwidacji dochodów własnych i zobowiązaniu instytucji do prowadzenia działalności informacyjnej, instruktażowej i szkoleniowej. Wydatki budżetu państwa w wyniku prac Komisji Finansów Publicznych uległy per saldo zmniejszeniu o 29 milionów 194 tysiące zł w związku przewidywanymi zmianami systemowymi wynikającymi z art. 94 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych. Chodzi o przekształcenie Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w agencję wykonawczą oraz nałożenie nowych zadań na regionalne izby obrachunkowe.

W poszczególnych częściach budżetowych dokonano zmniejszeń na łączną kwotę 64 milionów 152 tysięcy zł. Wydatki w dziale "Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa" zmniejszono ogółem o 61 milionów 838 tysięcy zł, w tym w częściach "Państwowa Inspekcja Pracy" - o 23 miliony zł, "Najwyższa Izba Kontroli" - o prawie 15 milionów zł, 14 milionów 991 tysięcy zł, "Kancelaria Prezydenta RP" - o 10 milionów 309 tysięcy zł, "Instytut Pamięci Narodowej" - o 7 milionów 900 tysięcy zł. Zostały także zmniejszone środki na wynagrodzenia osobowe pracowników w następujących częściach: "Naczelny Sąd Administracyjny", "Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji", "Trybunał Konstytucyjnym", "Rzecznik Praw Obywatelskich", "Sąd Najwyższy", "Rzecznik Praw Dziecka". W części 37 "Sprawiedliwość" w rozdziale "Centralne administracyjne jednostki wymiaru sprawiedliwości i prokuratury" zmniejszono wydatki bieżące o kwotę 1 miliona 384 tysięcy zł. W części 32 "Rolnictwo" zmniejszono dotacje i subwencje przeznaczone na rolnictwo ekologiczne o 700 tysięcy zł. W części 20 "Gospodarka" zmniejszono wydatki bieżące na zadania w zakresie bezpieczeństwa wykorzystania energii atomowej o 230 tysięcy zł.

Także podczas prac w komisji dokonano zwiększeń wydatków na łączną kwotę 101 milionów 414 tysięcy zł. Zwiększono wydatki w rozdziałach "Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej" oraz "Ochotnicze Straże Pożarne" o kwotę 51 milionów 100 tysięcy zł. W dziale "Szkolnictwo wyższe" w rozdziale "Działalność dydaktyczna" zwiększono wydatki na inwestycje o kwotę 23 milionów zł. W części 39 "Transport" zwiększono wydatki majątkowe Inspekcji Transportu Drogowego oraz dotacje i subwencje na działalność dydaktyczną w szkolnictwie wyższym o 10 milionów zł. W części 24 "Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego" zwiększono wydatki majątkowe archiwów oraz dotacje na ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami o 7 milionów zł. W części 46 "Zdrowie" przede wszystkim zwiększono wydatki majątkowe na program wieloletni "Przebudowa i rozbudowa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku". W części 75 "Urząd Transportu Kolejowego" zwiększono wydatki bieżące oraz wynagrodzenia o kwotę 2 milionów zł. W części 88 "Powszechne jednostki prokuratury" zwiększono wynagrodzenia osobowe prokuratorów oraz aplikantów. W części 43 "Wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne" zwiększono wydatki na zadania w zakresie kultury dla mniejszości narodowych i etnicznych. W części 33 "Rozwój wsi" zwiększono wydatki majątkowe na Centrum Doradztwa Rolniczego o 700 tysięcy zł. I w części 50 "Urząd Regulacji Energetyki" zwiększono wydatki na zakup materiałów i wyposażenia o kwotę 230 tysięcy zł.

Dokonano zmian w rezerwach celowych, to jest w części 83, i per saldo te rezerwy uległy zmniejszeniu o 66 milionów 456 tysięcy zł. Te rezerwy są rzeczywiście istotnym elementem budżetu państwa. One umożliwiają bardziej elastyczne funkcjonowanie poszczególnych struktur rządowych, administracji rządowej, ponieważ tymi środkami można zarządzać, korzystając właśnie z przepisów ustawy o finansach publicznych, dzięki decyzjom Komisji Finansów Publicznych Sejmu i ministra finansów. Te rezerwy celowe zmniejszono, jak już wspomniałem, per saldo o 66 milionów 456 tysięcy zł. Między innymi zmniejszono poz. 4 rezerw "Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych" o kwotę 40 milionów zł oraz poz. 57 "Skutki zmian systemowych wynikających z art. 94 ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, w tym sfinansowanie wynagrodzeń wraz z pochodnymi" o 29 milionów 194 tysiące zł. Zwiększono środki dla samorządowych kolegiów odwoławczych. Dodano też nową pozycję rezerw, poz. 67 "Kontynuacja prac rewaloryzacyjno-remontowych zespołu budynków klasztornych w Supraślu", i tutaj jest duża kwota, ale z punktu widzenia budżetu nie aż tak wielka - 1 milion 200 tysięcy zł. Ponadto zmieniono nazwę poz. 54, dodając na końcu tekstu wyrazy "w tym 6 milionów zł dla spółek wodnych na realizację zadań z zakresu utrzymania melioracji wodnych szczegółowych".

Podczas trzeciego czytania, już w Sejmie, dokonano kolejnych zmian w ustawie budżetowej, a dnia 20 grudnia 2010 r. budżet przyjęto. Kwoty dochodów i wydatków budżetu państwa nie ulegają zmianie. Dochody utrzymują się na poziomie 273 miliardów 271 milionów 468 tysięcy zł, a wydatki na poziomie 313 miliardów 471 milionów 468 tysięcy zł. Także deficyt budżetu państwa pozostał na obecnym poziomie - 40 miliardów 200 milionów zł.

Poprawki przyjęte podczas trzeciego czytania nie powodowały zmiany kwoty wydatków budżetu państwa ogółem, tylko dotyczyły przesunięć w klasyfikacji wydatków. Dokonano wielu zmian w poszczególnych częściach budżetu i zmniejszono planowane wydatki o 58 milionów 553 tysiące zł. Wydatki w jednostkach pozarządowych zmniejszono łącznie o 26 milionów 313 tysięcy zł, a więc dokonano kolejnych cięć w poszczególnych instytucjach, na przykład w Instytucie Pamięci Narodowej, w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w Państwowej Inspekcji Pracy, w Najwyższej Izbie Kontroli, w Sądzie Najwyższym czy w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. W częściach "Krajowe Biuro Wyborcze", "Rzecznik Praw Obywatelskich" i "Krajowa Rada Sądownictwa" ograniczono środki na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń w urzędach naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa. W części 28 "Nauka" dokonano zmian wynikających z różnego rodzaju ograniczeń ustawowych. W części 19 "Budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe" zmniejszono wydatki przeznaczone na subwencje dla partii politycznych o kwotę, o której wspomnę, 11 milionów 790 tysięcy zł. Zmiana ta wynikła z obowiązującej wówczas ustawy o finansowaniu partii politycznych. Nasza propozycja zgłoszona w Senacie, która później została przyjęta przez Sejm, w jeszcze większym stopniu ograniczyła wydatki z budżetu państwa na partie polityczne. Ograniczenia wynikające z ustaw przyjętych już po uchwaleniu ustawy budżetowej dały kwotę wynoszącą ponad 40 milionów zł. Ale o tym będę jeszcze mówił. W części 42 "Sprawy wewnętrzne" zmniejszono dotacje i subwencje dla podległych pod Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej jednostek Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego, a w części 38 "Szkolnictwo wyższe" zmniejszono dotacje przeznaczone na działalność dydaktyczną, ale o niedużą kwotę, o 450 tysięcy zł. To także wynikało z pewnych wewnętrznych przesunięć. Z kolei w innych częściach dokonano zwiększenia wydatków na łączną kwotę 28 milionów 686 tysięcy zł, z wyłączeniem rezerw celowych. I tak o 15 milionów zł zwiększono wydatki przeznaczone na podniesienie składek w związku z akcesją Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej. W części "Zabezpieczenie społeczne" wydatki przeznaczone na dotacje dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych zwiększono o 8 milionów 686 tysięcy zł. Dokonano także zmian w budżecie wojewodów - w województwie mazowieckim o 5 milionów zł zwiększono dotacje dla powiatowych komend Państwowej Straży Pożarnej z przeznaczeniem na wypłatę gwarantowanych prawem świadczeń socjalnych i utrzymanie zdolności operacyjnej jednostek.

Dokonano zmian w rezerwach celowych. O kwotę 12 milionów 627 tysięcy zł zwiększono rezerwę w poz. 4 "Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych". Rezerwa płacowa na zmiany organizacyjne i nowe zadania, w tym na skutki przechodzące z roku 2010 oraz na wynagrodzenia osób zajmujących się programami finansowanymi z budżetu Unii Europejskiej i środkami z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie EFTA, została zwiększona o 5 milionów zł. Rezerwa na podniesienie ulgi na przewozy dla studentów do kwoty 51% oraz podniesienie ulgi dla niewidomych została zwiększona o 5 milionów zł. Są to skutki ustawy i poprawek, które przyjęliśmy. My w Senacie je wprowadziliśmy, a później zostały zaakceptowane przez Sejm. Dodano też nowe pozycje rezerw. W związku z przewodnictwem Polski w Radzie Unii Europejskiej w drugiej połowie 2011 r. przeznaczono środki dla Zamku Królewskiego w Warszawie. Zamek Królewski będzie włączony w niektóre przedsięwzięcia związane właśnie z polskim przewodnictwem i stąd dodatkowa dotacja w kwocie 6 milionów 790 tysięcy zł. Wprowadzono także nową rezerwę, dotyczącą finansowania Wyższego Prawosławnego Seminarium w Warszawie, na kwotę 450 tysięcy zł. Dokonano również zmian w nazwach poszczególnych rezerw tak, aby dostosować je do celów, do jakich zostały powołane. Zmiany, które omówiłem, są odzwierciedlone w odpowiednich załącznikach do ustawy budżetowej na rok 2011.

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie i Panowie Senatorowie! Przedstawię teraz państwu informację dotyczącą przewidywanych oszczędności w budżecie państwa w związku z przyjętymi ustawami okołobudżetowymi. Chodzi o te ustawy, które przyjęliśmy w końcówce ubiegłego roku, a które mają istotny wpływ na budżet państwa w roku bieżącym, czyli o ustawę z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej, ustawę z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o partiach politycznych, ustawę z dnia 16 grudnia 2010 r. o racjonalizacji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych i niektórych innych jednostkach sektora finansów publicznych w latach 2011-2013 oraz o ustawę z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Pragnę od razu nadmienić, że kwota oszczędności wymieniona w załączonych materiałach, a więc wynikająca z tych ustaw, została już zagospodarowana w trakcie zgłaszania poprawek poselskich, czyli w trakcie pracy nad ustawą budżetową w Sejmie.

Wspomniana ustawa z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej jest ściśle związana z uchwaloną w dniu 17 grudnia 2010 r. i przekazaną do Senatu ustawą budżetową. W przedmiotowej ustawie zostały przewidziane regulacje umożliwiające osiągnięcie dochodów zaplanowanych w samej ustawie budżetowej na rok 2011, a także wprowadzono ograniczenia zapobiegające nadmiernym wydatkom, po to, aby zapanować nad wydatkami w taki sposób, by zaplanowany na rok 2011 deficyt budżetu państwa nie został przekroczony i żeby wydatki były realizowane zgodnie z założonym planem. Regulacje zawarte w tej ustawie można podzielić, co do zasady, na trzy rodzaje. Pierwszy z nich to regulacje związane ze zmianami w ustawach, które mają przynieść określone dochody budżetowe. Druga grupa zmian związana jest z kierunkami działań, które pozwalają na nieprzekraczanie określonych progów wydatkowych poprzez ograniczanie wzrostu wydatków, względnie wykreowanie oszczędności. Trzecia grupa to zmiany o charakterze technicznym, umożliwiające wykonanie ustawy budżetowej podmiotom i instytucjom realizującym określone części budżetu.

Wśród wielu zmian, które zostały w tej ustawie wprowadzone, należy wyróżnić najważniejsze z nich. Te zmiany to: niepowiększanie wynagrodzeń w sferze budżetowej poprzez ustalenie w roku 2011 wynagrodzenia dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w wysokości wynagrodzenia przysługującego tym osobom w roku 2008, zamrożenie indywidualnych wynagrodzeń osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi oraz zamrożenie na poziomie roku 2010 funduszu wynagrodzeń w jednostkach i podmiotach sektora finansów publicznych. Skutki finansowe tych zmian, które dotyczą osób na państwowych stanowiskach kierowniczych, powinny w roku 2011 dać oszczędności rzędu 6 milionów zł. Likwidacja podwójnej diety kontrolerskiej w regionalnych izbach obrachunkowych, w Najwyższej Izbie Kontroli i w Państwowej Inspekcji Pracy pozwoli zaoszczędzić 2 miliony 376 tysięcy zł.

Zmiany związane z ograniczeniem wysokości zasiłku pogrzebowego dają jedne z większych pozytywnych skutków budżetowych. Jak państwo pamiętacie, wysokość tego zasiłku decyzją Sejmu i Senatu obniżona została do kwoty 4 tysięcy zł. A oszczędności wynikające z przyjęcia tych rozwiązań to łączna kwota 866 milionów 600 tysięcy zł. Największe oszczędności będą w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W mniejszym stopniu - ale tam to także zostało ujednolicone i zrównane do tego samego poziomu - dotyczy to tego świadczenia dla służb mundurowych. Tam te oszczędności będą wynosiły 4 miliony 266 tysięcy zł.

Jest też grupa zmian ograniczających kreowanie względnego wzrostu wydatków budżetu państwa; część tych wydatków została w związku z tym przeniesiona. A więc na przykład finansowanie programu wieloletniego pod nazwą "Program Budowy Zbiornika Wodnego Świnna Poręba w latach 2006-2010" będzie nie z budżetu państwa, lecz z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; ten fundusz jest także zaliczany do jednostek sektora finansów publicznych. Skutki finansowe to odciążenie budżetu państwa w roku 2011 z finansowania tego zadania kwotą 325 milionów zł bez uszczerbku dla tego zadania. Podobnie jest ze sfinansowaniem w roku 2011 kosztów związanych ze specjalizacją oraz realizacją stażów podyplomowych lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych ze środków Funduszu Pracy. Te skutki odciążeniowe to będą dla budżetu państwa oszczędności rzędu 717 milionów zł.

Pozostawienie dotacji z budżetu państwa dla Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych na poziomie z roku 2010 w wysokości 739 milionów zł z przeznaczeniem na dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych - i to jest największa kwota dotacji, ponad 659 milionów zł - oraz rekompensata dla gmin z tytułu zwolnień podatkowych - to kwota 80 milionów zł.

Ustawowe określenie wysokości dotacji z budżetu państwa przeznaczonej na ubezpieczenia zdrowotne dla rolników i domowników, a w konsekwencji odejście od dotychczasowego parametru jej ustalania, to znaczy uzależnienie wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne tych grup społecznych od ceny kwintala żyta i od minimalnego wynagrodzenia, przyczyni się do stabilizacji zarówno przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i wydatków z budżetu państwa przeznaczonych na ten cel. Skutki finansowe przyjęcia tego rozwiązania prawnego w roku 2011 pozwalają na odstąpienie od konieczności wyasygnowania z budżetu państwa zwiększonej kwoty dotacji dla Funduszu Emerytur Rolniczych w wysokości około 183 milionów zł.

Teraz odnośnie do ustawy z dnia 16 grudnia o zmianie ustawy o partiach politycznych, zresztą te zmiany wywołały spore emocje tutaj u nas w Senacie. A łączne oszczędności z tytułu wejścia w życie tej ustawy w roku 2011 będą oszczędnościami ponadpięćdziesięciomilionowymi. Z tym że 11 milionów, jak wspomniałem, to są oszczędności wynikające z zaniechania rewaloryzacji kwoty dotacji dla partii politycznych, a ponad 42 miliony zł to ograniczenie dotacji do 50% jej wysokości w roku poprzednim.

Kolejna istotna ustawa, która w ostatnich dniach także wywołuje sporo emocji, to ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o racjonalizacji zatrudnienia w państwowych jednostkach budżetowych i niektórych jednostkach sektora finansów publicznych w latach 2011-2013. Zapisy tej ustawy zostały już zawarte w ustawie budżetowej, ograniczenia wynikające ze wspomnianej ustawy zostały w przygotowanym budżecie przyjęte i powinny wywołać pozytywne skutki. Jak wiemy, pan prezydent złożył co prawda zapytanie o zgodność tej ustawy z konstytucją, wydaje się jednak, że działania, które tą ustawą są regulowane, będą mogły być realizowane w planowanym zakresie przez jednostki sektora finansów publicznych bez względu na to, jaka będzie ostateczna decyzja Trybunału Konstytucyjnego.

Także zmiana, która ogranicza prawo do korzystania równocześnie z emerytury i możliwości pracy w tym samym zakładzie pracy bez obowiązku zwolnienia się z tego zakładu, powinna przynieść skutki finansowe polegające na zmniejszeniu wydatków na emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w kwocie około 700 milionów zł rocznie.

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, mam teraz okazję przedstawić stanowisko Komisji Budżetu i Finansów Publicznych w sprawie ustawy budżetowej na rok 2011, a więc omówić efekty pracy zarówno komisji branżowych Senatu, jak i komisji budżetowej, która tymi sprawami się zajmowała.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych odbyła kilka posiedzeń i przyjęła ostateczne stanowisko na posiedzeniu w dniu 5 stycznia bieżącego roku, w którym to stanowisku proponuje wprowadzenie do ustawy szeregu poprawek. Wcześniej Komisja Budżetu i Finansów Publicznych rozpatrzyła stanowiska poszczególnych komisji branżowych, zapoznała się z przygotowanymi przez te komisja poprawkami i sugestiami, wysłuchała też opinii ministra finansów, poznała stanowisko Biura Legislacyjnego, miała także okazję zapoznać się z przygotowanymi na nasz wniosek ekspertyzami i opracowaniami, aby lepiej móc przeanalizować wszystkie te elementy, które są istotne przy kształtowaniu, ustalaniu i uchwalaniu budżetu. Komisja Budżetu i Finansów Publicznych miała między innymi okazję długo dyskutować z panią minister Majszczyk, która reprezentowała rząd na posiedzeniach komisji. Pani minister przedstawiła komisji ogólne, główne założenia do ustawy budżetowej oraz wprowadziła nas w istotę różnych problemów szczegółowych, w tym także w sposoby kreowania wydatków w poszczególnych sektorach budżetu.

Panie Marszałku, Wysoka Izbo, dziesięć komisji, w tym Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, po opracowaniu i analizie właściwych im, branżowych części budżetu nie wnosiły żadnych zastrzeżeń do ustawy budżetowej, natomiast pięć innych komisji senackich przedłożyło Komisji Budżetu i Finansów Publicznych opinie zawierające dziewięć poprawek. Poprawki zgłosiłem również ja, senator Kazimierz Kleina, zgłosił je także senator Henryk Woźniak. Komisja Budżetu i Finansów Publicznych w głosowaniu przyjęła trzy poprawki komisji branżowych, mianowicie poprawki Komisji Regulaminowej, Etyki i Spraw Senatorskich, Komisji Nauki, Edukacji i Sportu oraz Komisji Środowiska, jak również wszystkie poprawki wspomnianych senatorów, nie przyjęła zaś trzech poprawek Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, które poparła mniejszość komisji. I właśnie mniejszość komisji będzie te poprawki omawiać. Wspomnianą mniejszość reprezentują senatorowie Karczewski, Dobkowski i Banaś. Komisja nie poparła także poprawek Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz jednej poprawki Komisji Środowiska.

Teraz chciałbym uzasadnić, dlatego że to wynika z obowiązków regulaminowych, jakie były motywy tego, że komisja nie zaakceptowała poprawek zgłoszonych przez poszczególne komisje, o których wspomniałem, to jest trzech poprawek zgłoszonych przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, razem było ich sześć, dwóch poprawek Komisji Kultury i Środków Przekazu i jednej poprawki Komisji Środowiska, i jakie były argumenty, którymi się kierowaliśmy.

Pierwsza poprawka to wniosek Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Ta poprawka sugerowała przekazanie dodatkowych pieniędzy na program rzecznika praw obywatelskich ze środków partii politycznych w części 19 rozdział 75823. Jest to zwiększenie o 150 tysięcy zł budżetu Rzecznika Praw Obywatelskich. W tej poprawce wnioskodawcy proponowali uruchomienie działalności rzecznika praw obywatelskich za granicą, otoczenie opieką obywateli polskich między innymi w krajach Unii Europejskiej. Komisja przyjęła w tej sprawie stanowisko negatywne, przede wszystkim z tego powodu, że uznała, iż środki pochodzące z oszczędności związanych ze środkami przeznaczonymi na partie polityczne należy przekazać na inny cel, lecz także dlatego, że została dokonana analiza budżetu rzecznika praw obywatelskich i okazało się, że tegoroczny budżet wzrośnie w stosunku do budżetu z roku 2010 o 5,3%. Poprawka, którą zgłosili senatorowie, miałaby dotyczyć także wydatków na wynagrodzenia. Ograniczenia związane z tymi wydatkami wynikają z ustaw, o których mówiłem, w związku z tym nie mieliśmy możliwości... Przeznaczenie dodatkowych pieniędzy na ten cel byłoby niemożliwe, ponieważ zgodnie z innymi ustawami instytucje państwowe nie mają prawa uruchamiać nowych wydatków związanych z wynagrodzeniami - ustawa okołobudżetowa zakłada, że fundusze wynagrodzeń poszczególnych instytucji pozostają na poziomie z roku 2010.

Poprawka druga, także Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, dotyczy świadczeń na rzecz kombatantów i zwiększenia budżetu Państwowego Funduszu Kombatantów o 10 milionów zł. W tym przypadku nasze stanowisko również było negatywne, ale wynikało to z tego, że ponownie przeanalizowaliśmy także budżet Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Budżet na te cele, na które Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji proponuje zwiększenie środków o 10 milionów zł w związku ze świadczeniami na rzecz osób fizycznych... Oznaczałoby to, że budżet w tym zakresie wzrósłby o 100%. Po rozmowach, także z urzędem do spraw kombatantów, i analizie wydatków za 2010 r. okazało się, że budżet ustalony na poziomie trochę ponad 11 milionów zł - jeżeli się nie mylę, to była mniej więcej taka kwota - nawet nie został wykorzystany w całości. A więc pomimo tego, że te pieniądze pewnie byłyby potrzebne i może w jeszcze większym stopniu pomogłyby pewnym osobom, według urzędu wysokość środków finansowych była ustalona w sposób prawidłowy. Jednak Komisja Budżetu i Finansów Publicznych przyjęła poprawkę, która zwiększyła budżet urzędu do spraw kombatantów, ale nie w zakresie świadczeń socjalnych, tylko w zakresie działań przeznaczonych dla organizacji kombatanckich, ponieważ środki w tej części są zbyt małe i tu rzeczywiście występowały problemy. Uznaliśmy, że niewielki wzrost byłby celowy i potrzebny, stąd ta poprawka Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, która przeznacza na ten cel kwotę niedużą, bo chodzi o 0,5 miliona zł - skoro jednak do tej pory przeznaczano na ten cel 1,5 miliona zł, to wzrost tej kwoty o tę niedużą procentowo wartość jest spory.

Poprawka trzecia, Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, zmierzała do przeznaczenia dodatkowych 12 milionów zł na rzecz prokuratury. Jak państwo senatorowie pamiętacie, prokuratura została w sensie finansowym wyłączona z budżetu ministra sprawiedliwości. Budżet prokuratury w ubiegłym roku przechodził pewne perturbacje, ponieważ jego poszczególne części może nie do końca prawidłowo zostały ustalone przez jego dysponentów. W ciągu roku minister finansów pomagał tej instytucji w taki sposób, aby nie doszło do jakiś kłopotów, i przeznaczył na to dodatkowe pieniądze, także z rezerw itd. Ostatecznie budżet na rok 2011 został uchwalony w taki sposób, że w stosunku do roku 2010 został on zwiększony o ponad 11 milionów zł, między innymi na potrzeby prowadzonych postępowań. Oczywiście pamiętamy o tym, że prokuratura jako jednostka wydzielona powstała chyba w marcu czy na przełomie marca i kwietnia. Ale według analiz, jakie zostały przeprowadzone w Ministerstwie Finansów, w Ministerstwie Sprawiedliwości, a także w uzgodnieniu z prokuraturą, tak ukształtowany budżet na bieżący rok nie powinien budzić wątpliwości, a jeżeli pojawiłyby się jakieś problemy, to minister finansów w ramach możliwości prawnych, w ramach uprawnień, jakie posiada, jest w stanie tak przesunąć wydatki prokuratury, aby nie zabrakło środków na główne cele, jakie sobie ona wyznaczyła.

Poprawka piąta to poprawka Komisji Kultury i Środków Przekazu zwiększająca środki na Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Ta poprawka dotyczyła zwiększenia wynagrodzeń. Otrzymała ona jednomyślnie negatywną opinię wszystkich członków Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, ponieważ kreowała nowe wydatki związane ze wzrostem wynagrodzeń. A jak już wcześniej powiedziałem, ograniczenia związane z płacami wynikają z innych ustaw przyjętych przez Sejm i w ustawie budżetowej nie możemy kreować wydatków, które nie mają pokrycia w innych wydatkach.

Poprawka szósta to poprawka Komisji Kultury i Środków Przekazu. Było tutaj sporo wątpliwości i sporo... My dostrzegaliśmy celowość tej poprawki. Jej autorzy uważali, że oszczędności związane ze środkami przeznaczonymi na finansowanie partii politycznych powinny być przeznaczone na kulturę, i zaproponowali, aby przeznaczyć je na wsparcie dla muzeów, dla dziedzictwa kulturowego itd. Komisja nie negowała celowości i potrzeby finansowania tych zadań, ale uznała, że cel, który ostatecznie przyjęła, a więc przekazanie tych pieniędzy na uruchomienie programu opieki nad dziećmi do lat trzech, jest bardzo istotny i wynika z przyjęcia przez Sejm ustawy w tej sprawie oraz że z punktu widzenia społecznego bardzo ważne będzie przekazanie tych pieniędzy właśnie na to, aby utworzyć budżet w wysokości 51 milionów zł jako specjalną rezerwę przeznaczoną na finansowanie programu opieki nad dziećmi do lat trzech. Równocześnie Komisja Budżetu i Finansów Publicznych zwróciła uwagę na to, że w budżecie ministra kultury nastąpił istotny wzrost wydatków na ten obszar, o którym była mowa, czyli wzrost o 9%, a równocześnie są przewidziane dodatkowe fundusze unijne w wysokości 217 milionów zł na cele związane z kulturą. Tak więc wydawało się nam, że źródło pokrycia wydatków związanych w tym zadaniem, jakie zaproponowała Komisja Kultury i Środków Przekazu, było niewłaściwe, w związku z czym komisja budżetu odrzuciła propozycję komisji kultury.

Poprawka ósma, Komisji Środowiska, dotyczy zwiększenia wydatków regionalnych dyrekcji ochrony środowiska kosztem specjalnej rezerwy. Ta poprawka też wywołała sporo emocji, dyskusji i rozmów, była także powodem specjalnych spotkań z przedstawicielem Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska i ostatecznie uznaliśmy, że będziemy wnosić o jej odrzucenie. Poprawka została jednomyślnie odrzucona przez wszystkich członków Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, a zadania, o których mówiła Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, będą realizowane z rezerwy przeznaczonej na cel związany z finansowaniem projektów z udziałem środków Unii Europejskiej. Procedura uruchomienia tych środków jest może trochę bardziej skomplikowana niż w sytuacji, kiedy pieniądze znajdują się bezpośrednio w budżecie poszczególnych instytucji, ale daje to większą gwarancję, że będą one bardziej racjonalnie zagospodarowane. Na posiedzeniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych została złożona przez panią z Ministerstwa Finansów deklaracja, że jeżeli dyrekcja generalna i poszczególne regionalne dyrekcje ochrony środowiska będą już gotowe, aby uruchomić programy, które będą wymagały dodatkowego wsparcia, to Ministerstwo Finansów będzie działało w takim kierunku, aby decyzja zapadła możliwie jak najszybciej. Co do celowości i słuszności tego zadania nikt się nie spierał. Wydawało się jednak, że lepszym rozwiązaniem będzie takie rozdysponowanie środków, jakie zostało zaproponowane w ustawie budżetowej.

Powoli kończąc moje sprawozdanie, chciałbym jeszcze poinformować o poprawkach, które zostały przyjęte przez Komisję Budżetu i Finansów Publicznych. Poprawki pierwsza, trzecia, czwarta i dziesiąta, które są zawarte w naszym sprawozdaniu, polegają przede wszystkim na dołączeniu do ustawy budżetowej, zgodnie z wymogami ustawy o finansach publicznych, planów finansowych instytucji gospodarki budżetowej, utworzonych i zarejestrowanych już po złożeniu projektu ustawy budżetowej na rok 2011, zastępujących dotychczasowe gospodarstwa pomocnicze. Zmiany wiążą się także z tym, że powstały pewne oszczędności dotyczące tych instytucji. Dzięki temu mogliśmy - Komisja Budżetu i Finansów Publicznych - przeznaczyć zaoszczędzone kwoty na cele, które według członków komisji były istotne.

Poprawka pierwsza zwiększa o 2 miliony 180 tysięcy zł... Z czego na Archiwa Państwowe przeznacza się 1 milion zł. Od kilku lat jest taka praktyka - jest to też troska Senatu - aby zwiększać środki na ochronę dokumentów, archiwaliów, które są zgromadzone w Archiwach Państwowych. Wydaje się, że obecnie budżet Archiwów Państwowych jest ustalany na przyzwoitym poziomie, ale dodatkowe środki przeznaczane bezpośrednio na ochronę najcenniejszych archiwaliów są bardzo istotne, na ten cel zawsze brakuje pieniędzy. Decyzja naszej komisji była taka, aby także w tym roku Senat wsparł to działanie.

Wsparcie dla Państwowego Funduszu Kombatantów, o którym wspomniałem, wynosi 0,5 miliona zł. Jest także, że tak powiem, łączna poprawka, która... Między innymi w poprawce pierwszej wygospodarowaliśmy 680 tysięcy zł z przeznaczeniem na implementację polskiego programu na rzecz poszerzania demokracji. Łącznie na ten cel przeznaczamy prawie 3 miliony zł, a w ramach pierwszej poprawki będzie to 680 tysięcy zł.

Poprawka druga zwiększa limit poręczeń i gwarancji do kwoty 60 miliardów zł. W wyniku tej poprawki rząd będzie upoważniony do tego, aby w razie potrzeb móc dokonywać poręczeń i gwarancji na tę kwotę. Zwiększenie, które zaproponowaliśmy, zresztą uzgodnione także z ministrem finansów, wynosi 5 miliardów zł. Ale to jest tylko możliwość udzielania poręczeń i gwarancji na wypadek problemów, które mamy nadzieję - a nawet jesteśmy przekonani - że nie nastąpią. Chodzi o jakieś poważniejsze problemy finansowe.

Poprawka trzecia dodaje plan finansowy jednostki gospodarki budżetowej - Centralnego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.

Poprawka czwarta dodaje plan finansowy jednostki gospodarki budżetowej - Centrum Usług Logistycznych.

Poprawka piąta dotyczy Kancelarii Senatu. Zgodnie ze stanowiskiem komisji... Ta poprawka zwiększa o 2 miliony zł dotacje przeznaczone na opiekę nad Polakami za granicą kosztem zmniejszenia wydatków majątkowych w tym samym rozdziale budżetu i tej samej jego części.

Poprawka szósta zwiększa wydatki budżetowe Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, kosztem zmniejszenia wydatków bieżących centralnych administracyjnych jednostek wymiaru sprawiedliwości i prokuratury. Powyższa kwota dotyczy środków na opłacenie składki z tytułu członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Grupie Państw przeciwko Korupcji.

Poprawka siódma zwiększa o 2 miliony 828 tysięcy zł wydatki bieżące rezerwy celowej przeznaczonej na wsparcie międzynarodowej współpracy na rzecz demokracji kosztem zmniejszenia dotacji na partie polityczne.

Poprawka ósma zwiększa o 40 milionów zł dotacje na rezerwę celową przeznaczoną na realizację zadań wynikających z ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 kosztem zmniejszenia dotacji na partie polityczne.

Poprawka dziewiąta, która jest w ramach budżetu kultury fizycznej, zwiększa dotacje i subwencje o 2 miliony 250 tysięcy zł kosztem zmniejszenia wydatków bieżących Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie. Przesunięcie to umożliwia bezpośrednie finansowanie analiz antydopingowych w formie dotacji celowej dla Instytutu Sportu. Ta poprawka była uzgodniona z ministrem sportu. Ona, mimo że początkowo budziła pewne emocje, po wyjaśnieniach otrzymanych z ministerstwa została zaakceptowana.

Poprawka dziesiąta dodaje plany finansowe sześciu instytucji gospodarki budżetowej.

Poprawka jedenasta aktualizuje plan finansowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i ma na celu zapewnienie spójności danych, uwzględnienie wydatków związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz finansowaniem w 2011 r. kosztów budowy zbiornika wodnego Świnna Poręba.

A więc takie poprawki proponuje Komisja Budżetu i Finansów Publicznych i prosi o ich zaakceptowanie.

Na koniec chciałbym bardzo serdecznie podziękować pani minister Majszczyk oraz wszystkim osobom i instytucjom, które pomagały Komisji Budżetu i Finansów Publicznych w pracach nad ustawą budżetową na rok 2011. Raz jeszcze prosimy o przyjęcie ustawy wraz z zaproponowanymi poprawkami. (Oklaski)

(Przewodnictwo obrad obejmuje wicemarszałek Grażyna Sztark)

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo, Panie Senatorze.

Teraz proszę sprawozdawcę mniejszości Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, senatora Stanisława Karczewskiego, o przedstawienie wniosków mniejszości komisji.

Uprzejmie proszę.

Senator Stanisław Karczewski:

Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.

Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo!

Właściwie pan senator w swoim bardzo obszernym i dokładnym sprawozdaniu przedstawił i omówił trzy nasze poprawki - mam zaszczyt być wnioskodawcą mniejszości - za co panu senatorowi bardzo serdecznie dziękuję. Ja może tylko przypomnę, że nasz wniosek dotyczy trzech poprawek zgłoszonych przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, które jednogłośnie zostały przyjęte przez tę komisję. Dotyczą one trzech kwestii.

Pierwsza poprawka to przyznanie niewielkiej kwoty, 150 tysięcy zł, rzecznikowi praw obywatelskich po to, aby mógł on zapoznać się z problemami Polonii w Niemczech oraz w innych krajach. Wnioski, które stamtąd płyną do rzecznika praw obywatelskich, są bardzo istotne, bardzo ważne, zwiększa się ich liczba, dlatego warto też zwiększyć tę kwotę, aby pani rzecznik praw obywatelskich mogła się z nimi zapoznać. To jest jedna poprawka, którą gorąco rekomendujemy i prosimy o jej poparcie.

Druga poprawka, którą pan senator przedstawił, omówił, a także uzasadnił potrzebę jej wprowadzenia, dotyczy 10 milionów zł. Kwotą tą chcielibyśmy wzmocnić Państwowy Fundusz Kombatantów. Nie zgadzam się z panem senatorem sprawozdawcą, który powiedział, że taka kwota nie zostanie wykorzystana przez tę instytucję. Z całą pewnością kwota ta zostanie wykorzystana przez tę instytucję, ponadto dotyczy ona bardzo istotnej, bardzo ważnej sprawy. Bardzo bym prosił, aby koleżanki i koledzy senatorowie z klubu Platformy Obywatelskiej poparli tę poprawkę. Proszę państwa, w ubiegłym roku było czternaście tysięcy wniosków o zapomogę, pozytywnie rozpatrzonych próśb było dwanaście tysięcy i zasiłki w wysokości 750 zł. Wydaje nam się, że jest to kwota niezwykle mała dla tych ludzi, a naszą poprawką można byłoby ją zwiększyć, tym samym można byłoby pomóc tym ludziom. Ludzi, którzy potrzebują pomocy socjalnej, jest niewiele - sto dwadzieścia do stu czterdziestu tysięcy. Bardzo gorąco prosimy senatorów o poparcie tej poprawki.

Trzecia poprawka, którą również pan senator był uprzejmy precyzyjnie omówić, dotyczy prokuratury. I zgadzam się z panem senatorem, że faktycznie niedofinansowanie w ubiegłym roku było znaczne, że to jest ważna sprawa. W związku z tym uważamy, że w tej chwili, jeśli chodzi o przygotowania postępowań prokuratorskich, uzupełnienie tej kwoty o 12 milionów zł jest bezwzględnie konieczne. Zatem gorąco proszę Wysoką Izbę o poparcie naszych poprawek. Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Obecnie senatorowie mogą zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż minutę zapytania do senatorów sprawozdawców.

Proszę uprzejmie... Pan senator Ortyl, pan senator Paszkowski i pan senator Sepioł.

Proszę uprzejmie, Panie Senatorze.

Senator Władysław Ortyl:

Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Do którego senatora?)

Do pana senatora Kleiny.

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Serdecznie zapraszam.)

Mam takie pytanie: czy komisja budżetu zajmowała się sprawą płynności budżetu... Mianowicie chodzi mi o jeden z ważniejszych czynników, czyli o egzekucję podatków. Czy to było omawiane? Bo z tego, co wiem, wynika, że jeśli chodzi o ściągalność podatków, to nie ma poprawy. Czy to było przedmiotem troski komisji?

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Proszę, pan senator Paszkowski.

Senator Bohdan Paszkowski:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Moje pytania są związane ogólnie ze strukturą budżetu. Czy państwo dyskutowaliście na temat struktury budżetu, na temat strony dochodowej i wydatkowej? Co do strony dochodowej budżetu, to mam na myśli konkretnie kwestię dominacji we wpływach z podatków - w ogóle podatki dominują, jeśli chodzi o stronę dochodową - podatków pośrednich i ich wpływu na rozwój, nazwijmy to, gospodarczy. Co do strony wydatkowej, to tak zwane wydatki sztywne sięgają prawie 75% przewidywanych wydatków budżetowych. Czy na ten temat również państwo dyskutowaliście? Jakie były ewentualne wnioski i czy otrzymaliście państwo odpowiedź od przedstawicieli Ministerstwa Finansów?

Mam jeszcze takie konkretne pytanie odnośnie do państwa poprawek. Między innymi proponujecie państwo w poprawce dziesiątej dodanie w załączniku nr 13 planów finansowych różnych instytucji gospodarki budżetowej, na przykład Podlaskiej Instytucji Gospodarki Budżetowej "Bielik". Czy państwo... Jak rozumiem, był to wniosek strony rządowej. Chciałbym się dowiedzieć, czym się zajmują te zakłady, a szczególnie ta Podlaska Instytucja Gospodarki Budżetowej "Bielik". Bo jestem z Podlasia, a nigdy o takiej instytucji nie słyszałem. Czym one się zajmują? Jaki jest zakres przedmiotowy... Czy państwo dowiedzieliście się czegoś na ten temat?

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

I pan senator Sepioł.

Senator Janusz Sepioł:

Referując poprawki, mówił pan o funduszu, którego środki mają być przeznaczone na rzecz poszerzenia demokracji. Chciałbym się dowiedzieć, w jaki sposób ta demokracja ma być poszerzana i kto jest dysponentem tych środków? O jaki dokładnie fundusz chodzi?

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Panie Senatorze, bardzo proszę o odpowiedź.

Senator Kazimierz Kleina:

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Wszystkie sprawy, o których mówili tutaj panowie senatorowie, były przedmiotem naszych dyskusji w trakcie prac nad ustawą budżetową. Oczywiście te dyskusje nie były aż tak głębokie, aż tak pogłębione, bo przecież nie ma czasu na to, aby na przykład dyskutować głównie nad problemami związanymi ze ściągalnością podatków. Zakładamy, że kwoty, które są przyjmowane w projekcie budżetu państwa, wiążą się z aktywnością poszczególnych instytucji, które dbają o to, aby ściągalność podatków była większa. Pytaliśmy, w jaki sposób ta sprawa jest realizowana, w jaki sposób przewiduje się większą aktywność w roku bieżącym i pani minister mówiła tutaj o pewnych inicjatywach i działaniach, które w tej sprawie są podejmowane. Jak wiemy, problem ściągalności podatków występuje od wielu lat i od wielu lat nad nim się dyskutuje. Czy to jest sposób, że tak powiem, wystarczający? W urzędach, które się zajmują tymi działaniami, oraz w ustawach, które tego dotyczą, zostały przyjęte odpowiednie mechanizmy. Podczas naszej debaty budżetowej zwracano uwagę głównie na jedną sprawę, która również była przedmiotem naszej troski i o której wielokrotnie mówiliśmy na posiedzeniach plenarnych i na posiedzeniach komisji budżetowej. Ta sprawa jest, że tak powiem, załatwiana, a nawet w części już została załatwiona. Chodzi oczywiście o upowszechnienie kas fiskalnych. Branże i zawody, które do tej pory nie musiały rejestrować swoich dochodów za pośrednictwem kas fiskalnych... Zdecydowana większość zawodów, które do tej pory korzystały z tego przywileju, została zobowiązana do prowadzenia ewidencji sprzedaży swoich usług lub towarów, głównie usług, właśnie za pośrednictwem kas fiskalnych. I wydaje mi się, a także naszej komisji, że dzięki temu ta ściągalność będzie zdecydowanie większa i że dochody poszczególnych branż, poszczególnych zawodów będą bardziej przejrzyste. To oczywiście nie jest jedyny element. Zdajemy sobie sprawę z tego, że to wymaga także większej operatywności i aktywności ze strony wszystkich instytucji skarbowych. Niemniej jednak na ten element zwróciliśmy uwagę i to także powinno wywołać pozytywny skutek.

Drugie pytanie dotyczyło struktury dochodowej i wydatkowej, kwestii sztywnych wydatków i podatków. Te podatki także wzrastają w tym budżecie w stosunku do roku ubiegłego. To wynika przede wszystkim z tego, że wprowadziliśmy wzrost podatku VAT innymi ustawami, ale także wiąże się to ze wzrostem ściągalności oraz z przewidywanym wzrostem gospodarczym w roku 2011. Jeśli chodzi o podatki sztywne, to te ustawy, które przyjęliśmy w ostatnich tygodniach i miesiącach, miały niektóre wydatki odsztywnić. I nawet... Dość długo i szczegółowo była dyskutowana kwestia stałego wydatku w postaci procentu produktu krajowego brutto przeznaczanego na obronność. Mimo że sztywność tego wydatku została zachowana, to jednak... Minister finansów, ale także minister obrony narodowej, informowali, że jeżeli zostaną wprowadzone na przykład pewne zmiany organizacyjne dotyczące funduszy w obronności, to wiele wydatków, które dzisiaj mają charakter sztywny, ulegnie odblokowaniu. A więc mamy nadzieję, że ten rok będzie kolejnym rokiem takiego wycofywania się z wydatków sztywnych. Chociaż niestety także my - wiemy to przecież z własnego doświadczenia - podczas debat nad poszczególnymi ustawami często staramy się wprowadzać kolejne wydatki sztywne, dodając tym samym kolejne wydatki, które powinny być realizowane z budżetu państwa. Tak więc ten problem jest powodowany często także naszymi działaniami, które powinny iść w przeciwnym kierunku niż działania polegające na tym, że czasami zgłaszamy poprawki odnośnie do takich czy innych zadań. Sprawa tych wydatków sztywnych była podnoszona i uważam, że to jest zmora budżetu. Na ten temat dyskutowaliśmy na posiedzeniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, ponieważ już od tego roku budżetowego nie ma inwestycji wieloletnich. Jak państwo pamiętacie, one też zawsze były umieszczane w budżecie. W tej chwili wszystkie te wieloletnie inwestycje, które zostały rozpoczęte, są kontynuowane. I zostały one ujęte w tym zadaniowym układzie budżetu. Warto zajrzeć do tej części budżetu, to jest końcowa część ustawy budżetowej. Tam po prostu wyraźnie widać, w jakim kierunku zmierzają zmiany w budżecie, widać tam, że tak powiem, sposób programowania na wiele lat do przodu także niektórych większych działań związanych z finansowaniem wydatków budżetowych. My zwracaliśmy uwagę, że te wydatki sztywne ciągle stanowią zagrożenie. Ministerstwo odpowiadało, że rząd zabiega o to, żeby obszar tych wydatków zmniejszać.

Jeśli chodzi o wspomniane przeze mnie instytucie gospodarki budżetowej, to są to nowe jednostki, które zostały wprowadzone ustawą o finansach publicznych. Jak państwo senatorowie pamiętacie, w wyniku naszych decyzji zostały zlikwidowane zakłady budżetowe. Jednak w niektórych jednostkach mogły być one przekształcone w instytucje gospodarki budżetowej. W miejsce likwidowanych instytucji mogły być powoływane właśnie te instytucje gospodarki budżetowej. Nie będę mówił dokładnie o tej instytucji z Podlasia... My nie analizowaliśmy budżetów poszczególnych instytucji. Opieraliśmy się oczywiście tutaj na oświadczeniu ministra finansów, że te budżety, plany finansowe są zgodny z celami, jakie te instytucje mają osiągnąć. Te instytucje musiały zostać wprowadzone do budżetu nie dlatego, że teraz co roku będą wprowadzane, tylko dlatego, że one powstały już po przygotowaniu ustawy budżetowej, czyli po wrześniu 2010 r. Jak pamiętamy, wszystkie zakłady budżetowe, które do tej pory funkcjonowały, powinny być zlikwidowane z dniem 31 grudnia 2010 r. One się zatem przekształcały, a wobec tych podmiotów, które nie przekształciły się wcześniej lub nie uległy likwidacji w całości, musiało nastąpić, powiedziałbym, ustawowe nadanie budżetu. Wynika to z ustawy o finansach publicznych. Te instytucje w większości są związane, jak myślę, ze sferą sprawiedliwości, bo to są podmioty działające przy zakładach karnych, przy ministrze sprawiedliwości itd. Myślę, że pani minister dokładnie powie, czym dana instytucja konkretnie się zajmuje.

I teraz kwestia funduszu wspomnianego przez pana senatora Sepioła. To jest fundusz w wysokości 100 milionów zł... Chyba w granicach 102 milionów... Chwileczkę, muszę sprawdzić... On stanowi rezerwę celową i dysponentem tej rezerwy jest minister spraw zagranicznych. To jest rezerwa... Już szukam... To jest rezerwa celowa w poz. 31 w wysokości 109 milionów zł, której pełna nazwa jest taka: implementacja polskiego programu współpracy na rzecz rozwoju oraz wsparcie międzynarodowej współpracy na rzecz demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, w tym 9 milionów zł przeznaczone jest na Partnerstwo Wschodnie oraz 2,4 miliona zł na dofinansowanie Specjalistycznych Studiów Wschodnich Uniwersytetu Warszawskiego. O dotacje mogą więc występować także organizacje pozarządowe i instytucje, które realizują projekty związane z upowszechnianiem zasad demokracji i społeczeństwa obywatelskiego w różnych krajach na świecie, ale głównie w tych, które powstały po rozpadzie systemu komunistycznego.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

I kolejny blok pytań. Panowie Rulewski, Dajczak i Błaszczyk. Rozpoczyna pan senator Rulewski.

Senator Jan Rulewski:

Dziękuję.

Panie Przewodniczący, dość wyczerpująco przedstawił pan przebieg prac komisji i nie tylko. Zapewne do wszystkich członków komisji dotarły informacje o olbrzymim i niespodziewanym deficycie Funduszu Pracy. Chodzi zwłaszcza o środki na aktywne formy walki z bezrobociem, a więc na to, co w bliższej lub dalszej przyszłości może generować dochody dla budżetu państwa. Co stanowiło o tak drastycznej redukcji? To jest pierwsze pytanie.

Drugie pytanie dotyczy gatunkowo nieco mniejszego problemu. Rzecznikowi praw obywatelskich zostały przypisane nowe zadania. Rzecznik zgłosił bardzo ciekawe działanie dotyczące opieki nad Polakami za granicą, tą milionową grupą ludzi, którym nikt w sensie prawnym dotychczas nie pomagał. Czy kwota 150 tysięcy przeznaczona na trzy wizytacje - myślę, że na przykład w Niemczech, Anglii czy Francji - była zbyt dużym wydatkiem?

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Pan senator Dajczak, proszę uprzejmie.

Senator Władysław Dajczak:

Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.

Panie Przewodniczący, mam dwa pytania. Pierwsze dotyczy wzrostu podatku VAT. Wspomniał pan o tym, że będzie to dodatkowy przychód dla budżetu państwa, ale wydaje się, iż w pewnych obszarach życia skutek tego niestety będzie negatywny. Chciałbym zapytać, czy komisja finansów zastanawiała się, bo mówił pan o dokładnej analizie budżetu, jaki to będzie miało wpływ na przykład na ochronę zdrowia. Wydaje się, że środki w związku ze wzrostem VAT zostaną uszczuplone. Czy może pan powiedzieć, o jaką kwotę zostaną one uszczuplone i czy w związku z tym rząd przewiduje jakąś rekompensatę? To jest pierwsze pytanie.

I drugie pytanie. W założeniach do budżetu słyszeliśmy o wzroście podatku PIT od osób fizycznych o 6% i wzrost podatku CIT od osób prawnych aż o 13,2%. Chciałbym spytać, czy na posiedzeniu komisji rząd przedstawił jakieś założenia, z których wynika aż tak duży wzrost tego podatku. Na jakich przesłankach rząd się opiera? Czy to założenie jest realne? Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

I pan senator Błaszczyk, bardzo proszę.

Senator Przemysław Błaszczyk:

Dziękuję, Pani Marszałek.

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Zamykam ten blok pytań.)

Treść jednego mojego pytania wyczerpał już kolega Dajczak.

Chciałbym się dowiedzieć, na ile realne są dochody z prywatyzacji w wysokości 15 miliardów zł. Czy komisja zastanawiała się nad tym i o tym dyskutowała? Wiemy też, że przewidziane jest 2,2 miliarda zł dochodu z prywatyzacji Agencji Nieruchomości Rolnych. Czy ten temat na posiedzeniu komisji był poruszony? Na ile jest to realne?

Moje kolejne pytanie także jest podobne do pytania senatora Dajczaka, ale chodzi mi o sferę rolnictwa. Czy dyskutowano na posiedzeniu, na ile zmiany w podatku VAT odbiją się na rolnikach, a w szczególności rolnikach ryczałtowych? Dziękuję.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Bardzo proszę, Panie Senatorze, o udzielenie odpowiedzi.

Senator Kazimierz Kleina:

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Odpowiadam na pytania, które tutaj zostały postawione. W pierwszej kolejności pytanie pana senatora Rulewskiego o Fundusz Pracy. Do naszej komisji wpłynęły pisma od przedstawicieli różnych środowisk, także urzędów marszałkowskich, wojewódzkich urzędów pracy, wojewódzkich rad zatrudnienia, którzy zwracali uwagę na ograniczenie wysokości Funduszu Pracy. Równocześnie nasza komisja otrzymywała też informacje od instytucji rządowych, ale także i organizacji pozarządowych, że te środki nie zawsze są wykorzystywane w sposób racjonalny. Zdarzają się niestety przypadki, że przeznaczenie środków na przykład na wsparcie osób bezrobotnych w praktyce nie wywołuje takiego pozytywnego skutku, jakiego byśmy oczekiwali. Komisja zaakceptowała jednak takie rozwiązanie, jakie jest, przyjmując do wiadomości argumenty ministra finansów, które wewnątrz rządu zostały uzgodnione, że taka wysokość środków, jaka została przeznaczona w tym roku na Fundusz Pracy, przy jego odpowiednim przemodelowaniu, będzie kwotą wystarczającą. Tak bym to skomentował, więcej nic nie mogę powiedzieć. Wiadomo, że wolelibyśmy, żeby na każdym etapie prac nad ustawą budżetową tych pieniędzy było więcej. No wiadomo. Ja wskazywałem, kiedy przedstawiałem sprawozdanie z prac komisji budżetowej, w których częściach dokonywaliśmy cięć i oszczędności, których dokonywał także rząd. A często to były setki milionów zł. Wiadomo, że jeżeli środki w zeszłym roku były większe, a w tym roku będą mniejsze, to ostateczni beneficjenci to odczują. Zdajemy sobie z tego sprawę, ale cięcia, które zaproponował rząd, tak nam to przedstawiono na posiedzeniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, miały być jak najmniej dolegliwe dla przeciętnego obywatela, no może nie przeciętnego, ale tego mniej zamożnego, w trudniejszej sytuacji. Dlatego jeżeli mówimy na przykład o cięciach związanych z zasiłkiem pogrzebowym... W żaden sposób nie można powiedzieć, że 4 tysiące to jest więcej niż 6 tysięcy, to jest oczywiste. To świadczenie będzie mniejsze i ci, którzy je otrzymają, będą musieli przyjąć tyle, ile dostaną. Prawda? To po prostu wynika z sytuacji budżetu państwa i tylko z tego względu zmiany były dokonywane. Tyle na ten temat mogę powiedzieć. Niewiele więcej da się zrobić.

Jeśli chodzi jeszcze o ten Fundusz Pracy, to bardzo duże środki pochodzą również z funduszy europejskich. Pan senator doskonale wie i wielu z nas również, że częstym problemem w wydatkowaniu tych pieniędzy jest dzisiaj brak beneficjentów. Instytucje, które przeprowadzają szkolenia, które zajmują się podnoszeniem kwalifikacji osób korzystających z tych środków, cierpią na deficyt beneficjentów, a bardzo trudno jest tego beneficjenta zdobyć.

Teraz pytanie o budżet rzecznika praw obywatelskich. My tę sprawę analizowaliśmy w związku z tym, że pojawiła się poprawka przygotowana przez komisję. Dokonaliśmy analizy budżetu rzecznika praw obywatelskich i okazuje się, że łączny wzrost tego budżetu w stosunku do roku ubiegłego wynosi 5%, czyli budżet urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich w stosunku do roku ubiegłego osiągnął poziom 105%. Tak więc mimo tego, że nastąpiły cięcia na etapie prac w Sejmie i to wcale niemałe, budżet urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich jest większy, niż był w roku ubiegłym. Musimy pamiętać, że główna część kosztów funkcjonowania urzędu rzecznika, ale także innych instytucji rządowych, to płace, i one zostały zatrzymane na poziomie z roku 2010. A równocześnie te poszczególne instytucje, no, są zobowiązane albo ustawą, albo wewnętrzną, że tak powiem, polityką rządu czy w ogóle polityką tych instytucji do ograniczenia zatrudnienia. Tak więc wydaje się, że ta kwota, którą otrzymuje urząd rzecznika, jest i tak dość duża. Rzecznik musiałby dokonać wewnętrznych przesunięć, żeby móc realizować te cele, o których mówił pan senator, a które są istotne, czyli wizytacje rzecznika lub jego przedstawicieli w różnych krajach europejskich, także Unii Europejskiej, tam, gdzie są ograniczane prawa polskich obywateli, szczególnie pracowników sezonowych czy stałych itd. No, w ostatnim czasie było sporo takich doświadczeń. Wydaje mi się, że trzeba próbować to robić ze środków z tego budżetu.

Kolejne pytanie panów senatorów, także pan senator Dajczak o to pytał, dotyczyło wzrostu podatku VAT. Oczywiście, podniesienie podatku o 1% generalnie powoduje wzrost dochodów w budżecie państwa. Ta kwota jest odzwierciedlona w budżecie i my zwracaliśmy na to uwagę. W założeniach rządu jest przewidywany również wzrost podatku PIT i CIT, ale wynikający z tego, że na rok 2011 przewiduje się wzrost gospodarczy. Tak że jeżeli będzie wzrost gospodarczy, to jego efektem powinien być wzrost podatków pochodzących z działalności gospodarczej. Nie wiem, może ja to źle zrozumiałem, ale tam nie ma... Ja nie mówiłem albo może źle powiedziałem w trakcie omawiania budżetu, sprawozdania budżetowego... No w każdym razie tam przewiduje się nie tyle wzrost stawek podatku, co wzrost dochodów w całości, chyba taka też była intencja pana senatora, prawda? Wzrost dochodów w całości.

Senator Władysław Dajczak:

To znaczy w pytaniu o VAT, Panie Przewodniczący, chodziło mi o to, że, tak jak pan wspomniał, z jednej strony będzie się to wiązało ze wzrostem dochodów budżetu państwa, ale z drugiej strony z uszczupleniem środków w pewnych innych obszarach. Konkretnie chodzi mi o służbę zdrowia. O ile się zmniejszą dochody w tym obszarze i czy będzie jakaś rekompensata w tym zakresie?

Senator Kazimierz Kleina:

Pani Marszałek, myśmy nie analizowali, jaki skutek czy wpływ na budżet i dochody poszczególnych firm, instytucji czy osób będzie miało wprowadzenie podatku VAT w tych obszarach, gdzie tego podatku nie było do tej pory. Ale trzeba też przyjąć za dobrą monetę informację, że poziom inflacji w roku 2011 będzie rzędu 2,3%. Czyli nawet ten wzrost podatków nie doprowadzi do jakiegoś radykalnego wzrostu obciążeń obywateli. No, skoro inflacja jest mniej więcej na poziomie z ostatnich kilku lat, to nie powinno to doprowadzić do powstania problemów związanych ze wzrostem czy jakichś istotnych obciążeń dla obywateli. Co prawda w poszczególnych obszarach ten problem może wystąpić w większym stopniu. Ale pamiętajmy też o tym, że na niektóre podstawowe produkty podatek VAT został obniżony do 5% i wbrew pozorom grupa produktów, które mają niższy podatek niż przed tą zmianą, nie jest wcale taka mała.

No i dochody z prywatyzacji. One zostały określone na tym poziomie, jak zapisano to w budżecie. Z tym że Komisja Budżetu i Finansów Publicznych nie analizowała, czy ta... Myślę, że Komisja Gospodarki Narodowej analizowała tę kwestię i przyjęła, że to są realne dochody, i myśmy przyjęli do wiadomości, że dochody z prywatyzacji, jakie zostały zaplanowane w budżecie państwa, są realne i możliwe do osiągnięcia. I takie jest stanowisko Komisji Gospodarki Narodowej.

(Senator Jan Wyrowiński: My dokładnie to analizowaliśmy.)

(Rozmowy na sali)

VAT w rolnictwie. Na ten temat myśmy nie dyskutowali na posiedzeniu komisji, nie zajmowaliśmy się w większym stopniu sprawą VAT w rolnictwie. Zwracaliśmy jednak uwagę na to, że budżet przeznaczony na rolnictwo jest największą częścią budżetu państwa jako całości, prawda, w stosunku do różnych innych sfer życia...

(Senator Przemysław Błaszczyk: A jak duży to udział?)

Proszę?

(Senator Przemysław Błaszczyk: Jak duży jest ten udział?)

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Jest przedstawiciel ministerstwa.)

I Unii, i budżetu państwa...

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Część pytań można skierować do przedstawicieli rządu.)

Rzeczywiście sprawy rolnictwa są jednym z głównych priorytetów rządu. Już od lat środki przeznaczane na rolnictwo, obok wydatków na obronę narodową, są bardzo istotną i bardzo dużą grupą wydatków.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

I panowie senatorowie Szaleniec i Kowalski.

Bardzo proszę, Panie Senatorze.

Senator Zbigniew Szaleniec:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Panie Senatorze, analizując budżet w komisji regulaminowej, z satysfakcją przyjęliśmy informację Kancelarii Prezydenta, że sama ograniczyła swoje wydatki o kwotę, jeżeli się nie mylę, 10 milionów zł. Padały wtedy różne sugestie co do tego, jak można by wykorzystać tę kwotę. Jakie jest ostateczne przeznaczenie tych pieniędzy? Dziękuję.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

I pan senator Kowalski. Proszę.

Senator Sławomir Kowalski:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Panie Senatorze, w związku z wieloma interwencjami u mnie w biurze mam pytanie, czy w przedstawionym budżecie znajdą się środki, przynajmniej częściowe, na kompleksową regulację koryt potoków oraz na zalesienie Beskidu Żywieckiego. Oczywiście to pytanie ma związek z ostatnimi powodziami. Wiadomo, że to jest profilaktyka, i dobrze by było przynajmniej zacząć wprowadzać tę profilaktykę w życie. Dziękuję.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Pan senator Gruszka.

Senator Tadeusz Gruszka:

Dziękuję bardzo, Pani Marszałek.

Ja mam pytanie, czy komisja pochyliła się nad kwestią długu publicznego, którego obsługa ma w tym roku osiągnąć wartość ponad 38 miliardów zł - w stosunku do roku ubiegłego to jest wzrost o prawie 4 miliardy zł. Czy komisja zastanawiała się, w jaki sposób można by dokonać tak zwanych cięć, żeby te wydatki były mniejsze? Dziękuję bardzo.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Proszę bardzo, Panie Senatorze.

Senator Kazimierz Kleina:

Pani Marszałek! Wysoka Izbo!

Te środki Kancelarii Prezydenta, oszczędności w wydatkach Kancelarii Prezydenta, zostały rozdysponowane już podczas prac w Sejmie. I trudno mi w tej chwili powiedzieć dokładnie, na jaki cel zostały przeznaczone akurat te pieniądze. Chciałbym powiedzieć, że oszczędności i Kancelarii Prezydenta, ale także wielu innych kancelarii, zostały, że tak powiem, zagospodarowane i rozdysponowane już na etapie prac w Sejmie. Dlatego myśmy, jako Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, nie poddawali głębszej analizie poszczególnych decyzji kwotowych, po prostu nie analizowaliśmy dokładnie, jakie środki z jakich instytucji na jakie cele i na jakie wydatki są przeznaczane. Myślę, że ewentualnie pani minister i pan minister będą mogli bardziej szczegółowo poinformować Wysoką Izbę o sposobach rozdysponowania tych pieniędzy.

Regulacja i melioracja. Do naszej komisji, Komisji Budżetu i Finansów Publicznych, zwracali się marszałkowie z różnych regionów i województw Polski, w tym, między innymi, z województwa pomorskiego i warmińsko-mazurskiego, o dodatkowe pieniądze, które powinny być przeznaczone na regulację Żuław Wiślanych, na melioracje na tym terenie i na innych, o których tutaj pan senator wspomniał. Chcę państwa poinformować o tym, o czym nas poinformowała pani minister - zresztą jest odpowiedni zapis w ustawie budżetowej - że mianowicie jest specjalna rezerwa, po raz pierwszy przewidziana na tego typu prace, w której zapisano 200 milionów zł. I ta rezerwa będzie uruchamiana w zależności od potrzeb zgłaszanych przez poszczególnych dysponentów, głównie urzędy marszałkowskie czy instytucje przez nie powoływane, na realizację tych zadań. Po raz pierwszy tak duża kwota została przeznaczona na sytuacje, w których będzie potrzeba regulacji poszczególnych strumieni, powiedzmy, nawadniających, odwadniających itd., właśnie po to, aby zapobiegać takim zdarzeniom, jakie miały miejsce w latach poprzednich. To nie jest rezerwa, która ma likwidować skutki tych tragedii z ubiegło roku, tylko ma stanowić niejako zabezpieczenie na przyszłość. Wydaje się, i o tym rozmawialiśmy na posiedzeniu Komisji Budżetu i Finansów Publicznych z panią minister, że ta kwota powinna być wystarczającą na tego typu cele. No, wiadomo, że jak się pojawią pieniądze, to pojawi się też bardzo duża liczba zadań i może się okazać, że tych pieniędzy będzie za mało. Ale ta kwota jest naprawdę duża i ona po raz pierwszy będzie mogła być uruchomiona na takie cele, o których wspomniał pan senator.

A o tym konkretnym przypadku, o którym pan senator wspomniał, myśmy nie mówili, mając gwarancje, że są pieniądze, które będą mogły być uruchamiane na takie właśnie cele.

Dług publiczny. Obsługa długu publicznego to jest ten podstawowy obowiązek - może nie podstawowy, ale jeden z ważniejszych obowiązków - ministra finansów, bo to on planuje pieniądze, które powinny być związane z obsługą tego długu. I choć ta kwota jest duża, bardzo duża, to nie negowaliśmy jej celowości, uważając, że po prostu ona powinna taka być. Tak więc ta sprawa nie była przedmiotem jakichś analiz. Jeżeli będzie można poczynić jakieś oszczędności na obsłudze długu, czy to krajowego, czy zagranicznego, to dzięki temu powstanie możliwość obniżania deficytu budżetu państwa i obniżania wydatków budżetu państwa w ogóle. Tak więc myślę, że obsługa długu publicznego będzie realizowana w taki sposób, aby ten dług po prostu malał, a nie rósł. I my dlatego nie planowaliśmy tu żadnych cięć ani żadnych zmian, aby po prostu nie kreować nowego długu, bowiem środki przeznaczone na obsługę de facto są na spłacanie tych wszystkich naszych pożyczek.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Ponownie pan senator Błaszczyk.

Senator Przemysław Błaszczyk:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Panie Senatorze, mam pytanie. Nie wiem, czy dobrze myślę i czy to pytanie będzie akurat na sto procent trafne, ale doszły mnie słuchy, że Europejski Bank Centralny zabezpieczył 20 miliardów euro na możliwość kredytowania dla rządu polskiego. To zabezpieczenie wiąże się z kosztami, bowiem ponosimy je już tylko za to, że te pieniądze w każdej chwili są do naszej dyspozycji. Czy pan przewodniczący wie, jak wysokie są to koszty? Dziękuję.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Bardzo proszę.

Zapachniało wielkimi kwotami, w związku z tym nie wiem, czy to pytanie nie jest do pana ministra finansów.

Senator Kazimierz Kleina:

Myślę, że to pytanie będzie do pana ministra,...

(Wicemarszałek Grażyna Sztark:) Chyba bardziej.)

...do pani minister.

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Tak.)

My tej kwestii bliżej nie analizowaliśmy, choć zdajemy sobie sprawę z tego, że jeżeli są w dyspozycji środki, które można uruchomić na różne cele - co wynika po prostu z pewnej potrzeby budżetu państwa i stanowi zabezpieczenie przed skutkami kryzysu - to ta możliwość wiąże się także z kosztami, taka jest zasada. Nie analizowaliśmy jednak wielkości tych kwot, tego, czy one są wystarczające, czy zbyt małe, rozumiejąc, że minister finansów podejmuje w tej sprawie absolutnie racjonalne decyzje, najlepsze z punktu widzenia budżetu państwa.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Dziękuję bardzo.

Pytań nie ma.

W związku z tym serdecznie dziękuję, Panie Senatorze, za bardzo merytoryczne i wyczerpujące odpowiedzi.

(Senator Kazimierz Kleina: Dziękuję bardzo.)

Ponieważ projekt tej ustawy został wniesiony przez rząd, do prezentowania stanowiska rządu w toku prac parlamentarnych został upoważniony minister finansów.

Czy przedstawiciel rządu pragnie zabrać głos w sprawie rozpatrywanej ustawy i przedstawić stanowisko rządu?

Pan minister Vincent-Rostowski. Zapraszam.

Minister Finansów
Jan Vincent-Rostowski:

Pani Marszałek! Wysoki Senacie!

Po trzech budżetach kryzysowych, czyli budżecie na 2009 r., nowelizacji budżetu na 2009 r., a także budżecie na 2010 r., ten, nad którym dzisiaj Wysoki Senat debatuje, jest pierwszym z trzech budżetów konsolidujących finanse publiczne. Budżety na 2012 i 2013 r. będą te finanse publiczne jeszcze mocniej konsolidowały.

Wspomniane trzy budżety kryzysowe obrazują rosnące deficyty budżetu państwa: 18 miliardów zł w budżecie na 2009 r., 27 miliardów zł po nowelizacji tego budżetu i 52 miliardy zł, maksymalny deficyt budżetowy przewidziany w budżecie na 2010 r. Taka ewolucja była słuszna i naturalna, bo mimo że światowy kryzys gospodarczy dotknął Polskę w porównaniu z innymi krajami Europy w małym stopniu, to jednak wpłynął na zmniejszenie dochodów, szczególnie podatkowych, a także na zwiększenie niektórych wydatków, na przykład dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, którego to dochody spadły na skutek mniejszych wpływów niż przewidziane ze składki emerytalnej i ze składki rentowej.

Deficyt budżetu państwa na 2011 r. nie przekroczy 40,2 miliarda zł, czyli będzie co najmniej o 12 miliardów zł mniejszy od dozwolonego w budżecie na 2010 r. Jak mówiłem, w następnych latach deficyty budżetu państwa będą coraz mniejsze, czyli w kolejnych latach będą sukcesywnie malały. Przewidujemy, że w tym roku również deficyt w sektorze finansów publicznych będzie, według definicji unijnej, znacznie mniejszy od tego, który był w 2010 r. Do tego wrócę za chwilę.

Jeśli chodzi o podjęte działania, to na ich skutek w budżecie na 2011 r. jest 13 miliardów zł nowych oszczędności po stronie wydatków i dochodów - są to oszczędności oraz dodatkowe dochody, które będą powtarzały się w następnych latach. Są to działania przeliczane na jakieś 0,8 punktu procentowego PKB. Na dodatek są też efekty działań podjętych przez nasz rząd w poprzednich latach, a które dadzą w 2011 r., czyli już w tym roku, aż 4 miliardy zł dodatkowych oszczędności lub dochodów. Wyszczególnię je za chwilę.

Poza tym będzie jeszcze około 8 miliardów zł dodatkowych jednorazowych dochodów, wynikających z prywatyzacji. Te kwoty będą przepływały przez budżet, będą wpływały do niego w formie dochodów - w niektórych przypadkach będą pochodziły one z prywatyzacji pewnych pakietów akcji, zaś w innych przypadkach ze sprzedaży ziemi Agencji Nieruchomości Rolnej. Będą także dodatkowe dochody z dywidend spółek Skarbu Państwa. Łącznie te jednorazowe dodatkowe dochody wynoszą w tym roku 8 miliardów zł, czyli nieco ponad 0,5 punktu procentowego PKB. Łączny skutek tych działań to zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych o 1,6 punktu procentowego PKB.

Jeżeli jeszcze weźmiemy pod uwagę skutki dla budżetu państwa, dla innych jednostek sektora finansów publicznych, wynikające z przyspieszającego wzrostu gospodarczego - i do tej kwestii wzrostu gospodarczego wrócę za chwilę - to łączne skutki tych działań, a także, jak mówię, lepszego wyniku budżetowego w efekcie przyspieszającego wzrostu gospodarczego powinny zamknąć się w okolicach dwóch punktów procentowych PKB. Dodajmy do tego jeszcze skutki reformy systemu emerytalnego, reformy drugiego filara tego systemu, czyli reformy systemu otwartych funduszy emerytalnych - otóż ta reforma powinna spowodować zaoszczędzenie w sektorze finansów publicznych dodatkowych 11 miliardów zł, czyli około 0,7 punktu procentowego PKB. Z tego wynika, że łączne zmniejszenie deficytu sektora finansów publicznych w 2011 r. powinno wynosić 2,6-2,7 punktu procentowego PKB. Oznacza to obniżenie deficytu o prawie 1/3 w tym roku w porównaniu z tym z 2010 r. Co więcej, jeśli chodzi o dalsze skutki działań, które już zostały podjęte, i tych, które są obecnie opracowywane przez rząd, to oznacza to wszystko, że deficyt sektora finansów publicznych w 2012 r., czyli w przyszłym roku, będzie - tak oceniamy na podstawie już podjętych lub opracowywanych działań - o co najmniej połowę niższy niż w 2010 r. Oczywiście intencją rządu polskiego jest to, aby deficyt ten w 2012 r., czyli w przyszłym roku, był poniżej 3% produktu krajowego brutto, tak aby spełnione zostały nasze zobowiązania wobec Unii Europejskiej. Bo, jak państwo wiecie, Polska - zresztą tak jak olbrzymia większość państw Unii Europejskiej - w tej chwili podlega procedurze związanej z nadmiernym deficytem.

Myślę, że warto jeszcze kilka słów powiedzieć o wzroście gospodarczym w 2010 r. i o perspektywach dotyczących roku 2011. Państwo zapewne wiecie, Panowie Senatorowie, Panie... Senatorzy...

(Senator Stanisław Karczewski: Państwo Senatorowie.)

Tak, dziękuję, Panie Senatorze.

...Że w trzecim kwartale 2010 r. wzrost gospodarczy w Polsce - zgodnie z zasadami Unii Europejskiej, czyli sezonowo wyrównany - osiągnął poziom 4,7%. Było to drugie najwyższe tempo wzrostu w całej Unii Europejskiej. Tylko Szwecja nas wyprzedziła. Ale też należy pamiętać, że w 2009 r. Szwecja przeżyła dramatyczne załamanie wzrostu i dochód narodowy w Szwecji spadł mniej więcej o 5%. My zaś mieliśmy w 2010 r. kolejny rok naprawdę świetnego wyniku, jeśli chodzi o gospodarkę. I możemy przypuszczać, że założenia zawarte w budżecie na rok obecny są raczej konserwatywne niż zbyt optymistyczne. Wynik wzrostu gospodarczego w trzecim kwartale ubiegłego roku pozwala nam jasno powiedzieć - naprawdę teraz, po tym wyniku w trzecim kwartale 2010 r., nie waham się to powiedzieć, mimo że na ogół w tych sprawach wolę być ostrożny i konserwatywny - że Polska wyszła zwycięsko z kryzysu światowego.

Ale oczywiście nie jest to koniec problemów gospodarczych, szczególnie problemów dotyczących finansów publicznych. Wszyscy przecież wiedzą, że taki wielki kryzys gospodarczy, największy od czasów drugiej wojny światowej, nie mógł nie odbić się na kondycji finansów publicznych - zresztą widzieliśmy to, jak mówiłem wcześniej, w rozmiarze deficytu sektora finansów publicznych w 2010 r. A, jak też już wspomniałem, deficyt ten był bardzo wysoki. Dlatego też musimy rozpocząć - i nawet już rozpoczęliśmy - prace dotyczące konsolidacji finansów publicznych, aby utrzymać to wielkie zwycięstwo nad kryzysem, zwycięstwo, które Polska osiągnęła w tych ostatnich kilku latach, tak aby zapewnić stabilność polskiej gospodarki także w latach następnych.

To, że jesteśmy na dobrej drodze, widać po wynikach deficytu budżetu państwa za ubiegły rok. Wczoraj mogłem ogłosić, że według naszych wstępnych szacunków deficyt budżetu państwa za 2010 r. zamknie się kwotą lekko poniżej 45 miliardów zł. Jest to o 7 miliardów zł mniej niż przewidywała ustawa budżetowa. Co więcej, gdyby nie powódź i koszty finansowe wynikające z powodzi, które wyniosły prawie 3 miliardy zł, to deficyt za 2010 r. byłby aż o 10 miliardów zł niższy niż to przewidziano w ustawie budżetowej.

Myślę, że tu warto na moment zatrzymać się nad strukturą tego niższego deficytu. Z czego wynika ten niższy deficyt budżetu państwa?

(Senator Czesław Ryszka: Z kreatywnej księgowości.)

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Panie Senatorze...)

Panie Senatorze, gdyby pan cokolwiek wiedział...

(Senator Czesław Ryszka: Pan pytał, więc odpowiedziałem.)

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Pytania będą...)

Gdyby pan cokolwiek wiedział o księgowości Ministerstwa Finansów, jeśli chodzi o budżet, to myślę, że nie przyszłoby panu senatorowi do głowy to, by coś takiego powiedzieć. Ale jeśli pan senator naprawdę tak uważa, to bardzo proszę zgłosić do prokuratury, że pan tak sądzi. (Oklaski)

(Senator Czesław Ryszka: Za wyobraźnię się nie karze.)

(Wicemarszałek Grażyna Sztark: Panie Senatorze, teraz nie prowadzimy dyskusji, teraz jest wystąpienie ministra.)

Pani Marszałek, dziękuję bardzo.

Chciałbym wrócić do sprawy struktury deficytu i powodów, dla których deficyt w 2010 r. był aż o 7 miliardów niższy niż przewidywano w ustawie budżetowej. Otóż tylko 1 miliard zł wynika z dochodów wyższych niż przewidywane w ustawie. A aż 6 miliardów to efekt niższych wydatków. Jest to dowód na to, w jak odpowiedzialny, ostrożny i precyzyjny sposób dysponenci tych środków, ministrowie, szefowie urzędów zarządzali środkami, które były im przekazywane, jak poważnie podchodzili do konieczności ostrożnego wydawania każdego grosza publicznego. I myślę, że ta praca, ten wysiłek nie zasługuje na tego rodzaju komentarze, na które pan senator sobie pozwolił.

Myślę, że warto także Wysokiemu Senatowi przedstawić kilka dodatkowych danych - będę cytował dane Unii Europejskiej - które także pokazują, jak ostrożnie, odpowiedzialnie rząd Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego zarządza pieniędzmi publicznymi. Jeżeli weźmiemy pod uwagę relację wydatków do dochodu narodowego i odejmiemy od tych wydatków, po pierwsze, wydatki w pełni finansowane przez Unię Europejską, a po drugie, wydatki wynikające z transferów do otwartych funduszy emerytalnych i kosztu obsługi długu będącego skutkiem poprzednich transferów do otwartych funduszy emerytalnych, to zobaczymy, że w latach 2008-2010 w naturalny sposób był dość znaczący, choć umiarkowany - i za chwilę, aby pokazać kontekst, przytoczę także dane dotyczące innych krajów Unii Europejskiej - wzrost tej relacji. W 2008 r. było to 0,7 punktu procentowego, w 2009 r. - 0,4 punktu procentowego i w 2010 r. - 0,7 punktu procentowego PKB. Ale w 2011 r., według prognoz Komisji Europejskiej dotyczących naszego dochodu narodowego i wydatków sektora finansów publicznych oraz naszych szacunków dotyczących spożytkowania środków unijnych, a także transferów do otwartych funduszy emerytalnych i obsługi długu wynikającego z poprzednich transferów do otwartych funduszy emerytalnych, będziemy świadkami spadku tej relacji wydatków do PKB aż o 1,9 punktu procentowego. Oznacza to, że w tym roku będziemy mieli najniższą relację wydatków do PKB, po odjęciu skutków transferów do otwartych funduszy emerytalnych i po odjęciu wydatków finansowanych przez Unię Europejską, od ponad dziesięciu lat.

Myślę więc, że warto na tych danych chwileczkę się zatrzymać. Często mówi się o marnotrawstwie w sektorze publicznym i oczywiście za każdego rządu w każdym kraju marnotrawstwo w sektorze publicznym istnieje. Ale proszę zauważyć, że te krajowe wydatki w relacji do PKB w tym roku będą najniższe od co najmniej dziesięciu lat, będą także o całe 4 punkty procentowe niższe niż w latach 2002-2005. Dlaczego mówię o latach 2002-2005? Nie po to, żeby się pastwić nad rządem lewicy z tamtych lat, tylko dlatego, że wtedy tempo wzrostu gospodarczego było podobne do tego, które przewidujemy teraz, które mieliśmy w ostatnich kilku latach i będziemy mieli prawdopodobnie w tym roku. Jest to więc okres z makroekonomicznego punktu widzenia porównywalny. 4 punkty procentowe mniej, to znaczy o ponad 10% mniej, jeśli chodzi o tę relację wydatków krajowych do PKB.

Jeżeli porównamy zatem zmianę tej relacji wydatków sektora publicznego do dochodu narodowego w Polsce w dobie kryzysu, czyli w latach 2008-2011, ze zmianami w innych krajach, to zobaczymy, że we wszystkich krajach Europy Zachodniej ta relacja rośnie, w niektórych dramatycznie: w Finlandii - o 5,6 punktu procentowego PKB, w Holandii - o 4,7, we Francji - o 3,3, nawet w Niemczech o 2 punkty procentowe PKB, a w Polsce ta relacja spada o 0,7 punktu procentowego PKB, mimo że był to okres wielkiego kryzysu. Oczywiście taki wynik mogliśmy osiągnąć też dzięki temu, że jako jedyny kraj w Europie w 2009 r. mieliśmy wzrost gospodarczy na poziomie 1,7% PKB, a w tym roku będziemy mieli prawdopodobnie drugi najlepszy wynik w Europie.

Wysoki Senacie! Pani Marszałek! Myślę, że możemy dzisiaj naprawdę z dość dużą dozą pewności powiedzieć, że polska gospodarka i polskie finanse publiczne są na dobrej drodze. Oczywiście ma to miejsce w kontekście...

(Senator Czesław Ryszka: Na autostradzie.)

A to już do prokuratury z tym proszę...

(Senator Czesław Ryszka: Dlaczego? Ja tylko powiedziałem, że na autostradzie.)

A ja usłyszałem, że to kradzież. Przepraszam.

Wicemarszałek Grażyna Sztark:

Panie Senatorze, po raz ostatni zwracam uwagę.

(Minister Finansów Jan Vincent-Rostowski: To ja przepraszam. No, myślę, że...)

Pytania będą za chwilę. Bardzo proszę się przygotować...

(Senator Władysław Ortyl: Każdy słyszy, co chce.)

Ale nie komentujemy. Bardzo proszę o cierpliwość...

(Minister Finansów Jan Vincent-Rostowski: To ja przepraszam, mój słuch jest może nie taki, jaki powinien być. Źle usłyszałem. Przepraszam, źle usłyszałem.)

Dobrze.

(Minister Finansów Jan Vincent-Rostowski: Więc...)

(Głos z sali: Po co tak przerywasz?)

Bardzo proszę, Panie Ministrze, proszę o kontynuowanie. I proszę naprawdę nie przerywać, dobrze?

Minister Finansów
Jan Vincent-Rostowski:

Dziękuję, Pani Marszałek.

Chciałbym powiedzieć, że polska gospodarka jest na dobrej drodze, na autostradzie. Panie Senatorze, w Polsce dzisiaj budujemy autostrady w szybszym tempie niż Wielka Brytania, Francja, Włochy i Niemcy budowały wtedy, kiedy miały tyle samo kilometrów autostrad co Polska. Trochę wolniej niż Hiszpania, kiedy była na tym samym etapie, ale szybciej niż te cztery kraje.

(Senator Czesław Ryszka: Bo oni nie potrzebują budować.)

Może pan senator, który jest z południowej Polski, jeśli się nie mylę, po prostu sobie tą autostradą pojedzie. Ja jechałem: zupełnie niezła. I mogę panu senatorowi powiedzieć, że jakość tych autostrad jest dużo lepsza niż tych, które budowano w tamtych latach, w końcu lat sześćdziesiątych i na początku lat siedemdziesiątych, w Europie Zachodniej. I pan senator powinien to dobrze wiedzieć.

(Senator Grzegorz Banaś: Szczególnie w stronę Katowic...)

Polska gospodarka jest teraz naprawdę na dobrej drodze, jeśli chodzi o skutki wewnętrznie wyprodukowanego wzrostu gospodarczego, i jest także na dobrej drodze, jeśli chodzi o ustabilizowanie polskich finansów publicznych. Ale nie oznacza to, że nie ma zagrożeń. Bo mimo że polska gospodarka jest silna, mimo że naprawiamy i konsolidujemy polskie finanse publiczne, nigdy dotąd nie było aż tak wielkiego zagrożenia, turbulencji, które mogą przyjść do Polski z zewnątrz, a szczególnie z Europy Zachodniej, ze strefy euro. Dlatego chciałbym zwrócić się do pana senatora, który zadał pytanie o elastyczną linię kredytową. Panie Senatorze, elastyczna linia kredytowa została nam udzielona przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy, nie przez Europejski Bank Centralny. Jest to niuans, o którym jednak warto pamiętać, Panie Senatorze.

Co jest kluczowe w tej sytuacji? Otóż to, że dzięki temu w razie potrzeby Polska będzie miała dostęp do finansowania 3/4 potrzeb pożyczkowych całego tego roku. Tak jak powiedziałem, gdyby była taka potrzeba. Oczywiście nie mamy najmniejszego zamiaru sięgać po te środki. Gdyby jednak nastąpiły dramatyczne turbulencje na rynkach światowych, a szczególnie na rynkach obligacji skarbowych w Europie, a nie można tego całkiem wykluczyć - państwo senatorowie możecie sięgnąć do dzisiejszych gazet i zobaczyć, jakie problemy przeżywa dziś chociażby Portugalia, wiemy też o problemach, które wcześniej dotknęły Irlandię i Grecję, a niektórzy już mówią o kolejnych krajach, które mogą mieć problemy - to mamy wyjście. Fakt, że rząd polski zapewnił, że finansowanie 3/4 potrzeb budżetu państwa w tym roku mamy z góry bezpieczne, oczywiście w przypadku wyjątkowych i dramatycznych turbulencji, jest dowodem naszej odpowiedzialności, naszego ostrożnego, przewidującego, wyprzedzającego i przezornego podejścia do zarządzania finansami publicznymi naszego kraju. Koszt wynosić będzie 107 milionów dolarów, czyli 330 milionów zł rocznie. Proszę pamiętać o tym, że w sytuacji, w której dług publiczny wynosi 750 miliardów zł, to jeden punkt procentowy różnicy oprocentowania tego długu to 7,5 miliarda zł. Wobec tego można łatwo obliczyć, że ta kwota to niecałe 0,04 punktu procentowego kosztów obsługi tego zadłużenia, tak zwane cztery punkty bazowe.

Wysoka Izbo, Izba na pewno wie, państwo senatorowie na pewno wiecie, że fluktuacje rentowności w ciągu jednego dnia mogą być większe niż te cztery punkty bazowe. A fakt, że mamy to zabezpieczenie, oznacza, że nie popadniemy w taką sytuację, jak niektóre kraje, gdzie rynki i spekulanci, których - jak rozumiem - senatorowie po prawej stronie są szczególnymi entuzjastami...

(Senator Bohdan Paszkowski: Dlaczego po prawej?)

Żartuję oczywiście. Nie miało to być w żaden sposób złośliwe, to było bardziej pieszczotliwe.

(Senator Stanisław Karczewski: ...pieszczoch pan minister.)

(Wesołość na sali)

Nie stworzymy sytuacji, w której inni będą mogli myśleć, że jesteśmy w sytuacji przymusowej i musimy płacić nie cztery punkty bazowe, nie 0,04%, tylko 1 punkt procentowy albo 2 punkty procentowe, bo po prostu musimy finansować nasz budżet. Jest to forma ubezpieczenia, ale to jest lepsze niż ubezpieczenie, bo jest to środek, można by powiedzieć, zapobiegawczy. Sama świadomość, że zawsze możemy po te środki sięgnąć, gdyby oczywiście zaistniała taka potrzeba, sprawia, że chronimy się przed atakami spekulacyjnymi. Myślę, że jeżeli przez chwilę zastanowimy się nad tym, czy było jakieś jedno działanie, możliwe do podjęcia w ostatnim roku, które w większym stopniu zapewniłoby bezpieczeństwo gospodarki polskiej i polskich finansów publicznych... Ja na pewno nie jestem w stanie wskazać działania, które zapewniłoby większe bezpieczeństwo, niż przedłużenie o dwa lata i podwyższenie o 40% elastycznej linii kredytowej.

Chciałbym się zwrócić do pana senatora Rulewskiego, który poruszył kwestię Funduszu Pracy. Jak pan senator wie, w latach 2009-2010 nastąpił bardzo znaczący wzrost środków na aktywne działania przeciwko bezrobociu. W 2008 r. były to 3 miliardy 362 miliony zł, w 2009 r. było to już 6 miliardów 205 milionów zł, a w 2010 r. na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu zaplanowano 6 miliardów 536 milionów zł.

W tym roku znacząco obniżyliśmy te kwoty. Powody są dwa. Jeden to konieczność wypełnienia naszych zobowiązań wobec Unii Europejskiej, czyli podjęcia działań, które obniżą deficyt sektora finansów publicznych. Fundusz Pracy jest częścią sektora finansów publicznych i fakt, że są tam środki, nic nie zmienia z punktu widzenia metodologii unijnej i podejścia Komisji Europejskiej oraz Rady Ministrów Finansów Unii Europejskiej. Deficyt sektora finansów publicznych to różnica między dochodami a wydatkami sektora finansów publicznych. Wydatki na aktywne działania przeciwko bezrobociu są wydatkami nawet wtedy, gdy w Funduszu Pracy jest nadwyżka.

Skoro obserwujemy przyspieszenie wzrostu gospodarczego - jak mówiłem, myślę, że w tym roku będzie on co najmniej na poziomie 3,6%, a może być wyższy - i skoro przewidujemy dalsze przyspieszenie wzrostu w przyszłym roku, to na pewno będziemy mieli do czynienia z dość znaczącym wzrostem zatrudnienia. Przewidujemy wzrost zatrudnienia na poziomie aż 1,9%. Przewidujemy także spadek bezrobocia. Wobec tego uznaliśmy, że jest to stosowny moment, aby obniżyć te wydatki, choć oczywiście nie do aż tak niskich poziomów, jak w 2006 r. czy w 2007 r., tak by spełnić nasze zobowiązania wobec Unii Europejskiej, ale także po to, żeby zbudować rezerwę w funduszu na przyszłe trudniejsze czasy, na następny kryzys, którego zapewne świat nie uniknie.

Mam nadzieję i mam wiarę, że gdy przyjdzie następny kryzys, to Polska tak samo dobrze da sobie z nim radę, jak dała sobie radę z tym kryzysem, który w Polsce już się skończył. Ale trzeba być przewidującym i przygotowywać się na złe czasy. I dlatego budowa takiej rezerwy w Funduszu Pracy jest jak najbardziej wskazana. Pozwala to nam także - w porównaniu z innymi cięciami, których w przeciwnym razie musielibyśmy dokonać - spełnić nasze zobowiązania wobec Unii Europejskiej w sposób relatywnie najmniej bolesny. Rozumiem oczywiście, że jest to także bardzo ważny kierunek wydatków. Jednak uważamy - na podstawie naszych prognoz dotyczących poziomu zatrudnienia, poziomu bezrobocia - że właśnie teraz możemy najmniejszym kosztem, jeśli chodzi o bezrobocie, obniżyć te wydatki i zbudować tę rezerwę na przyszłe, trudniejsze czasy.

Pani Marszałek! Wysoki Senacie! Jak już wspomniałem, możemy powiedzieć, że Polska zwycięsko przeszła przez światowy kryzys gospodarczy. Zwycięzcy powinni być wielkoduszni. Państwo Senatorowie po prawej stronie, może zauważyliście, że nie było żadnych złośliwych wycieczek pod adresem poprzednich rządów. (Oklaski)

(Senator Czesław Ryszka: Po raz pierwszy.)

(Senator Stanisław Karczewski: Po raz pierwszy.)

(Senator Władysław Ortyl: Pełna pieszczotliwość.)

(Głos z sali: Była obawa...)

I myślę - mam taką nadzieję - że będziemy mogli powiedzieć, iż cały ten rok będzie zwycięski dla Polski, dla rządu Platformy Obywatelskiej i PSL i że będziemy mogli być tak samo wielkoduszni wobec państwa w przyszłym roku. Dziękuję.

(Wesołość na sali)

(Oklaski)

 

 

---